Posiedzenia Senatu

Senatorowie z Komisji Kultury i Środków Przekazu poparli ustawę o zmianie ustawy o Narodowych Obchodach Setnej Rocznicy Odzyskania Niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej oraz ustawy o ustanowieniu Medalu Stulecia Odzyskanej Niepodległości, uchwalonej przez Sejm z inicjatywy prezydenta. Nowelizacja wydłuża okres nadawania Medalu Stulecia Odzyskanej Niepodległości do 2022 r., w którym odbędą się uroczystości 100-lecia przyłączenia Górnego Śląska do odrodzonej Rzeczypospolitej.

Podczas posiedzenia ustawę omówił sekretarz stanu w Kancelarii Prezydenta RP Wojciech Kolarski. Jak przypomniał, nowela jest efektem pewnego zobowiązania, które zostało podjęte w czasie senackich prac nad ustawą o Narodowych Obchodach Setnej Rocznicy Odzyskania Niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej oraz ustawą o ustanowieniu Medalu Stulecia Odzyskanej Niepodległości. Dotyczyło ono przyznawania medali również w 2022 r., czyli w roku przyłączenia Górnego Śląska do macierzy. Wymaga to wydłużenia okresu obchodów jubileuszu stulecia odzyskania niepodległości. Z takim postulatem do Kancelarii Senatu zwróciło się także wiele środowisk i instytucji ze Śląska.

Komisja zapoznała się także z opinią Biura Legislacyjnego Kancelarii Senatu, które nie miało uwag o charakterze legislacyjnym. Ustawa nie budziła też zastrzeżeń senatorów i nikt nie zgłosił się do dyskusji. Zastępca przewodniczącego komisji senator Jan Maria Jackowski przedstawił wniosek o przyjęcie rozpatrywanej ustawy bez poprawek, poparty następnie w wyniku głosowania.

W 2. punkcie porządku dziennego rozpatrzono ustawę o inwestycjach w zakresie budowy Muzeum Westerplatte i Wojny 1939 – Oddziału Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku, uchwaloną przez Sejm na podstawie projektu poselskiego. W wyniku głosowania (7 głosów za, 5 przeciwnych) komisja zaproponowała wprowadzenie do niej 11 poprawek, przede wszystkim o charakterze redakcyjnym i legislacyjnym. Senatorowie nie poparli natomiast wniosku o odrzucenie ustawy, przedstawionego przez senator Barbarę Zdrojewską. Został on zgłoszony jako wniosek mniejszości. Zdaniem senator do budowy muzeum nie jest potrzebna specustawa, chodzi przede wszystkim o wyeliminowanie samorządu. Jak oceniła, ustawa ma charakter polityczny.

Ustawa, którą omówił poseł sprawozdawca Kazimierz Smoliński, określa inwestycje związane z budową muzeum i jego lokalizację – półwysep Westerplatte w Gdańsku. Reguluje też postępowanie poprzedzające rozpoczęcie inwestycji, nabycie tytułu prawnego do nieruchomości i realizację inwestycji oraz postępowanie administracyjne i sądowoadministracyjne przy realizacji budowy. Inwestorem ma być Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku, a organem powołanym do wydania decyzji o zezwoleniu na budowy muzeum – wojewoda pomorski. Grunty na Westerplatte, na którym ma powstać muzeum, należą do kilkunastu właścicieli; 15% terenu, na którym w okresie międzywojennym działała Wojskowa Składnica Tranzytowa, należy do Gdańska. Jak podkreślano, inwestycja ma być realizowana przede wszystkim ze względu na interes publiczny, jakim jest upowszechnienie wiedzy o bohaterskiej obronie Westerplatte we wrześniu 1939 r. oraz zapewnienie ochrony, utrzymania i rewaloryzacji zespołu obiektów architektury militarnej znajdujących się na tym terenie.

Podczas obrad rząd reprezentował wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego Jarosław Sellin. Obecna była również prezydent Gdańska. Jak przekonywał wiceminister kultury: „Muzeum Westerplatte i Wojny 1939 r. chcemy zbudować razem z miastem Gdańsk; to ważne miejsce dla Polski”. Wiceminister podkreślił też, że nadal czeka na odpowiedź prezydent Gdańska w sprawie oddelegowania przez nią 4 przedstawicieli do Komitetu Budowy Muzeum Westerplatte i Wojny 1939 w Gdańsku. Jak dodał, będzie to komitet decyzyjny, który będzie miał wpływ na kształt tej plenerowej placówki. Wiceminister Jarosław Sellin wyjaśnił, że propozycja prezydent Gdańska, dotycząca wycofania się ze specustawy, jest niemożliwa do zrealizowania. Zdaniem wiceministra kultury specustawa załatwia sprawę struktury właścicielskiej na całym półwyspie, a nie tylko terenu należącego do Gdańska. Przypomniał ponadto, że specustawa przewiduje, iż wszyscy, którzy będą musieli oddać tereny na rzecz budowy muzeum, w tym miasto Gdańsk, dostaną odszkodowanie. Wiceminister mówił też, że w 2019 r., zgodnie z ponad 20-letnią tradycją, obchody rocznicy wybuchu II wojny światowej na Westerplatte zorganizuje Gdańsk. Jak dodał, w tych uroczystościach weźmie delegacja rządowa i parlamentarna.

Prezydent Gdańska Aleksandra Dulkiewicz podkreśliła, że warunkiem podjęcia rozmów na temat Westerplatte jest „wycofanie prac nad specustawą, bo kiedy ustawa zostanie przyjęta żadnej rozmowy już nie będzie”. W ocenie wicemarszałka Bogdana Borusewicza Jarosław Sellin „usiłuje przejąć Westerplatte siłą”, a „ze specustawy tworzy narzędzie do niszczenia wspólnoty historii, którą mamy w Gdańsku”. Senator Jan Maria Jackowski wskazywał natomiast, że spór wokół rozpatrywanej ustawy jest stricte spór polityczny, a nie merytoryczny. Z kolei senator Barbara Borys-Damięcka uznała, że „to kolejna specustawa zawłaszczająca dobro narodowe, ustawa nie do przyjęcia, niemająca poparcia obywateli”.

Dyrektor Muzeum II Wojny Światowej Karol Nawrocki przedstawił wizję zagospodarowania Westerplatte przez jego placówkę. Zakłada ona stworzenie plenerowego muzeum na Westerplatte poprzez zagospodarowanie terenu w sposób uwzględniający przywrócenie historycznego układu drogowego w poszanowaniu dla walorów przyrodniczych terenu i stworzenie spójnej ścieżki edukacyjnej obejmującej wszystkie historyczne obiekty. Podkreślił też, że przedstawiana m.in. przez niego koncepcja Muzeum Westerplatte i Wojny 1939 jest otwarta na dyskusję. „Ta koncepcja jest pewną wizją, którą chcemy dyskutować w komitecie honorowym, chcemy dyskutować z konserwatorami i z architektami” – zaznaczył.

Senatorowie zapoznali się także z opinią Biura Legislacyjnego Kancelarii Senatu, które zgłosiło uwagi do ustawy i zaproponowało odpowiednie poprawki. Senatorowie Jerzy Fedorowicz i Czesław Ryszka przedstawili poprawki do ustawy.