Senat i senatorowie

5 sierpnia  2021 r. zakończył się drugi dzień 28. posiedzenia Senatu. Tego dnia Izba przeprowadziła drugie czytanie projektu nowelizacji ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, rozpatrzyła 13 ustaw, odbyło się także drugie czytanie projektu uchwały w 160. rocznicę śmierci księcia Adama Jerzego Czartoryskiego.

Izba  przeprowadziła drugie czytanie projektu ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw (inicjatywa grupy senatorów), który przewiduje objęcie uprawnieniami do bezpłatnego zaopatrzenia w leki, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego i wyroby medyczne osób, które ukończyły 70. rok życia

W trakcie debaty wskazywano, że zarówno opinia publiczna, jak i eksperci – historycy sztuki, architekci są podzieleni w kwestii odbudowy Pałacu Saskiego. Jak mówił senator Stanisław Karczewski, idea odbudowy ma duże poparcie społeczne. Zapowiedział, że we wrześniu lub październiku zostanie zorganizowana konferencja, aby porozmawiać o szczegółach odbudowy i o tym, co powinno się znaleźć w odbudowanych budynkach. Zdaniem senator Barbary Zdrojewskiej, obecnie – w czasie pandemii – jest fatalny moment na taką inwestycję.  Podkreśliła, że na ochronę autentycznych zabytków w Polsce wydaje się rocznie 120 mln zł, a odtworzenie Pałacu Saskiego, Pałacu Bruhla i kamienic przy ul. Królewskiej ma kosztować 2,4 mld zł. Jak dodała, jest wiele osób, dla których Grób Nieznanego Żołnierza jest bardzo ważny, a odbudowane budynki im tego nie zrekompensują. „Zapowiada się odbudowę zamków kazimierzowskich – wielki projekt, z którego nic nie wychodzi. I nagle przekazuje się 2 mld 400 mln zł, albo i więcej, na odbudowę Pałacu Saskiego i okolic. Z punktu widzenia pamięci o przeszłości, turystyki czy satysfakcji, że Polska pięknieje, odbudowa tych zamków byłaby czymś znacznie ważniejszym” – przekonywał senator Marek Borowski. Odniósł się także do pomysłu umieszczenia siedziby Senatu w Pałacu Bruhla. W jego ocenie odległość między Sejmem i Senatem utrudniłaby życie senatorom. Dodał, że trzeba zbadać wszystkie możliwości zbudowania siedziby Senatu w pobliżu Sejmu, i za mniejsze pieniądze.  Senator Jerzy Czerwiński podkreślił, że jest to debata o odbudowie pewnego symbolu, a nie zabytków. „Ta odbudowa zakończy pewien etap Rzeczypospolitej” – ocenił. Dodał, że Polska musi pokazać swoją wizję historii, zadbać o obecność własnej narracji na arenie międzynarodowej. W ocenie senatora wystarczy pokazać prawdę o tej historii. „Jeśli odbudowa pałacu jest symbolem odbudowy suwerenności Polski to Senat wpisuje się w ten symbol, bo istniał zawsze wtedy, gdy Polska była niepodległa” – powiedział. Z kolei senator Marcin Bosacki przekonywał, że pieniądze przeznaczone na odbudowę pałacu można wydać lepiej – na cele społeczne, m.in. na podwyżki dla położnych i pielęgniarek czy nauczycieli. „Ci, którzy stoją za tym projektem, tak naprawdę budują swój pomnik. Nie mamy do czynienia z odbudową pomnika dziejów narodowych” – podkreślił. Senator Aleksander Pociej przekonywał, że Warszawa zasługuje na to, żeby Polska złożyła się na jej odbudowę z powodu bohaterskiej postawy swoich mieszkańców. Dodał, że jest zwolennikiem oddzielenia Senatu od Sejmu. Wyraził jednocześnie wątpliwość, czy tak wielkie pieniądze zostaną dobrze wydane przez obecną ekipę rządzącą.

Drugiego dnia obrad Izba rozpatrzyła  także następujące ustawy. 

Ustawa o zmianie ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy) wdraża przepisy unijne w ramach zwiększenia odporności instytucji finansowych, służące wzmocnieniu zdolności banków do pokrycia strat i dokapitalizowania w sytuacji, gdy konieczna jest przymusowa restrukturyzacja. Chodzi o sprawną i szybką restrukturyzację banków przy zachowaniu stabilności całego systemu finansowego i minimalnym wykorzystaniu środków publicznych. Dzięki temu w trakcie przymusowej restrukturyzacji i bezpośrednio po jej zakończeniu instytucje te będą mogły kontynuować wykonywanie swoich najważniejszych funkcji bez narażania na ryzyko zaangażowania środków finansowych podatników lub stabilności finansowej. Nowela reguluje też przepisy mające ochronić inwestorów detalicznych przed ryzykiem inwestowania w papiery dłużne banku, które mogą podlegać umorzeniu lub konwersji długu. W razie kryzysu systemowego Bankowy Fundusz Gwarancyjny będzie mógł wydać decyzję o zastosowaniu rządowych instrumentów stabilizacji finansowej po uzyskaniu zgody ministra finansów, opinii Narodowego Banku Polskiego i prezesa Komisji Nadzoru Finansowego.

Ustawa o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy) dotyczy powrotu do stosowania standardowej stabilizującej reguły wydatkowej (SRW), która zostanie wydłużona do 2022 r., a także zwiększenia elastyczności w związku z gospodarowaniem środkami budżetowymi w celu niwelowania negatywnych skutków zmian gospodarczych i społecznych spowodowanych COVID-19. SRW określa limit wydatków sektora instytucji rządowych i samorządowych na poziomie gwarantującym zachowanie równowagi finansów publicznych.

Ustawa o zmianie ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy) dostosowuje polskie prawo do regulacji unijnych, ma na celu ułatwienie prowadzenia działalności transgranicznej przez przedsiębiorstwa zbiorowego inwestowania, takie jak fundusze inwestycyjne i alternatywne fundusze inwestycyjne. Wprowadza jasne zasady wycofania się przez fundusz inwestycyjny z działalności prowadzonej w innym państwie UE, jednolite wymagania dotyczące informacji reklamowych kierowanych do inwestorów. Ma zapewnić większą ochronę inwestorów i ułatwić dostęp do informacji na temat przepisów krajowych, dotyczących informacji reklamowych.

Ustawa o zmianie ustawy o grupach producentów rolnych i ich związkach oraz o zmianie innych ustaw oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy) doprecyzowuje obowiązujące przepisy dotyczące tworzenia i funkcjonowania grup producentów rolnych. Zmniejsza z 80% do 70% obowiązkowy poziom wielkości produktów wytworzonych przez członka grupy producentów rolnych lub grupy produktów, jaka musi zostać sprzedana do grupy. Zobowiązuje do tego co najmniej 90% (dotychczas 100%) producentów zrzeszonych w grupie. Dyrektor oddziału regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR) będzie miał 90 dni na wydanie decyzji o uznaniu grupy, zatwierdzeniu planu biznesowego i dokonania wpisu grupy do rejestru grup. Nowela wydłuża również do 60 dni przed zakończeniem danego roku działalności grupy producentów termin na złożenie przez nią wniosku o zatwierdzenie zmian w planie biznesowym.

Ustawa o zmianie ustawy o izbach rolniczych oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy) przewiduje, że w latach 2021–26 Krajowa Rada Izb Rolniczych będzie ponosiła koszty uczestnictwa izb rolniczych, związków zawodowych rolników indywidualnych, społeczno-zawodowych organizacji rolników w ponadnarodowych organizacjach rolniczych, stowarzyszeń zrzeszających młodych rolników w Europejskiej Radzie Młodych Rolników (CEJA) oraz organizacji pracodawców zrzeszających pracodawców rolnych w Grupie Pracodawców Rolniczych Organizacji Zawodowych UE (GEOPA). Wsparcie, w formie dotacji celowej, zostanie udzielone z budżetu państwa.

Ustawa o zmianie ustawy o Trybunale Stanu (projekt senacki) przewiduje, że Trybunał Stanu sam będzie uchwalał swój regulamin bezwzględną większością głosów, w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby członków. Dotychczas regulamin Trybunału Stanu uchwalał Sejm.

Ustawa o zmianie ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (projekt senacki) przyznaje pozwanemu prawo do sądowego zwolnienia od kosztów sądowych na zasadach ogólnych w elektronicznym postępowaniu upominawczym, wydatki te poniesie Skarb Państwa. Nowela dostosowuje prawo do orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z kwietnia 2020 r. (sygn. akt P 19/16).

Ustawa o zmianie ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce oraz ustawy – Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (projekt rządowy) umożliwia uczelni, która ma status uczelni zawodowej i spełnia określone warunki, używanie w swojej nazwie określenia: „akademia nauk stosowanych”. Akademie nauk stosowanych będą mogły prowadzić studia przygotowujące do zawodu nauczyciela bez konieczności porozumienia zawartego z uczelnią uprawnioną do działalności naukowej w dyscyplinie, do której jest przyporządkowany kierunek tych studiów. Pozwoli to uczelniom zawodowym, wyróżniającym się ugruntowaną i stabilną pozycją w systemie szkolnictwa wyższego oraz odpowiednią jakością kształcenia, usamodzielnić się w prowadzeniu studiów przygotowujących do zawodu nauczyciela. Zapewni też uczelniom zawodowym większą rozpoznawalność w lokalnych społecznościach.

Ustawa o utworzeniu Akademii Zamojskiej (projekt poselski) zakłada powołanie od 1 września 2021 r. Akademii Zamojskiej z wykorzystaniem jako bazy Uczelni Państwowej im. Szymona Szymonowica w Zamościu. Zgodnie z ustawą mienie uczelni stanie się mieniem akademii.

Ustawa o otwartych danych i ponownym wykorzystywaniu informacji sektora publicznego (projekt rządowy) ma ułatwić i zwiększyć ponowne wykorzystanie danych publicznych, np. do tworzenia innowacyjnych produktów i usług, prowadzenia analiz, badań lub na potrzeby rozwiązań sztucznej inteligencji, w tym także dla biznesu i przemysłu, czy też modelowania kryzysowego, np. w wypadku epidemii. Dostosowuje polskie prawo do przepisów Unii Europejskiej. Ustawa wprowadza kategorie danych o wysokiej wartości, których ponowne wykorzystywanie przyniesie istotne korzyści dla społeczeństwa, środowiska i gospodarki. Co do zasady dane te będą udostępniane bezpłatnie, w formacie nadającym się do odczytu maszynowego i za pośrednictwem interfejsu programistycznego aplikacji (API). Podmioty zobowiązane będą musiały udostępniać do ponownego wykorzystywania dane dynamiczne, czyli podlegające częstym aktualizacjom, niezwłocznie po ich zgromadzeniu. Ponownie wykorzystywane mają być także dane badawcze w zakresie, w jakim je wytworzono lub zgromadzono w ramach działalności naukowej finansowanej ze środków publicznych. To np. wyniki eksperymentów, pomiarów, ankiet czy obserwacji w terenie.

Ustawa o zmianie ustawy o radiofonii i telewizji oraz ustawy o kinematografii (projekt rządowy) implementuje dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady UE. Wprowadza zmiany dotyczące działalności w zakresie dostarczania platform udostępniania wideo, modyfikuje reguły umieszczania przekazów handlowych w usługach medialnych, zmienia regulacje w sprawie ochrony konsumentów, w szczególności małoletnich. Modyfikuje też zasady promowania i wspierania twórczości europejskiej przez dostawców usług medialnych i reguły stosowania udogodnień dla niepełnosprawnych w audiowizualnych usługach medialnych na żądanie.

Ustawa o zmianie ustawy o Instytucie Solidarności i Męstwa imienia Witolda Pileckiego oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy) umożliwia tworzenie jednostek organizacyjnych mających siedzibę poza granicami UE i wyposażenie ich w środki niezbędne do prowadzenia działalności. Dzięki nowelizacji będą mogły powstać filie Instytutu w Nowym Jorku i Izraelu.

Senatorowie przeprowadzili też drugie czytanie projektu uchwały w 160. rocznicę śmierci księcia Adama Jerzego Czartoryskiego. W projekcie Senat składa hołd pamięci prezesa Rządu Narodowego podczas powstania listopadowego, niestrudzonego orędownika sprawy polskiej na uchodźstwie, wybitnego promotora kultury narodowej, opiekuna emigrantów. Oddaje cześć zasługom księcia Adama Jerzego Czartoryskiego dla sprawy narodowej. „Przypadająca 15 lipca 160. rocznica śmierci jest znakomitą okazją do wyrażenia mu należnego uznania ze strony niepodległej Polski, dla której powstania tak wytrwale pracował” – czytamy w projekcie uchwały.