Senat i senatorowie

O trudnościach prowadzenia naukowych badań medycznych dyskutowano na posiedzeniu Parlamentarnego Zespołu ds. Badań Naukowych i Innowacji w Ochronie Zdrowia 19 lipca 2021 r. Otwierając posiedzenie zespołu, jego przewodnicząca senator Agnieszka Gorgoń-Komor zwróciła uwagę na wzrost liczby zgonów w Polsce w okresie okołopandemicznym. Odsetek zgonów wynosi 65%, w tym 43% z powodu COVID-19, reszta to tzw. ciche ofiary koronawirusa „Potrzebny jest rozwój nauki, potrzebne są innowacje, bo przed nami są konkretne wyzwania” – mówiła senator.

W ocenie wiceprezesa Polskiego Związku Pracodawców Przemysłu Farmaceutycznego Grzegorza Rychwalskiego środki przewidziane na naukę w Krajowym Planie Odbudowy (KPO) powinny zostać uruchomione jeszcze w tym roku. Wyraził nadzieję, że zawarte w KPO 2 programy dotyczące biotechnologii i produktów gotowych substancji czynnych zostaną szybko wdrożone, a nie pozostaną tylko na papierze.

Prof. Agnieszka Dobrzyń z Instytutu Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN zwróciła uwagę, że w KPO z możliwości skorzystania ze środków unijnych na badania zostały wyłączone uniwersytety, poza medycznymi, i instytuty PAN; o środki finansowe będzie mogła ubiegać się Sieć Badawcza Łukasiewicz. Apelowała o ich uwzględnienie w dofinansowywaniu badań.

„Dostęp do środków powinien być równy dla wszystkich, ale pieniądze powinny otrzymać tylko najlepsze jednostki badawcze” – przekonywał dyrektor Instytutu Centrum Zdrowia Matki Polki prof. Maciej Banach, kierujący polskimi naukowcami prowadzącymi wspólnie z uczonymi irańskimi badania nad szczepionką przeciw miażdżycy. Jak dodał środki powinny być przyznawane w sposób merytoryczny, grantowy, a do oceny projektów powinni być wyznaczani najlepsi eksperci. Jego zdaniem firmy farmaceutyczne i medyczne powinny bardziej zaangażować się w udzielanie wsparcia finansowego polskim grupom badawczym, aby efekty ich pracy pozostawały w naszym kraju. Postulował też wyodrębnienie priorytetowych obszarów w badaniach naukowych i finasowanie dobrze ocenionych projektów naukowych. „Tylko wtedy istnieje realna szansa na postęp i innowacje” – przekonywał prof. Maciej Banach.

Uczestnicy dyskusji podkreślali znaczenie stabilności systemu finansowania badań naukowych. Zwracali uwagę, że ze względu na brak środków na kontynuowanie badań znaczna ich część kończy się na etapie podstawowym lub jest przejmowana przez zagraniczne korporacje. Barierą jest też wysoki wkład własny przy badaniach podstawowych. Wskazywali też na potrzebę przyspieszenia ścieżki patentowej na uczelniach wyższych czy uregulowania statusu inżyniera biotechnologii w systemie ochrony zdrowia. Podkreślano też ogromny potencjał polskich naukowców.

Zaproszeni goście pozytywnie ocenili powołanie Agencji Badań Medycznych (ABM), która ma finansować niekomercyjne badania kliniczne. Podkreślali, że budzi ona nadzieje wśród naukowców, bo ma umożliwić przeniesienie wyników z laboratorium naukowego do kliniki. W opinii senator Alicji Chybickiej i Beaty Małeckiej-Libery ustawa o ABM nie jest potrzebna, bo instytucje, które dotychczas finansowały badania, robiły to dobrze. Zastrzeżenia budzi ich finansowanie z NFZ.