Posiedzenia Senatu

15–17 stycznia 2020 r. odbyło się 3. posiedzenie Senatu. Izba rozpatrzyła na nim 7 ustaw, 1 odrzuciła, do 3 wprowadziła poprawki, podjęła 3 uchwały okolicznościowe. Zapoznała się też z informacją premiera na temat sytuacji polskiego hutnictwa, ze szczególnym uwzględnieniem krakowskiego oddziału ArcelorMittal, polityki celnej i planów rządu służących powstrzymaniu upadku branży w Polsce. Wybrano również senatorów Krzysztofa Kwiatkowskiego i Bogdana Zdrojewskiego do składu Krajowej Rady Sądownictwa. Dokonano ponadto zmian w składzie komisji senackich.

Ustawa o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych, ustawy o Sądzie Najwyższym oraz niektórych innych ustaw – odrzucona

Nowelizacja, uchwalona z inicjatywy poselskiej na 2. posiedzeniu Sejmu, 20 grudnia 2019 r., wprowadza odpowiedzialność dyscyplinarną sędziów za działania lub zaniechania mogące uniemożliwić lub istotnie utrudnić funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości, za kwestionowanie istnienia stosunku służbowego innego sędziego czy skuteczności jego powołania. Izbie Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego nowela powierza rozpoznawanie skarg dotyczących podważenia statusu sędziego lub jego uprawnień do wykonywania zadań z zakresu wymiaru sprawiedliwości, a także rozpatrywanie skarg o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia SN i innych sądów, jeśli niezgodność z prawem polega na podważeniu statusu lub legalności działania sędziego, który wydał orzeczenie w sprawie. Nowela nie dopuszcza także kwestionowania przez Sąd Najwyższy umocowania sądów i trybunałów, konstytucyjnych organów państwowych oraz organów kontroli i ochrony prawa. SN nie będzie też dokonywać oceny zgodności z prawem powołania sędziego na urząd i jego uprawnień do wykonywania zadań z zakresu wymiaru sprawiedliwości. Izba Dyscyplinarna SN ma rozpoznawać wnioski o uchylenie immunitetu sędziego i prokuratora.

Ustawa wprowadza też zmiany w procedurze wyboru I prezesa SN, kandydata na to stanowisko będzie mógł zgłosić każdy sędzia SN. W razie braku kworum (co najmniej 84 członków Zgromadzenia Ogólnego Sędziów SN) do ważności wyboru wymagana będzie obecność co najmniej 32 członków zgromadzenia ogólnego. Nowela nakłada również na sędziów i prokuratorów obowiązek poinformowania, do jakich partii, stowarzyszeń czy zrzeszeń należą. Zmienia także przepisy dotyczące samorządu sędziowskiego, przedmiotem obrad kolegium i samorządu sędziowskiego nie mogą być tematy polityczne, w szczególności zabronione jest „podejmowanie uchwał podważających zasady funkcjonowania władz RP i jej konstytucyjnych organów”.

Komisja Praw Człowieka, Praworządności i Petycji oraz Komisja Ustawodawcza wniosły o odrzucenie ustawy, ich mniejszość zaś o jej przyjęcie bez poprawek. W trakcie dyskusji senator Józef Zając zaproponował do noweli 16 zmian. Izba 51 głosami, przy 48 przeciwnych, odrzuciła ustawę. Zdaniem Senatu nowelę dyskwalifikują liczne niespójności, niedoskonałości redakcyjne i usterki o charakterze technicznym. Jak napisano w uzasadnieniu wniosku o odrzucenie ustawy, jej wejście w życie wyrządziłoby też „niepowetowane szkody dla polskiego systemu prawnego, a zarazem mogłoby narazić Rzeczpospolitą Polską na postępowanie w trybie art. 258 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej oraz odpowiedzialność odszkodowawczą za naruszenie postanowień Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności”.

Teraz wniosek Senatu o odrzucenie nowelizacji rozpatrzy Sejm.

Ustawa o zmianie ustawy o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury – przyjęta bez poprawek

Izba, zgodnie z wnioskiem Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji, przyjęła nowelę w brzmieniu uchwalonym przez Sejm na 3. posiedzeniu, 9 stycznia 2020 r., na podstawie projektu poselskiego, co poparło 48 senatorów, a 51 wstrzymało się od głosu.

Ustawa, którą teraz może podpisać prezydent, doprecyzowuje przepisy dotyczące finansowania działalności Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury (KSSP). Uczelnia nadal będzie finansowana z dotacji podmiotowej z budżetu państwa z części, której dysponentem jest minister sprawiedliwości. Kwota dotacji ma być corocznie waloryzowana. Środki niewykorzystane w danym roku nie będą musiały być zwracane, ale będzie można je przeznaczyć tylko na realizację zadań, na które zostały przyznane. Nowela określa katalog przychodów KSSP i reguluje zasady dysponowania nimi. Zgodnie z ustawą, KSSP ma prowadzić samodzielną gospodarkę finansową na podstawie planu rzeczowo-finansowego, zatwierdzanego przez ministra sprawiedliwości. Ponadto nowela przewiduje, że KSSP będzie zwolniona z podatków i opłat lokalnych, a Skarb Państwa i jednostki samorządu terytorialnego mogą przekazywać jej nieruchomości.

Ustawa o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych – przyjęta bez poprawek

Nowela, którą z inicjatywy poselskiej Sejm uchwalił na 2. posiedzeniu, 20 grudnia 2019 r., zwalnia z podatku dochodowego świadczenia, w szczególności dotacje i kwoty umorzonych pożyczek, otrzymane ze środków Funduszu Niskoemisyjnego Transportu (FNT), a przeznaczone na zakup nisko- i zeroemisyjnych pojazdów. Zgodnie z założeniami nowe przepisy będą mieć korzystny wpływ na działalność mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw działających w sferze m.in. usług publicznego transportu zbiorowego, innowacji i sektora motoryzacji. Zwolnienie z podatku przyczyni się do zwiększenia zainteresowania wsparciem ze środków FNT, dedykowanego niskoemisyjnemu transportowi i paliwom alternatywnym. W wypadku zakupu pojazdu elektrycznego maksymalna wysokość wsparcia dla osoby nieprowadzącej działalności gospodarczej to 30% ceny zakupu, ale nie więcej niż 37,5 tys. zł, przy cenie nabycia takiego pojazdu nieprzekraczającej 125 tys. zł, w wypadku pojazdu napędzanego wodorem maksymalne wsparcie to również 30% ceny zakupu, ale nie więcej niż 90 tys. zł, maksymalna cena zakupu to 300 tys. zł.

Na wniosek Komisji Budżetu i Finansów Publicznych Senat jednomyślnie, 99 głosami, przyjął nowelę bez poprawek.

Ustawa trafi teraz do podpisu prezydenta.

Poprawki Senatu do ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne

Nowela, uchwalona z inicjatywy rządu na 3. posiedzeniu Sejmu, 9 stycznia 2020 r., przewiduje, że wstępnie wypełnione zeznania podatkowe nie będą udostępniane przez Krajową Administrację Skarbową za pośrednictwem portalu podatkowego podatnikom prowadzącym pozarolniczą działalność gospodarczą lub działy specjalne produkcji rolnej. Za 2019 r. rozliczą się oni, jak dotychczas, czyli składając zeznania w formie papierowej lub elektronicznej, czyli przez system e-deklaracje.

Usługa „Twój e-PIT” dla osób prowadzących działalność gospodarczą i działy specjalne produkcji rolnej miała być udostępniona 15 lutego 2020 r. Zmianę tego terminu rząd uzasadnia koniecznością dostosowania przepisów do zmian podatkowych wprowadzonych w 2019 r., m.in. ulgi dla młodych i nowej skali podatkowej.

Obecny podczas posiedzenia Senatu wiceminister finansów Jan Sarnowski poinformował, że do 2022 r. uruchomi usługę udostępnienia zeznań podatkowych dla przedsiębiorców w ramach projektu e-Urząd Skarbowy, nad którym obecnie pracuje Ministerstwo Finansów. Udostępnianie kolejnych usług zacznie się w połowie 2020 r., a zostanie zakończone w 2022 r. Jak wyjaśnił, program e-Urząd Skarbowy to nowa usługa polegająca na tym, że podatnikowi udostępniony zostanie serwis podobny do bankowości internetowej. Poprzez dedykowane sobie imienne konto podatnik będzie mógł zapłacić on-line PIT, CIT i VAT, opłaty skarbowe i mandaty. Bedzie mógł także obserwować saldo swoich płatności, historię operacji i będzie miał dostęp do złożonych deklaracji, dokumentów, plików JPK, informacji o zarejestrowanych na siebie kasach on-line i e-paragonach. Będzie mógł również złożyć wniosek o zaświadczenie np. o niezaleganiu z podatkami i otrzymać je automatycznie on-line. Oprócz e-konta podatnika planowane są również osobne serwisy dla płatników, pełnomocników, komorników i notariuszy.

Izba, 99 głosami, poparła wniosek Komisji Budżetu i Finansów Publicznych o wprowadzenie do noweli 2 poprawek, które wyłączają z katalogu udostępnianych przez Krajową Administrację Skarbową zeznań podatkowych rozliczenia związane z prowadzoną działalnością gospodarczą jedynie za 2019 r.Oznacza to, że usługa „Twój e-PIT” dla osób prowadzących działalność gospodarczą powinna być dostępna w 2021 r.

Do senackich poprawek ustosunkują się teraz posłowie.

Ustawa o zmianie niektórych ustaw w celu ułatwienia zwalczania chorób zakaźnych zwierząt – przyjęta bez poprawek

Nowelizacja, uchwalona na podstawie projektu poselskiego na 2. posiedzeniu Sejmu, 20 grudnia 2019 r., ma ułatwić zwalczanie chorób zakaźnych zwierząt, przede wszystkim afrykańskiego pomoru świń (ASF), głównie poprzez wybijanie dzików i zwiększenie bioasekuracji.

Nowe przepisy wprowadzają: zakaz blokowania polowań, odstrzał sanitarny dzikich zwierząt przez policjantów, żołnierzy, strażaków i pograniczników, możliwość budowy niecek dezynfekcyjnych bez konieczności uzyskania pozwoleń, wykorzystanie Funduszu Leśnego do budowy ogrodzeń, konieczność przestrzegania bioasekuracji przez uczestników polowań. Nowela upoważnia ponadto wojewodę do wydania nadleśniczemu polecenia wykonania na określonym obszarze ogrodzeń ograniczających lub zatrzymujących migrację zwierząt z terenów leśnych. Wprowadza możliwość karania zarządców dróg publicznych, którzy – wbrew nakazowi powiatowego lekarza weterynarii lub wojewody – nie zamkną znajdujących się w pasach drogowych przejść dla zwierząt lub nie zbudują ogrodzeń.

Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Komisja Środowiska proponowały przyjęcie ustawy bez poprawek, ich mniejszość zaś wprowadzenie do niej 13 zmian. Izba 50 głosami, przy 49 przeciwnych, poparła wniosek komisji.

Nowelę może teraz podpisać prezydent.

Poprawki Senatu do ustawy o zmianie ustawy o odpadach oraz ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach

Ustawa, uchwalona przez Sejm na 3. posiedzeniu, 9 stycznia 2020 r., na podstawie projektu poselskiego, wydłuża do 30 czerwca 2020 r. termin składania dokumentów ewidencji odpadów w formie papierowej. Ponadto zgodnie z nowymi przepisami, w przypadku awarii bazy danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami (BDO) sporządzanie dokumentów ewidencji odpadów będzie możliwe w formie papierowej lub elektronicznej prowadzonej poza BDO, ale trzeba będzie je wprowadzić do bazy nie później niż w ciągu 30 dni od dnia usunięcia awarii.

Komisja Środowiska proponowała wprowadzenie do noweli 6 poprawek. W trakcie dyskusji senator Zdzisław Pupa zgłosił 4 zmiany.

Senat w wyniku głosowania przyjął ustawę z 7 poprawkami (98 głosów za, 1 wstrzymujący się). Jedna z nich wprowadza obligatoryjność, a nie jak uchwalił Sejm – fakultatywność, prowadzenia dokumentacji w formie papierowej lub elektronicznej w przypadku awarii bazy. Kolejne wydłużają terminy na złożenie sprawozdań w wersji elektronicznej w 2020 r. przez przedsiębiorców, gminy, marszałków województw i głównego inspektora ochrony środowiska.

Teraz senackie poprawki rozpatrzy Sejm.

Poprawka Senatu do ustawy o ustanowieniu Dnia Nauki Polskiej

Celem ustawy, uchwalonej przez Sejm na 3. posiedzeniu, 9 stycznia 2020 r., na podstawie projektu poselskiego, jest ustanowienie Dnia Nauki Polskiej, obchodzonego 19 lutego. W preambule do ustawy zaznaczono, że święto to będzie wyrazem uznania dla dokonań polskich naukowców, ich dążenia do poznania prawdy i przekazywania wiedzy kolejnym pokoleniom.

Izba 98 głosami, przy 1 wstrzymującym się, przyjął ustawę z 1 poprawką, zaproponowaną przez Komisję Nauki, Edukacji i Sportu, zmieniającą termin wejścia w życie ustawy z dnia jej ogłoszenia na 14 dni od ogłoszenia. Propozycja komisji, aby święto było obchodzone 10 grudnia nie została poparta.

Do senackiej zmiany ustosunkują się teraz posłowie.

Informacja prezesa Rady Ministrów na temat sytuacji polskiego hutnictwa ze szczególnym uwzględnieniem sytuacji w krakowskim oddziale ArcelorMittal, polityki celnej oraz planów rządu mających na celu powstrzymanie upadku branży w Polsce

Przedstawiając informację, wiceminister rozwoju Krzysztof Mazur powiedział, że na decyzję ArcelorMittal o wygaszeniu wielkiego pieca złożyły się 3 czynniki o charakterze globalnym: zmniejszenie zamówień branży motoryzacyjnej, wojna handlowa między USA a Chinami i niekorzystny mix energetyczny w Polsce.

Jak poinformował wiceminister, dzisiaj właściwie cały sektor hutniczy w Polsce jest sprywatyzowany, przede wszystkim znajduje się w rękach globalnych koncernów amerykańskich, indyjskich lub hiszpańskich. Mimo to rząd chce prowadzić politykę, stwarzającą jak najlepsze warunki do tego, żeby przemysł hutniczy w Polsce pozostał. Chce stawiać na reindustrializację, bo to przecież element Strategii Odpowiedzialnego Rozwoju, która bez hutnictwa, bez silnego przemysłu stalowego jest niemożliwa. Jest także argument ekologiczny. Jeśli huty będą działały według gorszych standardów ekologicznych, nie będą globalnie wspierały polityki klimatycznej Unii, wręcz przeciwnie. Rząd prowadzić dialog z tą branżą i prowadzić taką politykę, w ramach której przemysł hutniczy w Polsce będzie bardziej neutralny klimatycznie, zgodnie z polityką Unii Europejskiej.

Wiceminister Krzysztof Mazur wyjaśnił, że propozycja rządu dla ArcelorMittal jest przede wszystkim taka, „żeby zachować spokój”, bo ArcelorMittal już kiedyś, między 2010 a 2011 r., czasowo wygasił na gorąco piec, a kiedy koniunktura się poprawiła, na nowo go uruchomił. „Liczymy na to, że tak może się wydarzyć i tym razem”, „może w III, IV kwartale 2020 r.” – powiedział. To strategia krótkoterminowa. W ramach strategii natomiast długoterminowej, jak stwierdził wiceminister rozwoju, wobec ArcelorMittal trzeba stosować pewną politykę zachęcania do produkcji coraz bardziej wysokomarżowej i do wprowadzania innowacji, służących poprawie emisyjności. Wiceminister przypomniał, że między 2004 a 2019 r. ArcelorMittal otrzymał z pieniędzy publicznych na cele badawczo-rozwojowe 373 mln 475 tys. 907 zł, czyli inwestuje w innowacje.

Mówiąc o dotychczasowej strategii rządu wobec sektora przemysłów energochłonnych, wiceminister wymienił m.in. powołanie w 2018 r. Zespołu ds. Przemysłów Energochłonnych z udziałem przedstawicieli wszystkich przemysłów. Komitetowi Ekonomicznemu Rady Ministrów został przedstawiony tzw. pakiet dla małych ośrodków przemysłowych, wypracowany przez ten zespół, w efekcie dokonano zmiana parametrów uprawniających do stosowania obniżonej stawki opłaty przejściowej. Trwa proces notyfikacji w Komisji Europejskiej, dotyczący możliwości stosowania przez odbiorców przemysłowych obniżonych stawek opłaty mocowej. W ciągu ostatnich 4 lat powstało wiele projektów legislacyjnych, m.in. zmiana ustawy o efektywności energetycznej, ustawa o systemie rekompensat dla sektorów i podsektorów energochłonnych, ustawa o rynku mocy, ustawa o odnawialnych źródłach energii, ustawa o szkolnictwie zawodowym.

Wiceminister podkreślił, że jeśli w kontekście polityki klimatycznej Unii Europejskiej chcemy zachować przemysł hutniczy, potrzebujemy bardzo intensywnej pracy na rzecz tego, żeby emisja CO₂ była w Polsce jak najmniejsza. Istotne, żeby przemysł hutniczy produkował stal klasy C lub wyższej, aby standardy jej wykorzystania były wprowadzone jako obowiązujące w budownictwie. Zdaniem wiceministra polityka neutralności klimatycznej UE do 2050 r. stanowi ogromne wyzwanie. Istnieje niebezpieczeństwo, że wraz z jej wprowadzeniem konkurencyjność przemysłu europejskiego stanie się na tyle niska, iż kolejne zakłady przemysłowe będą wynosiły się poza Europę. Wiceminister rozwoju poinformował, że polski rząd wspierae UE w stosowaniu mechanizmu czasowego (do 30 czerwca 2021 r.) tzw. kontyngentów taryfowych. Ministerstwo Rozwoju aktywnie uczestniczy też w pracach UE nad tzw. podatkiem granicznym. Bierze również udział w zachęcaniu europejskich partnerów do wsparcia przemysłu hutniczego w zakresie innowacyjności, inwestowania w działania badawczo-rozwojowe w przemyśle hutniczym. Chodzi o to, aby przemysł hutniczy był zeroemisyjny, nie miał negatywnego wpływu na klimat. „To, co się dzisiaj dzieje wobec polityki klimatycznej Unii Europejskiej, neutralności do 2050 r., ma ogromny wpływ na gospodarkę, ma ogromny wpływ na energetykę, ma ogromny wpływ na ceny prądu. To powinno być dzisiaj przedmiotem naszej naprawdę głębokiej refleksji, przede wszystkim to, jak Polska ze swoją tradycją przemysłu i energetyki opartej na węglu powinna się odnaleźć (...) wobec tej polityki, tak żeby nie stracić swojej konkurencyjności globalnej” – powiedział na zakończenie wiceminister rozwoju Krzysztof Mazur.

Uchwała wyrażająca solidarność z narodem australijskim

W obecności ambasadora Australii w Polsce Lloyda Brodricka Izba jednomyślnie, głosami 87 senatorów, podjęła uchwałę, której projekt został wniesiony przez grupę senatorów. Senat wyraża w niej solidarność z narodem australijskim, od miesięcy walczącym z kataklizmem pożarów, jednym z największych w historii. Izba przesyła wyrazy podziwu dla wszystkich walczących z pożarami oraz udzielających schronienia i pomocy tym, którzy ucierpieli. Docenia wysiłki strażaków, policji i wojska oraz tysięcy ochotników, wśród których wielu jest Australijczyków polskiego pochodzenia oraz Polaków mieszkających w Australii. Senat zauważa, że kataklizm ten po raz kolejny zwraca uwagę na odpowiedzialność za środowisko naturalne i klimat naszej planety. Popiera deklaracje pomocy złożone przez premiera rządu RP rządowi Związku Australijskiego oraz indywidualne akty wsparcia obywateli Polski dla poszkodowanych.

Uchwała w 75. rocznicę Tragedii Górnośląskiej

Izba 95 głosami, przy 1 – przeciw i 2 wstrzymujących, podjęła uchwałę, której projekt przygotowała grupa senatorów. Przypomniano w niej, że represje, określane przez historyków mianem Tragedii Górnośląskiej, rozpoczęły się pod koniec stycznia 1945 r. wraz z wkroczeniem Armii Czerwonej na Górny Śląsk. Jednym z najbardziej tragicznych wydarzeń była masakra w Miechowicach, gdzie zamordowano setki cywilnych mieszkańców. „Mieszkańcy Górnego Śląska doświadczali licznych represji, gwałtów i mordów. Rozpoczęła się też akcja masowych zatrzymań i deportacji do pracy przymusowej. Akty terroru wobec Górnoślązaków – aresztowania, internowania, egzekucje i wywózki do niewolniczej pracy na Wschód, bez względu na narodowość – trwały przez kilka miesięcy” – napisano w uchwale. Jak zaznaczono, według niektórych źródeł różnego typu represje mogły dotknąć nawet 90 tys. osób. Podkreślono też, że do 1989 r. temat Tragedii Górnośląskiej nieobecny był zarówno w mediach, jak i opracowaniach naukowych. Senat oddaje hołd wszystkim represjonowanym, którzy stracili wówczas życie, zdrowie lub wolność, i apeluje, aby pamięć o ofiarach Tragedii Górnośląskiej była godnie uczczona przez mieszkańców nie tylko województw śląskiego i opolskiego.

Uchwała w sprawie wyrażenia sprzeciwu wobec zakłamywania historii przez władze i polityków Federacji Rosyjskiej i pogarszania relacji rosyjsko-polskich

Senat jednomyślnie, 99 głosami, podjął uchwałę, w której „wyraża głęboki sprzeciw wobec podejmowanych przez Prezydenta Władimira Putina i inne władze Federacji Rosyjskiej prób rozpowszechnienia w międzynarodowej opinii publicznej nieprawdziwych sformułowań, jakoby Polska współpracowała z III Rzeszą i była współodpowiedzialna za wybuch II wojny światowej – wojny, która przyczyniła się do spustoszenia nie tylko naszego kraju, lecz również Europy i świata, śmierci wielu milionów ludzi, i doprowadziła do tragedii Holokaustu, czystek etnicznych, przesiedleń, zniszczeń i ludzkich tragedii”. W opinii Izby działania takie stanowią próbę rozgrzeszenia Federacji Rosyjskiej, uznającej się za spadkobierczynię Związku Socjalistycznych Republik Sowieckich, z jej aktywnego udziału w latach 1939–41 w działaniach wojennych po stronie narodowosocjalistycznych Niemiec.

„Jesteśmy winni przyszłym pokoleniom pamięć o tym, kto był agresorem, a kto ofiarą. Nie ma naszej zgody na zakłamywanie historii i zwolnienie z odpowiedzialności tych, którzy wydawali wyroki na polskich obywateli różnych narodowości. Tych, którzy doprowadzili do największej spowodowanej przez człowieka tragedii w historii ludzkości, zmuszając naszych rodaków do przeżywania piekła na ziemi” – napisano w uchwale. Senat składając hołd ofiarom nazistowskiego i komunistycznego totalitaryzmu, wyraża nadzieję, że historia ich męczeństwa nigdy w przyszłości nie będzie fałszowana i traktowana instrumentalnie.

Projekt uchwały wniosła wicemarszałek Gabriela Morawska-Stanecka.