Posiedzenia Senatu

Izba rozpatrzyła ustawę budżetową na rok 2012, do której wprowadziła 11 poprawek. Senat podjął też 2 uchwały okolicznościowe. Autorem uchwały w sprawie wezwania rządu Rzeczypospolitej Polskiej i Parlamentu Europejskiego do aktywnego działania na rzecz uproszczenia wspólnej polityki rolnej, konkurencyjności i postępu oraz wprowadzenia równych i niedyskryminujących zasad podziału między państwa członkowskie Unii Europejskiej środków na dopłaty bezpośrednie dla rolników była Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Izba wezwała w niej rząd do podjęcia wszelkich możliwych działań politycznych i prawnych zmierzających do uproszczenia wspólnej polityki rolnej, skierowania środków na konkurencyjność i postęp, a także zapewnienia sprawiedliwego i niedyskryminującego systemu dopłat bezpośrednich dla rolników, opartego na zasadach równych dla wszystkich państw członkowskich. Inicjatorką uchwały w sprawie 200. rocznicy urodzin Zygmunta Krasińskiego była zaś Komisja Kultury i Środków Przekazu. W wyniku głosowania Izba nie wyraziła zgody na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej senatora Kazimierza Kutza (27 głosów za, 59 – przeciw, 6 wstrzymujących się).

Ustawa budżetowa na rok 2012 – przyjęta z poprawkami

Ustawa, uchwalona na podstawie projektu rządowego przez Sejm na 7. posiedzeniu, 27 stycznia 2012 r., przewiduje „zamrożenie” płac w sferze budżetowej, wzrost wynagrodzeń dla nauczycieli, waloryzację świadczeń emerytalno-rentowych i podwyżki dla służb mundurowych. Zgodnie z ustawą, wydatki budżetu państwa w 2012 r. mają wynieść nie więcej niż 328 mld 765 mln 688 tys. zł (wzrost o 15 mld zł), dochody − 293 mld 766 mln 128 tys. zł, deficyt 34 mld 999 mln 560 tys. zł, a deficyt budżetu środków europejskich − 4,5 mld zł. Prognozowany przez rząd wzrost gospodarczy w 2012 r. to 2,5% PKB, inflacja 2,8%, a bezrobocie przewidywane na koniec roku −12,3%. Dług publiczny w roku 2012 ma wynieść około 830 mld zł, czyli 52,4% PKB. Wydatki na jego obsługę wzrosną o 2,7%. W projekcie budżetu na rok 2012 zwiększone zostały subwencje ogólne dla jednostek samorządu terytorialnego o 3,8%, w tym w części oświatowej o 4,8%, co ma pokryć skutki zaplanowanej na 1 września podwyżki płac dla nauczycieli oraz innych zmian reorganizacyjnych w oświacie. Ponadto na mocy ustawy w marcu nastąpi waloryzacja emerytur i rent, a od października − podwyżka płac funkcjonariuszy służb mundurowych. Pieniądze na wzrost ich wynagrodzeń (w sumie ponad 76 mln zł) mają pochodzić z rezerwy na przeciwdziałanie klęskom żywiołowym i usuwanie ich skutków, jeśli do tego czasu nie nastąpi nadzwyczajna sytuacja, na którą wykorzystano by pieniądze z tej rezerwy. Zgodnie z sejmową poprawką, Straż Graniczna otrzyma na wzrost pensji 16,4 mln zł, Państwowa Straż Pożarna – 30 mln zł, Biuro Ochrony Rządu − 2,2 mln zł, a Służba Więzienna – 27,2 mln zł. Ponadto podczas prac w Sejmie zmniejszono wydatki bieżące na szkoły artystyczne i środki przeznaczono na podwyższenie wynagrodzeń pracowników administracyjnych szkół i placówek oświatowych artystycznych podległych ministrowi kultury. Dokonano przesunięcia w wydatkach majątkowych na dokończenie realizacji przez Wojskowy Instytut Medycyny Lotniczej zadania o nazwie „wirówka przeciążeniowa” (ponad 6 mln zł). W części „Zdrowie” przesunięto środki w ramach programów polityki zdrowotnej z wydatków majątkowych na wydatki bieżące. Budżet województwa małopolskiego dostosowano go do rzeczywistych planowanych działań podejmowanych przez to województwo. Dokonano także zmian w części: „Rezerwy celowe”, dotyczących na przykład utworzenia nowej pozycji pod nazwą „Współpraca z Polonią i Polakami za Granicą” z kwotą 53 mln zł, kosztem budżetu Kancelarii Senatu. Wprowadzono także nową pozycję pod nazwą „Digitalizacja zbiorów Ossolineum we Lwowie” z kwotą 1 mln zł. Zmiany dokonane przez Sejm w stosunku do projektu ustawy budżetowej sprawozdawca Komisji Budżetu i Finansów Publicznych senator Kazimierz Kleina uznał za niewielkie.

Komisja budżetu zaproponowała 9 poprawek do ustawy, m.in. zmianęprzywracającą do budżetu Kancelarii Senatu środki przeznaczone na opiekę nad Polonią i Polakami za granicą w wysokości 33 mln zł, a także podwojenie − z 500 mln zł do 1 mld zł− kwoty limitu upoważnienia dla ministra finansów do udzielania ze środków budżetu państwa pożyczek dla Banku Gospodarstwa Krajowego na zwiększenie funduszy uzupełniających banku. Komisja zaproponowała także m.in. przesunięcie 1,7 mln zł z wynagrodzeń funkcjonariuszy Służby Celnej na wynagrodzenia członków korpusu służby cywilnej. Zmniejszyłoby to koszty obsługi Służby Celnej, gdyż zadania, które mogą spełniać pracownicy administracyjni niebędący funkcjonariuszami, byłyby przez nich wykonywane. Inna poprawka komisji budżetu polegała na zwiększeniu o 10 mln zł rezerwy celowej na zobowiązania wymagalne Skarbu Państwa kosztem wydatków w części „Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa”. Te zmiany, podobnie jak pozostałe poprawki komisji, zostały poparte przez Izbę w wyniku głosowania.

Mniejszość komisji budżetu rekomendowała Izbie 23 poprawki, m.in.: przywrócenie Senatowi 65,6 mln zł na opiekę nad Polonią; zwiększenie dopłat do paliwa rolniczego o 120 mln zł, dotacji i subwencji dla Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych o 25 mln zł, subwencji oświatowej dla jednostek samorządu terytorialnego (500 mln zł); zwiększenie o 1 mld 130 mln zł wydatków na zwalczanie bezrobocia. Izba nie poparła jednak żadnej z tych poprawek.

Obecny na posiedzeniu minister finansów Jan Vincent-Rostowski powiedział, że budżet na 2012 r. zamyka trzeci etap polityki rządu, jeśli chodzi o walkę ze skutkami światowego kryzysu gospodarczego. „Górny pułap deficytu budżetowego ustawiamy na poziomie 35 mld zł. Przewidujemy także, że deficyt sektora finansów publicznych, według klasyfikacji unijnej, wyniesie około 3% PKB, czyli około 48 mld zł. Uważam, że jeśli Europa uniknie dalszych oczekiwanych wstrząsów, szczególnie tych potencjalnych w związku z bardzo szczególną sytuacją grecką, to te wyniki są realne i osiągalne” – mówił minister finansów. Jak zaznaczył, będzie to oznaczało obniżenie deficytu sektora finansów publicznych w ciągu 2 lat około 4,8% PKB, czyli o 76 mld zł. Minister dodał, że w 2012 r. rozpocznie się czwarty etap polityki gospodarczej rządu, czyli utrwalenie reform strukturalnych, które zapewnią dalsze trwałe obniżenie deficytu publicznego poniżej 1% PKB, czyli do tzw. średniookresowego celu fiskalnego. „Mamy więc wieloletnią strategię ochrony polskiej gospodarki przed skutkami światowego kryzysu, zrównoważenia finansów publicznych w średnim okresie i wzmocnienia potencjału wzrostowego oraz zatrudnieniowego naszej gospodarki. Projekt budżetu (…) jest kluczowym elementem dokończenia tej strategii” − powiedział minister J. Rostowski, prosząc Izbę o jego przyjęcie.

Podczas wielogodzinnej, burzliwej debaty senatorowie odnosili się do przeniesienia środków na Polonię z Senatu do MSZ. Przeciwko temu opowiedziała się senator Janina Sagatowska. „Źle się stanie, jeżeli senatorowie Rzeczypospolitej nie obronią swojego wypracowanego przez tradycję prawa do opieki nad Polonią i Polakami zamieszkałymi na świecie” – powiedziała, składając wniosek przywracający Senatowi ten budżet. Poparł ją senator Przemysław Błaszczyk, mówiąc, że utrata tych środków to „duże osłabienie Izby”, a „Senat traci coraz więcej swoich zadań”. W ocenie senatora Krzysztofa Słonia to „pomysł Ministerstwa Spraw Zagranicznych na upokorzenie Senatu”. Senator Mieczysław Gil zaapelował, aby „podejmować takie decyzje, które utrzymają ukształtowany przez Senat porządek, dobry porządek względem Polonii”. Senator Grzegorz Bierecki stwierdził, że „gdyby Senat miał możliwość odrzucenia ustawy budżetowej, to powinien ją odrzucić”, bo projekt budżetu jest niewiarygodny, doraźny, nietransparentny, pozorny i humorystyczny. Senator Kazimierz Kutz przeniesienie środków na Polonię nazwał „wyrokiem śmierci na Senat”, bo opieka nad Polonią była „swoistą kotwicą” Izby. Ocenił jednocześnie, że decyzja polityczna w tej sprawie została już podjęta i „nic się nie da w tej sprawie zrobić”.

Marszałek Bogdan Borusewicz ocenił, że dyskusja o opiece nad Polonią jest zarazem debatą nad sensem istnienia Izby. Podkreślił, że uważa za błąd przesunięcie pieniędzy na Polonię do MSZ. „Można się na to godzić w sytuacji, gdy będzie chęć wzmocnienia Senatu w innych aspektach, gdyby Senat otrzymał konstytucyjne możliwości choćby sprawowania nadzoru nad polityką zagraniczną” – stwierdził. Przypomniał, że Sejm przyjął poprawkę, która przewiduje pozostawienie w Senacie 10 mln zł. Senacka komisja budżetu zgłosiła poprawkę, przywracającą 33 mln zł. „To są pieniądze na inwestycje, których nie chce przejąć Ministerstwo Spraw Zagranicznych, a które są rozpoczęte, i to są pieniądze na małe organizacje, których jest 180 i których MSZ też nie chce finansować” – wyjaśnił marszałek. Zaznaczył, że w jego opinii Senat jest ważną instytucją, ale „trzeba go zmienić, zmienić jego konstytucyjne umocowanie, jego kompetencje”. Poza tym „powinien być oddzielony kadencyjnie od Sejmu”, „otrzymać kompetencje w zakresie polityki zagranicznej i komisji śledczych”.

Senator Jan Maria Jackowski ocenił budżet jako „technokratyczny i utrwalający negatywne modele polityki społecznej i socjalnej”, nie ma w nim też bodźców, które zmienią dramatyczną zapaść demograficzną. Dla senatora Władysława Ortyla budżet jest „antysamorządowy” i będzie pogłębiał problemy samorządów.

Senator Jarosław Lasecki natomiast zauważył, że„w budżecie na 2012 r. Wojsko Polskie otrzyma rekordowe środki”, „po raz pierwszy w nowożytnej historii Polski będzie mieć budżet przekraczający 29 mld zł (…)”. W opinii senatora Jana Rulewskiego, rząd i ministerstwo finansów „mają powody do zadowolenia (...), następuje dalszy przyrost PKB w stosunku do poprzedniego roku”. Widać jednak, że „rząd nie kocha bezrobotnych”, bo „zamraża” środki na aktywne formy zwalczania bezrobocia.

W trakcie debaty zgłoszono liczne wnioski legislacyjne, łącznie Izba rozpatrzyła 191 poprawek. Oprócz zmian rekomendowanych przez Komisję Budżetu i Finansów Publicznych wśród przyjętych poprawek znalazła się m.in. propozycja senatorów Kazimierza Kleiny i Bogdana Borusewicza, aby zmniejszyć wydatki Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji o 500 tys. zł oraz Krajowej Rady Sądownictwa o 300 tys. zł, a te środki przeznaczyć na dofinansowanie archiwistyki społecznej. Izba poparła też poprawkę senatora Kazimierza Kleiny, powodującą przesunięcie 2 mln zł z rezerwy celowej, związanej z programem współpracy na rzecz demokracji i społeczeństwa obywatelskiego, i przeznaczenie tej kwoty na wydatki w części: „Sprawy zagraniczne i członkostwo Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej”, gdzie dodano by rozdział: „Pomoc zagraniczna”.

Teraz poprawkami wprowadzonymi przez Senat zajmie się Sejm.

Oświadczenia

Po wyczerpaniu porządku 6. posiedzenia oświadczenia złożyli senatorowie: Henryk Cioch, Robert Dowhan, Henryk Górski, Piotr Gruszczyński, Andrzej Grzyb, Jan Maria Jackowski, Ryszard Knosala, Stanisław Kogut, Marek Konopka, Waldemar Kraska, Kazimierz Kutz, Jan Filip Libicki, Marek Martynowski, Jarosław Obremski, Andrzej Owczarek, Andrzej Pająk, Bohdan Paszkowski, Marian Poślednik, Wojciech Skurkiewicz, Andrzej Szewiński, Edmund Wittbrodt, Grzegorz Wojciechowski, Jan Wyrowiński, Adam Zdziebło.