Senat i senatorowie

12 sierpnia 2020 r. w godzinach nocnych zakończył się drugi dzień 14. posiedzenia Senatu. Izba przyjęła m.in. rezolucję w sprawie sytuacji w Republice Białorusi i uchwałę w sprawie upamiętnienia 100. rocznicy Bitwy Warszawskiej i jej zapomnianych bohaterów. Wybrała też senatora Stanisława Gawłowskiego na przewodniczącego Komisji Nadzwyczajnej ds. Klimatu. Senatorowie wysłuchali ponadto informacji ministra spraw wewnętrznych i administracji nt. działań i zatrzymań dokonywanych przez Policję podczas protestów w Warszawie 7–8 sierpnia 2020 r., którą przedstawił wiceminister Maciej Wąsik.

Senat jednogłośnie przyjął rezolucję w sprawie sytuacji w Republice Białorusi.  Izba, mając na względzie prawo narodów do samostanowienia, apeluje do prezydenta i rządu Białorusi o podjęcie dialogu z obywatelami i poszanowanie praw mniejszości, zaprzestanie represji i natychmiastowe uwolnienie wszystkich zatrzymanych w związku z ostatnimi protestami wyborczymi, poszanowanie i wykonywanie zaleceń zawartych w kolejnych rezolucjach PE i OBWE oraz szacunek dla własnych obywateli, ich aspiracji i praw. Senatorowie wzywają do wsparcia niepodległościowych aspiracji narodu białoruskiego i wywarcia presji na władze Białorusi, „by zaprzestały brutalnej pacyfikacji protestów obywatelskich”, a także do szczególnego wsparcia dla niezależnych mediów i międzynarodowych organizacji praw człowieka. Senat apeluje też do Prezydenta RP o zwołanie Rady Bezpieczeństwa Narodowego w sprawie wydarzeń na Białorusi oraz do rządu o przedstawienie działań na rzecz wsparcia Białorusinów domagających się wolności i demokracji, a także stanu przygotowań do przyjęcia tych Białorusinów, którzy mogą szukać schronienia w Polsce. O zainteresowanie Republiką Białorusi, zaangażowanie unijnej dyplomacji w działania na rzecz zakończenia przemocy i represji w tym kraju oraz pokojowego dialogu między władzą a społeczeństwem; o doprowadzenie do formalnej debaty na najwyższym szczeblu władz UE na temat sytuacji w Republice Białorusi, o okazanie pomocy represjonowanym z powodów politycznych organizacjom społeczeństwa obywatelskiego oraz niezależnym mediom Izba apeluje do organizacji międzynarodowych i do organów Unii Europejskiej.

Senatorowie jednogłośnie, w obecności Zofii Jakubowicz, siostrzenicy kpt. Stefana Pogonowskiego, podjęli uchwałę w sprawie upamiętnienia 100. rocznicy Bitwy Warszawskiej i jej zapomnianych Bohaterów (inicjatywa senatora Krzysztofa Kwiatkowskiego). Podkreślono w niej, że „Wojsko Polskie na czele z Marszałkiem Józefem Piłsudskim uratowało nie tylko suwerenność naszej Ojczyzny, lecz także ład demokratyczny całej Europy. Powstrzymując ofensywę Armii Czerwonej, Polacy zapobiegli rozprzestrzenieniu się rewolucji komunistycznej na Europę i tym samym zniszczeniu zachodniej cywilizacji”. Przypomniano, że Senat, przekonany o szczególnym znaczeniu tych wydarzeń, ustanowił rok 2020 Rokiem Bitwy Warszawskiej. Senatorowie składają hołd bohaterom tej bitwy, obrońcom niepodległości Rzeczypospolitej. Wzywają też do przypomnienia i uczczenia tych wydarzeń nie tylko w Warszawie, ale i w całym kraju, a także wspierania obywatelskich inicjatyw mających na celu upamiętnienie 100. rocznicy Bitwy Warszawskiej.

Izba wybrała senatora Stanisława Gawłowskiego (niezrzeszony) na  przewodniczącego Komisji Nadzwyczajnej ds. Klimatu. Działająca od 2 lipca 2020 r. komisja zajmuje się m.in. sprawami dotyczącymi neutralności klimatycznej, bioróżnorodności, strategii przemysłowej na rzecz klimatu, inteligentnego i zrównoważonego transportu, adaptacji do zmian klimatu, strategii „od pola do stołu”, udziału w kształtowaniu polityki klimatycznej, wdrażania polityki klimatycznej w Polsce, efektywności energetycznej, rozwoju i wspierania odnawialnych źródeł energii, społeczno-ekonomicznych aspektów transformacji klimatycznej, finansowania w zakresie ochrony powietrza i transformacji klimatycznej, zagospodarowania wykorzystywanych do wytwarzania energii surowców naturalnych oraz ochrony powietrza.

Senatorowie wysłuchali informacji ministra spraw wewnętrznych i administracji nt. działań i zatrzymań dokonywanych przez Policję podczas protestów w Warszawie 7–8 sierpnia 2020 r., którą przedstawił wiceminister Maciej Wąsik. Powodem zajść była decyzja sądu o tymczasowym areszcie dla Michała Sz., ps. Margot. Senacka debata na ten temat trwała ok. 3 godzin. „Uważamy, że policja działała w pełni profesjonalnie i adekwatnie do sytuacji. Środki przymusu bezpośredniego zastosowano zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa” – podkreślił wiceszef MSWiA. Przypomniał, że o areszcie wobec Sz. zdecydował sąd w związku ze zdarzeniem kryminalnym. „Przynależność do żadnej mniejszości czy do żadnej większości nie może chronić przed odpowiedzialnością karną. Żadna przynależność do żadnej grupy nie może usprawiedliwiać agresji, nie może legitymizować hejtu, nie może dawać prawa do obrażania innych. Nie może być swoistego rodzaju immunitetu na społeczność LGBT” – powiedział. Odpowiadając na pytania senatorów, komendant główny Policji gen. insp. Jarosław Szymczyk podkreślił, że wobec łamania prawa dla policji nie ma znaczenia kto jaką flagę nosi, jaki trzyma szalik czy jaką ma legitymację. Jak przyznał, po 7 sierpnia od policjantów słyszy słowa: „Panie komendancie, co jeszcze musimy znieść? Co jeszcze musimy wytrzymać, skoro się nas szarpie, skoro się nas wyzywa, skoro się na nas pluje?”. Zaapelował o szacunek dla policjantów. „Szanujmy tych ludzi, bo oni 7 sierpnia też dbali o bezpieczeństwo, wykonywali swoje zadania po to, żeby również chronić tych, którzy Krakowskim Przedmieściem wtedy spacerowali” – powiedział.

Senatorowie  powoływali się na ustalenia Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur, z których wynika, że wśród zatrzymanych znalazły się przypadkowe osoby, nieuczestniczące w zgromadzeniu. Wiceminister Maciej Wąsik i komendant Jarosław Szymczyk podkreślali, że nie mają wiedzy i nie ma żadnych przesłanek, aby twierdzić, iż zatrzymywane były osoby przypadkowe. Wicemarszałek Senatu Gabriela Morawska-Stanecka (Lewica) pytała  o przewożenie zatrzymywanych od komisariatu do komisariatu i o ich problemy z pomocą prawną. Wiceminister spraw wewnętrznych zaznaczył, że taką pomoc zapewniano, a przewożenie z komisariatów było spowodowane względami logistycznymi, np. dostępnością izb zatrzymań. Głos zabrał także zastępca Rzecznika Praw Obywatelskich Stanisław Trociuk, który wyrażał wątpliwości m.in. co do sposobu przeprowadzania kontroli osobistej. Jak mówił, większość zatrzymanych miała zostać poddana tej procedurze poprzez rozebranie się do naga. O przeszukaniach mówił wcześniej komendant główny Policji, wskazując, że mają one na celu znalezienie niebezpiecznych przedmiotów i przeciwdziałanie samookaleczeniom. Zaznaczył przy tym, że nie otrzymał od Biura RPO raportu KMPT, a z jego fragmentami zapoznaje się za pośrednictwem mediów. Zastępca RPO mówił ponadto, że wielu zatrzymanych wskazywało, że wbrew przepisom nie zostało natychmiast poinformowanych o przyczynach zatrzymania i przysługujących im prawach. Problemy były też z dostępem do adwokatów lub radców prawnych.

Tego dnia Senat rozpatrzył następujące ustawy.

Ustawa o zmianie ustawy o delegowaniu pracowników w ramach świadczenia usług oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy) wprowadzająca do polskiego prawa przepisy dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady UE z 28 czerwca 2018 r., które przewidują m.in., że po okresie delegowania pracownik będzie objęty prawem kraju przyjmującego. Nowela ograniczy okres delegowania pracowników do 12 miesięcy z możliwością przedłużenia go o 6 miesięcy na podstawie umotywowanego powiadomienia. Celem wdrażanej dyrektywy jest rozwiązanie problemu nieuczciwych praktyk i promowanie zasady, że za tę samą pracę w tym samym miejscu powinno przysługiwać to samo wynagrodzenie, a także zapewnienie uczciwych warunków wynagrodzenia pracownikom delegowanym i równych warunków konkurencji między przedsiębiorstwami delegującymi pracowników a lokalnymi przedsiębiorstwami w kraju przyjmującym.

Podczas debaty senatorowie Koalicji Obywatelskiej negatywnie ocenili wprowadzenie do tego projektu ustawy przez posłów regulacji, które nie są związane z jej materią. W opinii Biura Legislacyjnego Kancelarii Senatu zwrócono uwagę, że przepisy te, m.in. zmieniające stabilizującą regułę wydatkową, budzą istotne wątpliwości co do ich zgodności z konstytucją, ponieważ zostały uchwalone przez Sejm bez dochowania trybu wymaganego dla sejmowego postępowania ustawodawczego. Jak mówił senator Bogdan Zdrojewski, „sprzeciwiamy się formie suplementacji tej dyrektywy, która nie ma nic wspólnego z dobrą legislacją”. 

Ustawa o szczególnych rozwiązaniach dotyczących wsparcia służb mundurowych nadzorowanych przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych, o zmianie ustawy o Służbie Więziennej oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy), która ma na celu zapewnienie funkcjonariuszom optymalnych warunków pełnienia służby i wprowadzenie instrumentów motywujących ich do pozostania jak najdłużej w służbie. Ustawa przewiduje m.in. specjalne dodatki motywacyjne dla funkcjonariuszy Policji, Straży Granicznej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej, którzy zdecydują się pozostać w służbie zamiast odejść na emeryturę po 25 latach pracy. Dodatki będą przyznawane zamiast emerytury: w wysokości 1,5 tys. zł brutto miesięcznie po 25 latach służby, a po 28,5 – w wysokości 2,5 tys. zł. Ustawa reguluje też świadczenia przysługujące funkcjonariuszom Policji, Straży Granicznej, Służby Ochrony Państwa oraz Służby Więziennej w wypadku uczestniczenia przez nich w postępowaniu karnym. Przewidziano, że funkcjonariuszowi będzie przysługiwać zwrot kosztów poniesionych na ochronę prawną, jeżeli postępowanie karne prowadzone w związku z wykonywaniem przez niego czynności służbowych zakończy się wyrokiem uniewinniającym lub zostanie umorzone. Ustawa wprowadza przejrzyste zasady i procedury prowadzenia postępowań dyscyplinarnych w Policji, Straży Granicznej i Służby Ochrony Państwa. Uregulowano również kwestię ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy.

Odbyło się też drugie czytanie projektu ustawy o zmianie ustawy o Policji oraz niektórych innych ustaw (inicjatywa Komisji Ustawodawczej), który przewiduje m.in. skrócenie do 1 września 2020 r. vacatio legis ustawy z 30 kwietnia 2020 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, skrócenie z 72 do 48 godzin terminu na rozpatrzenie przez sąd zażalenia wniesionego przez osobę stosującą przemoc, a także stosowanie procedury „Niebieskie Karty” przez Żandarmerię Wojskową. Doprecyzowano ponadto, że zawiadomienia kierowane do osób stosujących przemoc w rodzinie powinny być napisane prostym, jasnym językiem, tak aby były zrozumiałe dla osób, które nie korzystają z profesjonalnej pomocy prawnej.