Posiedzenia Senatu

11–13 i 17–18 sierpnia 2020 r. odbyło się 14. posiedzenie Senatu. Izba rozpatrzyła na nim 16 ustaw, 3 odrzuciła, do 6 wprowadziła poprawki. Zdecydowała o wniesieniu do Sejmu 6 projektów ustaw, podjęła 3 uchwały okolicznościowe i rezolucję. Wybrano senatora Stanisława Gawłowskiego na przewodniczącego Komisji Nadzwyczajnej ds. Klimatu, zmieniono składy komisji senackich. Senatorowie wysłuchali ponadto informacji o działalności rzecznika praw obywatelskich oraz o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela w 2019 r. oraz ministra spraw wewnętrznych i administracji na temat działań i zatrzymań dokonywanych przez Policję podczas protestów w Warszawie 7–8 sierpnia 2020 r.
Przed przystąpieniem do obrad senatorowie minutą ciszy uczcili zmarłych senatorów I kadencji Franciszka Sobieskiego i Edmunda Bilickiego oraz senatora I–III kadencji Jerzego Madeja.

Uchwała w 100. rocznicę II Powstania Śląskiego
Izba jednomyślnie, 87 głosami, z inicjatywy grupy senatorów, podjęła uchwałę, w której składa hołd powstańcom śląskim za ich męstwo i poświęcenie w walce o powrót Górnego Śląska do Polski. Przypomniano, że 19 sierpnia 1920 r. Alfons Zgrzebniok wydał rozkaz podjęcia działań bojowych. Walki wybuchły jednocześnie w powiatach pszczyńskim, rybnickim, katowickim, lublinieckim, tarnogórskim, toszecko-gliwickim i zabrskim. Walczono także w rejonie linii Opole – Krasiejów – Dobrodzień oraz w okolicach Raciborza i Koźla. Powstańcy opanowali większość strategicznych terenów przemysłowych z wyjątkiem dużych miast, w których stacjonowały wojska alianckie oraz jednostki policji bezpieczeństwa Sicherheitspolizei. „Widząc brak reakcji Komisji Międzysojuszniczej na interpelacje dotyczące sankcji wobec powstańców, strona niemiecka zgodziła się na warunki zawieszenia broni i likwidację skompromitowanej policji bezpieczeństwa. W jej miejsce powołano mieszaną, polsko-niemiecką policję plebiscytową Abstimmungpolizei. Podstawowy cel powstańców został osiągnięty, w związku z czym II Powstanie Śląskie zakończyło się 25 sierpnia 1920 r.” – czytamy w uchwale.

Poprawki Senatu do ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu zapewnienia funkcjonowania ochrony zdrowia w związku z epidemią COVID-19 oraz po jej ustaniu
Ustawa, uchwalona przez Sejm na 15. posiedzeniu, 24 lipca 2020 r., na podstawie projektu rządowego, wprowadza kolejne rozwiązania w ochronie zdrowia mające zapewnić jego sprawne i efektywne działanie w czasie epidemii. Przewiduje m.in. elektronizację procedury składania, rozpatrywania i realizacji zapotrzebowań na produkty lecznicze i środki spożywcze specjalnego przeznaczenia oraz wniosków o dopuszczenie do obrotu produktu leczniczego. W tym celu zostanie utworzony system obsługi importu docelowego.
Zgodnie z nowymi przepisami położne w czasie epidemii będą mogły udzielać świadczeń zdrowotnych wszystkim pacjentom. Wprowadzono przejściową regulację o pobieraniu wymazów górnych dróg oddechowych do badań diagnostycznych na wykrycie wirusa SARS-CoV-2 przez opiekunów medycznych. Umożliwiono ponadto otrzymywanie przez pacjenta informacji o e-recepcie nie tylko drogą elektroniczną i SMS-em, ale także w aplikacji mobilnej.
Wprowadzono możliwość zdalnego kształcenia podyplomowego i doskonalenia zawodowego oraz indywidualnego szkolenia praktycznego położnych. Wydłużono też termin, w którym osoby po odbyciu szkolenia na specjalistę psychoterapii uzależnień i instruktora terapii uzależnień mogą przystąpić do egzaminu certyfikującego. Z kolei fizjoterapeuci będą mogli składać elektronicznie wnioski o rozpoczęcie szkolenia specjalizacyjnego, co umożliwi wszczęcie procedury postępowania kwalifikacyjnego. Przewidziane na 2. połowę 2020 r. wybory organów Krajowej Izby Fizjoterapeutów będą się mogły odbyć zdalnie.
Nowelizacja wprowadza ponadto zmiany w organizacji i zarządzaniu Narodowego Funduszu Zdrowia. Funkcję pracodawcy wobec osób zatrudnionych w oddziałach wojewódzkich funduszu powierzono prezesowi NFZ. Rozszerzono zadania ministra zdrowia o podejmowanie działań związanych z zapewnieniem dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej, w tym wydawanie poleceń NFZ. Ustawa przewiduje również jednorazową rekompensatę dla podmiotów, które w związku z przeciwdziałaniem COVID-19 wykonały polecenie premiera związane bezpośrednio z przeprowadzeniem wyborów prezydenckich, zaplanowanych na 10 maja 2020 r. Rekompensata obejmie różnicę między zasadnie poniesionym kosztem a wartością rynkową zakupionych środków trwałych lub wyposażenia. Przesunięto także termin wejścia w życie ustawy o tzw. opłacie cukrowej z 1 lipca 2020 r. na 1 stycznia 2021 r.
Przedstawiając sprawozdanie z prac Komisji Zdrowia, senator Ewa Matecka podkreśliła, że „dyskusja i uwagi senatorów jednoznacznie dowiodły, że ustawa ta nie proponuje konkretnego wsparcia dla ochrony zdrowia, nie zawiera rozwiązań i wytycznych potrzebnych w obliczu spodziewanego dalszego wzrostu zachorowań, nie nakreśla podstawowej funkcji opieki zdrowotnej w tym okresie, nie rozwiązuje najważniejszych problemów służby zdrowia, nie poprawia sytuacji finansowej szpitali”. Wskazała też na niekonstytucyjne, zdaniem senatorów, przepisy dotyczące m.in. zmian organizacyjnych NFZ, rekompensaty za poniesione koszty przygotowań do nieodbytych 10 maja 2020 r. prezydenckich wyborów korespondencyjnych, termin wejścia w życie tzw. ustawy cukrowej czy zmiany w systemie refundacji leków. Zaznaczyła, że trudno jednak tę ustawę odrzucić, gdyż zawiera kilka ważnych i szczegółowych rozwiązań.
Komisja Zdrowia wniosła o wprowadzenie do noweli 38 poprawek. W trakcie dyskusji zmiany zaproponowali też senatorowie Jerzy Czerwiński, Beata Małecka-Libera, Marek Martynowski, Gabriela Morawska-Stanecka, Aleksander Pociej, Joanna Sekuła i Józef Zając. Łącznie zgłoszono 84 poprawki. Senat 90 głosami, przy 3 – przeciw i 1 wstrzymującym się, przyjął ustawę z 57 zmianami. Część z nich eliminuje przepisy, które senatorowie uznali za niekonstytucyjne, gdyż zostały wprowadzone do ustawy, jak napisano w uzasadnieniu stanowiska Senatu, „bez dochowania trybu wymaganego dla sejmowego postępowania ustawodawczego”. Chodzi m.in. o regulację umożliwiającą przyznanie jednorazowej rekompensaty podmiotom, które w związku z przeciwdziałaniem COVID-19 zrealizowały polecenie premiera związane bezpośrednio z przeprowadzeniem wyborów prezydenckich, mających odbyć się 10 maja 2020 r. Skreślono ponadto przepisy, na podstawie których można byłoby przekazywać informacje o wystawionej recepcie do aplikacji mobilnych użytkowanych przez pacjenta. Kolejne poprawki umożliwiają odstąpienie od przeprowadzania egzaminu ustnego w sesji egzaminacyjnej danego egzaminu specjalizacyjnego, jeżeli w czasie stanów zagrożenia epidemicznego lub epidemii jego przeprowadzenie nie będzie możliwe ze względu na bezpieczeństwo osób biorących w nim udział. Wprowadzono też przepis, zgodnie z którym złożone przez pacjenta w formie papierowej oświadczenia, stanowiące część dotyczącej go dokumentacji medycznej, usługodawca może zamieścić w systemie teleinformatycznym, w którym prowadzi dokumentację medyczną, wraz z podpisem osoby składającej oświadczenie i datą podpisu, zarejestrowanymi na urządzeniu umożliwiającym cyfrowe odwzorowanie podpisu. Jedna z poprawek zakłada, że w okresie obowiązywania stanów zagrożenia epidemicznego lub  epidemii funkcjonariusze Służby Więziennej zapewniający porządek i bezpieczeństwo w urzędzie obsługującym ministra sprawiedliwości i Prokuraturze Krajowej mogą pełnić służbę nie dłużej niż 24 godziny, po których następuje co najmniej 48-godzinna przerwa. Wprowadzono ponadto przepis przejściowy, dotyczący państwowego egzaminu specjalizacyjnego, który odbył się przed dniem wejścia w życie ustawy. Część poprawek miała charakter legislacyjny, doprecyzowujący i redakcyjny.
Teraz do senackich zmian ustosunkują się posłowie.

Ustawa o wsparciu rynku ubezpieczeń należności handlowych w związku z przeciwdziałaniem skutkom gospodarczym COVID-19 – przyjęta bez poprawek
Senat, zgodnie z rekomendacją Komisji Budżetu i Finansów Publicznych, przyjął ustawę w brzmieniu uchwalonym przez Sejm na 14. posiedzeniu, 16 lipca 2020 r., na podstawie projektu rządowego, co poparło 92 senatorów, a 2 było przeciw.
Ustawa, którą może teraz podpisać prezydent, ma na celu ograniczenie ryzyka ponoszonego przez zakłady ubezpieczeń, związanego ze zwiększeniem liczby i wysokości odszkodowań wypłacanych w okresie pogorszenia koniunktury gospodarczej, spowodowanego pandemią COVID-19. Określa zasady i warunki częściowego przejmowania przez Skarb Państwa od zakładów ubezpieczeń ryzyka z tytułu umów ubezpieczenia należności handlowych powstałych od 1 kwietnia do 31 grudnia 2020 r. Zgodnie z ustawą Skarb Państwa będzie mógł zobowiązać się do częściowego przejęcia ryzyka ubezpieczeniowego możliwych odszkodowań w zamian za stały udział w składce ubezpieczeniowej (80% lub 100% po przekroczeniu określonych w ustawie kwot wypłaconych odszkodowań). Środki na pokrycie kosztów odszkodowań z tytułu przejętego przez Skarb Państwa ryzyka ubezpieczeniowego będą przekazywane z funduszu przeciwdziałania COVID-19 lub z budżetu państwa.
Obecna na posiedzeniu Senatu wiceminister rozwoju Olga Semeniuk poinformowała, że w 2019 r. ubezpieczono należności handlowe na kwotę 165 mld zł, w tym 60 mld zł w eksporcie. „Przyznane limity ubezpieczeniowe umożliwiły polskim przedsiębiorcom zrealizowanie i zabezpieczenie ponad 533 mld zł obrotów handlowych, w tym 118 mld zł dotyczyło transakcji zagranicznych, co stanowiło ok. 12% eksportu” – mówiła. Zaznaczyła, że w związku z pandemią COVID-19 może nastąpić redukcja limitów ubezpieczonych należności nawet o 80 mld zł. Jak podkreśliła, pozbawienie polskich przedsiębiorców ubezpieczeń oznaczać będzie niedopuszczalne podniesienie ryzyka transakcji, a tym samym doprowadzi do spowolnienia wymiany handlowej i całej gospodarki. „Natychmiastowym skutkiem będzie istotne pogorszenie płynności finansowej, w tym znaczny wzrost ryzyka niewypłacalności. Dla Skarbu Państwa spadek liczby transakcji handlowych oznaczał będzie pogorszenie się sytuacji makroekonomicznej i zmniejszenie wpływów, zarówno z tytułu CIT, jak i VAT” – wyliczała wiceminister rozwoju. Zapewniła, że ustawa ma na celu zmniejszrnie takich zagrożeń. Jak wyjaśniła, przeniesienie ryzyka na Skarb Państwa dotyczy całych portfeli ubezpieczeniowych. Nie ma więc możliwości dokonania przez ubezpieczycieli selekcji ryzyka. Wiceminister rozwoju poinformowała też, że rozwiązanie przyjęte przez rząd wzorowane jest na modelach niemieckim i francuskim.

Ustawa o odpowiedzialności za naruszenie przepisów rozporządzenia w sprawie wzajemnego uznawania towarów zgodnie z prawem wprowadzonych do obrotu w innym państwie członkowskim oraz wskazaniu organu prowadzącego punkt kontaktowy do spraw produktów – przyjęta z poprawkami
Senat wprowadził 3 poprawki legislacyjne do ustawy, uchwalonej z inicjatywy rządu podczas 15. posiedzenia Sejmu, 24 lipca 2020 r., o co wnosiła Komisja Gospodarki Narodowej i Innowacyjności. Stanowisko takie poparło 94 senatorów. Senackie poprawki rozpatrzy teraz Sejm.
Ustawa ma pomóc w stosowaniu przepisów rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/515 z 2019 r. w sprawie wzajemnego uznawania towarów zgodnie z prawem wprowadzonych do obrotu w innym państwie członkowskim. Jego celem jest wzmocnienie funkcjonowania rynku wewnętrznego Unii Europejskiej i ograniczenie barier w swobodnym przepływie towarów. Rozporządzenie zobowiązuje właściwe organy do respektowania wyników już przeprowadzonych badań towaru. Ma to wyeliminować wielokrotne badania i ułatwić wprowadzenie towarów na rynek w innym państwie członkowskim. Przewiduje ponadto utworzenie punktów kontaktowych ds. produktów, w których przedsiębiorca otrzyma informację dotyczącą zasad i procedur wzajemnego uznawania towarów na innych rynkach, dane kontaktowe do właściwych organów w kraju i za granicą czy dostęp do krajowych przepisów technicznych i administracyjnych.
Ustawa określa sankcje za naruszenie przepisów rozporządzenia i przesłanki ustalania wymiaru kary. Zakłada, że administracyjną karę pieniężną w wysokości do 100 tys. zł będzie nakładał właściwy organ administracji publicznej. Wskazuje ponadto organ odpowiedzialny za prowadzenie punktu kontaktowego ds. produktów, będzie nim minister właściwy ds. gospodarki.

Ustawa o zmianie ustawy o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020 oraz ustawy o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności – przyjęta bez poprawek
Izba jednomyślnie, 95 głosami, na wniosek Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi, przyjęła nowelę w brzmieniu uchwalonym przez Sejm podczas 15. posiedzenia, 24 lipca 2020 r., na podstawie przedłożenia rządowego. Ustawa trafi teraz do podpisu prezydenta.
Na podstawie nowych przepisów będzie możliwe udzielenie tymczasowego wsparcia dla rolników, mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw szczególnie dotkniętych kryzysem związanym z COVID-19. Na pomoc przewidziano 2% środków z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–20, czyli 1 mld 200 mln zł. Pomoc będzie przyznawana i wypłacana na podstawie decyzji administracyjnej przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. W formie jednorazowej płatności ryczałtowej otrzymają ją producenci krów mięsnych i mlecznych, świń, owiec, kóz, drobiu rzeźnego i nieśnego oraz upraw roślin ozdobnych. Szacuje się, że wsparcie na gospodarstwo wyniesie od 1 do 30 tys. zł.

Ustawa o zmianie ustawy o delegowaniu pracowników w ramach świadczenia usług oraz niektórych innych ustaw – odrzucona
Nowela, uchwalona z inicjatywy rządu podczas 15. posiedzenia Sejmu, 24 lipca 2020 r., wprowadza do polskiego prawa przepisy dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady UE z 28 czerwca 2018 r., zmieniającej dyrektywę dotyczącą delegowania pracowników w ramach świadczenia usług. Celem wdrażanej dyrektywy jest rozwiązanie problemu nieuczciwych praktyk i promowanie zasady, że za tę samą pracę w tym samym miejscu powinno przysługiwać to samo wynagrodzenie, a także zapewnienie uczciwych warunków wynagrodzenia pracownikom delegowanym i równych warunków konkurencji między przedsiębiorstwami delegującymi pracowników a lokalnymi przedsiębiorstwami w kraju przyjmującym.
Zgodnie z ustawą w okresie delegowania pracownik ma być objęty prawem kraju przyjmującego, czyli pracodawca delegujący pracownika do Polski ma obowiązek zapewniać mu warunki zatrudnienia nie mniej korzystne niż te, które określa kodeks pracy. Nowela ogranicza okres delegowania pracowników do 12 miesięcy z możliwością przedłużenia go o 6 miesięcy na podstawie umotywowanego powiadomienia Państwowej Inspekcji Pracy. Przewiduje ponadto czasową liberalizację stabilizującej reguły wydatkowej; prognozowana kwota wydatków w projekcie ustawy budżetowej na rok 2021 zostałaby pomniejszona o przewidywane na ten rok wydatki jednostek samorządu terytorialnego. Ustawa umożliwia wydłużenie okresu stosowania pracy zdalnej także w ciągu 3 miesięcy po odwołaniu stanu zagrożenia epidemicznego lub epidemii.
Komisja Rodziny, Polityki Senioralnej i Społecznej wniosła o odrzucenie ustawy, jej mniejszość zaś – o przyjęcie z poprawką, umożliwiającą Radzie Ministrów wydanie rozporządzenia w sprawie wypłaty po 4 września 2020 r. zasiłków opiekuńczych. Uzasadniając wniosek o odrzucenie noweli, senator sprawozdawca komisji rodziny Magdalena Kochan przekonywała, że „grzechem, którego w tej kwestii darować nie możemy, jest rozszerzenie implementacji prawa unijnego o kompletnie niezwiązane z tym prawem rozwiązania prawne, które zgodnie z zasadą dobrej legislacji winny być przygotowane w innych, odrębnych przepisach”. W tym kontekście wskazała m.in. na zmianę reguły wydatkowej, wydłużenie stosowania pracy zdalnej, zasadę uznawania pisma urzędowego za przyjęte. Z argumentacją tą nie zgodził się minister rodziny Stanisław Szwed. Przypomniał, że 4 września 2020 r. kończy się możliwość zlecania pracy zdalnej. „Patrząc na harmonogram prac Sejmu i Senatu, widzimy, że nie mamy możliwości szybszego działania, stąd decyzja posłów, żeby to dodać do tej ustawy” – wyjaśnił. Odnosząc się do zmiany dotyczącej stabilizującej reguły wydatkowej, podkreślił, że przygotowywany jest projekt budżetu państwa i bez tych rozwiązań nie można będzie wprowadzić pewnych zasad. Z kolei Komisja Budżetu i Finansów Publicznych rekomendowała wprowadzenie do ustawy poprawki skreślającej przepis dotyczący reguły wydatkowej. Zmiany do noweli proponowali również senatorowie Gabriela Morawska-Stanecka i Krzysztof Mróz. Izba w wyniku głosowania odrzuciła ustawę (49 głosów za, 43 – przeciw). Przesądził o tym, jak napisano w uzasadnieniu stanowiska Senatu, tryb prac nad ustawą. Podczas prac w Sejmie do projektu ustawy dodano przepisy, które w opinii senatorów „budzą istotne wątpliwości co do ich zgodności z konstytucją, ponieważ zostały uchwalone bez dochowania trybu wymaganego dla sejmowego postępowania ustawodawczego”.
Do wniosku Senatu ustosunkują się teraz posłowie.

Poprawki Senatu do ustawy o świadczeniu pieniężnym przysługującym osobom zesłanym lub deportowanym do Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich w latach 1939–1956
Ustawa, uchwalona przez Sejm na 15. posiedzeniu, 24 lipca 2020 r., na podstawie projektu prezydenckiego, zakłada przyznanie osobom zesłanym lub deportowanym do ZSRR w latach 1939–56 jednorazowych świadczeń pieniężnych w wysokości proporcjonalnej do długości przebywania na zesłaniu lub deportacji. Za każdy miesiąc okresu podlegania tego rodzaju represji ma przysługiwać 200 zł, ale nie mniej niż 2400 zł. Szacuje się, że z ustawy skorzysta ok. 22 tys. osób. Koszt wypłaty świadczeń wyniesie ok. 290 mln zł.
Komisja Rodziny, Polityki Senioralnej i Społecznej wniosła o przyjęcie ustawy bez poprawek. Podczas debaty senatorowie Janina Sagatowska i Kazimierz Ujazdowski proponowali, aby ze świadczenia mogły skorzystać także osoby, które ze względu na polską narodowość zostały w 1936 r. przymusowo deportowane z Wołynia do Kazachstanu, oraz osoby będące ofiarami tzw. Akcji Polskiej w latach 1937–38. Izba jednomyślnie, 93 głosami, poparła 3 poprawki, dzięki którym ustawa będzie określać zasady, wysokość i tryb przyznawania świadczenia pieniężnego osobom zesłanym lub deportowanym przez władze ZSRR w latach 1936–56.
Ustawa wróci teraz do Sejmu.

Ustawa o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii – odrzucona
Nowela, uchwalona z inicjatywy rządu podczas 14. posiedzenia Sejmu, 16 lipca 2020 r., zmienia do 31 marca 2021 r. definicję drewna energetycznego, tak aby można było wykorzystać surowiec drzewny na cele energetyczne. Rozwiązanie to ma zapewnić ciągłość zrównoważonej gospodarki leśnej na czas trwania stanu epidemii COVID-19 i po nim.
Podczas posiedzenia Senatu minister środowiska Małgorzata Golińska poinformowała, że w czasie epidemii COVID-19 nastąpił wyraźny spadek odbioru surowca drzewnego przez przemysł drzewny. Obecnie w lasach zalega 2,8 mln m3 pozyskanego drewna. Ponadto od kilkunastu miesięcy notowana jest nadpodaż drewna na rynku europejskim, która powstała w wyniku pojawiania się owadów szkodliwych w lasach europejskich, m.in. w Niemczech, Czechach i Austrii. „Mamy nadzieję, że ustawa, z jednej strony, da szansę na zagospodarowanie drewna, którego dzisiaj już nikt nie chce odbierać, a jest pozyskane, z drugiej strony – również dzięki temu, że poszerzamy grono odbiorców – nie dojdzie do takiej sytuacji, że leśnicy zadania, które są przed nimi postawione, będą musieli wstrzymywać” – mówiła minister środowiska. Jak dodała, drewno z polskich lasów innych niż pozostające w zarządzie Lasów Państwowych może trafiać do spalania. Lokalne elektrownie wykorzystują drewno małowymiarowe czy odpady. Lasy Państwowe są jedynym zarządcą, który nie ma takich możliwości. Poinformowała ponadto, że w 2019 r. energetyka sprowadziła z zagranicy biomasę drzewną w ilości przekraczającej 2 mln ton. Minister Małgorzata Golińska podkreśliła, że zawarta w ustawie definicja drewna energetycznego jest tożsama z definicją w unijnej dyrektywie z 2018 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych. Zapewniła też, że zgodnie z tą definicją drewno wielkowymiarowe – dłużyce i kłody – nie jest traktowane jako drewno energetyczne.
Komisja Środowiska proponowała przyjęcie ustawy z 3 poprawkami, jej mniejszość zaś – odrzucenie, podobnie jak Komisja Gospodarki Narodowej i Innowacyjności. W wyniku głosowania Izba poparła wniosek o odrzucenie ustawy (46 głosów za, 44 – przeciw, 1 wstrzymujący się). Jak napisano w uzasadnieniu stanowiska Senatu, proponowana w ustawie zmiana definicji drewna energetycznego będzie miała negatywne skutki przyrodnicze, a także dla polskiego przemysłu drzewnego. Podkreślono, że równie istotne znaczenie ma brak konsultacji społecznych w sprawie tej noweli.
Do stanowiska Senatu odniesie się teraz Sejm.

Poprawki Senatu do ustawy o zmianie ustawy o biokomponentach i biopaliwach ciekłych oraz niektórych innych ustaw
Izba 94 głosami poparła z 8 poprawkami legislacyjnymi nowelę, uchwaloną przez Sejm na 15. posiedzeniu, 24 lipca 2020 r., na podstawie projektu poselskiego, o co wnosiła Komisja Środowiska. 7 zmian legislacyjnych proponowała też Komisja Gospodarki Narodowej i Innowacyjności. Poprawki rozpatrzy teraz Sejm.
Ustawa przewiduje likwidację Funduszu Niskoemisyjnego Transportu i przejęcie jego zadań przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Ma to uprościć i przyspieszyć finansowanie ze środków publicznych rozwoju transportu niskoemisyjnego.

Poprawki Senatu do ustawy o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw
Celem nowelizacji, uchwalonej z inicjatywy rządu na 15. posiedzeniu Sejmu, 24 lipca 2020 r., jest zmniejszenie kosztów i obciążeń administracyjnych dla właścicieli pojazdów. Ustawa przewiduje zniesienie obowiązku posiadania przy sobie prawa jazdy i okazywania go podczas kontroli. Umożliwia rejestrację pojazdu w miejscu czasowego zamieszkania właściciela, zachowanie numeru rejestracyjnego przy przerejestrowywaniu pojazdu przez nowego właściciela, a także rejestrację on-line nowych pojazdów kupionych w salonach, dokonywaną przez sprzedawców w imieniu kupujących. Likwiduje też obowiązek wydawania karty pojazdu.
Komisje: Infrastruktury oraz Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej wniosły o wprowadzenie do ustawy 5 poprawek legislacyjnych i doprecyzowujących. W trakcie debaty senator Wadim Tyszkiewicz zaproponował zrekompensowanie powiatom dochodów utraconych na skutek wejścia w życie ustawy. Środki miałyby pochodzić z funduszu Centralnej Ewidencji Pojazdów i Kierowców. W opinii Związku Powiatów Polskich nowe przepisy spowodują zmniejszenie dochodów powiatów i miast na prawach powiatu w przeliczeniu na jedną jednostkę o kwotę ok. 800 tys. zł rocznie. Za przyjęciem ustawy z tymi zmianami głosowało jednomyślnie 94 senatorów.
Teraz nowela wróci do Sejmu.

Ustawa o ratyfikacji Porozumienia między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Białorusi o współpracy w dziedzinie ochrony i racjonalnego wykorzystania wód transgranicznych, podpisanego w Białowieży dnia 7 lutego 2020 r. – przyjęta bez poprawek
Na wniosek komisji: Środowiska oraz Spraw Zagranicznych i Unii Europejskiej Izba jednomyślnie, 93 głosami, wyraziła zgodę na ratyfikację porozumienia, które zostało zawarte w celu ochrony i racjonalnego użytkowania wód transgranicznych, polepszania ich jakości oraz zachowania i odbudowy ekosystemów. Porozumienie określa m.in. zakres współpracy między Polską i Białorusią, zasady użytkowania wód transgranicznych, sposoby finansowania oraz realizacji projektów i działań. Przewiduje też powołanie polsko-białoruskiej komisji ds. współpracy na wodach transgranicznych.
Sejm zgodził się na ratyfikację podczas 15. posiedzenia, 24 lipca 2020 r.

Ustawa o ratyfikacji Umowy między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Argentyńską o ekstradycji, podpisanej w Buenos Aires dnia 5 grudnia 2019 r. – przyjęta bez poprawek
Senat jednomyślnie, 95 głosami, wyraził zgodę na ratyfikację umowy, co proponowały komisje: Spraw Zagranicznych i Unii Europejskiej oraz Praw Człowieka, Praworządności i Petycji.
Umowa, za której ratyfikacją Sejm opowiedział się na 15. posiedzeniu, 24 lipca 2020 r., umożliwi polskim sądom i prokuraturom prowadzenie postępowań ekstradycyjnych pozwalających na wydawanie z Argentyny osób, wobec których toczy się w naszym kraju postępowanie karne. Umowa określa m.in. obligatoryjne i fakultatywne podstawy odmowy ekstradycji.

Projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz ustawy – Kodeks karny wykonawczy
Senat zdecydował o wniesieniu projektu ustawy do Sejmu (94 głosy za) i upoważnił senatora Rafała Ambrozika do reprezentowania stanowiska Izby w dalszych pracach nad nim.
Projekt ustawy, przygotowany z inicjatywy Komisji Ustawodawczej, dostosowuje przepisy do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 11 czerwca 2019 r. (sygn. akt P 20/17). Przewiduje likwidację obowiązku łączenia kary pozbawienia wolności i ograniczenia wolności. O połączeniu tych kar decydowałby sąd.

Projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego
Izba 93 głosami za, przy 1 – przeciw, zdecydowała o skierowaniu do Sejmu projektu nowelizacji, przygotowanego przez Komisję Ustawodawczą,  mającego na celu uproszczenie procedury karnej w zakresie możliwości wnoszenia przez pokrzywdzonego subsydiarnego aktu oskarżenia. Izba upoważniła senatora Krzysztofa Brejzę do reprezentowania jej podczas prac nad projektem nowelizacji.
Jak mówił, przedstawiając projekt, senator sprawozdawca Krzysztof Brejza, poprawia on „pozycję pokrzywdzonego, realizuje prawo dostępu do sądu, skraca drogę do wniesienia subsydiarnego aktu oskarżenia i ogranicza koszty po stronie pokrzywdzonego”. Projekt uwzględnia wskazania rzecznika praw obywatelskich, który zwrócił uwagę na zaostrzenie przesłanek umożliwiających wniesienie przez osobę pokrzywdzoną przestępstwem subsydiarnego aktu oskarżenia. Przywraca przepis, obowiązujący przed nowelizacją kodeksu postępowania karnego z 5 października 2019 r., umożliwiający wniesienie subsydiarnego aktu oskarżenia bezpośrednio do sądu, a nie, jak obecnie, zaskarżenie go do prokuratora nadrzędnego.

Projekt ustawy o zmianie ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich
Izba 86 głosami, przy 2 – przeciw i 1 wstrzymującym się, zdecydowała o skierowaniu do Sejmu projektu nowelizacji, przygotowanego z inicjatywy Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji, upoważniła senatora Roberta Mamątowa do reprezentowania jej podczas prac nad tym projektem.
Projekt wypełnia postulat, zawarty w petycji P10-11/20, wniesionej do Senatu 9 stycznia 2020 r. przez Helsińską Fundację Praw Człowieka, wykonuje też wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 30 czerwca 2015 r. w sprawie Grabowski przeciwko Polsce. Proponowana nowela reguluje kwestie umieszczenia i przedłużania pobytu nieletniego w schronisku dla nieletnich. Nakłada na sąd obowiązek wydawania każdorazowo osobnego postanowienia o przedłużeniu pobytu w schronisku dla nieletnich oraz kontroli zasadności pobytu nieletniego w schronisku co 3 miesiące, także po wyznaczeniu rozprawy.

Poprawki Senatu do ustawy o szczególnych rozwiązaniach dotyczących wsparcia służb mundurowych nadzorowanych przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych, o zmianie ustawy o Służbie Więziennej oraz niektórych innych ustaw
Izba z 29 zmianami poparła ustawę, którą Sejm uchwalił na podstawie  projektu rządowego podczas 15. posiedzenia, 24 lipca 2020 r. Wnioski o wprowadzenie zmian przedstawiły komisje: Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej oraz Praw Człowieka, Praworządności i Petycji. W trakcie dyskusji zaproponowali je również senatorowie: Bogdan Borusewicz, Leszek Czarnobaj, Krzysztof Kwiatkowski, Gabriela Morawska-Stanecka, Janusz Pęcherz, Aleksander Pociej, Wadim Tyszkiewicz i Jerzy Wcisła. W wyniku głosowania Izba poparła 29 spośród 38 zgłoszonych łącznie zmian i jednomyślnie, 95 głosami, opowiedziała się za przyjęciem ustawy w takim kształcie. Zdecydowała m.in. o przyznaniu funkcjonariuszom Krajowej Administracji Skarbowej świadczenia motywacyjnego i prawa do zwrotu kosztów poniesionych na ochronę prawną w takiej samej wysokości jak te przysługujące w innych służbach. W ocenie Senatu ustawa pominęła jedną ze służb mundurowych, jaką jest służba celno-skarbowa, pod wieloma względami tożsama z innymi służbami mundurowymi. Na mocy senackiej zmiany kwoty przyznawane funkcjonariuszom z tytułu zwrotu kosztów wydatkowanych na ochronę prawną podniesiono do 4-krotności przeciętnego miesięcznego uposażenia. Kolejne przyjęte poprawki pozwolą na zaliczanie policjantom i strażakom okresu służby do wysługi lat pracy bez uzależniania tego od terminu podjęcia pracy po dniu zwolnienia ze służby. Inne uchwalone zmiany wskazują okresy służby i zatrudnienia uwzględniane przy ustalaniu wysokości dodatku za wysługę lat dla funkcjonariuszy Służby Więziennej. Pozostałe poprawki miały charakter redakcyjny, stylistyczny i doprecyzowujący. Do zmian wprowadzonych przez Senat ustosunkuje się teraz Sejm.
Ustawa ma na celu zapewnienie optymalnych warunków pełnienia służby przez funkcjonariuszy oraz stworzenie instrumentów prawnych motywujących do pozostania w niej jak najdłużej. Przewiduje m.in. specjalne dodatki motywacyjne dla funkcjonariuszy Policji, Straży Granicznej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej, którzy zdecydują się pozostać w służbie zamiast odejść na emeryturę po 25 latach pracy. Dodatki będą przyznawane zamiast emerytury: w wysokości 1,5 tys. zł brutto miesięcznie po 25 latach służby, a w wysokości 2,5 tys. zł – po 28,5 latach. Wprowadza też m.in. możliwość wzmocnienia ochrony prawnej funkcjonariuszy Policji, Straży Granicznej, Służby Ochrony Państwa i Służby Więziennej w wypadku uczestniczenia przez nich w postępowaniu karnym. Przewidziano, że funkcjonariuszowi będzie przysługiwać zwrot kosztów poniesionych na ochronę prawną, jeżeli postępowanie karne prowadzone w związku z wykonywaniem przez niego czynności służbowych zakończy się wyrokiem uniewinniającym lub zostanie umorzone.
Ustawa reguluje również kwestie ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy (1/21 wynagrodzenia za każdy dzień zaległego urlopu), wyżywienia w naturze i świadczenia pieniężnego w zamian za wyżywienie, a także odpowiedzialność dyscyplinarną funkcjonariuszy.
 
Projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw
Głosami 50 senatorów, przy 45 wstrzymujących się, Izba postanowiła wnieść do Sejmu projekt nowelizacji, przygotowany przez Komisję Ustawodawczą, i upoważnić senator Magdalenę Kochan  do reprezentowania stanowiska Senatu podczas prac nad tym projektem.
Projektowana nowelizacja skraca z 72 do 48 godzin termin na rozpatrzenie przez sąd zażalenia wniesionego przez osobę stosującą przemoc, w stosunku do której wydano nakaz opuszczenia wspólnego mieszkania lub zakaz zbliżania się do osoby poszkodowanej. Przewiduje, że policjanci lub żołnierze Żandarmerii Wojskowej w nakazie lub zakazie będą wskazywali także odległość od mieszkania lub osoby dotkniętej przemocą, jaką musi zachować sprawca przemocy. Proponowane przepisy umożliwiają Żandarmerii Wojskowej stosowanie procedury „Niebieskiej Karty”, a także zobowiązują ministra spraw wewnętrznych do składania Sejmowi i Senatowi corocznej informacji o liczbie wydanych nakazów lub zakazów.
W projekcie doprecyzowano ponadto, że zawiadomienia kierowane do osób stosujących przemoc w rodzinie powinny być napisane prostym, jasnym językiem, tak aby były zrozumiałe dla osób, które nie korzystają z profesjonalnej pomocy prawnej. Projekt przewiduje też skrócenie vacatio legis tzw. ustawy antyprzemocowej; weszłaby w życie 30 listopada 2020 r., a nie w ciągu 6 miesięcy od jej ogłoszenia.

Informacja Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji na temat działań i zatrzymań dokonywanych przez Policję podczas protestów w Warszawie 7–8 sierpnia 2020 r.
Senatorowie wysłuchali informacji na temat działań i zatrzymań dokonywanych przez Policję podczas protestu, który odbył się na Krakowskim Przedmieściu w Warszawie 7 sierpnia 2020 r. Wywołała go decyzja sądu o tymczasowym areszcie na 2 miesiące dla Michała Sz., znanego i przedstawiającego się jako Małgorzata Sz. ps. Margot, aktywistka z kolektywu Stop Bzdurom, w związku z zarzutami o czyn chuligański, polegający na udziale w zbiegowisku, brutalnym zaatakowaniu działacza fundacji pro-life i niszczeniu mienia należącego do fundacji. Podczas protestu zatrzymano łącznie 48 osób. W ich sprawie interweniowali na komisariatach policji posłowie KO i Lewicy.
Wiceminister spraw wewnętrznych i administracji Maciej Wąsik przypomniał, że Sąd Okręgowy w Warszawie zdecydował o areszcie w związku ze zdarzeniem kryminalnym i nadał swojemu postanowieniu klauzulę natychmiastowej wykonalności. Jak wyjaśniał wiceminister, 7 sierpnia o 17.15 policjanci ze służby patrolowej otrzymali zgłoszenie o zgromadzeniu przed siedzibą Stowarzyszenia „Kampania przeciw Homofobii”, gdyż podejrzewano, że stowarzyszenie mogło zostać zaatakowane. Policjanci na miejscu spotkali się z przejawami agresji tłumu, zostali zaatakowani przez osoby, które otaczały Michała Sz. On z kolei zachowywał się prowokacyjnie, domagał się od policjantów zatrzymania samego siebie, „podburzając w ten sposób i tak agresywnie zachowującą się grupę”. Osoby mu towarzyszące „skandowały niezwykle wulgarne okrzyki pod adresem policji i wymiaru sprawiedliwości, w tym także sądu”. Wobec agresji tłumu policjanci wycofali się i wezwali posiłki. Policjanci kryminalni nie zdecydowali się wykonać postanowienia sądu o zatrzymaniu. „Około godziny 18.55 zgromadzone osoby wraz z Michałem Sz. rozpoczęły przemarsz w kierunku kościoła Świętego Krzyża na Krakowskim Przedmieściu w Warszawie. Z informacji, które docierały do policjantów, okrzyków, rozmów, można było wywnioskować jednoznacznie, że te osoby udają się tam z zamiarem wtargnięcia i prawdopodobnie dewastacji miejsca kultu, dewastacji kościoła” – mówił wiceminister. Około 19.20 w okolicach pomnika Kopernika Michał Sz. wyszedł na czoło idącej grupy, wówczas został zatrzymany. Część osób z jego otoczenia zareagowała niebywałą agresją, cały czas ubliżano policjantom wykonującym czynności. Po odjeździe osoby zatrzymanej w asyście policji zbiegowisko na Krakowskim Przedmieściu trwało nadal. W szczytowym momencie brało w nim udział między 800 a 1000 osób. „Z przykrością muszę stwierdzić, że w agresywnym i wulgarnym tłumie przebywali posłowie(...). Niektórzy parlamentarzyści utrudniali, wręcz uniemożliwiali przeprowadzenie czynności przez funkcjonariuszy. Zachowania te są przedmiotem dokładnej analizy. Analiza ta zostanie przekazana po jej zrobieniu przez komendę główną, przez ministra spraw wewnętrznych i administracji marszałkowi Sejmu, a jeżeli będą ku temu podstawy, prokuraturze, celem przeprowadzenia stosownego postępowania” ‒ wyjaśnił wiceminister. Jak dodał, w trakcie działań 7 sierpnia i w nocy z 7 na 8 sierpnia policja dokonała zatrzymań 48 osób. 43 z nich przedstawiono zarzut czynnego udziału w zbiegowisku, po przesłuchaniu w charakterze podejrzanych wszystkie te osoby zostały bezzwłocznie zwolnione, 2 zatrzymanym postawiono dodatkowo zarzut naruszenia nietykalności cielesnej interweniujących funkcjonariuszy Policji i przesłuchano w charakterze podejrzanych. Wobec nich prokuratura zastosowała środek zapobiegawczy w postaci dozoru Policji, 2 osobom przedstawiono także zarzut uszkodzenia radiowozu. Jednej osobie postawiono zarzut utrudniania postępowania policjantom. Prokurator zastosował wobec nich także dozór policyjny. Po przesłuchaniu w charakterze podejrzanych te osoby zostały zwolnione.
„Uważamy, że policja działała w pełni profesjonalnie i adekwatnie do sytuacji. Środki przymusu bezpośredniego zastosowano zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, nie przekraczając w żaden sposób zasad ich użycia. Chciałbym podkreślić, że używano tylko i wyłącznie siły fizycznej, chwytów; wobec osób zatrzymanych używano kajdanek. Żadnych innych środków przymusu bezpośredniego nie stosowano” ‒ zaznaczył wiceminister spraw wewnętrznych i administracji. W jego ocenie organizatorzy tego zdarzenia chcieli doprowadzić do tego, żeby opinia publiczna oceniła zatrzymanie Michała Sz. jako działanie przeciwko jakiemuś środowisku, działanie przeciwko pewnej ideologii, działanie przeciwko działaczom LGBT. „Tak jednak nie było i trzeba to sobie stanowczo powiedzieć”  ‒ podkreślił wiceminister Maciej Wąsik, Jak powiedział, „przynależność do żadnej mniejszości czy do żadnej większości nie może chronić przed odpowiedzialnością karną za popełniane czyny. Przynależność do żadnej grupy nie może usprawiedliwiać agresji, nie może legitymizować hejtu, nie może dawać prawa obrażania innych”.
Komendant główny Policji gen. insp. Jarosław Szymczyk stwierdził, że wobec łamania prawa nie ma znaczenia kto, jaką flagę nosi, jaki trzyma szalik czy jaką ma legitymację. Jak przyznał, po 7 sierpnia od policjantów słyszy słowa: „Panie komendancie, co jeszcze musimy znieść? Co jeszcze musimy wytrzymać, skoro się nas szarpie, skoro się nas wyzywa, skoro się na nas pluje?”. Zaapelował o szacunek do policjantów, bo oni 7 sierpnia dbali o bezpieczeństwo, wykonywali swoje zadania po to, żeby również chronić tych, którzy wtedy spacerowali Krakowskim Przedmieściem.
Zastępca rzecznika praw obywatelskich Stanisław Trociuk z kolei wyrażał wątpliwości m.in. co do sposobu przeprowadzania kontroli osobistej. Mówił, że duża część osób zatrzymanych wskazywała, iż wbrew przepisom nie została natychmiast poinformowana o przyczynach zatrzymania i przysługujących im prawach.
Senatorowie pytali m.in. o zatrzymanych po zajściu, o ich obrażenia, przewożenie do komisariatów i   problemy z pomocą prawną.

Uchwała w sprawie uczczenia 100. rocznicy Bitwy Warszawskiej 1920 r. i jej zapomnianych bohaterów
W obecności Zofii Jakubowicz, siostrzenicy kapitana Stefana Pogonowskiego, jednomyślnie, głosami 77 senatorów, Izba podjęła uchwałę, której projekt wniósł senator Krzysztof Kwiatkowski. Izba przypomina w niej m.in., że od końca lipca do pierwszych dni września 1920 r. rozegrało się decydujące starcie Polski z bolszewicką Rosją. Krwawe zmagania toczono na przestrzeni blisko pół tysiąca kilometrów. „Wojsko Polskie na czele z Marszałkiem Józefem Piłsudskim uratowało nie tylko suwerenność naszej Ojczyzny, lecz także ład demokratyczny całej Europy. Powstrzymując ofensywę Armii Czerwonej, Polacy zapobiegli rozprzestrzenieniu się rewolucji komunistycznej na Europę itym samym zniszczeniu zachodniej cywilizacji” ‒ napisano w uchwale. Jak przypomniano, wojna ta była zbiorowym wysiłkiem całego narodu polskiego, wszystkich jego warstw społecznych, a także mniejszości narodowych. Senat w uchwale składa hołd bohaterom, obrońcom niepodległości Rzeczypospolitej. „W sposób szczególny pamiętamy o zapomnianych Bohaterach tej bitwy, wymazywanych z historii przez reżim komunistyczny, wśród których był między innymi kpt Stefan Pogonowski, który, dowodząc I Batalionem 28. Pułku Strzelców Kaniowskich, zwanego Pułkiem Dzieci Łódzkich, śmiałym działaniem zatrzymał pułki bolszewickie”. Senat w uchwale wzywa do przypomnienia i uczczenia tych wydarzeń sprzed 100 lat. „Wzywamy także do wspierania obywatelskich inicjatyw mających na celu upamiętnienie 100. rocznicy Bitwy Warszawskiej” ‒ głosi uchwała.

Informacja o działalności Rzecznika Praw Obywatelskich oraz o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela w 2019 r.
Rzecznik praw obywatelskich Adam Bodnar w swoim wystąpieniu podsumował swoją kończącą się kadencję. Podkreślił, że przypadła ona na okres szczególny dla praw człowieka i kształtowania współczesnego obrazu Polski. Jak mówił, ostatnie 5 lat charakteryzowały intensywne zmiany dotyczące nie tylko ustroju naszego kraju, rozumienia praw człowieka, ale także warunków i komfortu życia obywateli. „Te zmiany prawne i społeczne wpływały zarówno na realizację zadań rzecznika, jak i na sposób wykonywania funkcji” – dodał. Za najważniejsze wydarzenia polityczne uznał wybory prezydenckie i parlamentarne w 2015 r., w wyniku których Prawo i Sprawiedliwość uzyskało możliwość samodzielnych rządów. Zdaniem Adama Bodnara od tego momentu można wyróżnić 3 zasadnicze nurty przemian, które wpływają na przestrzeganie praw i wolności jednostki, a także na wykonywanie zadań przez rzecznika praw obywatelskich: antyustrojowy, służący koncentracji władzy i stopniowemu przekształcaniu ustroju państwa polskiego, narodowego populizmu, którego celami były redefinicja pojęć z zakresu praw człowieka i podważenie dotychczasowego znaczenia konstytucyjnych gwarancji, i nurt socjalny, służący wzmocnieniu ochrony socjalnej obywateli i zagwarantowaniu im lepszego poziomu życia.
Odnosząc się do nurtu antyustrojowego, rzecznik wskazał m.in. na podporządkowanie Trybunału Konstytucyjnego władzy politycznej, ustanowienie Rady Mediów Narodowych i wprowadzenie politycznej obsady mediów publicznych, zwiększenie uprawnień służb specjalnych, połączenie urzędu prokuratora generalnego i ministra sprawiedliwości, zmiany w sądach powszechnych i Sądzie Najwyższym, ograniczenie roli parlamentu i nierespektowanie zasad stanowienia prawa, zmiany systemu wyborczego, ograniczenie niezależności służby cywilnej. Zdaniem rzecznika zmiany te doprowadziły do podważenia zasady trójpodziału władzy. „Spowodowały, że ustrój polski nie może już być definiowany jako prawdziwa demokracja konstytucyjna, ale raczej jako demokracja nieskonsolidowana czy hybrydowa (…) Można ten ustrój określić także jako system wyborczego czy konkurencyjnego autorytaryzmu” – ocenił. Jak zaznaczył, to stopniowe dążenie do tworzenia nowego, nieznanego konstytucji ustroju miało wpływ na przestrzeganie praw obywatelskich. Ofiarami naruszeń praw człowieka stały się osoby broniące dotychczasowych konstytucyjnych reguł lub związane z niezależnymi instytucjami państwowymi: sędziowie, prokuratorzy, urzędnicy państwowi, dziennikarze mediów publicznych.
Zdaniem rzecznika praw obywatelskich nurt antyustrojowy wpłynął także na pozycję Polski na arenie międzynarodowej. Jak podkreślił, nigdy w dotychczasowej historii od 1989 r. Polska nie była przedmiotem tak intensywnego zainteresowania ze strony wszystkich organizacji międzynarodowych. „W stosunku do Polski zostały wszczęte postępowania przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej, które już teraz wpływają na relacje prawne z sądami innych państw członkowskich” – dodał.
Mówiąc o nurcie narodowego populizmu, rzecznik Adam Bodnar ocenił, że pierwszym przykładem odejścia od wartości demokracji liberalnej był sprzeciw rządu wobec przyjęcia uchodźców. „Nurt kwestionowania wartości konstytucyjnych przejawiał się także w podejściu do praw kobiet czy w stosunku do praw osób homoseksualnych, biseksualnych i transpłciowych, a także w zmianach dotyczących instytucji kultury i polityki historycznej” – wyliczał. Wskazywał również na „umacniający się sojusz tronu z ołtarzem”. Jak mówił, Kościół katolicki wspierał niektóre zmiany prawne, ale przede wszystkim nie oponował, kiedy atakowani byli słabsi, np. osoby LGBT. Jednocześnie rząd wykazywał się dużą tolerancją dla wszelkich nadużyć w łonie samego Kościoła, czego przejawem może być podejście do zwalczania pedofilii i brak odpowiedzialności hierarchów kościelnych za ukrywanie tych przypadków.
„Wszystkie te zmiany miały konsekwencje dla wykonywania mandatu przez rzecznika. Rzecznik jest strażnikiem wartości wyrażonych w konstytucji oraz w ratyfikowanych przez Polskę umowach międzynarodowych. Nie może się poddawać aktualnie narzuconej politycznej narracji, nie może się godzić na reinterpretacje obowiązujących standardów” – mówił rzecznik Adam Bodnar. Jak zaznaczył, podejmował różne działania służące ochronie konstytucji, szczególnie kiedy to „wola większości i związana z tym metoda uprawiania polityki zagrażały mniejszościom lub osobom krytycznym wobec władzy”. Jego zdaniem narastająca polaryzacja życia publicznego powodowała utrudnienia w wykonywaniu funkcji rzecznika ze względu na brak przestrzeni do wymiany myśli, doświadczeń, ale także w prowadzeniu rzeczywistego dialogu w sprawach istotnych z punktu widzenia życia publicznego.
Odnosząc się do nurtu socjalnego, rzecznik podkreślił, że „absolutnie popiera” politykę dostrzeżenia ludzi i ich potrzeb, także tych, którzy żyją w małych miastach i na wsi. W jego ocenie nurt socjalny przyczynił się także do głębokich zmian społecznych. Jak mówił, masowa skala programów społecznych, takich jak 500+, wsparcie dla dzieci uczących się, przywrócenie niższego wieku emerytalnego – to wszystko wpłynęło pozytywnie na ogólny poziom życia i jego komfort, zwłaszcza w uboższych rodzinach, gdzie jest mniejsza szansa na dobrze płatną pracę. „Moje wnioski ze spotkań regionalnych, które przeprowadziłem w ponad 200 miastach, wskazują, że to jest zmiana, która Polsce przysłużyła się dobrze” – zaznaczył. Pozytywnie ocenił też działania rządu związane z ochroną praw pracowniczych. Wskazywał jednak na zaniedbania dotyczące m.in. mieszkalnictwa socjalnego, reformy więziennictwa czy wsparcia dla osób wychodzących z bezdomności. Zaznaczył, że wiele problemów to „niechlubne dziedzictwo wielu lat zaniechań poprzednich rządów”.
„Zastanawiając się nad tym, jak chronić prawa człowieka, musimy brać pod uwagę wyzwania rozwojowe i strategicznie oraz długoterminowo myśleć, jak je rozwiązywać. Musimy także dbać o naszą wspólnotowość, o docenienie wartości integracji europejskiej dla naszej ojczyzny. Musimy docenić tych wszystkich, którzy ofiarnie podjęli decyzję o służbie na rzecz dobra wspólnego w ramach wykonywania różnych zawodów. Musimy także korzystać z dorobku ekspertów i nauki. I kierowanie się takimi drogowskazami to jest odpowiedzialność wobec przyszłych pokoleń” – mówił rzecznik Adam Bodnar. Wyraził nadzieję, że dorobek jego biura i kadencji będzie pod tym względem pomocny dla polityków i obywateli.
Podziękowania i wyrazy uznania dla rzecznika przekazali senatorowie Koalicji Obywatelskiej.

Rezolucja w sprawie sytuacji w Republice Białorusi
Jednomyślnie, głosami 86 senatorów, Izba podjęła rezolucję, której projekt został wniesiony przez grupę senatorów. Przedstawiając go, sprawozdawca komisji: Ustawodawczej oraz Spraw Zagranicznych i Unii Europejskiej senator Bogdan Klich powiedział, że zrodził się on „z odruchu solidarności wolnych Polaków z wolnymi Białorusinami (...). Uznaliśmy bowiem, że solidarność wymaga, aby Senat zareagował w tej kluczowej sytuacji, że nie tylko mamy prawo, ale mamy obowiązek być razem z nimi i uruchomić wszelkie mechanizmy oraz wszelkie narzędzia, które są nam dostępne, aby ich wspierać”.
W rezolucji czytamy m.in., że Senat, „mając na względzie prawo narodów do samostanowienia, znaczenie wolności i solidarności w polskiej i europejskiej kulturze politycznej, prawo obywateli do udziału w demokratycznych wyborach, do wolności zgromadzeń i swobody wyrażania poglądów (...) i zwracając uwagę na aspiracje Narodu Białoruskiego do godnego życia w wolnym, demokratycznym państwie ”, apeluje do prezydenta i rządu Białorusi o: podjęcie dialogu z obywatelami i poszanowanie praw mniejszości, zaprzestanie represji i uwolnienie wszystkich zatrzymanych w związku z ostatnimi akcjami wyborczymi, poszanowanie i wykonywanie zaleceń zawartych w kolejnych rezolucjach Parlamentu Europejskiego i OBWE, szacunek wobec własnych obywateli, ich aspiracji i praw. W rezolucji Izba apeluje również do prezydenta i rządu RP o: zwołanie Rady Bezpieczeństwa Narodowego w celu przedyskutowania konsekwencji wydarzeń na Białorusi dla Polski, przedstawienie działań, jakie prezydent i rząd zamierzają podjąć dla wsparcia Białorusinów, przedstawienie w parlamencie przygotowań do przyjęcia Białorusinów szukających schronienia w Polsce, szczególne wsparcie dla niezależnych mediów, międzynarodowych organizacji praw człowieka i innych instytucji obywatelskich. W rezolucji zawarto też apel do organizacji międzynarodowych, w tym Unii Europejskiej m.in. o: adekwatne do sytuacji zainteresowanie Republiką Białorusi, zaangażowanie w działania na rzecz zakończenia tam przemocy i represji i na rzecz pokojowego dialogu między władzą a społeczeństwem, doprowadzenie do formalnej debaty na najwyższym szczeblu władz UE na temat sytuacji na Białorusi, pomoc represjonowanym, organizacjom społeczeństwa obywatelskiego i niezależnym mediom, wsparcie niepodległościowych, demokratycznych aspiracji narodu białoruskiego i napiętnowanie władz białoruskich.

Projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny
Głosami 47 senatorów, przy 42 – przeciw i 1 wstrzymującym się, Izba zdecydowała o wniesieniu do Sejmu projektu nowelizacji, przygotowanego z inicjatywy grupy senatorów, i upoważniła  senatora Aleksandra Pocieja do reprezentowania Senatu w pracach nad tym projektem.
Projektowana nowelizacja zakłada likwidację obowiązku orzekania przez sąd kary pozbawienia wolności za nieumyślnie popełnione przestępstwo. Sąd mógłby zamiennie orzekać karę grzywny lub ograniczenia wolności. Zmiana art. 37a kodeksu karnego przywracałaby zasadę swobodnego uznania sądu w zakresie wymiaru kary w odniesieniu do przestępstw zagrożonych tylko karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 8 lat. Proponując zmianę, Senat chce poprawić przepis, wprowadzony nowelizacją ustawy o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID–19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID–19, która  weszła w życie 24 czerwca 2020 r. Nowela art. 37a kk wzbudziła duży niepokój środowiska lekarzy, obawiających się, że zaostrzenie przepisów karnych może doprowadzić do orzekania kary pozbawienia wolności w sytuacji nieumyślnego błędu medycznego, a także częstsze niż do tej pory orzeczenia zakazu wykonywania zawodu. Mając to na względzie i uznając, że zakwestionowany przepis w sposób nieproporcjonalny ingeruje w zasadę swobodnego uznania sądu w zakresie wymiaru kary, Senat proponuje zmianę art. 37a, zawartą w projekcie ustawy.

Uchwała w 40. rocznicę podpisania porozumień sierpniowych
Jednomyślnie, 87 głosami, Senat podjął uchwałę, przygotowaną z inicjatywy grupy senatorów. Izba,  doceniając wysiłek ludzi, którzy w niesuwerennym i opresyjnym państwie podejmowali walkę o przywrócenie praw obywatelskich i pracowniczych, oddaje w niej hołd tym, którzy swoją postawą i zaangażowaniem doprowadzili do zwycięstwa ruchu społecznego w pokojowej rewolucji przeciwko komunistycznemu systemowi władzy w PRL. „Niech ten przełomowy moment w historii Polski, Europy, a nawet świata, uwydatniający międzyludzką i społeczną solidarność, pozostanie w naszej pamięci” – napisano w uchwale.
Przypomniano w niej też, że 40 lat temu, latem 1980 r., przez Polskę przetaczała się fala robotniczych protestów, które w rezultacie zmusiły komunistyczne władze PRL do podjęcia negocjacji z przedstawicielami strajkujących. Protestujący, zachowując w negocjacjach łączność, doprowadzili do podpisania porozumień sierpniowych, a władza, widząc siłę społecznych protestów, ostatecznie zgodziła się na ustępstwa. W efekcie porozumień sierpniowych 17 września 1980 r. delegaci utworzonych w różnych regionach nowych struktur związkowych postanowili utworzyć jeden ogólnokrajowy związek – Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność”. Zarejestrowano go 10 listopada 1980 r. Była to pierwsza w dziejach krajów komunistycznych niezależna od władz, a przy tym legalna organizacja. „Solidarność” zrodziła się z głębokiej troski o człowieka i poczucia wielkiej odpowiedzialności za wspólne dobro.

Ustawa o zmianie niektórych ustaw w zakresie wynagradzania osób sprawujących funkcje publiczne oraz o zmianie ustawy o partiach politycznych ‒ odrzucona
Izba, głosami 48 senatorów, przy 45 – przeciw, odrzuciła nowelizację, zgodnie z wnioskiem Komisji Regulaminowej, Etyki i Spraw Senatorskich oraz wicemarszałek Gabrieli Morawskiej-Staneckiej. Podejmując taką decyzje, Senat miał na uwadze rezonans, jaki ustawa wywołała w dyskursie publicznym, zwłaszcza zaś negatywny odbiór propozycji podwyższenia „zarówno wynagrodzeń osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe oraz uposażeń parlamentarzystów, jak i subwencji wypłacanej partiom politycznym w czasie, gdy w związku z sytuacją epidemiczną, w tym na skutek działań podjętych w celu zwalczania, przeciwdziałania i zapobiegania COVID-19, wielu pracowników otrzymuje wynagrodzenia w obniżonej wysokości lub obawia się o swoje miejsce pracy, a przedsiębiorcy borykają się ze znacznie zwiększonym ryzykiem prowadzonej działalności bądź doświadczają problemu braku płynności finansowej”, jak napisano w uzasadnieniu stanowiska Izby. W trakcie dyskusji senator Marek Martynowski zgłosił wniosek o przyjęcie ustawy bez poprawek.
Nowelizacja, którą Sejm uchwalił podczas 16. posiedzenia, 14 sierpnia 2020 r., z inicjatywy sejmowej Komisji Regulaminowej, Spraw Poselskich i Immunitetowych, przewidywała, że wynagrodzenia m.in. prezydenta, senatorów i posłów, premiera, ministrów, wojewodów i marszałków województwa byłyby uzależnione nie – jak dotychczas – od kwoty bazowej, corocznie określanej w ustawie budżetowej, ale od wysokości wynagrodzeń sędziów Sądu Najwyższego. Przepisy te przyznawały wynagrodzenie również żonie prezydenta RP.
Podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego SN w danym roku stanowiłoby przeciętne wynagrodzenie w II kwartale roku poprzedniego (4839,24 zł w II kwartale 2019 r.). Prezydentowi RP na tej podstawie przysługiwałoby wynagrodzenie w wysokości 1,3-krotności wynagrodzenia sędziego SN, określonego w stawce podstawowej, a jego żonie – 0,9-krotności wynagrodzenia sędziego SN. Wynagrodzenie marszałków Sejmu i Senatu oraz premiera odpowiadałoby 1,1-krotności wynagrodzenia sędziego SN, określonego w stawce podstawowej, a posła i senatora – 0,63-krotności wynagrodzenia zasadniczego sędziego SN. Wicepremierzy zarabialiby tyle co sędziowie, ministrowie – 0,9-krotność, a wiceministrowie – 0,85-krotności wynagrodzenia zasadniczego sędziego SN. Wojewodom przysługiwałoby wynagrodzenie odpowiadające 0,75-krotności wynagrodzenia zasadniczego sędziego SN, a wicewojewodom – 0,65-krotności. Nie więcej niż 0,75-krotność wynagrodzenia sędziego SN, określonego w stawce podstawowej, pobieraliby marszałkowie  i wicemarszałkowie województw oraz pozostali członkowie zarządu województwa. Dla przewodniczących zarządu związków i pozostałych członków zarządu w związkach jednostek samorządu terytorialnego ustawa przewidywała wynagrodzenie w wysokości nie większej niż 0,58-krotność wynagrodzenia sędziego SN, podobnie jak dla starostów, wicestarostów i pozostałych członków zarządu powiatu, a dla wójtów, burmistrzów i prezydentów miast – nie więcej niż 0,70-krotność.
Do stanowiska Senatu ustosunkuje się teraz Sejm.

Ustawa o zmianie ustawy o statystyce publicznej, ustawy o powszechnym spisie rolnym w 2020 r. oraz ustawy o narodowym spisie powszechnym ludności i mieszkań w 2021 r. ‒ przyjęta bez poprawek
Zgodnie z wnioskiem Komisji  Budżetu i Finansów Publicznych Izba przyjęła bez poprawek (88 głosów za, 1 wstrzymujący się) nowelizację, uchwaloną przez Sejm na 16. posiedzeniu, 14 sierpnia 2020 r., na podstawie projektu rządowego.
Ustawa, która zostanie teraz skierowana do podpisu prezydenta, umożliwi przeprowadzenia 2 spisów powszechnych – rolnego w 2020 r. oraz ludności i mieszkań w 2021 r. – w warunkach zagrożenia epidemicznego COVID-19. Jak mówił na posiedzeniu Senatu prezes Głównego Urzędu Statystycznego Dominik Rozkrut, ustawa pozwoli na przeprowadzenie zaplanowanych spisów, przeprowadzanych mniej więcej w tym samym czasie we wszystkich krajach, a one „stanowią podstawę wszystkich innych badań statystycznych, które są prowadzone w systemach statystyki publicznej”.
Nowelizacja przewiduje, że służby statystyki publicznej będą mogły przetwarzać dane osobowe z systemów informacyjnych i rejestrów urzędowych prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej. Doprecyzowuje m.in. definicje metod spisowych, zrezygnowano z przyporządkowania poszczególnych kategorii rachmistrzów do konkretnej metody zbierania danych. W razie pogorszenia sytuacji epidemicznej rachmistrze spisowi będą mogli zbierać dane również drogą telefoniczną.
Zgodnie z ustawą spis rolny, który ma się rozpocząć już 1 września 2020 r., zostanie przeprowadzony za pomocą samospisu internetowego i wywiadu telefonicznego, a w szczególnych wypadkach – bezpośredniego wywiadu.

Ustawa o zmianie ustawy o działaczach opozycji antykomunistycznej oraz osobach represjonowanych z powodów politycznych oraz niektórych innych ustaw ‒ przyjęta bez poprawek
Jednomyślnie, głosami 90 senatorów, Izba poparła nowelizację, którą Sejm uchwalił na 16. posiedzeniu, 14 sierpnia 2020 r., z inicjatywy rządu. Wniosek taki przedstawiła Komisja Rodziny, Polityki Senioralnej i Społecznej, jednocześnie dostrzegając potrzebę wprowadzenia zmian wykraczających poza materię ustawy.
Nowelizacja, która trafi teraz do podpisu prezydenta, przewiduje świadczenie wyrównawcze dla działaczy opozycji antykomunistycznej i osób represjonowanych z powodów politycznych, których emerytura lub renta inwalidzka, renta z tytułu niezdolności do pracy jest niższa niż 2400 zł, a także ulgi przy przejazdach środkami komunikacji miejskiej w wysokości 50% oraz na przejazdy w komunikacji krajowej środkami publicznego transportu zbiorowego w wysokości 51%. Ustawa przyznaje również  prawo do ubezpieczenia zdrowotnego i przewiduje opłacanie składek działaczom i osobom represjonowanym, którzy nie podlegają ubezpieczeniu społecznemu lub nie pobierają emerytury albo renty.
Jak mówił obecny na posiedzeniu wiceminister rodziny, pracy i polityki społecznej Stanisław Szwed, z szacunków resortu wynika, że z tego uprawnienia będzie mogło skorzystać ok. 10 tys. osób. Dotyczy ono systemów zarówno powszechnego, jak i rolniczego oraz emerytur służb mundurowych.

Projekt ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz ustawy o działaczach opozycji antykomunistycznej oraz osobach represjonowanych z powodów politycznych  
Podczas prac nad nowelizacją ustawy o działaczach opozycji antykomunistycznej oraz osobach represjonowanych z powodów politycznych oraz niektórych innych ustaw Komisja Rodziny, Polityki Senioralnej i Społecznej dostrzegła potrzebę wprowadzenia zmian wykraczających poza jej materię.  Dlatego – w trybie art. 69 Regulaminu Senatu (tzw. szybka ścieżka legislacyjna, umożliwiająca wprowadzenie zmian legislacyjnych wykraczających poza materię rozpatrywanej ustawy) – wystąpiła z inicjatywą ustawodawczą, proponując projekt nowelizacji. Zakłada on, że osobom pozbawionym możliwości wykonywania swojego zawodu przed 31 lipca 1990 r. z powodu represji politycznych ponownie zostałaby naliczona emerytura, a okres niewykonywania pracy byłby traktowany jako składkowy. Ponadto różnice kosztów opieki nad działaczami opozycji antykomunistycznej przebywającymi w domach pomocy społecznej byłyby pokrywane ze środków Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych.
Izba jednomyślnie, 90 głosami, poparła skierowanie projektu do Sejmu i upoważniła senator Magdalenę Kochan do reprezentowania Senatu w pracach nad projektem.  

Ustawa o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz ustawy o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw ‒ przyjęta bez poprawek
Senatorowie jednomyślnie, 90 głosami, na wniosek Komisji Kultury i Środków Przekazu, przyjęli bez poprawek nowelizację, uchwaloną przez Sejm podczas 16. posiedzenia, 14 sierpnia 2020 r., na podstawie projektu poselskiego.
Ustawa, która trafi teraz do podpisu prezydenta, przewiduje, że samorządowe instytucje kultury, organizacje pozarządowe i przedsiębiorcy prowadzący działalność w dziedzinie teatru, muzyki lub tańca otrzymają wsparcie finansowe w wysokości 400 mln zł, 50 mln zł przewidziano dla organizatorów techniki koncertowej. Środki mają zapewnić ciągłość działalności artystycznej. Zostaną także przeznaczone na finansowanie wynagrodzeń i zwiększenie bezpieczeństwa epidemiologicznego.
Zgodnie z nowelą samorządowe artystyczne instytucje kultury będą mogły ubiegać się o wsparcie w wysokości do 40% utraconych przychodów z działalności statutowej i dodatkowej za okres od 12 marca do 31 grudnia 2020 r., obliczonych na podstawie danych z analogicznego okresu 2019 r. Z kolei przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą w sferze muzyki, teatru lub tańca i organizacje pozarządowe prowadzące taką działalność będą mogły uzyskać pomoc w wysokości do 50% przychodów utraconych ze sprzedaży biletów za tożsamy okres, obliczonych na podstawie danych z analogicznego okresu z 2019 r.
Nowelizacja przewiduje też, że minister kultury będzie mógł przeznaczyć nie więcej niż 25 mln zł na pomoc socjalną dla twórców w trudnej sytuacji spowodowanej pandemią. Dotychczasowe wsparcie z Funduszu Promocji Kultury w 2020 r. wyniosło 16 mln zł.