Sprawy międzynarodowe

Wicemarszałek Senatu RP Michał Kamiński w dniach 15-19 września br. przebywał w Wilnie, gdzie wziął udział w cyklicznym spotkaniu przewodniczących komisji do spraw UE parlamentów Litwy, Estonii, Łotwy i Polski, gdzie dyskutowano nt. bezpieczeństwa energetycznego w obliczu rosyjskiej wojny,a  także o odbudowie Ukrainy i związanymi z tym wyzwaniami, priorytetami,  możliwościami.

Gościem specjalnym pierwszej części dyskusji był litewski wiceminister energii Albina Zanavicius. Przedstawił historię litewskiego uzależnienia od rosyjskich surowców oraz sposoby dywersyfikacji pozyskiwania źródeł energii. Podkreślił, że, w tym kontekście, istotną rolę odgrywa rafineria w Możejkach, będąca własnością koncernu PKN Orlen. Do znacznej dywersyfikacji, jego zdaniem, przyczyni się również terminal LNG w Kłajpedzie. Z prezentacji wiceministra wynikało, że Litwini chcą uzyskać pełną niezależność energetyczną do roku 2030.

Wicemarszałek Kamiński zapytał ministra o jego przewidywania odnośnie cen energii na nadchodzącą zimę oraz o współpracę rządów Litwy i Polski w kwestii energetyki. Albina Zanavicius ocenił, że jesteśmy obecnie w szczycie cen energii i czeka nas ich ustabilizowanie. „W przyszłym roku ceny powinny zacząć spadać, głównie z powodu wzmożonych i stabilnych dostaw spoza Europy oraz czynników naturalnych, takich jak przewidywana zwiększona siła wiatru oraz wyższe poziomy rzek” - powiedział. Wiceminister Zanavicius zaznaczył też, że współpraca między rządami Polski i Litwy nigdy nie była lepsza - z urzędnikami polskiego ministerstwa energii i środowiska spotyka się niemal co tydzień i przewiduje dobrą współpracę przy rozbudowywanym terminalu LNG w Kłajpedzie. Na pytanie o litewskie podejście do energii atomowej odpowiedział, że polski i litewski system energetyczny różnią się i  w chwili obecnej włączanie atomu w litewski mix byłoby nieefektywne i zbyt kosztowne. Nie wykluczył jednak tej ścieżki w przyszłości.

W ramach drugiego panelu, poświęconego odbudowie Ukrainy, udział wzięła Giedrė Balčytytė, Kanclerz Rządu Republiki Litewskiej. Oceniła, że zima będzie tam bardzo ciężka i należy zintensyfikować wysiłki w celu odbudowy tych regionów, które nie są już objęte działaniami wojennymi. Za najpilniejszą uznała odbudowę szkół i szpitali oraz tworzenie – wzorem Polski - domów mobilnych dla miejscowej ludności. W kwestii projektów długofalowych uznała za niezwykle istotną kooperację Ukrainy z innymi państwami oraz podmiotami prywatnymi. Zwróciła też uwagę na aspekty prawne, których ramy dopiero się tworzą. Za przeszkodę uznała niewystarczającą strukturę finansowania odbudowy. Pytana przez Wicemarszałkinię Morkūnaitė-Mikulėnienė o działania między poszczególnymi państwami a podmiotami prywatnymi oraz NGOsami oceniła, że Unia Europejska nie podjęła jeszcze decyzji co do trybu takiej synchronizacji. Uznała, że sektor prywatny i NGOsy byłyby bardziej przydatne w kwestiach uchodźców, natomiast co do zasady wszystkie te sektory powinny się wzajemnie uzupełniać. Kanclerz Balčytytė przypomniała, że niebawem w Berlinie planowana jest konferencja ds. odbudowy Ukrainy, na którą zaproszone zostaną kraje członkowskie UE.

Wicemarszałek Kamiński ocenił, że najbardziej przejrzystym schematem planowania odbudowy Ukrainy byłoby połączenie go z kalendarzem akcesyjnym Ukrainy do Unii Europejskiej. Już po uzgodnieniu jak najszybszej daty akcesji, należałoby uzgodnić kalendarz działań rekonstrukcyjnych. W jego opinii połączenie tych dwóch celów wymagałoby od Ukrainy przejrzystości w kwestiach finansowych, by nie dochodziło do nadużyć, co miało miejsce w przeszłości. Wicemarszałek uznał, że akcesja jest istotniejsza, ponieważ doprowadzi do odbudowy niejako automatycznie. Przypomniał, że już w 2007 roku był w Parlamencie Europejskim autorem dokumentu, który opowiadał się za członkostwem Ukrainy w Unii Europejskiej. Uznał też, że o Ukrainie powinniśmy rozmawiać nie w Berlinie, a w Brukseli oferując jej europejską perspektywę.

Parlamentarzyści rozmawiali ponadto o zbliżającej się listopadowej Konferencji COSAC w Pradze, Wicemarszałkini litewskiego Sejmu Radvilė Morkūnaitė-Mikulėnienė, będąca również Przewodniczącą Komisji ds. Europejskich przypomniała tematy, które będą tam omawiane. Zapowiedziała poparcie dla rozszerzenia systemu większości kwalifikowanej w głosowaniach w Radzie Europejskiej, uznała za niezbędną wzmożoną współpracę naszego regionu z NATO oraz wskazała na zagrożenia w procesie akcesji państw Bałkanów Zachodnich do UE na przykładzie Serbii i jej ostatnich nieporozumień z sąsiadami.

Parlamentarzyści odbyli ponadto  wizytę w Centrum Zarządzania Systemem Energetycznym Litgrid i Bezpieczeństwa Danych, a także w Firmie SoliTek LT, która produkuje panele słoneczne wykorzystujące energię odnawialną z zerową emisja dwutlenku węgla.

Przed spotkaniem tzw. Grupy Bałtyckiej Wicemarszałek Senatu RP wziął udział w spotkaniu Rady Zarządzającej Parlamentarnego Forum dla Demokracji.