Narzędzia:

Wyjazdowe posiedzenie Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej

05.07.2022
Fot. Tomasz Paczos, Kancelaria Senatu

Senatorowie z Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej na wyjazdowym posiedzeniu w Katowicach, które odbyło się 5 lipca br., dyskutowali o roli samorządu terytorialnego w transformacji regionu śląskiego. Posiedzenie bylo częścią obchodów 100. rocznicy pierwszego posiedzenia Senatu II RP. Obradom towarzyszyła okolicznościowa wystawa, obrazująca dzieje Izby Wyższej na przestrzeni ostatniego stulecia.

Jak powiedział na konferencji prasowej przed posiedzeniem Marszałek Senatu RP prof. Tomasz Grodzki, delegacja Senatu nie po raz pierwszy gości na Śląsku, „gdzie zawsze dotykamy spraw ważnych dla tego regionu i całej Polski”. „W tym miejscu nie muszę mówić, jak bardzo ważny jest Śląsk dla Rzeczypospolitej” – podkreślił Marszałek Senatu. Dodał, że w Senacie jest zrozumienie faktu, że Śląsk to nie tylko kultura i przemysł, ale przede wszystkim ludzie, którzy tworzą potęgę Rzeczpospolitej. „Mimo wichrów i burz, które albo urzeczywistniają się w postaci powstań lub różnych turbulencji, Śląsk trwa i jest ważną częścią naszego kraju” – powiedział prof. Tomasz Grodzki. Podziękował także senatorowi z Gliwic, Zygmuntowi Frankiewiczowi za zorganizowanie wyjazdowego posiedzenia Komisji właśnie na Śląsku, a senator Halinie Biedzie, która jest przewodniczącą Parlamentarnego Zespołu ds. Województwa Śląskiego za to, że „promuje Śląsk, broni Śląska i dba o sprawy Śląska”.  

Wicemarszałkini Senatu RP Gabriela Morawska Stanecka zaznaczyła, że senatorowie będą zastanawiać się podczas posiedzenia komisji, jak powinna przebiegać transformacja regionu Śląska i Zagłębia, by była ona sprawiedliwa, uwzględniała wszystkie aspekty i wszystkich interesariuszy. Wicemarszałkini podkreśliła, że podczas wizyty studyjnej, poprzedzającej posiedzenie Komisji, senatorowie odwiedzili miejsca, które powstały wskutek transformacji – jak Arena Gliwice czy Rozbark. Jej zdaniem zmiana była możliwa dzięki funduszom unijnym, ale także dzięki zapobiegliwości samorządowców, którzy wiedzieli, w jaki sposób zaspokoić potrzeby mieszkańców oraz pozyskać inwestorów na rekultywowane tereny. „Należy wsłuchiwać się w  głos samorządu, nie można narzucać pewnych kwestii samorządom, ponieważ to one wiedzą, jakie są aktualne potrzeby lokalnej społeczności” – podkreśliła Wicemarszałkini. Jej zdaniem Śląsk, który zostanie w szczególny sposób dotknięty transformacją energetyczną, będzie musiał poradzić sobie ze zmianą miejsc pracy przez osoby, obecnie zatrudnione w kopalniach. W ocenie Wicemarszałkini Morawskiej-Staneckiej transformacja ta nie będzie sprawiedliwa i uczciwa, jeśli Polska nie pozyska na nią funduszy z Unii Europejskiej. Gabriela Morawska-Stanecka zwróciła także uwagę, że w bieżącym roku obok 100. rocznicy odrodzonego Senatu w II RP przypada także 100-lecie pierwszego posiedzenia Sejmu Śląskiego.

Przewodniczący Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej senator Zygmunt Frankiewicz powiedział, że hasłem posiedzenia komisji jest „Zrozumieć Śląsk”. W jego ocenie na Śląsku wiele jest miejsc udanej transformacji, ale wiele wciąż wymaga pracy i zmian. „Jeśli nie podejmiemy działań zaradczych, to obszar na którym się znajdujemy, będzie problemem nie regionu, ale całej Polski” – powiedział senator Frankiewicz.

Senator Halina Bieda podkreśliła, że Zespół ds. Rozwoju Województwa Śląskiego składa się ze wszystkich senatorów z województwa, którzy są w Senacie. „To ważne i cenne, bo niezależnie od tego z jakiego klubu jesteśmy, to staramy się zabiegać o naszą małą ojczyznę”- powiedziała senator Bieda.

Podczas konferencji Marszałek Senatu RP prof. Tomasz Grodzki wręczył medal Senatu przewodniczącemu Śląsko-Zagłębiowskiej Metropolii, Krzysztofowi Karolczakowi. Ten związek samorządowy obchodzi w tym roku piątą rocznicę funkcjonowania. Szef Kancelarii Senatu Adam Niemczewski przybliżył natomiast senatorom i zaproszonym gościom wystawę „Senat wczoraj i dziś. W 100. rocznicę posiedzenia Senatu II RP”, której prezentacja towarzyszy obradom komisji.

W trakcie posiedzenia komisji, na które przybyli śląscy samorządowcy,  jej przewodniczący senator Zygmunt Frankiewicz podkreślił, że Śląsk to obszar problemowy, funkcjonujący bez odpowiedniego wsparcia, które obecnie jest udzielane jedynie epizodycznie i w nieodpowiedniej formie.  Poinformował on, że komisja zebrała się właśnie po to, aby się nad śląskimi  problemami pochylić. Według niego, sytuacja jest trudniejsza niż w poprzednich latach, ponieważ nastąpiło gwałtowne obniżenie bieżących dochodów własnych jednostek samorządowych, niczym do tej pory nie zrekompensowane, co zostało spowodowane wyjątkowo niekorzystnymi zmianami w ich finansowaniu. Jak powiedział senator Frankiewicz, transfery z budżetu państwa są niepełne, uznaniowe i niepewne, ponadto niszczą efekt motywacyjny. Jednocześnie występują na dużą skalę niekorzystne zjawiska związane z degradacją przemysłu ciężkiego, brakiem stabilności władzy, konfliktami społecznymi spowodowanymi wysoką inflacją i ogromną presją płacową, małą aktywnością społeczną obywatelską i gospodarczą.

Zdaniem senatora Frankiewicza,  samorządy potrafią sobie poradzić z transformacją, jednak pod warunkiem, że mają stworzone odpowiednie warunki i oddane do dyspozycji odpowiednie narzędzia.  Uważa on, że dawniej były to specjalne strefy ekonomiczne, a teraz może to być udział w takich funduszach jak np. transformacji, odbudowy czy spójności. Jednakże, jak zauważył przewodniczący komisji, konieczne są do tego stabilne,  przewidywalne i adekwatne dochody własne, powiązane z systemem motywacyjnym. Uważa on, że ustawa o powstaniu Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii nie jest obecnie adekwatnym narzędziem i należałoby jej zapisy znowelizować.  Do propozycji tej przychylił się przewodniczący GZM Kazimierz Karolczak, dodając, że w nowelizacji należałoby wyliczyć konkretnie nowe zadania metropolii, a ponadto należałoby przy tym zmienić kolejnych kilkanaście ustaw.

Mariusz Wołosz, prezydent Bytomia, na przykładzie swojego miasta  przedstawił ogrom problemów, z którymi borykają się inne miasta śląskie. Bytom, w którym kiedyś działało 7 kopalń i 2 huty, ma obecnie zniszczoną na wielką skalę tkankę miejską, społeczną i infrastrukturalną. Ogromne wykluczenie społeczne mieszkańców wynika za zmiany charakteru miasta. Osiadanie terenu trwa latami, a procesy odszkodowawcze są bardzo długie. Tym samym bezsensowne wydają się wydatki na budowę dróg czy obwodnic. Trwa wielki proces rewitalizacji miasta, hamowany przez problemy z ustaleniem własności kamienic, a jednocześnie wydaje ono wielkie sumy na odtwarzanie infrastruktury drogowej. „Zawsze jesteśmy jako samorząd na przegranej pozycji” – skonstatował prezydent Bytomia. Prezydent Sosnowca Arkadiusz Chęciński opowiadał, że jego miasto znacznie zmieniło się dzięki mieszkańcom i samorządowi, a likwidacja kilku kopalń i hut nie przyniosła wsparcia centralnego. „Jeżeli w najbliższej perspektywie nie powstanie coś na wzór programu Polska Wschodnia , województwo śląskie samo sobie nie poradzi” – powiedział.  Marszałek Senatu Tomasz Grodzki zwrócił uwagę, że fakt, iż na Śląsku zabrakło węgla, jest obrazem upadku państwa, albowiem to tak, jakby na Saharze zabrakło piasku. W dyskusji zwracano uwagę, że przy tworzeniu programów dla Śląska opierano się na liderach związków zawodowych, natomiast samorząd został z tego wyłączony.  Opowiadano się za zmianami podatkowymi. „Jeśli samorządy nie będą miały większego udziału w podatkach, zostaną zaorane” – powiedział senator Wadim Tyszkiewicz.

Debatę podsumował senator Zygmunt Frankiewicz, mówiąc, że senatorowie zgodzili się co do tego, iż potrzebne są zmiany legislacyjne, aby Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia mogła wykonywać zadania, do których została powołana. Trzeba do ustawy dopisać nowe zadania i w ten sposób ją zaktualizować. Ponadto, jak powiedział senator Frankiewicz, potrzebny jest długoterminowy program dla województwa śląskiego. Mając takie systemowe propozycje, można pokusić się o odwrócenie negatywnych trendów na Śląsku.

Zobacz inne aktualności Przejdż do wszystkich aktualności

Senator Masłowski na międzyparlamentarnej konferencji na temat gospodarki o obiegu zamkniętym

Senator Piotr Masłowski wziął udział w konferencji nt. gospodarki o obiegu zamkniętym w Brukseli

Senacki Zespół ds. Innowacji w Gospodarce dyskutował o nowych metodach ochrony wód powierzchniowych

Pierwsze posiedzenie Senackiego Zespołu ds. Innowacji w Gospodarce poświęcono wymogom Ramowej Dyrektywy Wodnej UE i metodom obniżania ilości biogenów w wodach powierzchniowych.

Spotkanie komisji spraw europejskich parlamentów państw Trójkąta Weimarskiego

Parlamentarzyści Trójkąta Weimarskiego debatowali na temat perspektyw i skutków rozszerzenia Unii Europejskiej. Omówili także kwestie związane ze zmianą unijnych traktatów.