Sprawy międzynarodowe

2–4 czerwca 2013 r. w Niżnym Nowogrodzie odbyło się V Forum Regionów Polska – Rosja, podczas którego spotkali się przedstawiciele rosyjskich regionów i polskich samorządów wojewódzkich. Patronat nad forum, w którym wzięło udział około 300 osób, w tym 70 samorządowców z 15 polskich województw, objęli Senat RP i Rada Federacji Zgromadzenia Federalnego Federacji Rosyjskiej. Forum stanowi płaszczyznę współpracy między regionami obu państw i wymiany doświadczeń w rozwiązywaniu problemów obywateli. Tegoroczne forum było spotkaniem na najwyższym szczeblu w politycznych kontaktach między Polską i Rosją.

2 czerwca 2013 r., przed oficjalną inauguracją forum, marszałek Bogdan Borusewicz spotkał się z przewodniczącą Rady Federacji Walentyną Matwijenko. Przewodnicząca wyraziła nadzieję, że forum będzie ważnym wydarzeniem, sprzyjającym zacieśnieniu współpracy między Rosją i Polską przed ogłoszonym w 2015 r. w Rosji Rokiem Polski. Przewodnicząca wyraziła gotowość zintensyfikowania współpracy między komisjami senackimi i komitetami (komisje) Rady Federacji. Podkreśliła, że strona rosyjska nie może być zadowolona ze struktury obrotów handlowych między obu państwami. Przypomniała, że Polska jest przede wszystkim odbiorcą rosyjskich surowców – ropy i gazu, a chciałaby, żeby wymiana towarowa obejmowała także zaawansowane technologie. Przewodnicząca Rady Federacji wspomniała o „barierach politycznych”, stwarzanych w Polsce inwestycjom rosyjskich firm. Jak powiedziała, niektóre firmy nie są dopuszczane do przetargów dotyczących sprzedaży polskich przedsiębiorstw. Jako przykład podała Zakłady Azotowe w Tarnowie. Stwierdziła, że w epoce globalizacji i otwartości rynków trudno takie działania wytłumaczyć.

Marszałek Bogdan Borusewicz wyraził zadowolenie, że V Forum Regionów Polska – Rosja odbywa się w Niżnym Nowogrodzie. Zapowiedział, że przyszłoroczne spotkanie przedstawicieli regionów zostanie zorganizowane w Gdańsku i będzie otwarte na samorządy miast, co powinno przynieść nowy impuls w kontaktach polsko-rosyjskich. Gdańskie forum zostanie poświęcone małemu i średniemu biznesowi oraz turystyce. Marszałek Senatu podkreślił, że w relacjach polsko-rosyjskich jest więcej pozytywów niż negatywów. Wśród problemów, których rozwiązanie leży po stronie rosyjskiej, wskazał nielegalny napływ obywateli Rosji pochodzenia czeczeńskiego, a także sygnały dotyczace blokowania działalności organizacji polonijnej w Kaliningradzie. Odnosząc się do sprawy tarnowskich „Azotów”, marszałek powiedział, że Skarb Państwa, który posiada pakiet kontrolny akcji tej spółki, nie zamierza jej sprzedawać, a w tym wypadku firma rosyjska podjęła próbę wrogiego jej przejęcia.

W przeddzień tegorocznego forum marszałek Bogdan Borusewicz i przewodnicząca Rady Federacji Federacji Rosyjskiej Walentyna Matwijenko dokonali uroczystego otwarcia 6. Festiwalu Polskich Filmów „Wisła”. Przegląd polskich filmów w Niżnym Nowogrodzie otworzył obraz „Listy do M.” w reżyserii Mitji Okorna. „Na otwarcie festiwalu wybraliśmy lekki film, łatwy i przyjemny. Chcemy zaakcentować, że polskie kino ma się również dobrze, jeśli chodzi o filmy komediowe” – powiedziała dyrektor festiwalu „Wisła” Małgorzata Skulska. Jak podkreśliła, celem festiwalu jest zaprezentowanie współczesnego kina polskiego, którego Rosjanie nie znają. „Rosjanie kochają polskie kino, polskie filmy, ale mają bardzo małą okazję do ich oglądania. To jest taka mała kropla w morzu, która drąży skałę. Co roku coraz większa liczba filmów pozwala przybliżyć Rosjanom trochę Polski, bo przez filmy można najlepiej poznać drugiego człowieka” – powiedziała.

Wśród 9 filmów prezentowanych w Niżnym Nowogrodzie 2–9 czerwca 2013 r. jest m.in. obraz „80 milionów” Waldemara Krzystka, ukazujący autentyczną historię młodych działaczy „Solidarności” z Dolnego Śląska. W programie znalazły się również najnowsza komedia Marka Koterskiego „Baby są jakieś inne”, dramat obyczajowy „Bez wstydu” w reżyserii Filipa Marczewskiego, film Leszka Dawida „Jesteś Bogiem” czy film Piotra Trzaskalskiego „Mój rower”. Jak przypomniała Małgorzata Skulska, zarówno festiwal „Wisła”, jak i jego odpowiednik w Polsce, tj. Festiwal Filmów Rosyjskich „Sputnik”, były przedmiotem rozmów podczas Forum Regionów Polska – Rosja. W 2013 r. przegląd festiwalowy „Wisła” zawita także m.in. do Jekaterynburga, Kaliningradu, Norylska, Rostowa nad Donem, Swietłogorska, Tweru i Zielenogradska .

Odbyła się także ceremonia wręczenia nagrody „Ku spotkaniu”, przyznawanej za działalność na rzecz zbliżenia narodów Polski i Rosji. Tegorocznymi laureatami nagrody zostały województwo dolnośląskie i obwód leningradzki. Nagrodę – statuetkę wzorowaną na obrazie Andrieja Rublowa z rąk marszałka Bogdana Borusewicza i przewodniczącej Walentiny Matwijenko odebrali marszałek województwa dolnośląskiego Rafał Jurkowlaniec i przewodniczący zgromadzenia ustawodawczego obwodu leningradzkiego Siergiej Biebienin. Wręczając statuetkę, marszałek Senatu zaznaczył, że oba samorządy od 10 lat „wzorowo i bardzo ściśle” ze sobą współpracują, czego powinny się od nich uczyć inne polskie województwa i rosyjskie regiony. „Wy nas tak na prawdę nie potrzebujecie, dajecie sobie bez naszego wsparcia doskonale radę. Dziękujemy wam za budowanie tej wzajemnej przyjaźni i płaszczyzny współpracy” – powiedział marszałek Bogdan Borusewicz. Dodał, że to właśnie współpraca na poziomie regionów i samorządów jest podstawą budowania lepszych polsko-rosyjskich relacji gospodarczych, większej wymiany handlowej, naukowej i kulturalnej.

Nagroda „Ku spotkaniu” przyznawana jest od 2011 r. „za działalność na rzecz zbliżenia obu narodów”, za całokształt lub za szczególne osiągnięcia w zakresie działalności artystycznej, a także za inicjatywy o charakterze politycznym, które sprzyjają „trwałej i przejrzystej współpracy obu narodów, opartej na poszanowaniu i zaufaniu”. Nagrodę stanowi rzeźba włoskiego grafika, malarza i rzeźbiarza Enrico Muscetra „Trzy anioły”. Laureatów wybrała kapituła nagrody, w skład wchodzą przedstawiciele senackiej polsko-rosyjskiej grupy parlamentarnej i przedstawiciele grupy przyjaźni z rosyjskiej Rady Federacji. Te grupy były też pomysłodawcami nagrody. Zgodnie z jej regulaminem, celem nagrody jest docenienie dorobku i skuteczne promowanie osób i instytucji, których działalność w sposób wybitny przyczynia się do zbliżenia narodów Polski i Rosji. Wyróżnienie „Trzy anioły” przyznawane jest też za dorobek służący wychowaniu młodego pokolenia oraz dbałości o dziedzictwo kulturowe.

V Forum Regionów Polska – Rosja w Niżnym Nowgorodzie poświęcone było współpracy kulturalnej i naukowej. Uczestniczyli w nim senatorowie, deputowani Rady Federacji, przedstawiciele regionów Federacji Rosyjskiej i polskich województw, a także miast i gmin. Senat reprezentowali: przewodniczący Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej senator Janusz Sepioł, przewodniczący Komisji Budżetu i Finansów Publicznych senator Kazimierz Kleina, wiceprzewodniczący Komisji Nauki, Edukacji i Sportu senatorowie Piotr Wach i Andrzej Grzyb, a także senatorowie Jan Maria Jackowski, Stanisław Hodorowicz, Jan Filip Libicki i Sławomir Preiss.

„Nasze kraje powinny wznieść się ponad problemy z przeszłości i powinny razem iść naprzód. Istotny wkład w rozwój relacji między naszymi krajami jest możliwy dzięki regularnemu dialogowi politycznemu, a ten dialog polityczny prowadzi do wzmocnienia więzi gospodarczych” – powiedziała przewodnicząca Walentyna Matwijenko. Podkreśliła, że w tym procesie bardzo ważne jest budowanie mocniejszych więzi międzyludzkich, których wyrazem jest obecnie współpraca między polskimi województwami i rosyjskimi regionami. „Nasze forum jest generatorem pomysłów i unikatową platformą wymiany doświadczeń i dyskusji. Powinniśmy określić kierunki dalszej współpracy i zastanowić się, jak jeszcze bardziej zwiększyć dynamikę relacji między regionami, aby przenieść tę współpracę na poziom miast i miasteczek” – powiedziała przewodnicząca Rady Federacji. W jej ocenie, potencjał Polski i Rosji w dziedzinie oświaty i kultury nie jest w pełni wykorzystywany, a zadaniem Rady Federacji i Senatu jest „sprzyjanie rozwojowi kontaktów między krajami”. „Powinniśmy uchwalać takie prawo, które pozwoli pogłębić partnerstwo i wymianę naukową, kulturalną, a także wymianę młodzieży. Chcemy wzmocnić dialog międzykulturowy i zapraszamy do tego polski Senat” – zaznaczyła przewodnicząca izby wyższej rosyjskiego parlamentu. Jak dodała, doskonałą okazją do wzmocnienia dialogu będzie obchodzony w roku 2015 w Rosji Rok Polski, w Polsce – Rok Kultury Rosyjskiej.

Marszałek Bogdan Borusewicz, dziękując za zorganizowanie spotkania, podkreślił, że forum regionów od wielu lat służy zacieśnieniu kontaktów między samorządami obu państw. „Forum regionów spełnia ważną i pozytywną funkcję w stosunkach polsko-rosyjskich i w nawiązywaniu kontaktów na poziomie regionów” – powiedział marszałek Senatu. Zaznaczył, że wyrazem doskonałych relacji na szczeblu samorządowym między oboma krajami jest współpraca między województwem dolnośląskim a obwodem leningradzkim, wyróżniona przez obie izby parlamentu nagrodą „Ku spotkaniu”. „To, że tę nagrodę otrzymały polskie i rosyjskie regiony, pokazuje pewną drogę dla innych. Mam nadzieję, że podobne nagrody będziemy mogli wręczać na kolejnym forum” – stwierdził marszałek Bogdan Borusewicz.

Debata podczas forum koncentrowała się w 3 sekcjach. Podsumowano polsko-rosyjską współpracę w sferze nauki i edukacji oraz kultury i ochrony dziedzictwa historycznego. Omówiono także sprawy związane z aktywnością obywatelską i rolą młodzieży. Senator Andrzej Grzyb podkreślił, iż przedstawiciele młodego pokolenia postulowali, aby politycy udzielali wsparcia w działaniach podejmowanych przez młodzież, zwłaszcza w dziedzinie wolontariatu. Postulowali, aby na kolejnych forach zawsze część debaty była poświęcona ludziom młodym. Senator Janusz Sepioł podkreślił, że odkryciem forum w Niżnym Nowgorodzie stało się wskazanie nowych obszarów dziedzictwa, które powstało po II wojnie światowej lub było tworzone przez polską diasporę w Rosji. Jako przykład przywołał wystawę rosyjską w obozie śmierci Auschwitz-Birkenau. Nowym obszarem współpracy polsko-rosyjskiej są festiwale filmowe w Polsce i Rosji. Nowym wątkiem może być zbliżające się 100-lecie wybuchu I wojny światowej i pytanie, jak przywrócić pamięć temu wydarzeniu.

W przyjętej na koniec wspólnej deklaracji obie strony postanowiły podejmować dalsze działania na rzecz poprawy jakości i pogłębienia współpracy między regionami obu krajów, między instytucjami zajmującymi się edukacją, kulturą i dziedzictwem historycznym na poziomie regionalnym. Uzgodniono, że kolejne forum odbędzie się w 2014 r. w Gdańsku i zostanie poświęcone turystyce i małemu biznesowi.

4 czerwca 2013 r. marszałek Bogdan Borusewicz spotkał się z gubernatorem obwodu nowogorodzkiego Walerym Szancewem, deputowanymi do dumy obwodowej oraz przedstawicielami Polonii. Marszałek Senatu zwiedził także muzeum poświęconemu Andrejowi Sacharawowi, który w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych ubiegłego wieku w mieście Gorki (dziś Niżny Nowogród) przebywał na zsyłce.