Posiedzenia Senatu

9 czerwca 2022 r. zakończyło się  44. posiedzenie Senatu. Tego dnia Izba rozpatrzyła 9 ustaw, 1 odrzuciła, do 3 wprowadziła poprawki. Senatorowie zdecydowali też o wniesieniu do Sejmu projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo o adwokaturze oraz ustawy o radcach prawnych.

Senat odrzucił ustawę o zmianie ustawy o działach administracji rządowej oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy). Przewiduje ona włączenie do działu: rozwój regionalny spraw związanych z przygotowaniem i realizacją Centralnego Portu Komunikacyjnego (CPK) i inwestycji towarzyszących. Oznacza to przeniesienie zadań związanych z budową CPK z zakresu kompetencji ministra właściwego ds. transportu do kompetencji ministra właściwego ds. rozwoju regionalnego. Nowela zakłada przyznanie bezpośrednio pełnomocnikowi rządu ds. CPK dotychczasowych kompetencji ministra transportu, m.in. w zakresie sprawowania nadzoru nad Przedsiębiorstwem Państwowym „Porty Lotnicze”.

Ustawy przyjęte z poprawkami.

Do ustawy o rolnictwie ekologicznym i produkcji ekologicznej (projekt rządowy) senatorowie wprowadzili 11 poprawek, w większości legislacyjnych. Jedna ze zmian merytorycznych wyłącza z kontroli urzędowej podmiot, który przestał być producentem ekologicznym. Inna wprowadza alternatywny warunek (tytuł zawodowy magistra,magistra inżyniera lub inny równorzędny albo dyplom z dziedziny nauk rolniczych,o żywieniu lub weterynaryjnych oraz co najmniej jednoroczny staż pracy u producenta ekologicznego lub w jednostce certyfikującej), którego spełnienie uprawnia osobę do uzyskania wpisu w rejestrze inspektorów rolnictwa ekologicznego. Ustawa dostosowuje polskie prawo do unijnych przepisów. Określa kompetencje organów dotyczące systemu kontroli i nadzoru nad produkcją ekologiczną, wprowadza ułatwienia dotyczące stosowania nawozów dopuszczonych w innych państwach Unii Europejskiej i Turcji. Będzie je można łatwiej sprowadzać do Polski, co powinno zwiększyć ich dostępność dla rolników ekologicznych. Ustawa przewiduje wyższe stawki wsparcia dla rolników ekologicznych stosujących nasiona ekologicznej jakości. Nie minister rolnictwa, a główny inspektor Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych będzie miał uprawnienia do kontroli certyfikacji produkcji ekologicznej, wydawania decyzji i poleceń, służących zapewnieniu prawidłowej realizacji zadań jednostek certyfikujących. Ustawa wprowadza dotkliwe kary za zamieszczanie w reklamie lub opisie handlowym produktu niespełniającego wymagań przepisów o rolnictwie ekologicznym, oznaczeń odnoszących się do produkcji ekologicznej, aby zwiększyć ochronę konsumentów i producentów przed nieuczciwymi praktykami.

Izba przyjęła z 22 poprawkami ustawę o zmianie ustawy o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy). Senatorowie zdecydowali o podniesieniu współczynnika pracy dla zawodów medycznych o 0,25%. Zobowiązali też pracodawców do tego, aby podnosili wynagrodzenie pracowników medycznych i niemedycznych w miesiącu następującym po tym, w którym podnieśli oni swoje kwalifikacje. Usunęli ponadto przepis, który nakłada na strony umowy o pracę, a w praktyce na podmiot leczniczy, zamieszczanie w umowie o pracę informacji o stanowisku zajmowanym przez pracownika. Senatorowie poparli poprawkę, która ma zapobiegać dysproporcjom w wynagrodzeniu osób zatrudnionych na tym samym stanowisku, w różnych placówkach, ale tego samego podmiotu leczniczego. Przyjęli też zmianę, która zawęża obowiązek raportowania do AOTMiT wyłącznie do informacji o wynagrodzeniu pracowników, tak aby nie przekazywać informacji o osobach świadczących usługi na podstawie umowy cywilno-prawnej lub o podwykonawcach. Jedna z poprawek zamienia określenie stażysta na lekarz-stażysta, tak jak to jest używane w ustawie o zawodzie lekarza i lekarza-dentysty. Kolejne zmiany przewidują dodanie do załączników ustawy zawodu technika farmaceutycznego do grupy zawodowej ze współczynnikiem pracy 0,94 oraz osoby mające certyfikat specjalisty psychoterapii uzależnieńdo grupy zawodowej ze współczynnikiem pracy 1,29. Nowelizacja przenosi do grupy z wyższym współczynnikiem pielęgniarki i położne pracujące na stanowiskach, na których wymagane jest średnie wykształcenie. Pielęgniarki i położne z największym doświadczeniem zawodowym zostaną w ten sposób zrównane – pod względem współczynnika pracy – z pracownikami medycznymi z wyższym wykształceniem na poziomie studiów pierwszego stopnia. Nowela podnosi też współczynniki pracy dla wszystkich grup zawodowych pracowników medycznych i okołomedycznych, dzięki czemu wzrosną najniższe wynagrodzenia zasadnicze. Wprowadza też nowy podział na grupy zawodowe według kwalifikacji wymaganych na zajmowanym stanowisku pracy i nowe wysokości współczynników pracy. Planowane od lipca 2022 r. podwyżki najniższego wynagrodzenia zasadniczego wyniosą dla lekarzy specjalistów I stopnia – 2009 zł (wzrost z 6201 zł do 8210 zł), a dla lekarzy specjalistów II stopnia – 1441 zł (z 6769 zł do 8210 zł). Najniższe wynagrodzenie zasadnicze opiekunów medycznych i techników medycznych ze średnim wykształceniem wzrośnie o 1097 zł (z 3772 zł do 4870 zł), ratowników medycznych i pielęgniarek ze średnim wykształceniem o 1550 zł (z 3772 zł do 5323 zł), magistrów pielęgniarstwa, fizjoterapii, farmaceutów i diagnostów laboratoryjnych ze specjalizacją – o 1827 zł (wzrost z 5478 zł do 7304 zł).

Z 3 poprawkami senatorowie poparli ustawę o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy). Jedna z nich nakłada na prokuratora obowiązek stwierdzenia okoliczności uzasadniającej podejrzenie, że ciąża pochodzi z czynu zabronionego w terminie 7 dni od dnia zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa. Chodzi o pomoc obywatelkom Ukrainy, pokrzywdzonym na skutek działania okupanta na terytorium Ukrainy. Kolejna poprawka usuwa przepisy, które umożliwiają przesuwanie środków Funduszu Zapasów Interwencyjnych oraz Rządowego Funduszu Rozwoju Dróg na wykonywanie zadań Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych. Następna sankcjonuje nie tylko niedopełnienie obowiązku powiadomienia o powierzeniu pracy obywatelowi Ukrainy, ale także dokonanie powiadomienia po terminie wyznaczonym przez przepisy ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy. Nowelizacja wprowadza rozwiązania systemowe dotyczące m.in. zwiększenia możliwości korzystania z kursów języka polskiego przez Ukraińców, uelastycznienia rynku pracy, a także tworzenia punktów przedszkolnych dla dzieci z Ukrainy. W noweli znalazły się też rozwiązania, których celem jest wyeliminowanie przypadków pobierania świadczeń przez obywatela Ukrainy, który utracił do nich prawo. Nowelizacja wprowadza ponadto nowe przepisy dotyczące rejestru PESEL, w których ukraińscy uchodźcy objęci specustawą mają status UKR. Chodzi o automatyczną zmianę tego statusu po przekazaniu przez komendanta głównego Straży Granicznej informacji np. o wyjeździe uchodźcy z Polski. W wypadku wyjazdu w ramach Strefy Schengen zmiana statusu będzie mogła nastąpić po złożeniu przez obywatela stosownego oświadczenia. Przywrócenie tego statusu będzie możliwe, jeśli obywatel Ukrainy potwierdzi, że jego pobyt za granicami Polski trwał krócej niż miesiąc. Status UKR będzie mógł zostać nadany ponownie, jeśli dana osoba powróci do Polski w związku z wojną Rosji przeciwko Ukrainie. W tym wypadku status UKR również będzie zostać nadany automatycznie, jeśli obywatel Ukrainy przybył przez granicę zewnętrzne, lub w wyniku ponownego złożenia wniosku o nadanie numeru PESEL.

Ustawy przyjęte bez poprawek.

Ustawa o zmianie ustawy o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy) umożliwia rolnikom składanie wniosków i dokumentów do Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR) drogą elektroniczną. Dotyczy to wpisu do ewidencji producentów rolnych, zmiany i korekty danych. Elektronicznie będzie też można złożyć wnioski o wypłatę i przyznanie pomocy (tzw. wniosek transferowy) w ramach działań zalesieniowych, objętych Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich 2004–2006 i 2007–2013. Możliwe będzie także sporządzanie elektronicznej kopii dokumentów, co możliwi szybki dostęp do akt z każdego szczebla organizacyjnego ARiMR.

Ustawa o zmianie ustawy – Prawo farmaceutyczne oraz ustawy o zawodzie farmaceuty (projekt poselski) przewiduje, że podczas wykonywania czynności zawodowych w aptece lub punkcie aptecznym farmaceuta i technik farmaceutyczny mogą korzystać z ochrony przewidzianej dla funkcjonariusza publicznego. Groźby kierowane pod adresem farmaceuty będą ścigane z urzędu i zagrożone karą.

Ustawa o kolejnym w 2022 r. dodatkowym rocznym świadczeniu pieniężnym dla emerytów i rencistów (projekt rządowy) zakłada, że tzw. czternastkę, czyli dodatkowe świadczenie, w wysokości najniższej emerytury (1338,44 zł brutto) otrzymają emeryci i renciści, których wysokość świadczeń nie przekracza 2,9 tys. zł. Wypłata dla tych ze świadczeniami wyższymi niż 2,9 tys. zł zostanie pomniejszona o różnicę między wysokością emerytury lub renty a tą kwotą. Jeżeli kwota „czternastki” okaże się niższa niż 50 zł, świadczenie nie będzie przyznawane. „Czternaste” emerytury będą wypłacane od 25 sierpnia do 20 września 2022 r. osobom, które nabędą prawa do świadczeń do 24 sierpnia 2022 r. Nie będzie z nich dokonywanych potrąceń ani egzekucji.

Ustawa o zmianie ustawy o księgach wieczystych i hipotece oraz ustawy o przetwarzaniu informacji kryminalnych (projekt rządowy) umożliwia Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS) i szefowi Krajowego Centrum Informacji Kryminalnych (KCIK) występowanie o zgodę na wielokrotne i nieograniczone wyszukiwanie ksiąg wieczystych w elektronicznej bazie tych ksiąg. Aby uzyskać dostęp, te podmioty będą musiały spełniać warunki określone w ustawie o księgach wieczystych i hipotece (posiadanie odpowiednich systemów teleinformatycznych, zabezpieczeń technicznych i organizacyjnych chroniących przed wykorzystaniem uzyskanych danych niezgodnie z celem). Dzięki tej zmianie KRUS i szef KCIK będą mogli wyszukać w bazie księgę wieczystą na podstawie znanych im kryteriów, np. imienia lub nazwiska danej osoby lub adresu nieruchomości, bez znajomości numeru danej księgi wieczystej. Nowela rozszerza też zakres przetwarzanych informacji kryminalnych, aby obejmował nie tylko przedmioty, w tym nieruchomości, wykorzystane do popełnienia przestępstwa lub utracone w związku z przestępstwem, ale również te uzyskane w jego wyniku.

Ustawa o ratyfikacji Konwencji ramowej Rady Europy o wartości dziedzictwa kulturowego dla społeczeństwa, sporządzonej w Faro dnia 27 października 2005 r. (projekt rządowy) dotyczy ratyfikacji konwencji, która nakreśla ramy celowościowe nowej polityki jej stron, czyli państw członkowskich Rady Europy, w stosunku do dziedzictwa kulturowego. Wprowadza też pojęcie: „wspólnego dziedzictwa Europy”, a także uznaje indywidualną i zbiorową odpowiedzialność za dziedzictwo kulturowe.

Ustawa o wypowiedzeniu Umowy o rozliczeniach wielostronnych w rublach transferowych i o utworzeniu Międzynarodowego Banku Współpracy Gospodarczej, sporządzonej w Moskwie dnia 22 października 1963 r., w brzmieniu nadanym Protokołem w sprawie zmiany Umowy o rozliczeniach wielostronnych w rublach transferowych i o utworzeniu Międzynarodowego Banku Współpracy Gospodarczej oraz Statutu tego Banku, sporządzonym w Moskwie dnia 18 grudnia 1970 r., Protokołem w sprawie zmiany Umowy o rozliczeniach wielostronnych w rublach transferowych i o utworzeniu Międzynarodowego Banku Współpracy Gospodarczej oraz Statutu tego Banku, sporządzonym w Moskwie dnia 23 listopada 1977 r. oraz Protokołem o zmianie Porozumienia o utworzeniu i działalności Międzynarodowego Banku Współpracy Gospodarczej z dnia 22 października 1963 r. (ze zmianami wprowadzonymi Protokołami z dnia 18 grudnia 1970 r., 23 listopada 1977 r. oraz 18 grudnia 1990 r.) oraz Statutu Międzynarodowego Banku Współpracy Gospodarczej (ze zmianami wprowadzonymi Protokołami z dnia 18 grudnia 1970 r., 23 listopada 1977 r. oraz 18 grudnia 1990 r.), sporządzonym w Warszawie dnia 25 listopada 2014 r. (projekt rządowy) zakłada wypowiedzenie umowy i opuszczenie przez Polskę Międzynarodowego Banku Współpracy Gospodarczej (MBWG) z siedzibą w Moskwie, który może służyć obchodzeniu międzynarodowych sankcji przez głównego udziałowca, czyli Rosję. Wystąpienie Polski z MBWG niesie ze sobą wysokie ryzyko utraty środków finansowych wniesionych w formie części udziałów w kapitale banku w wysokości ponad 24 mln euro. Nasz kraj będzie się starać o ich zwrot m.in. przed międzynarodowym arbitrażem.

Senat zdecydował o wniesieniu do Sejmu projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo o adwokaturze oraz ustawy o radcach prawnych, którego celem jest zwiększenie wysokości opłaty przysługującej adwokatom i radcom prawnym, którzy udzielają pomocy prawnej z urzędu. Zgodnie z proponowanymi przepisami, minister sprawiedliwości w rozporządzeniu w sprawie kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu powinien określić wysokość opłat przysługujących z tego tytułu adwokatom i radcom prawnym na poziomie nie niższym niż wysokość stawek, jakie mogą być zasądzane na rzecz pełnomocników, którzy podjęli się zastępstwa procesowego na podstawie umowy z klientem. W ocenie senatorów nowe regulacje przyczynią się do zwiększenia zainteresowania przedstawicieli tych zawodów świadczeniem pomocy prawnej z urzędu, a w konsekwencji – podnieść jej poziom. To z kolei powinno się przełożyć na poprawę stanu rzeczy w zakresie korzystania z rzetelnej procedury sądowej przez podmioty, które mogą się ubiegać o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego. Projekt dostosowuje przepisy do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 23 kwietnia 2020 r. i jego postanowienia sygnalizacyjnego z 29 kwietnia 2020 r. TK stwierdził, że nie ma konstytucyjnego uzasadnienia różnicowanie wynagrodzenia podmiotów powołanych i zobowiązanych do zastępstwa prawnego, czyli adwokatów i radców prawnych. Chodzi o obniżanie pełnomocnikom z urzędu o połowę wynagrodzenia, które otrzymaliby, gdyby występowali w sprawie jako pełnomocnicy z wyboru.