Posiedzenia Senatu

24 marca 2022 r. zkończyło się 39. posiedzenie Senatu. Izba rozpatrzyła na nim 15 ustaw, 1 odrzuciła, a do 5 wprowadziła poprawki. W ostatnim dniu obrad Senat rozpatrzył i poparł bez zmian specustawę o pomocy obywatelom Ukrainy, umożliwiającą objęcie nią także tych osób, które nie przybyły do Polski bezpośrednio z Ukrainy. Senatorowie zdecydowali też o wniesieniu do Sejmu 2 projektów ustaw i podjęli 2 uchwały okolicznościowe.

Tego dnia Senat podjął uchwałę w sprawie uczczenia Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. w 25. rocznicę jej uchwalenia (inicjatywa grupy senatorów), w której wyraża uznanie i dziękuje wszystkim, którzy pracowali i przyczynili się do uchwalenia tej konstytucji. Szczególne podziękowanie Izba kieruje do członków Zgromadzenia Narodowego, którzy – reprezentując różne ugrupowania polityczne – uznali, że dobro ojczyzny, wolność, demokracja, praworządność oraz prawa człowieka są nadrzędnymi wartościami określającymi tożsamość Rzeczypospolitej Polskiej. W uchwale podkreślono, że obowiązująca konstytucja stanowi wyraz poszanowania zasady konstytucjonalizmu i odwołuje się do właściwych demokratycznym państwom prawa zasad: legalizmu, decentralizacji władzy publicznej, samorządności, poszanowania prawa międzynarodowego, pluralizmu i gwarancji praw mniejszości. 

W wyniku głosowań Izba odrzuciła ustawę o ochronie dziedzictwa narodowego związanego z nazwami obiektów przestrzeni publicznej oraz pomnikami (projekt poselski), argumentując, że ogranicza ona prawo wspólnot samorządowych do podejmowania decyzji w sprawie zmiany nazw ulic, placów, obiektów i komunalnych jednostek organizacyjnych, a także usuwania pomników. Ponadto ustawa ma działać z mocą wsteczną od 1 stycznia 2022 r. Ustawa ma na celu zwiększenie ochrony pamięci o osobach szczególnie zasłużonych, m.in. historycznych władcach państwa polskiego, ojcach niepodległości, świętych kościołów: katolickiego i innych chrześcijańskich, przed zmianą nazw obiektów przestrzeni publicznej, upamiętniających te osoby, a także związane z nimi symbolicznie wydarzenia, przedmioty, daty lub miejsca. Nazwę ulicy czy placu będzie można zmienić, po pierwsze, gdy zostanie ona nadana innemu obiektowi, aby godniej upamiętnić pamięć o tych osobach. Po drugie, zmiana będzie możliwa, jeśli ujawnią się nowe fakty, podające w wątpliwość zasługi osoby, na cześć której nazwano obiekt przestrzeni publicznej, np. związane z propagowaniem komunizmu, nazizmu, faszyzmu lub innego ustroju totalitarnego, ze stosowaniem metod i praktyk działania właściwych ustrojowi totalitarnemu, polegające na szpiegostwie na rzecz obcego państwa czy udziale w spisku przeciwko suwerenności i niepodległości Polski.

Ustawy przyjęte z poprawkami.

Senatorowie wprowadzili 21 zmian legislacyjnych, doprecyzowujących i redakcyjnych do ustawy o zmianie ustawy o listach zastawnych i bankach hipotecznych oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy). Postanowili też skreślić przepis dodany w trakcie drugiego czytania w Sejmie, który zawiesza do 31 grudnia 2032 r. stosowanie w odniesieniu do spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych wymogów w zakresie funduszy i zobowiązań kwalifikowanych utrzymywanych w celu spełnienia wymogu minimalnego poziomu funduszy własnych i zobowiązań kwalifikowanych. Nowela dostosowuje polskie prawo do dyrektywy Unii Europejskiej w sprawie w sprawie emisji obligacji zabezpieczonych i nadzoru publicznego nad obligacjami zabezpieczonymi. W Polsce odpowiednikiem obligacji zabezpieczonych są listy zastawne, emitowane przez wyspecjalizowane banki hipoteczne. Nowela określa m.in. warunki uzyskania zezwolenia na program emisji hipotecznych lub publicznych listów zastawnych oraz dodatkowe wymogi dotyczące monitorowania przez Komisję Nadzoru Finansowego programów emisji prowadzonych przez banki hipoteczne. Wprowadza też wymogi informacyjne dotyczące programów emisji listów zastawnych i obowiązki sprawozdawcze dla banków hipotecznych wobec Komisji Nadzoru Finansowego.

Izba z 3 poprawkami przyjęła ustawę o zmianie ustawy o pracowniczych programach emerytalnych oraz ustawy o indywidualnych kontach emerytalnych oraz indywidualnych kontach zabezpieczenia emerytalnego (projekt rządowy). Pierwsza z nich zmienia termin wejścia w życie ustawy z 1 czerwca na 1 lipca 2022 r. Druga ma charakter legislacyjny, a trzecia – doprecyzowujący. Nowelizacja ma ułatwić pracodawcom prowadzenie pracowniczych programów emerytalnych, m.in. upraszcza tryb zawierania przez pracodawców porozumień, wprowadza korzystne zmiany dotyczące warunków uczestnictwa w programie, doprecyzowuje kompetencje nadzorcze Komisji Nadzoru Finansowego. Przewiduje także zmiany przepisów określających zasady zawieszania składki podstawowej i ograniczania jej wysokości, co usunie wątpliwości interpretacyjne i ułatwi zawarcie umowy o prowadzenie Indywidualnego Konta Emerytalnego (IKE) i Indywidualnego Konta Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE) drogą komunikacji elektronicznej.

Z 3 zmianami legislacyjnymi i doprecyzowującymi senatorowie poparli nowelizację prawa wodnego (projekt rządowy), która ma usprawnić procedury administracyjne przy tworzeniu miejsc okazjonalnie wykorzystywanych do kąpieli. Umożliwia m.in. składanie do jednego organu wniosku o wydanie zgody i zgłoszenia wodnoprawnego. Zgoda na utworzenie miejsc okazjonalnie wykorzystywanych do kąpieli nie wymagałaby uchwały rady gminy, wystarczy załatwienie sprawy przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. Czas na dokonywanie zgłoszeń wodnoprawnych zostanie skrócony z 30 do 21 dni. Nie trzeba będzie np. dołączać wypisów i wyrysów z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Wójt, burmistrz lub prezent miasta będzie mógł zweryfikować zgodność danego zamierzenia z obowiązującym na terenie gminy zagospodarowaniem przestrzennym. Miejsca okazjonalnie wykorzystywane do kąpieli nie będą jednak zastępować regularnych kąpielisk. Wydłużenie czasu ich funkcjonowania mogłoby negatywnie wpłynąć na bezpieczeństwo wypoczywających czy jakość wody, a także zachęcać do obchodzenia prawa i wykorzystywania takich miejsc jako regularnych, stałych kąpielisk, które podlegają większym rygorom prawnym.

Senat wprowadził 4 poprawki legislacyjne i porządkujące do ustawy o utworzeniu Politechniki Morskiej w Szczecinie (projekt poselski) przewidującej utworzenie od 1 września 2022 r. Politechniki Morskiej w Szczecinie. Jako następca prawny Akademii Morskiej w Szczecinie, politechnika przejmie mienie, a także prawa i obowiązki akademii. Pracownicy, studenci i doktoranci akademii staną się pracownikami, studentami i doktorantami politechniki.

Senatorowie z 9 zmianami legislacyjnymi, doprecyzowującymi i redakcyjnymi przyjęli ustawę o wyrobach medycznych (projekt rządowy). Ma ona zapewnić właściwe stosowanie unijnych rozporządzeń w sprawie wyrobów medycznych i wyrobów medycznych do diagnostyki in vitro. Reguluje zasady używania i utrzymywania wyrobów medycznych, zasady i tryb przeprowadzania inspekcji badania klinicznego wyrobu medycznego, zasady reklamowania wyrobów medycznych. W ustawie określono także obowiązki podmiotów gospodarczych, instytucji zdrowia publicznego, podmiotów wykonujących działalność leczniczą, osób wykonujących zawody medyczne oraz innych podmiotów, a także uprawnienia, obowiązki i zadania organów.

Ustawy przyjęte bez poprawek.

Ustawa o zmianie ustawy o emeryturach pomostowych oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy) służy wzmocnieniu ochrony ubezpieczonych, występujących o ustalenie prawa do emerytury pomostowej. Emerytury pomostowe będą przyznawane osobom, które złożą wniosek o ich przyznanie, nie rozwiązawszy stosunku pracy, a spełniają jednocześnie pozostałe warunki wymagane do ich uzyskania. Nowela wprowadza też zmiany w zakresie prewencji wypadkowej, zmienia zasady dofinansowania działań płatników składek, skierowanych na poprawę warunków pracy dla pracowników – przewiduje równy dla wszystkich płatników udział procentowy (80% szacowanej wartości projektu) w tym dofinansowaniu. Ma to zwiększyć liczbę osób objętych dofinansowywanymi projektami poprawy bezpieczeństwa i warunków pracy.

Ustawa o zmianie ustawy o dozorze technicznym oraz ustawy o transporcie kolejowym (projekt rządowy) jest związana z planami budowy w Polsce pierwszych urządzeń do przewozu osób lub rzeczy poruszających się po jednej szynie (tzw. monorail) albo na poduszkach powietrznych lub magnetycznych, a także innych urządzeń, które nie są używane w transporcie linowo-terenowym ani kolejowym. Zgodnie z nowelą Transportowy Dozór Techniczny sprawowałby dozór techniczny nad tymi urządzeniami do przewozu.

Ustawa o ratyfikacji Umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Stanów Zjednoczonych Ameryki dotyczącej rozmieszczenia funkcjonariuszy ochrony lotu, podpisanej w Warszawie dnia 2 grudnia 2021 r. (projekt rządowy) dotyczy ratyfikacji umowy, mającej na celu unormowanie zasady wzajemnej współpracy między państwami – stronami przy przyjmowaniu i wprowadzaniu wart ochronnych jednej strony na pokład statku powietrznego w portach lotniczych państwa drugiej strony.

Ustawa o ratyfikacji Protokołu Wykonawczego między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Armenii do Umowy między Unią Europejską a Republiką Armenii o readmisji osób przebywających nielegalnie, sporządzonej w Brukseli dnia 19 kwietnia 2013 roku, sporządzonego w Warszawie dnia 29 października 2021 roku (projekt rządowy) dotyczy ratyfikacji protokołu wykonawczego do umowy, który reguluje szczegółowe kwestie związane z przekazywaniem i przyjmowaniem osób przebywających bez zezwolenia na terytorium państwa – strony, co ma zapewnić prowadzenie skutecznej współpracy dwustronnej między państwami.

Ustawa o ratyfikacji Umowy o partnerstwie gospodarczym między państwami CARIFORUM, z jednej strony, a Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi, z drugiej strony, sporządzonej w Bridgetown na Barbadosie dnia 15 października 2008 r. (projekt rządowy) dotyczy ratyfikacji umowy, umożliwiającej państwom wchodzącym w skład Karaibskiego Forum Państw AKP uzyskanie większego wpływu na swój rozwój gospodarczy. Ich polityka handlowa zostanie ukierunkowana na zdynamizowanie obrotów państw CARIFORUM z Unią Europejską m.in. dzięki zmniejszeniu lub likwidcji ceł na rynku unijnym na towary przywożone z tych państw, a także eliminacji kontyngentów taryfowych

Ustawa o zmianie ustawy o wsparciu gospodarstw domowych w ponoszeniu kosztów związanych ze zmianą standardu nadawania naziemnej telewizji cyfrowej (pilny projekt rządowy) doprecyzowuje przepisy określające krąg osób uprawnionych do uzyskania wsparcia finansowego państwa w zakupie dekodera lub odbiornika TV pozwalającego na odbiór sygnału naziemnej telewizji cyfrowej w nowym standardzie nadawania. Beneficjentami świadczenia będą osoby, które są w trudnej sytuacji materialnej, gdy zakup sprzętu w sposób istotny zachwieje domowym budżetem przeznaczonym na zaspokajanie podstawowych potrzeb życiowych.

Ustawa o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa oraz ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (projekt komisyjny) zakłada, że przepisy, dotyczące legalizacji pobytu uchodźców z Ukrainy w Polsce, obejmą także tych obywateli ukraińskich, którzy po ataku Rosji 24 lutego br. przybyli do Polski nie bezpośrednio z Ukrainy. Będzie to dotyczyć tych z nich, którzy w czasie wybuchu wojny byli za granicą i nie mieli już możliwości powrotu na lotniska ukraińskie, wjechali do Polski po 24 lutego, a granicę swojego kraju przekroczyli przed 24 lutego. Nowe przepisy obejmą również obywateli Ukrainy, którzy przybyli na terytorium Polski z Ukrainy, ale przekroczyli np. granicę ukraińsko-mołdawską i dopiero potem udali się do Polski, a teraz chcą pozostać w naszym kraju. Nowela uściśla, że mowa o Ukraińcach, którzy przybyli, a nie – jak dotychczas – przyjechali do Polski, bo 30% uchodźców po prostu przeszło granicę ukraińsko-polską. 

Ustawa o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (projekt rządowy) przewiduje, że w systemie teleinformatycznym zostanie utworzona ewidencja małoletnich obywateli Ukrainy, którzy wjechali do Polski bez opieki osób sprawujących faktyczną pieczę nad nimi i byli umieszczeni w pieczy zastępczej w Ukrainie. Ewidencja będzie prowadzona przez ministra rodziny i powiatowe centra pomocy rodzinie, które mają wspierać ośrodki pomocy społecznej, centra usług społecznych albo inne jednostki w sprawowaniu nadzoru nad realizacją praw i obowiązków opiekunów tymczasowych oraz przebywających pod ich opieką ukraińskich dzieci. W wypadku grup zorganizowanych, liczących 80–100 dzieci, ich opiekunami tymczasowymi będą osoby przyjeżdżające z nimi do Polski. Jeśli na 1 osobę przypada więcej niż 15 dzieci, władze samorządowe muszą zatrudnić dodatkowych wychowawców. Reprezentantem prawnym małoletnich w Polsce pozostanie opiekun tymczasowy. Powiatowe centra pomocy rodzinie mają zapewniać pomoc prawną, organizacyjną i psychologiczną opiekunom tymczasowym i przebywającym pod ich opieką dzieciom ukraińskim.

Ustawa o szczególnych regulacjach w zakresie transportu i gospodarki morskiej w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium Ukrainy (projekt rządowy) dopuszcza wydłużenie czasu pracy obsady pociągów przewożących uchodźców z Ukrainy do Polski w związku z wydłużonym czasem odprawy granicznej. Przewiduje m.in. zwolnienie z opłat za dostęp do infrastruktury kolejowej tych przewoźników, którzy uruchomią pociągi przeznaczone do przewozu uchodźców z Ukrainy oraz dla organizatorów transportów pomocy humanitarnej dla Ukrainy. Zakłada ponadto zawieszenie do 31 grudnia 2022 r. obowiązku wymiany ukraińskiego prawa jazdy na polskie prawo jazdy po 6 miesiącach od uzyskania prawa stałego lub czasowego pobytu.

Izba zdecydowała też o wniesieniu do Sejmu 2 projektów ustaw.

Projekt ustawy o zmianie ustawy o lasach usuwa sprzeczności między prawem polskim a unijnym i dostosowuje ustawę do zapisów Konwencji sporządzonej w Aarhus 25 czerwca 1998 r. o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska. Projekt umożliwia zaskarżenie do sądu administracyjnego zatwierdzenia planu urządzenia lasu. Zgodnie z proponowanymi przepisami skargę na zatwierdzenie planu urządzenia lasu lub zatwierdzenie uproszczonego planu urządzenia lasu mogłyby wnosić także organizacje ekologiczne, które działają na rzecz ochrony środowiska przez minimum 12 miesięcy przed złożeniem skargi.

Projekt ustawy o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa ma na celu umożliwienie pozyskania bazy tymczasowych miejsc zakwaterowania dla uchodźców z Ukrainy. Projekt ustawy zakłada, że obiekty Skarbu Państwa, którymi zarządzają i gospodarują organy administracji rządowej, a także należące do spółek z ponad 50-procentowanym udziałem Skarbu Państwa i spółek komunalnych będzie można przeznaczyć na tymczasowe miejsca zakwaterowania dla uchodźców z Ukrainy. Chodzi o ośrodki wypoczynkowe i szkoleniowo-konferencyjne oraz hotele. W projekcie określono też sposób i tryb ich użyczenia samorządom. Zgodnie z proponowanymi przepisami porozumienia w sprawie użyczenia obiektów będą zawierać wojewodowie na wniosek jednostek samorządu terytorialnego. W przypadku niezawarcia porozumienia obiekt zostanie udostępniony na polecenie wojewody. Wojewoda będzie miał też obowiązek zapewnienia środków na sfinansowanie porozumień. Mają one pochodzić m.in. z Funduszu Pomocy.