Z prac komisji senackich

Komisja Rodziny, Polityki Senioralnej i Społecznej opowiedziała się za wprowadzeniem 7 poprawek do nowelizacji ustawy o pomocy społecznej. Jak podkreślił przewodniczący komisji senator Jan Filip Libicki, nowela, uchwalona przez Sejm na podstawie projektu rządowego,  zawiera od dawna oczekiwane zmiany, korzystne zarówno dla pracowników socjalnych, jak i beneficjentów pomocy społecznej.

Przyjęte przez komisję rodziny poprawki doprecyzowują, że zwiększenie kar pieniężnych dotyczy nie tylko prowadzenia bez zezwolenia placówek całodobowej opieki, ale także nierealizowania przez nie zaleceń pokontrolnych. Wydłużają też termin wejścia w życie niektórych przepisów nakładających nowe obowiązki związane z prowadzeniem ośrodków pomocy, a także rozszerzają katalog podmiotów, które mogą prowadzić ośrodki pomocy, m.in. o podmioty wyznaniowe i organizacje pozarządowe. Senatorowie zaproponowali też rozszerzenie katalogu podmiotów, z którymi gmina może zawrzeć umowę o prowadzeniu rodzinnego domu pomocy. Kolejna z poprawek upoważnia ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego do wydania rozporządzenia określającego minimalne wymogi programowe dla studiów podyplomowych z zakresu metodyki i metodologii pracy socjalnej w celu ujednolicenia kształcenia i zapewnienia profesjonalizacji rozwoju pracowników socjalnych.

Podczas posiedzenia ustawę omówili poseł sprawozdawca Robert Warwas i wiceminister rodziny i polityki społecznej Stanisław Szwed. Jak wskazywali, nowelizacja ma charakter przekrojowy i stanowi odpowiedź na zgłaszane od dawna postulaty zainteresowanych podmiotów. Wprowadza m.in. zmiany dotyczące uelastycznienia możliwości przyznawania świadczeń niepieniężnych, zniesienia odpłatności za korzystanie ze świadczeń w trybie dziennym w ośrodkach wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi, co zmniejszy ich obciążenia finansowe, podwyższenia kar za prowadzenie nielegalnej placówki zapewniającej całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym i uzależnienia wysokości kary od liczby osób przebywających w takiej placówce, a także zmiany dotyczące ustalenia wysokości zasiłku okresowego w wypadku osoby samotnie gospodarującej. Zasiłek będzie ustalany do wysokości różnicy między kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej a jej dochodem, ale miesięczna kwota zasiłku nie może być wyższa niż kwota kryterium dochodowego na osobę w rodzinie (obecnie 528 zł). Dzięki temu maksymalna wysokość zasiłku okresowego będzie się każdorazowo zmieniać wraz ze zmianą kryteriów dochodowych. Nowela zakłada także zwiększenie z 250 do 400 zł dodatku za pracę w terenie dla pracowników socjalnych, obniżenie progu – z 5 do 3 lat – okresu pracy, od którego uzależnione jest przyznanie pracownikowi socjalnemu dodatkowego 10-dniowego urlopu, a także usprawniono ścieżkę awansu zawodowego tych pracowników.

Senatorowie zapoznali się też z opinią Biura Legislacyjnego Kancelarii Senatu, które zgłosiło uwagi do ustawy i zaproponowało odpowiednią poprawkę.

W trakcie dyskusji senator Magdalena Kochan pytała o zmiany postulowane przez partnerów społecznych, dotyczące m.in. zmian kwalifikacji osób ubiegających się o zatrudnianie na stanowisku dyrektora/kierownika domu pomocy społecznej. Pytała także o możliwość wprowadzenia ułatwień dla rodzinnych domów pomocy społecznej, przede wszystkim ustawowego obniżenia podatków do poziomu obowiązującego obecnie szpitale i podmioty lecznicze. Jak ocenił wiceminister Stanisław Szwed, takie zmiany wykraczałyby poza zakres przedłożenia rządowego. Zadeklarował, że resort pochyli się nad rozwiązaniami wspierającymi rozwój rodzinnych domów pomocy społecznej. Senator Magdalena Kochan zapowiedziała złożenie wniosku o podjęcie przez komisję inicjatywy ustawodawczej w tym zakresie.

Senator Ryszard Majer zgłosił wniosek o wprowadzenie 5 poprawek do ustawy, dotyczących m.in. standardów kształcenia pracowników socjalnych i wydłużenia o rok terminów spełnienia przez placówki całodobowej opieki standardów zatrudnienia pracowników. Senator Jan Filip Libicki zaproponował natomiast wprowadzenie 2 poprawek, w tym 1 zaproponowanej przez  senackie biuro legislacyjne. W wyniku głosowania komisja przyjęła wszystkie zgłoszone wnioski.

W 2. punkcie porządku dziennego posiedzenia komisji rodziny senatorowie zapoznali się z informacją na temat sposobu rozliczania 1% należnego podatku dochodowego na rzecz organizacji pożytku publicznego (OPP) od 2016 r. Informację przedstawiła wiceminister finansów Anna Chałupa. Jak podkreśliła, możliwość przekazywania 1% podatku na wsparcie organizacji pożytku publicznego jest coraz chętniej wykorzystywana przez podatników, a OPP otrzymują co roku coraz większe wsparcie. Z raportów publikowanych corocznie przez resort finansów wynika, że od 2016 do 2019 r. wysokość środków przekazanych organizacjom pożytku publicznego z tytułu 1% zwiększyła się z nieco ponad 619 mln zł do blisko 874,5 mln zł. W 2020 r. blisko 14,8 mln polskich podatników skorzystało z możliwości przekazania 1% OPP. Przekazanie tych środków nie jest bezwarunkowe. Przepisy określają szereg warunków, m.in. konieczność wskazania w zeznaniu podatkowym, jego korekcie lub w oświadczeniu PIT-OP numeru wpisu do KRS wybranej przez podatnika OPP, wskazanie kwoty do przekazania i ewentualnego celu szczegółowego. Taki wniosek musi być złożony do 30 kwietnia lub – w przypadku korekty zeznania – do 30 maja. Darczyńcy mają możliwość wyboru beneficjenta 1% spośród organizacji pożytku publicznego, które są uprawnione do otrzymania tych środków – tzn. figurują w ogólnodostępnym wykazie prowadzonym przez dyrektora Narodowego Instytutu Wolności. Naczelnicy urzędów skarbowych są zobowiązani do analizy zasadności i poprawności złożonych przez podatników wniosków, tzn. spełnienia określonych w ustawie warunków. Warunkiem przekazania środków na rachunek bankowy OPP jest zapłata przez darczyńcę – w terminie nie później niż 2miesięcy od upływu terminu złożenia zeznania podatkowego – należnego podatku w pełnej wysokości, co stanowi podstawę obliczenia kwoty 1%.

W trakcie dyskusji wiceprzewodnicząca komisji senator Magdalena Kochan podkreśliła, że duże zaniepokojenie budzi sprawa nieprzekazania organizacjom pożytku publicznego w 2020 r. 57 mln zł pochodzących z 1% podatków. Zwróciła się o wyjaśnienie, co się stało z tą kwotą i czy podatnicy zostali poinformowani, dlaczego pieniądze nie trafiły na rachunki wybranych przez nich organizacji. Pytała również, czy resort finansów nie dostrzega konieczności przeprowadzenia szerokiej kampanii, adresowanej zarówno do podatników, jak i organizacji pożytku publicznego, informującej o wymienionych warunkach, których spełnienie konieczne jest do skutecznego przekazania środków z 1%.

Wiceminister Anna Chałupa poinformowała, że w 2020 r. negatywnie zweryfikowano ponad 398 tys. wniosków PIT za rok 2019, które nie mogły zostać zrealizowane. W prawie 95% przypadków podatnicy nie wpłacili podatku w terminie, dlatego środki nie mogły zostać przekazane OPP. Przy czym wnioski odrzucone stanowiły zaledwie 3% wszystkich wniosków przeanalizowanych przez urzędy skarbowe. Z kolei dyrektor Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego Wojciech Kaczmarczyk wyjaśnił, że NIW co roku do 15 grudnia sporządza wykaz organizacji pożytku publicznego uprawnionych do środków z 1% na podstawie złożonych przez OPP sprawozdań z działalności rocznej. Organizacje mają obowiązek złożenia sprawozdania do 15 lipca, tymczasem co roku kilka procent sprawozdań OPP jest opóźnionych. W wypadku, gdy nieterminowe przekazanie sprawozdania miało uzasadnienie, dyrektor NIW ma możliwość aktualizacji wykazu. Dyrektor Wojciech Kaczmarczyk poinformował również, że Narodowy Instytutu Wolności od 2017 r. prowadzi intensywną akcję edukacyjną dla OPP na temat ich obowiązków przewidzianych w prawie, w tym obowiązków związanych z przekazywaniem i rozliczaniem środków z 1% podatku.