Posiedzenia Senatu

1 czerwca 2022 r. zakończył się pierwszy dzień 43. posiedzenia Senatu. Izba przyjęła z poprawkami nowelizację ustawy o Sądzie Najwyższym i przystąpiła do drugiego czytania projektu ustawy o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz niektórych innych ustaw.

Izba wprowadziła 29 poprawek do ustawy o zmianie ustawy o Sądzie Najwyższym oraz niektórych innych ustaw (projekty prezydencki i poselski). Zgodnie z senackimi poprawkami w Izbie Odpowiedzialności Zawodowej będą mogli orzekać wyłącznie sędziowie posiadający 7-letni staż na stanowisku sędziego Sądu Najwyższego (SN). Nie będzie też możliwości dalszego orzekania w Sądzie Najwyższym przez osoby, które zajmowały stanowiska sędziowskie w Izbie Dyscyplinarnej. Snatorowie usunęli też przepisy umożliwiające przeniesienie tych sędziów w stan spoczynku. Następne poprawki zakładają, że wszystkie orzeczenia zapadłe w Izbie Dyscyplinarnej SN są uznane za nieważne i pozbawione skutków prawnych. Sędziowie zawieszeni przez tę izbę powracają na swoje stanowiska i przez 3 lata nie można ich przesunąć do innych wydziałów sądu bez ich zgody. Zostaną przywrócone wynagrodzenia tym, którym je obniżono. W ciągu miesiąca od dnia wejścia w życie ustawy Izba Odpowiedzialności Zawodowej ma zająć się wszystkimi sprawami rozstrzygniętymi przez Izbę Dyscyplinarną. Senat usunął też przepisy przesądzające, że okoliczności towarzyszące powołaniu sędziego SN lub innego sądu nie mogą stanowić wyłącznej podstawy do podważenia orzeczenia wydanego z udziałem tego sędziego lub kwestionowania jego niezawisłości i bezstronności. Chodzi o rozszerzenie kryterium możliwości składania wniosku o tzw. test bezstronności i niezawisłości sędziego. Przyjęto też poprawki skreślające przepisy wprowadzające nowy typ deliktu dyscyplinarnego (przewinienia służbowego) polegającego na „odmowie wykonywania wymiaru sprawiedliwości”, a także doprecyzowujące kwestie rozliczeń środków budżetowych związanych z likwidacją Izby Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego. Pozostałe zmiany mają charakter legislacyjny, redakcyjny i doprecyzowujący. Ustawa o zmianie ustawy o Sądzie Najwyższym oraz niektórych innych ustaw w kształcie przyjętym przez Sejm likwiduje Izbę Dyscyplinarną Sądu Najwyższego. Sędziowie orzekający w niej będą mogli przejść do innej izby lub w stan spoczynku. Zostanie utworzona Izba Odpowiedzialności Zawodowej. Spośród sędziów SN zostaną wylosowane 33 osoby, spośród których prezydent wybierze na 5-letnią kadencję 11 sędziów do składu Izby Odpowiedzialności Zawodowej. Będą się mogli odwołać do niej sędziowie ukarani przez Izbę Dyscyplinarną lub ci, którym uchylono immunitet. Nowela wprowadza też test bezstronności i niezawisłości sędziego, co ma dać każdemu obywatelowi prawo do rozpatrzenia jego sprawy przez bezstronny i niezawisły sąd. Wniosek o zbadanie wymogów niezawisłości i bezstronności będą mogli złożyć strona lub uczestnik postępowania. Wprowadzenie zmian dotyczących Izby Dyscyplinarnej SN ma stanowić wykonanie wyroku Trybunału Sprawiedliwości UE i spełnić wymagania Komisji Europejskiej zapisane jako kamienie milowe w KPO.

Senatorowie tego dnia rozpoczęli drugie czytanie projektu ustawy o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz niektórych innych ustaw (inicjatywa grupy senatorów). Ma on na celu usunięcie przyczyn wątpliwości co do statusu sędziów powołanych przez KRS, której status został zakwestionowany przez TSUE i Sąd Najwyższy. Projekt przewiduje zastąpienie dotychczasowego modelu wyboru sędziów do KRS przez Sejm modelem opartym na zasadzie wyborów bezpośrednich i powszechnych przez sędziów, wprowadzenie parytetów liczby miejsc obsadzanych przez sędziów poszczególnych sądów, tak aby na każdym szczeblu sądownictwa mogli oni wyłaniać członków KRS w pełni demokratycznych i bezpośrednich wyborach i mieli odpowiednią reprezentację. Kandydatury do KRS mogliby zgłosić także: Naczelna Rada Adwokacka, Krajowa Rada Radców Prawnych, Krajowa Rada Prokuratorów, organy uczelni publicznych uprawnione do nadawania stopnia naukowych w zakresie nauk prawnych, a także grupa co najmniej 2 tys. obywateli. Projekt przewiduje zakończenie kadencji obecnej KRS i wybranie nowej, według zasad zapewniających: odpowiednią reprezentację środowiska sędziowskiego, niezależność i gwarancję właściwego funkcjonowania KRS, czyli efektywnego wykonywania jej konstytucyjnej funkcji, jaką jest stanie na straży niezależności sądów i niezawisłości sędziów. W projekcie przewiduje się możliwość wznowienia postępowania, jeżeli w wydaniu orzeczenia brał udział sędzia powołany w wadliwy sposób. Projekt powołuje ponadto Radę Społeczną – ciało doradcze KRS.