Senat wobec Polonii

W końcu grudnia 2020 r. rozstrzygnięto konkurs o nagrodę marszałka Senatu, organizowany dla dziennikarzy polskich i polonijnych. Celem tegorocznej 17. edycji konkursu zatytułowanej „Człowiek rodzi się nie sobie, tylko dla swojej ojczyzny” , która odbyła się w roku 100-lecia Bitwy Warszawskiej, było znalezienie odpowiedzi na pytanie, czy Polaków łączy ponad granicami pamięć o wielkich wydarzeniach historycznych. W 2020 r. pierwszą nagrodę przyznano Soni i Wiktorowi Pajgertom za film  „Polacy Odessy – zniszczona pamięć”, pokazany w kanale „Polska Nuta” TV na You Tube, którego premiera odbyła się 11 listopada 2020 r. Film opowiada w przejmujący sposób o tragicznych losach Polaków mieszkających w Odessie na przełomie XIX i XX w. Ukazuje ich udział w ważnych dla Polaków wydarzeniach historycznych – powstaniu styczniowym i wojnie z bolszewikami. W filmie pokazano szereg materiałów archiwalnych i dokumentów. Znalazły się też w nim wypowiedzi historyków, wspomnienia potomków represjonowanych Polaków. W ocenie jury film zasłużył na pierwszą nagrodę, ponieważ najgłębiej oddano w nim przewodnią myśl tegorocznego konkursu. Drugą nagrodę w konkursie otrzymała Iwona Piętak za reportaż radiowy „Od frontów I wojny światowej do obozu jenieckiego w Starobielsku – rzecz o żołnierzu i lekkoatlecie Tadeuszu Kirchnerze”, wyemitowany w Polskim Radiu Rzeszów 11 listopada 2020 r. W reportażu w niezwykle interesujący sposób opowiedziano historię bohaterskiego żołnierza i sportowca – kpt. Tadeusza Kirchnera. Ważną cześć opowieści stanowi wątek emigracyjny ukazujący, jak ponad granicami trwa pamięć o wielkich wydarzeniach historycznych i ich bohaterach. Możemy się dowiedzieć, że pamięć o polskiej historii splata losy naszych rodaków żyjących na emigracji z losami Polaków mieszkających w kraju i skłania do wspólnego działania na rzecz utrwalenia tej pamięci. W 2020 r. jury zdecydowało o przyznaniu 2 równorzędnych trzecich nagród. Trzecią nagrodę otrzymała Ewa Szkurłat za reportaż radiowy „Bilet z rowerem”, wyemitowany 8 marca 2020 r. w Radiu Kraków. Ukazano w nim, w jaki sposób historia Polski wpisuje się w osobiste losy naszych rodaków żyjących za granicą, a nawet je zmienia. Poznawszy rodzinną historię, bohaterka reportażu wraca z emigracji w Kanadzie do Polski. Wciela w życie motto tegorocznego konkursu „Człowiek rodzi się nie sobie, lecz dla swojej ojczyzny” – osiedla się w Krakowie i pomaga dzieciom Sybiraków w poznawaniu losów ich przodków. W ocenie jury na szczególne wyróżnienie zasługuje ciekawy sposób przedstawienia losów głównej bohaterki i intrygujący początek audycji. Trzecią nagrodą uhonorowano też Ewę Trzcińską za reportaż „Lekcja historii czyli życia”, opublikowany 19 listopada 2020 r. na portalu polacywewłoszech.com. Stanowi on relację ze zdalnej lekcji historii poświęconej Bitwie Warszawskiej i jej znaczeniu dla polskiej młodzieży mieszkającej za granicą, przeprowadzonej przez autorkę w polonijnej szkole w Bolonii. Podczas lekcji podjęto trudną dla 12-, 13-latków tematykę, łącząc wątki historyczne z codziennym życiem młodych ludzi, co sprawiło, że tekst jest szczególnie interesujący. Nawiązując do tematu tegorocznej edycji konkursu, w reportażu ukazano postawy i przywiązanie do polskości młodych Polaków żyjących we Włoszech. Jury przyznało też jedno wyróżnienie. Otrzymała je Sława Ratajczak za esej „W setną rocznicę bitwy warszawskiej 1920”, opublikowany 10 listopada 2020 r. w portalu internetowym Gazeta Rynek – Hamburg. Są to wspomnienia – także rodzinne – polonijnej nauczycielki i dziennikarki, wpisane w historię Polski. Towarzyszą im refleksje dzieci ze szkoły polonijnej w Niemczech i ich rodziców.

W tym roku na konkurs nadesłano prace m.in. z  Litwy, Ukrainy, Niemiec, Austrii i  Polski. Były wśród nich artykuły prasowe, reportaże radiowe i telewizyjne, filmy czy teksty z portali internetowych. Pokazują one, że  zarówno Polacy w kraju, jak i zagranicą interesują się przeszłością. Wciąż jest też żywa pamięć o zwycięskiej Bitwie Warszawskiej w 1920 r. i jej bohaterach, a pamięć historyczna ma wpływ na kształtowanie  postaw naszych rodaków żyjących poza granicami. Wszystkich nas łączy pamięć o poprzednich pokoleniach, co ma wpływ na umacnianie więzi łączących Polonię i Polaków z zagranicy z Polakami w kraju.