Marszałek i Prezydium

Budujmy naszą tożsamość, patrzmy w przyszłość, wzmacniajmy V4, ale nie zapominajmy, że jesteśmy jedną wielką rodziną europejską – apelował Marszałek Senatu RP prof. Tomasz Grodzki podczas spotkania Przewodniczących Parlamentów Polski, Czech, Węgier i Słowacji, którzy w dniach 15-16 lipca br. spotkali się w Budapeszcie i Fehérvárcsurgó w związku z objęciem przez Węgry przewodnictwa w Grupie Wyszehradzkiej.  

W rozmowach na temat tożsamości środkowoeuropejskiej oraz ochrony dziedzictwa kulturowego uczestniczyli także: Marszałek Sejmu RP Elżbieta Witek, Przewodniczący Rady Narodowej Republiki Słowackiej Boris Kollar, Przewodniczący Senatu Parlamentu Republiki Czeskiej Miloš Vystrčil oraz Przewodniczący Izby Poselskiej Parlamentu Republiki Czeskiej Radek Vondráček.Gospodarzem spotkania był Przewodniczący Zgromadzenia Narodowego Węgier László Kövér. Polski Senat reprezentowali także Szef Kancelarii Senatu Adam Niemczewski oraz Dyrektor Gabinetu Marszałka Senatu Małgorzata Daszczyk.

W swoim wystąpieniu na temat tożsamości środkowoeuropejskiej Marszałek Senatu RP prof. Tomasz Grodzki podkreślił, że definiowanie tożsamości Europy Środkowej nie jest łatwe. „Raczej podzielam pogląd, że my budujemy ciągle tę tożsamość” - przyznał Marszałek, dodając, że składają się na nią między innymi wzajemna sympatia, tradycje kulinarne czy kulturowe, ale też wiara, wolność, solidarność, szacunek dla demokracji, wolności wyborów, wolności prasy czy trójpodziału władzy. Jak przyznał Marszałek, „te wartości nas łączą, ale w przeszłości bywało różnie” – w tym kontekście prof. Grodzki wymienił m.in walki po przeciwnych stronach w wojnach na przestrzeni dziejów. „To jest trudna historia i trudne dziedzictwo, ale jeśli mamy wykuwać mocniejszą wspólną tożsamość, to musimy patrzeć bardziej w przyszłość, niż w przeszłość” – podkreślił Marszałek. Jak dodał, „byłoby kardynalnym błędem, gdybyśmy budując tożsamość środkowoeuropejską i wzmacniając Grupę Wyszehradzką przyjęli syndrom oblężonej twierdzy”. Marszałek Senatu zauważył, że „do Unii Europejskiej nikt nas nie ciągnął na siłę, nikt nie ma prawa nas pouczać ale nie byłoby dobrym posunięciem pouczanie innych przez nas”. „Raczej budowałbym to w długotrwałym dialogu, w rozmowie, w próbie przekonania się wzajemnie do argumentów” – podkreślił Marszałek.

W ocenie prof. Grodzkiego przed Unią Europejską i przed Grupą Wyszehradzką jest dobra przyszłość, ponieważ wspólnie UE i Wyszehradowi zależy, żeby Europa była zamożnym kontynentem i przyjaznym miejscem do życia. Jak zauważył Marszałek, ludzie masowo migrują tu, szukając spokoju, dobrobytu i ochrony przed wojną i przypomniał, że w poszukiwaniu lepszego losu do Polski przyjechało 2 miliony Ukraińców. „Tolerancja, która w Polsce jest od wieków, powoduje, że mamy nieco inne spojrzenie na kwestie migracji” – powiedział Marszałek Grodzki i zaapelował, by budując naszą tożsamość, patrzeć w przyszłość, wzmacniać V4, ale też nie zapominać, „że jesteśmy jedną wielką rodziną europejską i nawet jeśli mamy trochę inne poglądy na wiele spraw, to mamy poczucie wspólnoty i starajmy się je utrzymać jak najdłużej dla dobra nas wszystkich”.

Zabierając głos w części obrad, poświęconej ochronie dziedzictwa kulturowego Marszałek Tomasz Grodzki zauważył, że w polskim dziedzictwie jest m.in. gościnność, tolerancja, czy przyjmowanie wygnańców z innych krajów. Podkreślił też, że w Polsce „niezwykle doceniamy rolę kobiet, które przez okres, gdy byliśmy wymazani z mapy świata, w zasadzie wzięły na siebie ciężar utrzymania języka, kultury, obyczajów”. „Przez to naród przetrwał, chociaż państwa nie było” – zaznaczył Marszałek Senatu. Jak dodał, kultywowanie dziedzictwa, czy uczenie o nim to są zadania, przed którymi stoją kraje Grupy Wyszehradzkiej. „Ochrona realnych elementów naszego dziedzictwa przed grabieżą to też jest nasze zadanie, ale ono będzie lepiej wykonane jeśli to zrobimy w komplementacji,  a nie w kompetycji z Unią Europejską” – podkreślił prof. Tomasz Grodzki, zwracając uwagę między innymi na handel antykami, wykup czy zabór dzieł sztuki, które powinny być powstrzymywane także na poziomie instytucji europejskich.

Uczestnicy spotkania podkreślali wagę ochrony dziedzictwa kulturowego w krajach Grupy Wyszehradzkiej oraz znaczenie wspólnej tożsamości środkowoeuropejskiej. „Nie tylko nasze granice, ale też nasze kultury moglibyśmy chronić lepiej” – mówił Przewodniczący Zgromadzenia Narodowego Węgier, László Kövér. Przewodniczący Rady Narodowej Republiki Słowackiej Boris Kollar  zauważył, że w obecnym świecie jest bardzo ważne, by utrzymać tożsamość narodową, kulturową i religijną oraz dziedzictwo historyczne - jak również to, by dzielić się tym z innymi krajami Unii Europejskiej. W ocenie Przewodniczącego Senatu Parlamentu Republiki Czeskiej Miloša Vystrčila, jeśli nie będziemy w stanie ochronić dziedzictwa kulturowego, zagubimy swoją tożsamość. Jego zdaniem kraje V4 powinny bardziej intensywnie wymieniać informacje o swoim dziedzictwie i inspirować się nawzajem swoimi doświadczeniami, tak by doprowadzić do zbliżenia czterech tworzących Grupę narodów. Jak mówił, tożsamość środkowoeuropejska jest sumą tych narodowych i nową tożsamością jednocześnie. Przewodniczący Izby Poselskiej Parlamentu Republiki Czeskiej Radek Vondráček dodał, ze ochrona dziedzictwa kulturowego to także ochrona relacji międzyludzkich. Zaproponował on powołanie komisji, zajmującej się projektami kulturalnych w ramach V4.

Mówiąc o dziedzictwie kulturowym Marszałek Sejmu RP Elżbieta Witek nawiązała do projektu odbudowy Pałacu Saskiego, który złożył do Sejmu prezydent Andrzej Duda. Marszałek Witek zwróciła także uwagę, że nie wszyscy  jednakowo rozumieją wartości europejskie, warto je zatem nazwać, by ułatwić wzajemne porozumienie. „Dziedzictwo kulturowe to jest jedna z podstawowych płaszczyzn współpracy między państwami i bardzo ważny element naszej tożsamości, bo łączą nas wspólne doświadczenia” – podkreśliła. Nawiązując do deklaracji ustanawiającej 30 lat temu Grupę Wyszehradzką Marszałek Sejmu przypomniała, że różnorodność kulturowa oraz uniwersalny system wartości, stały się dla naszych państw budulcem do tworzenia społeczności środkowoeuropejskiej – ludzi tolerancyjnych wobec siebie i wobec innych, wolnych od nienawiści i sąsiedzkich waśni, połączonych wspólnymi celami rozwojowymi i światopoglądem. „Dziś możemy z dumą spoglądać na ten piękny dorobek, który jest fundamentem naszej tożsamości i gwarantem udanej przyszłości” – podkreśliła Marszałek Sejmu.

Przewodniczący zgodzili się, że dla ochrony dziedzictwa kulturowego i budowania wspólnej tożsamości, ważna jest edukacja młodzieży, uczenie języków swoich sąsiadów czy tworzenie lepszych warunków dla wymiany studentów i współpracy naukowej.

Podczas obrad przewodniczący Zgromadzenia Narodowego Węgier László Kövér przedstawił także priorytety prezydencji Węgier w Grupie Wyszehradzkiej. Wśród nich m.in. znalazła się odbudowa po pandemii koronawirusa, stabilność wewnątrz UE i aktywny udział parlamentów narodowych w dyskusji o przyszłości Wspólnoty w ramach Konferencji o przyszłości Europy oraz projekt V4+, czyli rozszerzenie partnerstwa krajów ją tworzących z Europą Południowo-Zachodnią, w tym Bałkanami Zachodnimi.

Na zakończenie wizyty na Węgrzech Marszałek Senatu RP prof. Tomasz Grodzki oraz Marszałek Sejmu RP Elżbieta Witek i Przewodniczący Zgromadzenia Narodowego Węgier László Kövér w towarzystwie burmistrza Fehérvárcsurgó złożyli kwiaty przed znajdującą się w tej miejscowości statuą Matki Boskiej ufundowaną przez polskich uchodźców-żołnierzy, którzy w czasie II wojny światowej przebywali w Fehérvárcsurgó.

W pierwszym dniu spotkania, 15 lipca br., szefowie parlamentów Polski, Czech, Słowacji i Węgier spotkali się na roboczej kolacji w Budapeszcie.

Spotkania Przewodniczących Parlamentów Grupy Wyszehradzkiej odbywają się cyklicznie od 2006 roku i są organizowane przez parlament kraju sprawującego aktualnie prezydencję w Grupie. Poprzednie - podczas polskiej prezydencji trwającej przez pierwsze półrocze 2021 roku - odbyło się na Zamku Topacz na Dolnym Śląsku.