Posiedzenia Senatu

15–16 kwietnia 2020 r. odbyło się 9. posiedzenie Senatu. Izba rozpatrzyła na nim 2 ustawy, do 1 wprowadziła poprawki. Podjęła też 2 uchwały.

Ustawa o szczególnych rozwiązaniach wspierających realizację programów operacyjnych w związku z wystąpieniem COVID-19 w 2020 r. – przyjęta bez poprawek

Ustawa, uchwalona na podstawie projektu rządowego na 9. posiedzeniu Sejmu, 3 kwietnia 2020 r., wprowadza szczególne rozwiązania, które dadzą podstawę prawną instytucjom uczestniczącym w systemie wdrażania środków europejskich do elastycznego podejścia we wdrażaniu i realizacji projektów objętych dofinansowaniem w ramach programów operacyjnych w związku z wystąpieniem COVID-19.
W ustawie zawarto szereg odstępstw od zasad i standardów, zawartych w ustawie z 11 lipca 2014 r. o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014–2020, a także w ustawie z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, takich jak m.in. rezygnacja z przeprowadzania konkursów, wyłączenia stosowania przepisów o zamówieniach publicznych itp.
Na wniosek komisji: Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej, Budżetu i Finansów Publicznych oraz Gospodarki Narodowej i Innowacyjności Izba, głosami 93 senatorów, przy 2 – przeciw i 1 wstrzymującym się, poparła ustawę bez poprawek.
Ustawa trafi teraz do podpisu prezydenta.

Poprawki Senatu do ustawy o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2

Ustawa, którą Sejm uchwalił na 9. posiedzeniu, 3 kwietnia 2020 r., z przedłożenia poselskiego i rządowego, stanowi kontynuację realizacji przyjętej tzw. tarczy antykryzysowej, wprowadza kolejne rozwiązania zapewniające przeciwdziałanie negatywnym skutkom społeczno-gospodarczym pandemii, a także regulacje wspierające poszczególne grupy społeczne. Przewidziano m.in. zwiększenie dostępności pożyczek dla mikroprzedsiębiorców. Będą mogły je dostać podmioty, które nie zatrudniają pracowników. Aby skorzystać z umorzenia pożyczki, mikrofirma będzie musiała prowadzić działalność przez 3 miesiące od dnia udzielenia pożyczki. Ustawa wprowadza też 3-miesięczne zwolnienia ze składek dla firm zatrudniających do 49 pracowników, te zatrudniające od 10 do 49 osób będą zwolnione z opłacania składek w wysokości 50% łącznej kwoty nieopłaconych należności. Zwolnieniem ze składek objęto również wszystkich płatników będących spółdzielniami socjalnymi bez względu na liczbę pracowników. Przewidziano też ponowną wypłatę świadczenia postojowego dla przedsiębiorców i osób wykonujących umowy cywilnoprawne. Rząd będzie mógł podjąć decyzję o ewentualnych kolejnych wypłatach w drodze rozporządzenia. Przewidziano zmiany w programie pożyczkowym BGK „Pierwszy biznes – wsparcie w starcie”, w tym m.in. wprowadzenie ulg w spłacie zaciągniętych pożyczek z programu. Wprowadzono też możliwość renegocjacji warunków kredytu bankowego przez wszystkich przedsiębiorców, niezależnie od ich wielkości. Grupy kapitałowe, które w 2020 r. z powodu epidemii poniosą negatywne konsekwencje ekonomiczne i nie spełnią przez to warunku rentowności i braku zaległości podatkowych, zachowają status podatkowej grupy kapitałowej.  
Rolnikom i pracującym z nimi domownikom, w razie objęcia obowiązkową kwarantanną, nadzorem epidemiologicznym lub hospitalizacją w związku z COVID-19, ma przysługiwać zasiłek w wysokości 50% minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Ustawa wprowadza też rozwiązania umożliwiające przedsiębiorcom z sektora rolno-spożywczego elastyczną organizację czasu pracy. Zawiera również regulacje dotyczące funkcjonowania Poczty Polskiej – przesyłkę listową rejestrowaną będzie można doręczyć do skrzynki pocztowej bez konieczności składania wniosku na poczcie.
Ustawa przewiduje także wydłużenie terminów na wypełnienie przez obywateli obowiązków, m.in. dotyczących posiadaczy pojazdów, a także przedłużenie ważności legitymacji studenckich, doktoranckich i służbowych nauczycieli akademickich i zawieszenie spłaty kredytu studenckiego do pół roku. Wprowadza też nielimitowany dostęp do „publicznych” stron internetowych (m.in. strony w domenie gov.pl, usługi umożliwiające zdalną diagnostykę medyczną, usługi e-learningu umożliwiające zdalną pracę nauczycieli i uczniów) i bezpłatne korzystanie ze stron jednostek sektora finansów publicznych. W ramach pomocy dla służby zdrowia założono m.in. wsparcie wyposażenia placówek ochrony zdrowia w szybkie łącza internetowe i sprzęt umożliwiający prowadzenia zdalnej diagnostyki medycznej oraz równoległe wyposażenie osób ze szczególnych grup społecznych (osoby starsze, niepełnosprawne) w urządzenia i usługi umożliwiające wykonywanie codziennych aktywności w sposób zdalny. Fundusz Szerokopasmowy zostanie zasilony 1-razową dotacją z budżetu w wysokości 87 mln zł.
Ustawa wyłącza ponadto ze stosowania w okresie epidemii podawanie do wiadomości wyborców informacji w formie obwieszczenia; wydawanie zaświadczeń o prawie do głosowania; głosowanie przez pełnomocnika; ustalanie przez Państwową Komisję Wyborczą wzoru karty do głosowania i zarządzanie przez nią druku tych kart. Zgodnie z ustawą w wypadku ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii w drodze rozporządzenia premier może ustanowić dzień wolny od pracy.
W wyniku głosowań Senat wprowadził do ustawy 95 poprawek o zróżnicowanym charakterze – zarówno merytoryczne, jak i legislacyjne, redakcyjne i doprecyzowujące. Izba zdecydowała m.in. o zwolnieniu z obowiązku płacenia zaliczek na podatek dochodowy zarówno od osób fizycznych, jak i prawnych, poszkodowanych ekonomicznie w związku ze skutkami epidemii. Umożliwiła też wszystkim podatnikom (tzw. mali podatnicy), którzy na 2020 r. wybrali uproszczoną formę wpłacania zaliczek, rezygnację w trakcie roku podatkowego z tej formy wpłacania zaliczek za okres marzec–grudzień 2020 r., jeżeli ponoszą negatywne konsekwencje ekonomiczne z powodu epidemii. Senat opowiedział się za objęciem wsparciem firm założonych między 1 lutego a 1 kwietnia 2020 r. i za zwolnieniem ze składki ZUS wszystkich firm 1-osobowych bez względu na wysokość przychodu. Izba zdecydowała też, że w razie zamknięcia z powodu COVID-19 żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola, szkoły lub innej placówki prawo do dodatkowego zasiłku obejmie opiekunów dzieci do 12. roku życia przez cały okres zamknięcia tych placówek. Czas otrzymywania dodatkowego zasiłku opiekuńczego nie będzie też pomniejszał puli (60 lub 30 dni) zasiłku opiekuńczego przyznawanego na zasadach ogólnych. Dla opiekunów dzieci z orzeczoną niepełnosprawnością, znacznym stopniem niepełnosprawności albo orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego Izba zaproponowała zasady preferencyjne. Senatorowie opowiedzieli  się też za zasiłkiem chorobowym od pierwszego dnia kwarantanny w wysokości 100%. Senackie poprawki obejmują również m.in. zawieszenie spłat rat kredytów umowy leasingu, niepobieranie zaliczek na podatki oraz przedłużenie przez samorządy terminu spłaty rat podatku od środków transportu. Izba wprowadziła ponadto możliwość wykonania odpłatnego badania na obecność COVID-19 w akredytowanych laboratoriach. Za konieczną uznała szczególną ochronę osób wykonujących zawód medyczny, stykających się z podejrzanymi o zakażenie wirusem SARS-CoV-2. Zaproponowano, by podlegały one cotygodniowym obowiązkowym badaniom na obecność tego wirusa w okresie od dnia ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii do 60 dni od dnia jego odwołania. Badania te mają być finansowane z budżetu państwa. Analogiczna poprawka Senatu dotyczy pracowników domów pomocy społecznej – zarówno publicznych, jak i niepublicznych oraz prowadzonych w ramach działalności gospodarczej. Izba zdecydowała też o utworzeniu Funduszu Przeciwdziałania Skutkom Rozprzestrzeniania się Wirusa SARS-CoV-2, będącego w dyspozycji ministra zdrowia. Przychody, w wysokości 20 mld zł, stanowiłyby środki z Unii Europejskiej, przekazane w ramach programu Coronavirus Response Investment Initiative, a zostałyby przeznaczone na wsparcie systemu opieki zdrowotnej. Senatorowie opowiedzieli się za podwyższeniem minimum o 15% ryczałtu dla szpitali, a także za specjalnym dodatkiem dla pracowników służby zdrowia za pracę w godzinach nadliczbowych. Senat zaproponował ponadto przesunięcie o rok terminu ewaluacji jakości działalności naukowej ze względu na znaczne utrudnienie funkcjonowania podmiotów systemu szkolnictwa wyższego i nauki w związku z epidemią. Senat skreślił przepisy: umożliwiające prezesowi Rady Ministrów określenie dnia wolnego od pracy w razie ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii; wprowadzające ułatwienia w prowadzeniu robót budowlanych związanych z budową lub przebudową przenośnych wolno stojących masztów antenowych w czasie stanu zagrożenia epidemicznego, stanu epidemii albo stanu klęski żywiołowej; umożliwiające Poczcie Polskiej otrzymywanie danych z rejestru PESEL lub innego spisu, jeżeli są potrzebne w związku z organizacją wyborów prezydenta RP; uprawniające Radę Ministrów do wydania rozporządzenia przewidującego redukcję zatrudnienia i pogorszenie warunków zatrudnienia pracowników Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, ministerstw, urzędów obsługujących organy administracji rządowej w województwach, a także zatrudnionych w innych jednostkach podległych lub nadzorowanych przez prezesa Rady Ministrów, ministra lub wojewodę. Za przyjęciem ustawy z tymi zmianami, zgłoszonymi przez komisje: Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej, Budżetu i Finansów Publicznych oraz  Gospodarki Narodowej i Innowacyjności, a także senatorów, głosowało 98 senatorów, 1 był przeciw, a 1 wstrzymał się od głosu.
Senackie poprawki rozpatrzą teraz posłowie.

Uchwała upamiętniająca ofiary Zbrodni Katyńskiej w 80. rocznicę jej popełnienia

Izba w uchwale, podjętej jednomyślnie, 100 głosami, składa hołd wszystkim zamordowanym przez sowiecki reżim polskim jeńcom wojennym, przebywającym w obozach w Starobielsku, Ostaszkowie i Kozielsku. Wyraża też wdzięczność rodzinom pomordowanych za wieloletnie i konsekwentne dążenie do poznania prawdy i podtrzymywanie pamięci o tej bestialskiej zbrodni bez względu na szykany i zakazy mówienia o tych wydarzeniach, a także tym, którzy w Polsce i poza jej granicami mieli odwagę odkrywać i mówić prawdę o Katyniu.
Senat, oddając hołd zamordowanym, podkreśla, że nie zapomina o pozostałych ofiarach stalinowskiego systemu totalitarnego wszystkich narodowości ani o tym, że zbrodnia ta nigdy nie została osądzona. W uchwale, której projekt przygotowała grupa senatorów, zaznaczono, że zbrodnie w Katyniu, Miednoje i Charkowie miały na celu eksterminację polskiej inteligencji. Przez wiele lat pamięć o tej zbrodni była fałszowana, a prawda musiała czekać pół wieku na oficjalne ujawnienie.

Uchwała wzywająca Rząd Rzeczypospolitej Polskiej do natychmiastowego ogłoszenia ostatecznej decyzji w sprawie egzaminów ósmoklasisty i egzaminów maturalnych w roku szkolnym 2019/2020

Senat 51 głosami, przy 48 przeciw, podjął uchwałę, w której wzywa rząd do niezwłocznego podjęcia i natychmiastowego ogłoszenia decyzji o odstąpieniu od egzaminów lub o przeprowadzeniu egzaminów ósmoklasisty i egzaminów maturalnych wraz z podaniem ich terminów, sposobu przeprowadzania, a także zasad rekrutacji do szkół ponadpodstawowych i wyższych. Jak podkreślono, stres młodych ludzi jest powodowany nie tylko samym egzaminem, ale także brakiem informacji, kiedy, jak i czy egzamin się odbędzie. Potęguje go dodatkowo sytuacja rodziców, martwiących się o utratę pracy czy przetrwanie prowadzonych przez nich firm.
W uchwale, podjętej z inicjatywy grupy senatorów, przypomniano, że od 12 marca 2020 r. zawieszono działalność przedszkoli, szkół, placówek edukacyjnych i uczelni. Minister edukacji narodowej 10 kwietnia 2020 r. ogłosił przesunięcie egzaminów ósmoklasistów i maturalnych na bliżej nieokreśloną przyszłość. W opinii Senatu taka informacja jest stanowczo niewystarczająca.