Legislacja

W dniach 15 i 16 grudnia 1999 r. odbyło się 47. posiedzenie Senatu. Obradom przewodniczyli wicemarszałkowie Andrzej Chronowski, Tadeusz Rzemykowski i Donald Tusk. Na sekretarzy posiedzenia powołano senatorów Jolantę Danielak i Jerzego Pieniążka; listę mówców prowadził senator J. Pieniążek.

Zaakceptowany przez Izbę porządek dzienny posiedzenia obejmował siedem punktów:
- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw,
- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym,
stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw,
- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych,
- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz innych ustaw,
- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych,
- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych oraz ustawy o działalności gospodarczej.

Senat uchwalił poprawki do ustawy o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 65. posiedzeniu, 3 grudnia 1999 r., a do Senatu przekazana 6 grudnia. W tym samym dniu marszałek Senatu, zgodnie z art. 55 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierowała ją do Komisji Gospodarki Narodowej oraz Komisji Rodziny i Polityki Społecznej. Komisje po rozpatrzeniu ustawy przygotowały swoje sprawozdania w tej sprawie.

Sprawozdanie Komisji Gospodarki Narodowej przedstawił senator Stanisław Jarosz. Senator przypomniał, że rozpatrywana ustawa, będąca pilnym projektem rządowym, jest bardzo ważnym aktem regulującym zasady kształtowania wynagrodzeń około siedmiuset tysięcy pracowników, którzy jeszcze pozostali w państwowej sferze budżetowej. Wprawdzie w wyniku zmian wynikających z reformy administracji państwowej i szkolnictwa oraz zmian wiążących się z ustawą o ubezpieczeniach zdrowotnych państwowa sfera budżetowa skurczyła się z około dwóch milionów osób do siedmiuset tysięcy, jednakże i taka liczba osób, które będą podlegać tej ustawie, jest znaczna.

Jak wskazał senator sprawozdawca, ustawa ta reguluje również zasady kształtowania wynagrodzeń pracowników kilku instytucji, które dotychczas nie podlegały generalnym zasadom i w których wynagrodzenia były kształtowane w odrębny sposób. Dotyczy to takich instytucji, jak Urząd Regulacji Energetyki, Wyższy Urząd Górniczy, Państwowy Urząd Nadzoru Ubezpieczeń, Urząd Nadzoru Ubezpieczeń Zdrowotnych.

Ustawa zmienia zasady kształtowania wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej, a więc nie dotyczy kształtowania wynagrodzeń w takich dziedzinach sfery budżetowej, jak służba zdrowia czy oświata.

Dotychczas obowiązywała ustawa z 1994 r., która ustalała, że wynagrodzenia w sferze budżetowej są kształtowane na podstawie przeciętnych wynagrodzeń pracowników cywilnych państwowej sfery budżetowej, wynegocjowanych w ramach Trójstronnej Komisji do spraw Społeczno-Gospodarczych. Te wymagania były powiązane ze wzrostem cen towarów i usług konsumpcyjnych, a wynagrodzenia tzw. mnożnikowców, a więc pracowników sfery budżetowej - takich jak osoby zajmujące kierownicze stanowiska państwowe, pracownicy służby cywilnej, sędziowie, prokuratorzy, kuratorzy sądowi, żołnierze - były kształtowane w relacji do prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia pracowników cywilnych państwowej sfery budżetowej.

Jak stwierdził senator sprawozdawca, rozpatrywana ustawa wprowadza nieco inne regulacje, a mianowicie: usuwa pojęcie etatu kalkulacyjnego; wprowadza limity zatrudnienia oraz tak zwane kwoty bazowe, przez które rozumie się prognozowane przeciętne wynagrodzenie w państwowej sferze budżetowej w roku bieżącym, odpowiednio przeliczone w związku z ustawami o ubezpieczeniach społecznych, a więc w związku z ubruttowieniem. Ustawa ta wprowadza również pojęcie średniorocznego wskaźnika wzrostu wynagrodzeń.

Wynagrodzenia w państwowej sferze budżetowej, inaczej niż w poprzedniej ustawie, kształtowane będą dwojako. Wynagrodzenia tzw. mnożników będą kształtowane na podstawie limitów zatrudnienia i kwot bazowych, natomiast wynagrodzenia pozostałych pracowników państwowej sfery budżetowej, a więc pracowników cywilnych, będą kształtowane na podstawie wynagrodzeń z roku poprzedniego i waloryzowane średniorocznym wskaźnikiem wzrostu wynagrodzeń, ustalonym w ustawie budżetowej. Zgodnie z tą ustawą, średnioroczne wskaźniki wzrostu wynagrodzeń byłyby negocjowane w ramach Trójstronnej Komisji do spraw Społeczno-Gospodarczych i ze związkami zawodowymi. W wypadku braku takich uzgodnień, a więc w wypadku nieuzyskania konsensusu byłyby ustalane przez Radę Ministrów, przy czym poziom, na którym mogłyby one być ustalone, nie mógłby być niższy niż prognozowane zmiany cen towarów i usług konsumpcyjnych.

Senator S. Jarosz podkreślił, że konieczność uchwalenia rozpatrywanej ustawy wynika generalnie z dwóch przyczyn. Pierwsza to wspomniane ubruttowienie płac w związku z wprowadzeniem ustawy o ubezpieczeniu zdrowotnym. To ubruttowienie płac doprowadziło do sytuacji, że w wypadku tych zawodów, w których płace zostały ubruttowione, podstawa, od której byłyby liczone mnożniki, jest różna w różnych grupach. W tych grupach, w których płace nie były ubruttowione, ta podstawa byłaby rażąco niska, a w tych, w których były - nadmiernie wysoka.

Druga przyczyna dotyczy zmian struktury państwowej sfery budżetowej. W państwowej sferze budżetowej pracują pracownicy cywilni i ci, których płace zmieniane są na zasadzie mnożników. W miarę upływu czasu liczba pracowników cywilnych będzie maleć w związku z tym, że wchodzi w życie ustawa o służbie cywilnej, natomiast będzie rosła liczba pracowników, do których będą dostosowane zasady mnożnikowe. Niezbyt udaną konstrukcją prawną byłaby regulacja polegająca na tym, że wynagrodzenia malejącej liczby - obecnie jest ich około trzystu tysięcy, ale z czasem ta liczba będzie relatywnie malała w stosunku do górnej liczby pracowników zatrudnionych w państwowej sferze budżetowej - pracowników cywilnych są podstawą do liczenia mnożnikowego dla pozostałych osób.

Senator sprawozdawca poinformował, że Komisja Gospodarki Narodowej po przeanalizowaniu ustawy przyjętej przez Sejm doszła do wniosku, że są konieczne pewne poprawki o charakterze legislacyjnym. Usuwają one pewne nieścisłości, a w pewnych miejscach - braki w ustawie. Komisja zaproponowała osiem poprawek.

Senator sprawozdawca przestawił i uzasadnił proponowane poprawki.

Sprawozdanie Komisji Rodziny i Polityki Społecznej o rozpatrywanej ustawie przedstawiła senator Elżbieta Płonka. Senator zaakcentowała, że komisja podzieliła zasadność nowego określenia trybu kształtowania wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej i przyjęła, że należy odejść od systemu, który dotychczas obowiązuje, z incydentalną zmianą w roku 1999, a więc należy odejść od etatów kalkulacyjnych, ujednolicić pewne grupy zawodowe i zdecydować się na bardziej elastyczne kształtowanie wynagrodzeń, a także dać szansę takiego ich kształtowania przy przekształceniach grupowych.

Obecnie do sfery budżetowej nie należy już bardzo wielu pracowników, jak np. służba zdrowia, w której zasady wynagradzania w każdym zakładzie wyglądają inaczej, ponieważ są to samodzielne publiczne i niepubliczne zakłady. Nie dotyczy to również oświaty, ponieważ chodzi tu o pracowników wynagradzanych na zasadzie decyzji podejmowanych w samorządach. Znalazły się także takie grupy, jak urzędy nadzoru, które nie były ujednolicone w dotychczasowej ustawie. A w związku z reformą w sferze administracyjnej duża grupa dotychczasowych pracowników sfery budżetowej, państwowej, znalazła się w samorządowej sferze administracji.

Wobec tego zasadność nowej ustawy jest oczywista. Wprowadza ona nowe pojęcia, a mianowicie limity zatrudnienia oraz kwoty bazowe, a także średnioroczny wskaźnik wzrostu wynagrodzeń, chociaż utrzymany zostaje podział na tak zwaną grupę mnożnikową i niemnożnikową.

Senator sprawozdawca poinformowała, że większość poprawek Komisji Gospodarki Narodowej, które wynikają z doprecyzowanych i z uwag Biura Legislacyjnego, podzieliła i przyjęła również Komisja Rodziny i Polityki Społecznej. Zaproponowano natomiast trzy nowe poprawki. Senator E. Płonka przedstawiła i uzasadniła te poprawki.

Dalsze poprawki zaproponowali senatorowie podczas dyskusji.

Wszystkie zgłoszone poprawki rozpatrzyły dwie komisje senackie podczas przerwy w obradach. Połączone komisje rekomendowały Izbie przyjęcie 9 spośród 12 zgłoszonych ogółem poprawek.

Zgodnie z art. 47 ust. 1 Regulaminu Senatu przeprowadzono kolejne głosowania nad przedstawionymi poprawkami, a następnie, 83 głosami, przy 5 wstrzymujących się, powzięto uchwałę w sprawie ustawy o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw:

Senat, po rozpatrzeniu uchwalonej przez Sejm na posiedzeniu w dniu 3 grudnia 1999 r. ustawy o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw, wprowadza do jej tekstu następujące poprawki:

1) w art. 5 w pkt 1 w lit. c) po wyrazach "1 stycznia 1999 r." dodaje się wyrazy "oraz żołnierze pełniący nadterminową zasadniczą służbę wojskową";

2) w art. 5 w pkt 1 w lit. d) skreśla się wyraz "zawodowi";

3) w art. 7 w ust. 5 wyrazy "wskaźników, o których mowa" zastępuje się wyrazami "wskaźników zawartych w propozycji, o której mowa";

4) w art. 8 po wyrazie "następuje" dodaje się wyrazy "w ciągu 3 miesięcy";

5) w art. 10 w pkt 2 po wyrazie "zwiększenie" dodaje się wyraz "kwot";

6) w art. 12 w pkt 2 wyrazy "osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe" zastępuje się wyrazami ", o którym mowa w ust. 1";

7) w art. 26 w pkt 4 po wyrazach "zmian organizacyjnych" dodaje się wyrazy
"i nowych zadań";

8) w art. 29 w pkt 3 po wyrazach "1 stycznia 1999 r." dodaje się wyrazy "oraz żołnierzy pełniących nadterminową zasadniczą służbę wojskową";

9) w art. 29 w pkt 4 skreśla się wyraz "zawodowych.

W uzasadnieniu podjętej uchwały stwierdzono, że do najistotniejszych wprowadzonych zmian należy zaliczyć te, które zawarte są w pkt 1 i 8 uchwały. Senat, wprowadzając te poprawki, uznał za wskazane wypełnienie luki w przepisach i zawarcie w nich regulacji dotyczącej zasad kształtowania wynagrodzeń żołnierzy pełniących nadterminową zasadniczą służbę wojskową, którzy podjęli służbę po 1 stycznia 1999 r. Żołnierze ci należą do grupy tzw. mnożnikowców, a ich uposażenie winno być naliczane na podstawie kwoty bazowej zawartej w art. 29 pkt 3.

Poprawki oznaczone nr 2 i 9 zostały wprowadzone w celu uregulowania sytuacji prawnej żołnierzy kontraktowych.

Mając na uwadze żywotne interesy pracowników jednostek państwowej sfery budżetowej, Senat w poprawce nr 4 przyjął zmianę art. 8 ustawy, która zapobiega wydłużaniu czasu dokonywania podwyżek wynagrodzeń i ich wypłat - ponad okres 3 miesięcy od dnia ogłoszenia ustawy budżetowej.

Należy również zaznaczyć, że poprawka nr 7 (zmieniająca brzmienie art. 26 pkt 4) jest związana bezpośrednio ze zmianą dokonaną w art. 10 ustawy i uzupełnia przepis
o wskazanie właściwości Rady Ministrów do dysponowania w ramach rezerwy celowej również tymi środkami, które są przeznaczone na podwyżki wynagrodzeń i zwiększenie limitów zatrudnienia wynikające z nowych zadań.

Pozostałe zmiany mają na celu doprecyzowanie zapisów ustawy.

Ustawa o zmianie ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym - przyjęta bez poprawek

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 65. posiedzeniu, 3 grudnia 1999 r., a do Senatu przekazana 6 grudnia. W tym samym dniu marszałek Senatu, zgodnie z art. 55 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierowała ją do Komisji Gospodarki Narodowej oraz Komisji Zdrowia, Kultury Fizycznej i Sportu. Komisje po rozpatrzeniu ustawy przygotowały swoje sprawozdania w tej sprawie.

Sprawozdanie Komisji Gospodarki Narodowej przedstawił senator Marek Waszkowiak. Senator przypomniał, że konieczność wprowadzenia proponowanego rozwiązania wynika z tego, że w 1999 r. ściągalność wpłat na ubezpieczenia zdrowotne była dużo niższa niż planowano. Założono ściągalność na poziomie 98,9%, a na koniec października ściągalność ta wynosiła 93,2%. W drugiej połowie roku znacznie się poprawiła, ale i tak występuje deficyt w kasach chorych.

Ponieważ należności z tytułu składek ulegają przedawnieniu dopiero po upływie pięciu lat od daty ich wymagalności, zaproponowano, aby umożliwić udzielenie pożyczki poszczególnym kasom chorych z budżetu państwa. Projekt ustawy zawiera procedurę wnioskowania, zawiera również warunki techniczne niezbędne do uzyskania takiej pożyczki. W latach następnych wpływy uzyskane ze składki za rok 1999 kasy w pierwszej kolejności będą przeznaczały na spłatę tego zadłużenia. Założono, że kwota zadłużenia wszystkich kas chorych nie może przekroczyć 1 miliarda zł.

Senator sprawozdawca poinformował, że Komisja Gospodarki Narodowej, uznając, że ustawa rozwiązuje zaistniały problem oraz że jest ona zgodna z ustawą o finansach publicznych, postanowiła wnieść o przyjęcie tej ustawy bez poprawek.

O przyjęcie ustawy bez poprawek wniosła również Komisja Zdrowia, Kultury Fizycznej i Sportu. Jej sprawozdanie przedstawiła senator Dorota Czudowska. Senator wskazała, że ustawa dotyczy udzielenia pożyczki kasom chorych po to, by uzupełnić niedobory finansowe kas spowodowane niższą niż prognozowana ściągalnością składek na powszechne ubezpieczenie zdrowotne.

Ustawa jest projektem rządowym, skierowanym do Sejmu w trybie pilnym 15 listopada br. W toku sejmowych prac legislacyjnych do wersji rządowej wprowadzono kilka poprawek.

Zmiany w stosunku do projektu rządowego dotyczyły przede wszystkim wprowadzenia zapisu szczegółowo określającego formalny charakter wniosku o udzielenie pożyczki, jaki kasa chorych składa do Urzędu Nadzoru Ubezpieczeń Zdrowotnych.

Druga zmiana to zastąpienie wyrazów "Prezes Urzędu Nadzoru Ubezpieczeń Zdrowotnych" wyrazami "Urząd Nadzoru Ubezpieczeń Zdrowotnych" po to, by nie było wątpliwości, że głównym podmiotem udzielającym pożyczki jest minister finansów. Zmiana trzecia: w ust. 10 wprowadza się zapis o oprocentowaniu pożyczki.

Jak stwierdziła senator sprawozdawca, pożyczka do kwoty 1 miliarda zł pozwoli kasom chorych zachować płynność finansową w pierwszych miesiącach 2000 r. Umożliwi ona wywiązanie się z zawartych kontraktów, a więc, co jest najważniejsze, zapewni ciągłość finansowania świadczeń zdrowotnych dla osób ubezpieczonych. Pożyczka spłacana będzie przez pięć lat, czyli w takim okresie, w jakim możliwe jest dochodzenie należności ze składek, zgodnie z art. 28 ust. 2 ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym.

Senator D. Czudowska podkreśliła, że według przedstawionej na posiedzeniu komisji informacji rządu ściągalność składek poprawiła się w ostatnim okresie. W październiku wyniosła ona 100,4%. Zdaniem senator, pozwala to mieć nadzieję, że w wyniku usprawnienia działalności Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego ściągalność składek systematycznie będzie się poprawiać, co umożliwi kasom chorych zarówno bieżącą działalność, jak i spłatę pożyczki.

Podczas dyskusji nad nowelizacją senatorowie zaproponowali wprowadzenie do niej trzech poprawek.

Wszystkie zgłoszone wnioski rozpatrzyły podczas przerwy w obradach dwie komisje senackie. Połączone komisje rekomendowały Izbie przyjęcie ustawy bez poprawek. Mniejszość połączonych komisji poparła dwie poprawki.

Zgodnie z art. 47 ust. 1 Regulaminu Senatu w pierwszej kolejności przeprowadzono głosowania nad wnioskiem o przyjęcie ustawy bez poprawek. Izba 58 głosami, przy 24 przeciw i 7 wstrzymujących się, poparła ten wniosek i powzięła uchwałę o przyjęciu rozpatrywanej ustawy bez poprawek.

Senat przyjął z poprawkami ustawę o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 65. posiedzeniu, 2 grudnia 1999 r. Do Senatu została przekazana 2 grudnia br. Marszałek Senatu 3 grudnia, zgodnie z art. 55 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierowała ją do Komisji Rodziny i Polityki Społecznej. Komisja po rozpatrzeniu ustawy przygotowała swoje sprawozdanie w tej sprawie.

Przedstawił je senator Dariusz Kłeczek. Senator przypomniał, że przyjęta przez Sejm ustawa stanowiła przedłożenie rządowe, które zostało uchwalone w trybie pilnym. Ustawa określa zmianę dotyczącą zasad ustalania składek na ubezpieczenia społeczne. Rozszerza kategorie zleceniobiorców na osoby wykonujące pracę nie tylko na podstawie umowy agencyjnej lub zlecenia - bez względu na to, na jaki czas ją zawarto - lecz także na podstawie innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy kodeksu cywilnego w zakresie umowy-zlecenia, oraz osoby z nimi współpracujące.

Senator sprawozdawca przypomniał, że dotychczas składki na ubezpieczenia społeczne były płacone od umów-zleceń wykonywanych w okresie przekraczającym czternaście dni albo kiedy powtarzały się one w okresie krótszym niż sześćdziesiąt dni. Natomiast w nowelizacji proponuje się, żeby każda umowa-zlecenie została objęta składkami. Oczywiście, jeśli osoba jest ubezpieczona obowiązkowo z innego tytułu niż umowa-zlecenie, na przykład umowy o pracę, to ten obowiązek nie ma charakteru obligatoryjnego.

Jak wskazał senator sprawozdawca, na potrzeby ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych stworzono definicję pracownika, w myśl której jest nim także osoba wykonująca pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy-zlecenia lub innej o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy kodeksu cywilnego dotyczące zlecenia albo umowy o dzieło, jeżeli umowa zawarta jest z własnym pracodawcą lub jeżeli praca w ramach umowy jest wykonywana na rzecz pracodawcy, z którym strona pozostaje w stosunku pracy.

Obecnie przepisy dotyczące tych osób stosowane były tak jak do wszystkich innych osób wykonujących pracę na podstawie umowy-zlecenia. Umożliwiało to omijanie płacenia składek, co było ze szkodą dla pracownika, ponieważ konsekwencją nieopłacania składek na ubezpieczenie społeczne jest brak podstawy do wyższych świadczeń z funduszu ubezpieczeń społecznych.

Rozszerzenie kategorii obowiązkowo ubezpieczonych obejmuje również kobiety pobierające zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego, wypłacany kobietom w ciąży w razie upadłości lub likwidacji pracodawcy, a także stypendystów Krajowej Szkoły Administracji Publicznej.

Senator D. Kłeczek wskazał ponadto, że ustawa zawiera uregulowania w zakresie finansowania składek na ubezpieczenia społeczne dotyczące między innymi pewnych kategorii osób objętych obowiązkowym ubezpieczeniem emerytalnym i rentowym, jak na przykład stypendystów Krajowej Szkoły Administracji Publicznej, niektórych funkcjonariuszy, wobec których nie stosuje się ustawy ze względu na zachowanie tajemnicy państwowej, a także osób współpracujących z osobą prowadzącą działalność gospodarczą, czy też duchownych, oraz uregulowania dotyczące podstawy wymiaru składek między innymi w stosunku do przychodów osób objętych nową definicją pracownika lub innych podmiotów.

Ustawa reguluje też problem nienależnie opłaconych składek, które mogą być zaliczane na poczet składek zaległych, bieżących lub przyszłych, jeżeli płatnik nie złoży wniosku o ich zwrot. Przy czym zwrot składek jest możliwy, jeśli stanowią one więcej niż 5% najniższego wynagrodzenia.

Kolejna regulacja odnosi się do wypadków nieprzekazania składki do otwartego funduszu emerytalnego w terminie. Ustawa stanowi, że od ZUS należne są wówczas odsetki ustawowe, które zakład sam nalicza i przekazuje do funduszu. Nieprzekazanie składki przez ZUS spowodowane błędami popełnionymi przez instytucję obsługującą wpłaty lub przez płatnika powoduje dodatkową opłatę w wysokości odsetek ustawowych. Opłatę określa ZUS i nieopłacenie jej w najbliższym terminie opłacania składek podlega ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Ustawa ustanawia ponadto pewne uregulowania przejściowe, które mają obowiązywać w 2000 r. Między innymi ustala ona na poziomie dotychczasowym, tj. 1,62%, stopę procentową składek na ubezpieczenie wypadkowe. Termin przekazywania przez ZUS składki do otwartego funduszu emerytalnego zostaje wydłużony z dwóch do pięciu dni roboczych, a termin przesyłania przez ZUS informacji o stanie konta ubezpieczonego, wyznaczony ustawą na 31 marca każdego roku, przesunięto na 30 września. Po roku 2000 termin ten będzie wyznaczony na 30 kwietnia każdego roku. W dniu 31 marca 2000 r. po raz pierwszy nastąpi wyznaczenie otwartego funduszu emerytalnego w drodze losowania.

Przyjęte w ustawie szczegółowe uregulowania dotyczą ponadto niektórych innych kwestii, na przykład systemu identyfikacji ubezpieczonych i płatników, oraz wiążą się z funkcjonowaniem systemu informatycznego.

Senator sprawozdawca poinformował, że Komisja Rodziny i Polityki Społecznej postanowiła rekomendować Izbie wprowadzenie trzech poprawek do ustawy. Senator przedstawił i uzasadnił proponowane poprawki.

Dalsze poprawki do ustawy zgłosili senatorowie podczas dyskusji.

Wszystkie zgłoszone poprawki rozpatrzyła podczas przerwy w obradach Komisja Rodziny i Polityki Społecznej. Komisja poparła osiem poprawek. Mniejszość komisji poparła jedną poprawkę.

Zgodnie z art. 47 ust. 1 Regulaminu Senatu przeprowadzono głosowania nad poszczególnymi poprawkami w kolejności przepisów ustawy. Następnie w głosowaniu nad całością projektu uchwały w sprawie ustawy wraz z przyjętymi poprawkami Senat 60 głosami, przy 20 przeciw i 9 wstrzymujących się, powziął uchwałę w sprawie ustawy o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw:

Senat, po rozpatrzeniu uchwalonej przez Sejm na posiedzeniu w dniu 2 grudnia
1999 r. ustawy o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw, wprowadza do jej tekstu następujące poprawki:

1) w art. 1 w pkt 11 w lit. d) skreśla się drugie tiret;

2) w art. 1 pkt 14 otrzymuje brzmienie:

"14) w art. 24:

a) po ust. 6 dodaje się ust. 6a-6c w brzmieniu:

"6a. Nienależnie opłacone składki podlegają zaliczeniu przez Zakład z urzędu na poczet zaległych lub bieżących składek, a w razie ich braku - na poczet przyszłych składek, chyba że płatnik składek złoży wniosek
o zwrot składek, z zastrzeżeniem ust. 6c i 8d.

6b. Zakład zawiadamia płatnika składek o kwocie nienależnie opłaconych składek, które zgodnie z ust. 6a mogą być zwrócone, chyba że nie stanowią więcej niż 5% najniższego wynagrodzenia.

6c. Wniosek o zwrot nienależnie opłaconych składek płatnik składek może złożyć po stwierdzeniu, że składki zostały nienależnie opłacone, jednak nie później niż w ciągu 7 dni od otrzymania zawiadomienia, o którym mowa w ust. 6b.",

b) ust. 8 otrzymuje brzmienie:

"8. Nienależnie opłacone składki odprowadzone do otwartego funduszu emerytalnego podlegają zwrotowi, chyba że ubezpieczony złoży wniosek o zaliczenie ich na poczet przyszłych składek, z zastrzeżeniem ust. 8a i 8d.",

c) po ust. 8 dodaje się ust. 8a-8d w brzmieniu:

"8a. Z wnioskiem o zaliczenie nienależnie opłaconych składek odprowadzonych do otwartego funduszu emerytalnego, na poczet przyszłych składek, nie może wystąpić ubezpieczony, który nie sfinansował tych składek.

8b. Zakład zawiadamia ubezpieczonego o kwocie nienależnie opłaconych składek odprowadzonych do otwartego funduszu emerytalnego, które zgodnie z ust. 8a mogą być zwrócone, chyba że nie przekraczają 5% najniższego wynagrodzenia.

8c. Wniosek o zwrot nienależnie opłaconych składek odprowadzonych do otwartego funduszu emerytalnego, ubezpieczony może złożyć po stwierdzeniu, że składki zostały nienależnie opłacone, jednak nie później niż w ciągu 7 dni od otrzymania zawiadomienia, o którym mowa w ust. 8b.

8d. W przypadku, gdy w wyniku błędu instytucji obsługującej wpłaty składek, nienależnie opłacone składki zostały sfinansowane ze środków tej instytucji, kwota nienależnie wpłacona jest zwracana tej instytucji.";";

3) w art. 3 przed pkt 1 dodaje się nowy pkt ...) w brzmieniu:

"...) w art. 21 w ust. 3:

a) po pkt 3 dodaje się pkt 3a w brzmieniu:

"3a) osób wymienionych w art. 8 pkt 13 - jest kwota odpowiadająca wysokości pobieranego stypendium pomniejszona o kwoty składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe, potrąconych przez płatnika ze środków ubezpieczonego, zgodnie z przepisami o systemie ubezpieczeń społecznych,",

b) w pkt 4 wyrazy "w art. 8 pkt 13 i 14" zastępuje się wyrazami "w art. 8
pkt 14";";

4) art. 4 otrzymuje brzmienie:

"Art. 4. W ustawie z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych (Dz.U. Nr 139, poz. 934 oraz z 1998 r. Nr 98,
poz. 610, Nr 106, poz. 668 i Nr 162, poz. 1118) wprowadza się następujące zmiany:
1- po art. 48 dodaje się art. 48a w brzmieniu:

"Art. 48a. Powierzenie przez fundusz lub towarzystwo niektórych obowiązków osobie trzeciej nie wyłącza odpowiedzialności towarzystwa określonej w art. 62,
art. 197, art. 198 oraz art. 204.";

2- w art. 85 w pkt 5 kropkę na końcu zastępuje się przecinkiem i dodaje się pkt 6 i 7 w brzmieniu:

"6. szczegółowe zasady wycofywania przez otwarty fundusz zgłoszenia o zawarciu umowy z członkiem oraz wykreślenia wpisu w Centralnym Rejestrze Członków Otwartych Funduszy Emerytalnych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych,

7. szczegółowy sposób ustalania i rozliczenia podlegającej zwrotowi nienależnie otrzymanej składki, o której mowa
w art. 100a.";

3- w art. 89 w ust. 2 pkt 3 otrzymuje brzmienie:

"3. numer powszechnego elektronicznego systemu ewidencji ludności PESEL i numer identyfikacji podatkowej NIP,
a w przypadku gdy członkowi funduszu nie nadano numeru PESEL i numeru NIP lub jednego z nich - w miejsce brakującego numeru odpowiednio serię i numer dowodu osobistego lub paszportu,";

4- w art. 93 po ust. 6 dodaje się ust. 7 w brzmieniu:

"7. Powszechne towarzystwo, jako organ otwartego funduszu, odpowiada w trybie art. 62 i art. 204 za nieprawidłowości
w działalności akwizycyjnej oraz przy wykonywaniu czynności akwizycyjnych, bez względu na to, czy działalność akwizycyjna funduszu prowadzona jest bezpośrednio przez fundusz, czy za pośrednictwem podmiotów określonych w ust. 1 pkt 1-7.";

5- po art. 100 dodaje się art. 100a w brzmieniu:

"Art. 100a. 1. Otwarty fundusz jest zobowiązany do zwrotu do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych nienależnie otrzymanej składki.

2. W celu ustalenia kwoty składki, o której mowa w ust. 1, otwarty fundusz umarza jednostki uczestnictwa uzyskane za nienależnie otrzymaną składkę.

3. Otwarty fundusz zwraca kwotę, o której mowa w ust. 2, powiększoną o nominalną wartość opłat pobranych przez zarządzające otwartym funduszem towarzystwo,
z zastrzeżeniem ust. 4.

4. Jeżeli przekazanie do otwartego funduszu nienależnej składki nastąpiło z przyczyn leżących po stronie towarzystwa zarządzającego tym funduszem, kwota,
o której mowa w ust. 3, nie może być niższa od nominalnej wartości nienależnie otrzymanej składki, powiększonej o odsetki określone przepisami Kodeksu cywilnego.

5. Kwotę stanowiącą równowartość opłat, o których mowa w ust. 3, oraz różnicę pomiędzy nienależnie otrzymaną składką powiększoną o odsetki określone przepisami Kodeksu cywilnego, a kwotą, o której mowa w ust. 3, finansuje towarzystwo zarządzające otwartym funduszem, z zastrzeżeniem ust. 6 i 7.

6. Jeżeli przekazanie do otwartego funduszu nienależnej składki nastąpiło z przyczyn leżących po stronie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, a fundusz dokonał wypłaty transferowej zgodnie z postanowieniami art. 119,
art. 126 lub art. 131, towarzystwo zarządzające tym funduszem i towarzystwo zarządzające funduszem, do którego dokonano wypłaty transferowej, finansują kwotę stanowiącą równowartość pobranych przez siebie opłat, o których mowa w ust. 3.

7. Jeżeli zwrot nienależnej składki wynika z nieważności umowy z funduszem, a fundusz dokonał wypłaty transferowej zgodnie z art. 119, art. 126 lub art. 131, towarzystwo zarządzające tym funduszem finansuje kwotę stanowiącą równowartość różnicy pomiędzy kwotą określoną zgodnie z ust. 4, a kwotą zwróconą przez fundusz, do którego dokonano wypłaty transferowej, określoną zgodnie z ust. 3.

8. Jeżeli osoba, za którą została przekazana nienależna składka jest członkiem innego otwartego funduszu, kwota, ustalona zgodnie z ust. 3 i 4, jest przekazywana przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych do tego funduszu, z zastrzeżeniem ust. 9

9. Kwota, o której mowa w ust. 6, nie może być niższa niż nominalna wartość należnej składki powiększonej
o odsetki określone przepisami Kodeksu cywilnego.

10. Odsetki, o których mowa w ust. 4, nalicza się za okres od dnia obciążenia rachunku bankowego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych kwotą nienależnie otrzymanej składki do dnia jej zwrotu.

11. Zwrotu nienależnie otrzymanej składki dokonuje się poprzez potrącenia ze składek przekazywanych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych do otwartego funduszu.

12. Jeżeli Zakład Ubezpieczeń Społecznych przekazał składkę, o której mowa w ust. 1, wraz z odsetkami za opóźnienie, do odsetek tych stosuje się odpowiednio postanowienia ust. 1-11 dotyczące składki.";

6- w art. 204 w ust. 2 w pkt 1 po wyrazach "działalność towarzystwa" dodaje się wyrazy "lub funduszu", a po wyrazie "statutem" dodaje się wyrazy "towarzystwa lub funduszu".";

5) w art. 11 w ust. 1 wyrazy "31 stycznia 2000 r." zastępuje się wyrazami "15 lutego 2000 r.";

6) po art. 14 dodaje się art. 14a w brzmieniu:

"Art. 14a. Do umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia oraz do umowy o dzieło - zawartej przed upływem 14 dni od dnia wejścia w życie ustawy, stosuje się przepisy ustawy, o której mowa w art. 1, w brzmieniu obowiązującym przed dniem wejścia
w życie ustawy.";

7) art. 15 otrzymuje brzmienie:

"Art. 15. Ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia, z wyjątkiem art. 1 pkt 3
lit. b), który wchodzi w życie z mocą od dnia 1 stycznia 1999 r.".

W uzasadnieniu podjętej uchwały stwierdzono, że wniesione przez Senat poprawki do ustawy z 2 grudnia 1999 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw stanowią uzupełnienie przepisów niektórych uregulowań. Przede wszystkim uzupełnienia te wiążą się z problemem nienależnie opłaconych składek. Zdaniem Senatu należało w sposób kompletny uregulować te kwestie, a więc uwzględniając także nienależnie opłacone składki odprowadzone przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych do otwartego funduszu emerytalnego, co jest ważne zarówno ze względów społecznych, jak i z punktu widzenia prawidłowości wdrażania oraz funkcjonowania reformy emerytalnej. Zostaje więc wprowadzona zasada zwrotu nienależnie opłaconych składek, z możliwością zaliczenia ich, na wniosek ubezpieczonego oraz pod pewnymi warunkami, na poczet przyszłych składek (poprawka nr 2). W konsekwencji uregulowań przyjętych w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych należało dokonać zmian w ustawie o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych (poprawka nr 4 w zakresie art. 4 pkt 2 i 5).

Celowe, zdaniem Senatu, ze względu na ochronę interesów ubezpieczonych oraz dobro samej reformy emerytalnej, jest także wniesienie poprawek dotyczących administracyjnej odpowiedzialności towarzystw emerytalnych za naruszenie obowiązków nałożonych na fundusze lub towarzystwa emerytalne, ponoszonej bez względu na to, czy przy wykonywaniu obowiązków posługują się one innymi podmiotami czy też nie. Odpowiedzialność administracyjna towarzystw uregulowana w sposób zaproponowany przez Senat stwarza podstawy do usuwania nieprawidłowości w funkcjonowaniu towarzystw oraz zabezpieczenia interesów ubezpieczonych, zapobiegając tym samym wątpliwościom interpretacyjnym na tle niektórych uregulowań ustawy (poprawka nr 4 w części dotyczącej art. 4 pkt 1, 4 i 6).

Również za niezbędne uznano wprowadzenie przepisu przejściowego odnoszącego się do niektórych umów - agencyjnej, zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do których stosuje się kodeks cywilny w zakresie umowy-zlecenia, oraz umowy o dzieło, zawartych przed upływem 14 dni od dnia wejścia w życie niniejszej nowelizacji. W stosunku do tych umów powinny być stosowane przepisy dotychczasowe.

Stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 65. posiedzeniu, 3 grudnia 1999 r. do Senatu została przekazana 6 grudnia. Tego samego dnia marszałek Senatu, zgodnie z art. 55 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierowała ją do Komisji Rodziny i Polityki Społecznej. Komisja, po rozpatrzeniu ustawy, przygotowała swoje sprawozdanie w tej sprawie.

Przedstawiła je senator Elżbieta Płonka. Senator podkreśliła, że celem rozpatrywanej nowelizacji jest stworzenie warunków prawnych sprzyjających rozwojowi integracyjnego systemu kształcenia osób niepełnosprawnych. Zmiany polegają na wprowadzeniu zwolnień z obowiązku wpłat na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych dla państwowych i niepaństwowych szkół wyższych i wyższych szkół zawodowych oraz szkół niepublicznych, jeśli jednostki te spełnią określone w projekcie ustawy wymogi. Jak zaznaczyła senator E. Płonka, intencją projektodawców nowelizacji było objęcie tymi uprawnieniami wszystkich jednostek edukacyjnych i zrównanie pod tym względem publicznych i niepublicznych placówek oświatowych oraz państwowych i niepaństwowych uczelni. Zmiany mają spowodować, w odniesieniu do państwowych szkół wyższych, przywrócenie stanu prawnego obowiązującego do 1998 r., na mocy którego państwowe szkoły wyższe zwolnione były z dokonywania miesięcznych wpłat na PFRON, a także zwolnienie niepaństwowych szkół wyższych oraz szkół niepublicznych niższych szczebli, funkcjonujących w systemie oświaty, z miesięcznych wpłat na PFRON.

Senator sprawozdawca wskazała, że przedmiotem zmian, mających wejść w życie z dniem 1 stycznia 2000 r., są w rozpatrywanej nowelizacji trzy sprawy.

Po pierwsze, obniżenie dla wskazanych w ustawie podmiotów - to jest zapisanych w art. 1, a więc państwowych i samorządowych jednostek organizacyjnych, będących jednostkami budżetowymi, zakładami budżetowymi albo gospodarstwami pomocniczymi oraz instytucji kultury - wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych do 2%. W dotychczas obowiązującym zapisie ten wskaźnik był określony na 3%.

Po drugie, nowelizacja wprowadza nowy wskaźnik zatrudnienia i kształcenia osób niepełnosprawnych dla następujących kategorii podmiotów: państwowych i niepaństwowych szkół wyższych, wyższych szkół zawodowych, publicznych i niepublicznych szkół, zakładów kształcenia nauczycieli, placówek opiekuńczo-wychowawczych i resocjalizacyjnych. Wskaźnik zatrudnienia i kształcenia - a ma ono stanowić sumę wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych i podwojonego wskaźnika osób uczących się lub wychowywanych w wyżej wymienionych jednostkach - ma wynosić, co jest zapisane w art. 1 pkt 1 w ust. 2b, w 2000 r. 0,5%, w latach 2001-2004 ma wzrastać i osiągnąć 2% w roku 2005 oraz w latach następnych.

Trzecia istotna sprawa, którą wprowadza ta nowelizacja, to zwolnienie z obowiązku dokonywania wpłat na fundusz jednostek organizacyjnych nie działających w celu osiągnięcia zysku, którym głównym statutowym celem jest opieka nad osobami niepełnosprawnymi, rehabilitacja lecznicza i społeczna lub edukacja osób niepełnosprawnych. W dotychczasowym stanie prawnym materia zwolnień z wpłat na fundusz i wysokość wskaźnika zatrudnienia dla niektórych podmiotów, w tym mieszczących się w zakresie nowelizacji, określone są w art. 65 ustawy nowelizowanej. Artykuł ten ulega w nowelizacji skreśleniu. Zgodnie z jego brzmieniem, państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne, będące jednostkami lub zakładami budżetowymi, zwolnione są z wpłat na fundusz, jednak powinny one osiągnąć w roku 1999 i 2000 wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych w wysokości 3%. Nowelizacja natomiast określa ten wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych dla państwowych i samorządowych jednostek organizacyjnych, a także dla instytucji kultury, na poziomie 2%, przewidując zwolnienie z wpłat tylko tych jednostek, które zgodnie z głównym celem statutowym zajmą się opieką, rehabilitacją i edukacją osób niepełnosprawnych.

Senator sprawozdawca poinformowała, że Komisja Rodziny i Polityki Społecznej, akceptując zapisy rozpatrywanej nowelizacji, postanowiła wnieść do niej trzy poprawki. Senator przedstawiła i uzasadniła proponowane poprawki.

Dalsze poprawki do ustawy zgłosili senatorowie podczas dyskusji.

Wszystkie przedstawione wnioski rozpatrzyła podczas przerwy w obradach Komisja Rodziny i Polityki Społecznej. Komisja poparła wszystkie zgłoszone poprawki.

Zgodnie z art. 47 ust. 1 Regulaminu Senatu przeprowadzono głosowania nad poszczególnymi poprawkami w kolejności przepisów ustawy, a następnie 78 głosami, przy 1 przeciw i 2 wstrzymujących się, Senat podjął uchwałę w sprawie ustawy o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych:

Senat, po rozpatrzeniu uchwalonej przez Sejm na posiedzeniu w dniu 3 grudnia 1999 r. ustawy o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, wprowadza do jej tekstu następujące poprawki:

1) W art. 1 w pkt 1, w ust. 2a wyrazy "oraz instytucji kultury" zastępuje się wyrazami ", instytucji kultury oraz jednostek organizacyjnych zajmujących się statutowo ochroną dóbr kultury uznanych za pomnik historii";

2) W art. 1 w pkt 1, w ust. 2b i 2c skreśla się wyrazy "i kształcenia";

3) W art. 1 w pkt 1, w ust. 2b po wyrazach "w roku 2005" dodaje się wyrazy "oraz w latach następnych";

4) W art. 1 w pkt 1, w ust. 2d wyrazy "stanu w roku ubiegłym" zastępuje się wyrazami "stanu na dzień 31 grudnia roku poprzedniego";

5) W art. 1 w pkt 1, w ust. 2e wyrazy "głównym statutowym celem jest opieka nad osobami niepełnosprawnymi, rehabilitacja lecznicza i społeczna lub edukacja osób niepełnosprawnych" zastępuje się wyrazami "wyłącznym przedmiotem prowadzonej działalności jest rehabilitacja społeczna i lecznicza, edukacja osób niepełnosprawnych lub opieka nad osobami niepełnosprawnymi";

6) W art. 1 w pkt 1:

a) w zdaniu wstępnym wyrazy "ust. 2a-2f" zastępuje się wyrazami "ust. 2a-2g",

b) ust. 2f otrzymuje brzmienie:

"2f. Pracodawcy osiągający wskaźniki zatrudnienia osób niepełnosprawnych, o których mowa w ust. 2, 2a i 2b oraz jednostki organizacyjne, o których mowa w ust. 2e, składają Zarządowi Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych informacje miesięczne i roczne odpowiednio o zatrudnieniu osób niepełnosprawnych, o zatrudnieniu i kształceniu osób niepełnosprawnych lub o działalności na rzecz osób niepełnosprawnych według wzoru ustalonego, w drodze rozporządzenia, przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego. Informacja miesięczna składana jest w terminie do dnia 20 miesiąca następującego po miesiącu, którego dotyczy informacja, a informacja roczna do 20 stycznia za rok poprzedni.",

c) po ust. 2f dodaje się ust. 2g w brzmieniu:

"2g. Pracodawcy, o których mowa w ust. 2a i 2b, nie osiągający wskaźników zatrudnienia osób niepełnosprawnych wymienionych w ust. 2a i 2b, dokonują wpłat na zasadach określonych w art. 49.";

7) W art. 1 pkt 2 otrzymuje brzmienie:

"2) art. 65 otrzymuje brzmienie:

"Art. 65. Obowiązek wpłat, o których mowa w art. 21 ust. 1, dla państwowych i samorządowych jednostek organizacyjnych będących jednostkami budżetowymi, zakładami budżetowymi albo gospodarstwami pomocniczymi, powstaje z dniem 1 stycznia 2001 r.".

W uzasadnieniu stwierdzono, że Senat, uchwalając wraz z poprawkami ustawę z 3 grudnia 1999 r. o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, miał na względzie doprecyzowanie przyjętych przez Sejm rozwiązań w taki sposób, aby prowadziły one do osiągnięcia celu dokonywanych zmian, jakim w założeniu projektodawcy było stworzenie warunków prawnych sprzyjających rozwojowi integracyjnego systemu kształcenia osób niepełnosprawnych. Izba, przyjmując poprawkę do art. 21 ust. 2e ustawy nowelizowanej, uznała, że bardzo trudno będzie określić, czy działalność uzasadniająca zwolnienie z wpłat do funduszu stanowi główny statutowy cel jednostki będącej podmiotem tego zwolnienia. Ponadto kierowała się argumentem, iż nie każdy przewidziany statutem cel działania jednostki musi być przez nią realizowany. W związku z tym postanowiła, że zwolnione z wpłat mogą być tylko te jednostki, których wyłącznym przedmiotem prowadzonej działalności jest rehabilitacja społeczna i lecznicza, edukacja osób niepełnosprawnych lub opieka nad takimi osobami.

Ustawa przewiduje w art. 21 ust. 2f obowiązek dokumentowania przez pracodawców osiągania odpowiednich wskaźników, nie określając, jakiego rodzaju miałyby to być dokumenty, komu składane i w jakich terminach. Nie jest to także uregulowane w art. 49, który dotyczy wpłat, o których mowa w art. 21 ust. 1 ustawy nowelizowanej. Poprawka przyjęta przez Senat zmierza do wprowadzenia takiej regulacji do ustawy, zawierając także delegację dla właściwego w tej materii ministra do określenia rozporządzeniem wzorów informacji.

Ponadto Senat postanowił objąć wskaźnikiem zatrudnienia osób niepełnosprawnych w wysokości 2% jednostki organizacyjne zajmujące się statutowo ochroną dóbr kultury uznanych za pomnik historii. Uznanie za pomnik historii następuje na mocy zarządzenia prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na wniosek ministra kultury i sztuki. Zabytków stanowiących pomniki historii jest kilkanaście, w przeciwieństwie do instytucji kultury także objętych wskaźnikiem dwuprocentowym. Senat, biorąc pod uwagę wysokie koszty utrzymania zabytków będących pomnikami historii, nie widzi powodów do różnicowania tych podmiotów na gruncie nowelizowanej ustawy.

Izba, w miejsce skreślanego art. 65, postanowiła wprowadzić przepis przejściowy odnoszący się do podmiotów, których w aktualnym stanie prawnym skreślany przepis dotyczy. Są to państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne będące jednostkami budżetowymi, zakładami budżetowymi albo gospodarstwami pomocniczymi.

Ze względu na skutki dla budżetów tych jednostek (jednostki samorządu terytorialnego przedstawiły projekty budżetów do 15 listopada), uznając jednocześnie potrzebę realizacji ustawy w pierwszej kolejności przez wymienione podmioty, Senat postanowił, że obowiązek dokonywania wpłat do Funduszu dla tych jednostek powstanie z początkiem 2001 r.

Poza tym Senat zlikwidował błędne odesłanie w art. 21 ust. 2b i 2c ustawy nowelizowanej do ust. 1 i 2 art. 21, który to przepis stanowi tylko o wskaźniku zatrudnienia osób niepełnosprawnych. Wprowadzenie w ustawie nowego wskaźnika podkreślone zostało nadaniem mu nazwy "wskaźnik zatrudnienia i kształcenia osób niepełnosprawnych", utrzymanie jednak nazwy "wskaźnik zatrudnienia" poprzez poprawkę Senatu pozostaje bez wpływu na koncepcję ustawy, szczegółowy sposób obliczania wskaźnika zatrudnienia dla podmiotów wymienionych w ust. 2b zawarty jest bowiem w ust. 2c i wynika z niego, że bierze się pod uwagę liczbę osób uczących się obok zatrudnionych w tych jednostkach.

Pozostałe dwie poprawki usuwają lukę prawną polegającą na nieokreśleniu w noweli wskaźnika zatrudnienia dla szkół, zakładów kształcenia nauczycieli oraz placówek opiekuńczo-wychowawczych i resocjalizacyjnych, który będzie obowiązywał po 2005 roku, oraz doprecyzowują przepis ust. 2d.

Senat uchwalił poprawki do ustawy o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz innych ustaw

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 65. posiedzeniu, 2 grudnia 1999 r., i tego samego dnia przekazana do Senatu. Marszałek Senatu 6 grudnia br., zgodnie z art. 55 ust. 1 Regulaminu, skierowała ją do Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej. Komisja po rozpatrzeniu ustawy przygotowała swoje sprawozdanie w tej sprawie.

Przedstawił je senator Mieczysław Janowski. Senator sprawozdawca zaznaczył, że rozpatrywana ustawa obejmuje swym zakresem zmiany w następujących ustawach: w ustawie z 21 sierpnia 1987 r. o gospodarce nieruchomościami, w ustawie z 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi skarbu państwa, w ustawie z 22 czerwca 19995 r. o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej oraz w ustawie z 29 sierpnia 1997 r. o listach zastawnych i bankach hipotecznych. Ustawa zawiera jedynie osiem artykułów, wprowadza jednakże około stu zmian bądź uzupełnień.

Wspomniana ustawa o gospodarce nieruchomościami obowiązuje niespełna dwa lata. Dotychczasowe doświadczenia związane z obowiązywaniem jej przepisów wykazują konieczność doprecyzowań, uściśleń, uzupełnień i zmian. Wprowadza je rozpatrywana nowelizacja.

Najbardziej istotne z tych zmian to:

W art. 1 pkt 2 rozszerzenie katalogu ustaw, których nie narusza przedmiotowa ustawa.

Druga istotna zmiana: w art. 1 pkt 3 w literze "a" wprowadza się pojęcie działki budowlanej, które dotychczas nie było sprecyzowane. W tym samym punkcie w literze "d" następuje doprecyzowanie pojęcia opłaty adiacenckiej.

Kolejna istotna zmiana dotyczy art. 1 pkt 4. Wymieniono w nim dodatkowe cele publiczne, które w rozumieniu ustawy pozwalają na stosowanie jej przepisów. Znajdują się pośród nich pomniki zagłady, ustanowione i chronione miejsca pamięci narodowej oraz ochrona zagrożonych wyginięciem gatunków roślin, zwierząt czy też siedlisk przyrody.

Następna ważna zmiana dotyczy art. 1 pkt 6, gdzie rozszerza się zestaw spraw, w odniesieniu do których stronie przysługuje prawo odwołania do wojewody w kwestiach dotyczących wywłaszczeń, odszkodowań za wywłaszczone nieruchomości i ich zwrotów.

W pkt 7 wspomnianego artykułu następuje umożliwienie stosowania przepisów ustawy w zakresie cywilnoprawnym także w odniesieniu do czynności dokonywanych między jednostkami samorządu terytorialnego. Dotychczas takiej możliwości nie było.

W pkt 11 następuje zmiana w zapisie dotyczącym podmiotów, które mogą korzystać z pierwszeństwa w wypadku zbywania nieruchomości osobom fizycznym bądź prawnym. Ustawa proponuje, aby prawo to dotyczyło poprzedniego właściciela i jego spadkobiercy, a nie wszystkich następców prawnych, tak jak to jest do tej pory, a także, aby dotyczyło ono wszystkich najemców, a nie jedynie tych, których najem został zawarty przed umowną datą 12 listopada roku 1994.

W pkt 13 art. 1 rozszerza się zakres podmiotu, dla którego nieruchomość jest zbywana w drodze bezprzetargowej, o zarządzających specjalnymi strefami ekonomicznymi.

W pkt 15 tego artykułu stwierdza się, iż takie instytucje, jak Kancelaria Sejmu, Senatu, Prezydenta Rzeczypospolitej i inne jednostki rządowe nie podlegają organowi nadzorczemu i nie potrzebują jego zgody na zbycie, zabudowę, bądź inne formy zagospodarowania nieruchomości oddanej w zarząd trwały.

Zapis w art. 1 pkt 18 umożliwia fundacjom typu charytatywnego, opiekuńczego, kulturalnego, leczniczego, oświatowego, sportowego, które działają bezprofitowo, otrzymywania w drodze darowizny nieruchomości stanowiących własność skarbu państwa, wobec których prawa właścicielskie wykonują: Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa, Agencja Mienia Wojskowego oraz Wojskowa Agencja Mieszkaniowa.

W pkt 21 tego artykułu doprecyzowano kwestię bonifikat od ceny nieruchomości.

W pkt 22 stwierdza się, iż stawka procentowa opłat rocznych z tytułu użytkowania wieczystego jest obniżana do 0,3% ceny, jeśli nieruchomość przeznaczona jest na niezarobkową działalność opiekuńczą, kulturalną, leczniczą i oświatową. Dodano to ważne sformułowanie o niezarobkowej działalności.

W pkt 24 art. 1 precyzuje się sposób udzielania bonifikaty od opłat rocznych w wypadku osób fizycznych, których dochód miesięczny na jednego członka rodziny jest mniejszy niż 50% średniego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, a nieruchomość użytkowana jest na cele mieszkaniowe. Ustawa nowelizująca stawia sztywną liczbę 50% bonifikaty.

W pkt 32 tego artykułu upraszcza się procedurę związaną z podziałem nieruchomości, wprowadza się bowiem pojęcie koncepcji zagospodarowania nieruchomości (taka koncepcja nie jest decyzją administracyjną w wypadku, gdy ustalenia planu miejscowego nie określają zasad jej podziału. Do tej pory tego rozwiązania nie było).

W pkt 41, 42, 47 i 51 art. 1 dodaje się przepisy określające zasady wywłaszczania nieruchomości o nieuregulowanych stanach prawnych.

W pkt 44 ust. 1 przyjmuje się zasadę, która daje wszystkim grupom najemców tytuł do lokalu zastępczego.

Pkt 48 art. 1 stwierdza, iż decyzje o wywłaszczeniu winny zawierać ustalenie wysokości odszkodowania.

W pkt 52 tego artykułu mówi się o tym, że jednocześnie powinno być określone i wywłaszczenie i odszkodowanie. Jest to związane z pkt 53, który stwierdza, iż wysokość odszkodowania w wypadku wywłaszczenia ustala się według stanu wartości nieruchomości w dniu wydania decyzji o wywłaszczeniu.

W pkt 60 tego artykułu stwierdza się, że w wyniku wyceny nieruchomości dokonuje się określenia propozycji bankowo-hipotecznej wartości nieruchomości, którą określać mogą rzeczoznawcy majątkowi.

Pkt 62 daje nowe uregulowania dotyczące rzeczoznawców majątkowych. Wprowadza on obowiązek ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej.

Pkt 63 tego artykułu wprowadza nowe uregulowania dotyczące przedsiębiorców prowadzących działalność w zakresie pośrednictwa w obrocie nieruchomościami. Dopuszcza się tutaj osoby bez licencji zawodowej, jednakże jeden z ostatnich punktów mówi, iż to dopuszczenie jest ważne do 31 grudnia 2001 r.

Pkt 64 art. 1 stwierdza, że umowa z pośrednikiem wymaga formy pisemnej pod rygorem nieważności (tego zapisu do tej pory nie był).

Pkt 65 nakłada na pośrednika, który zajmuje się obrotem nieruchomości, obowiązek ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej.

Pkt 69 i 70 precyzują kwestie dotyczące zarządców nieruchomości, a pkt 71 zobowiązuje tych zarządców do ubezpieczenia swej działalności od odpowiedzialności cywilnej.

Pkt 82 art. 1 przesuwa do 31 grudnia 2000 r. termin oddania nieruchomości w wieczyste użytkowanie w trybie bezprzetargowym osobom, które do 5 grudnia 1990 r. uzyskały ostateczne decyzje lokalizacyjne lub pozwolenie na budowę.

W pkt 83 dodano nowe zapisy dotyczące przeniesienia własności nieruchomości.

w pkt 84 art. 1 wprowadzono zapis dotyczący uprawnień osób, które wybudowały garaże przed 5 grudnia 1990 r. na gruntach komunalnych bądź gruntach skarbu państwa. Wnioski o nabycie garaży i wieczyste użytkowanie gruntów winny być złożone do 31 grudnia 2005 r.

Pkt 87 art. 1 powoduje dodanie bardzo istotnego art. 216a. Ma on zapobiec stosowaniu prawa pierwokupu w sytuacjach, które zaistniały na odzyskanych ziemiach zachodnich i północnych, co - zdaniem senatora sprawozdawcy - powinno usunąć obawy osób mieszkających na terenie województw Polski zachodniej i północnej.

Senator M. Janowski po przedstawieniu najważniejszych zmian zawartych w nowelizacji poinformował, że Komisja Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej po wnikliwej dyskusji postanowiła zaproponować wprowadzenie do ustawy sześciu poprawek. Senator sprawozdawca przedstawił i uzasadnił proponowane poprawki.

Dalsze poprawki do rozpatrywanej nowelizacji zgłosili senatorowie podczas dyskusji.

Wszystkie przedstawione wnioski rozpatrzyła podczas przerwy w obradach Komisja Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej. Komisja rekomendowała Izbie przyjęcie 23 spośród 42 zgłoszonych ogółem poprawek.

Senat zaakceptował wniosek o przeprowadzenie łącznego głosowania nad poprawkami przyjętymi przez komisję. Po przeprowadzeniu tego głosowania oraz kolejnych głosowań nad pozostałymi poprawkami Izba 57 głosami, przy 7 przeciw i 18 wstrzymujących się, powzięła uchwałę w sprawie ustawy o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz innych ustaw:

Senat, po rozpatrzeniu uchwalonej przez Sejm na posiedzeniu w dniu 2 grudnia 1999 r. ustawy o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz innych ustaw, wprowadza do jej tekstu następujące poprawki:

1) W art. 1 w pkt 3 po lit. c) dodaje się lit. c¹) w brzmieniu:

"c¹) po pkt 9b dodaje się pkt 9b¹) w brzmieniu:

"9b¹) staroście - należy przez to rozumieć również prezydenta miasta na prawach powiatu,",";

2) W art. 1 w pkt 4 w lit. a), w pkt 5a po wyrazach "Pomników Zagłady" dodaje się wyrazy "w rozumieniu przepisów o ochronie terenów byłych hitlerowskich obozów zagłady";

3) W art. 1 w pkt 4 w lit. b) w zdaniu wstępnym skreśla się wyrazy "i pkt 9b" oraz skreśla się pkt 9b;

4) W art. 1 w pkt 10:

po wyrazach "art. 23" dodaje się dwukropek i pozostałą treść oznacza się jako lit. A),

b) dodaje się lit. B) w brzmieniu:

"b) po ust. 1 dodaje się ust. 1a w brzmieniu:

"1a. Zasady zbywania nieruchomości, o których mowa w ust. 1 pkt 7, określa zarządzenie wojewody.",",

c) dodaje się lit. c) w brzmieniu:

"c) dodaje się ust. 3 w brzmieniu:

"3. Od wpływów osiąganych ze: sprzedaży, opłat z tytułu trwałego zarządu, użytkowania, użytkowania wieczystego, czynszu dzierżawnego i najmu - nieruchomości Skarbu Państwa, o których mowa w ust. 1, potrąca się 5% środków, które stanowią dochód powiatu, na terenie którego znajdują się te nieruchomości.";";

5) W art. 1 w pkt 13 w lit. b) zdanie wstępne otrzymuje brzmienie:

"w ust. 3 dodaje się zdanie trzecie w brzmieniu:";

6) W art. 1 w pkt 15 lit. c) otrzymuje brzmienie:

"c) w ust. 5 wyrazy "odpowiedniej jednostce samorządowej jednostce organizacyjnej" zastępuje się wyrazami "odpowiedniej samorządowej jednostce organizacyjnej";";

7) W art. 1 w pkt 24, w ust. 1 wyrazy "udziela na ich wniosek 50% bonifikaty" zastępuje się wyrazami "może udzielić na ich wniosek bonifikaty";

8) W art. 1 po pkt 27 dodaje się pkt 27a w brzmieniu:

"27a) w art. 83 w ust. 3 po wyrazach "drogi publiczne" dodaje się wyrazy "parki, zieleńce, ogrody botaniczne oraz ogrody zoologiczne";";

9) W art. 1 w pkt 32 w lit. c) przecinek na końcu zastępuje się średnikiem i skreśla się lit. d);

10) W art. 1 w pkt 34, w pkt 7 wyrazy "przynależnej do istniejącego budynku" zastępuje się wyrazami "niezbędnej do korzystania z istniejącego budynku";

11) W art. 1 w pkt 36, w art. 98 w ust. 1 w zdaniu drugim wyrazy "zatwierdzenia projektu podziału" zastępuje się wyrazami ", w którym decyzja zatwierdzająca projekt podziału stała się ostateczna, a orzeczenie o podziale prawomocne";

12) W art. 1 skreśla się pkt 78;

13) W art. 1 w pkt 81 w lit. a), ust. 1 otrzymuje brzmienie:

"1. Osobom, które były w dniu 5 grudnia 1990 r. posiadaczami nieruchomości stanowiących własność Skarbu Państwa lub własność gminy i pozostawały nimi nadal w dniu 1 stycznia 1998 r., nieruchomości te mogą być oddane w drodze umowy w użytkowanie wieczyste wraz z przeniesieniem własności budynków, jeżeli zabudowały je na podstawie pozwolenia na budowę z lokalizacją stałą. Nabycie własności budynków wybudowanych ze środków własnych posiadaczy następuje nieodpłatnie.";

14) W art. 1 w pkt 83, w art. 209a w ust. 1 kropkę na końcu zastępuje się przecinkiem i dodaje się wyrazy "pod warunkiem, że roszczenie to zostało zgłoszone łącznie przez właścicieli wszystkich lokali; w razie braku zgody stosuje się przepisy art. 199 Kodeksu cywilnego.";

15) W art. 1 w pkt 83, w art. 209a w ust. 2 wyraz "byłych" zastępuje się wyrazem "poprzednich";

16) W art. 1 w pkt 85, w ust. 3 wyrazy "31 grudnia 2005 r." zastępuje się wyrazami "31 grudnia 2000 r.";

17) W art. 1 w pkt 87, w art. 216a przed pkt 1 dodaje się nowy pkt ... w brzmieniu:

"...) art. 2 ust. 1 lit. b) dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej (Dz. U. z 1945 r. Nr 3, poz. 13, z 1946 r. Nr 49, poz. 279, z 1957 r. Nr 39, poz. 172 i z 1968 r. Nr 3, poz. 6),";

18) W art. 1 w pkt 96 w lit. c), w ust. 3 skreśla się zdanie drugie;

19) W art. 4:

a) w zdaniu wstępnym wyrazy "pkt 6" zastępuje się wyrazami "pkt 6 i 7",

b) w pkt 6 kropkę na końcu zastępuje się przecinkiem i dodaje się pkt 7 w brzmieniu:

"7) art. 2 ust. 1 lit. b) dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej (Dz. U. z 1945 r. Nr 3, poz. 13, z 1946 r. Nr 49, poz. 279, z 1957 r. Nr 39, poz. 172 i z 1968 r. Nr 3, poz. 6).";

20) po art. 6 dodaje się art. 6a w brzmieniu:

"Art. 6a. W ustawie z dnia 13 października 1998 r. - Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną (Dz.U. Nr 133, poz. 872 i Nr 162, poz. 1126) w art. 73 w ust. 4 wyrazy "odrębnej ustawie" zastępuje się wyrazami "przepisach o odszkodowaniach za wywłaszczone nieruchomości".";

21) w art. 8 po wyrazach "art. 1" dodaje się wyrazy "pkt 94 lit. a) i c) oraz pkt 96 lit. b), które wchodzą w życie z dniem ogłoszenia z mocą od 1 stycznia 2000 r., a także art. 1";

22) w art. 8 po wyrazach "31 grudnia 2000 r." dodaje się wyrazy "oraz art. 1 pkt 10 lit. b), który wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2001 r.".

W uzasadnieniu powziętej uchwały stwierdzono, że poprawka pierwsza ma na celu usunięcie wątpliwości, iż pod pojęciem starosty rozumie się również prezydenta miasta na prawach powiatu.

Poprawka trzecia skreśla z wykazu celów publicznych, z powodu których można wywłaszczyć nieruchomość, ochronę zagrożonych wyginięciem gatunków roślin i zwierząt lub siedlisk przyrody. Przyczyną takiego stanowiska było przekonanie, iż zagadnienie to powinno być w pierwszej kolejności przesądzone w ustawie o ochronie przyrody.

Przyjmując poprawkę nr 4 lit. b), Senat stanął na stanowisku, iż prawidłowa gospodarka zasobem nieruchomości Skarbu Państwa, w zakresie zbywania nieruchomości przez starostów, wymaga kierowania się zasadami określonymi w zarządzeniu wojewody, a nie tylko jego zgodą.

Poprawka nr 4 lit. c) ma spowodować większe zainteresowanie starosty, wykonującego zadania z zakresu administracji rządowej, obrotem nieruchomościami należącymi do Skarbu Państwa, a także przysporzyć Skarbowi Państwa większych dochodów z tych nieruchomości. Proponowany przepis wszedłby w życie dopiero w roku 2001, tj. w momencie wejścia w życie nowej regulacji dotyczącej dochodów jednostek samorządu terytorialnego.

Poprawka siódma ma na celu odejście od obligatoryjnego przyznawania, w ustawowo określonej wysokości, bonifikaty w opłatach za użytkowanie wieczyste. Zdaniem Senatu automatyzm jest tutaj niewskazany i należy zostawić odpowiednim organom możliwość oceny jednostkowej sytuacji uprawnionych osób.

Poprawka dziewiąta pozostawia obecny stan prawny, zgodnie z którym w wypadku braku szczegółowych zasad podziału nieruchomości warunki podziału ustala się w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Zdaniem Senatu przyjęcie nowego rozwiązania w postaci opracowywania indywidualnych koncepcji zagospodarowania nieruchomości może doprowadzić do chaosu z powodu braku spójności między koncepcjami różnych inwestorów, a także do nadużyć przy dokonywaniu podziałów nieruchomości.

Niezbędne było również przyjęcie poprawki nr 10, która umożliwia podział nieruchomości niezależnie od ustaleń planu miejscowego w celu wydzielenia działki budowlanej jako działki niezbędnej do korzystania z istniejącego budynku. Zdaniem Senatu tylko taki zapis tego przepisu będzie realizował jego cel, ponieważ nie tylko działki przynależne umożliwiają korzystanie z budynku.

Poprawka jedenasta zmierza do tego, aby dodatkowy skutek, jaki powoduje wydzielenie działek pod drogi publiczne z nieruchomości oddanej w użytkowanie wieczyste, w postaci wygaśnięcia tego prawa, następował z dniem, w którym decyzja zatwierdzająca projekt podziału stała się ostateczna, a orzeczenie o podziale prawomocne. Zdaniem Senatu ta regulacja zapobiegnie luce, jaka powstałaby pomiędzy dniem wydania decyzji zatwierdzającej projekt podziału a dniem dokonania podziału przez sąd.

Poprawki nr 12 i 18 powodują przywrócenie obecnego brzmienia przepisu karnego. Zdaniem Senatu, przepis zaproponowany przez Sejm nie obejmuje osób, które będą prowadzić działalność bez wymaganych kwalifikacji, a nie będą się posługiwać tytułami "pośrednik licencjonowany" i "zarządca licencjonowany".

Przyjmując poprawkę trzynastą, Senat stanął na stanowisku, iż brzmienie ust. 1 w art. 207 narusza prawo gminy do suwerennych decyzji dotyczących form udostępniania gruntów pod realizację inwestycji, a przyznawanie trwalszych tytułów do gruntu posiadaczom powinno być uzależnione od woli właściciela gruntu.

Przyjęcie poprawki czternastej ma na celu uniknięcie sytuacji, w której z roszczeniem o przeniesienie własności gruntu przyległego do budynku, w którym wyodrębniono własność lokali, występuje tylko jeden właściciel wyodrębnionego lokalu.

Poprawka szesnasta skraca termin, w jakim najemcy garaży mogą żądać nabycia tego garażu na własność. Zdaniem Senatu termin wskazany przez Sejm jest zbyt długi, tym bardziej że przepis uwłaszczający tych najemców istnieje już od roku 1990.

Poprawka dwudziesta naprawia - zawarte w przepisach wprowadzających ustawy reformujące administrację publiczną - odesłanie do odrębnej ustawy spraw dotyczących odszkodowania za nieruchomości zajęte pod drogi publiczne.

Ponadto Senat, zmieniając treść art. 8 w poprawce nr 21, postanowił wprowadzić przepis, który zapobiegnie luce czasowej, jaka powstałaby w związku z wejściem ustawy w życie po 1 stycznia 2000 r., ponieważ uprawnienia przewidziane w wymienionych przepisach wygasają 31 grudnia br.

Pozostałe poprawki mają charakter uzupełniający bądź redakcyjny i mają na celu poprawienie czytelności przepisów ustawy.

Ustawa o zmianie ustawy o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych - przyjęta z poprawkami

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 65. posiedzeniu, 2 grudnia 1999 r., i tego samego dnia przekazana do Senatu. Marszałek Senatu 6 grudnia, zgodnie z art. 55 ust. 1 Regulaminu, skierowała ją do Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej. Komisja po rozpatrzeniu ustawy przygotowała swoje sprawozdanie w tej sprawie.

Przestawił je senator Tadeusz Kopacz. Senator sprawozdawca poinformował, że w trakcie obrad komisja wysłuchała uzasadnienia do projektu ustawy, przedstawionego przez wiceprezes Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast Ewę Bończak. Zwróciła ona szczególną uwagę na dostosowanie przepisów tej ustawy do wymogów Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej przez nadanie Radzie Ministrów delegacji ustawowej do określenia w drodze rozporządzenia (dotychczas było to normowane zarządzeniem prezesa Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast) - wzoru wniosków o przyznanie dotacji i wzoru rozliczeń dotacji. Reguluje to art. 1 pkt 4 ustawy nowelizującej. Wiceprezes zwróciła też uwagę na dostosowanie art. 45b ust. 3 nowelizowanej ustawy do właściwych przepisów ustawy z 26 listopada 1998 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Dotychczasowa interpretacja pojęcia "podstawowych dochodów podatkowych gmin", zawarta w ustawie z 20 grudnia 1993 r. o finansowaniu gmin, może bowiem obowiązywać wyłącznie do 31 grudnia 1999 r.; reguluje to art. 1 pkt 3 litera "c". I po trzecie, zmiana w art. 45a ust. 3 pkt 1 nowelizowanej ustawy umożliwi gminom sporządzającym wnioski o dotacje uwzględnienie kwot dodatków mieszkaniowych przewidywanych do wypłacenia w okresie objętym wnioskiem, a nie - jak to miało miejsce dotychczas - kwot wynikających z wydanych decyzji i zarejestrowanych wniosków. To nowe rozwiązanie powinno spowodować zmniejszenie niedoborów dotacji występujących w wielu gminach, szczególnie w czwartym kwartale.

Jak poinformował senator sprawozdawca, komisja zapoznała się także z opinią Biura Legislacyjnego na temat omawianej ustawy i po dyskusji postanowiła zgłosić trzy poprawki do przedłożenia sejmowego. Senator T. Kopacz przedstawił i uzasadnił proponowane poprawki.

Senat w głosowaniu poparł poprawki rekomendowane przez komisję, a następnie 75 głosami, przy 9 wstrzymujących się, podjął uchwałę w sprawie ustawy o zmianie ustawy o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych:

Senat, po rozpatrzeniu uchwalonej przez Sejm na posiedzeniu w dniu 2 grudnia 1999 r. ustawy o zmianie ustawy o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych, wprowadza do jej tekstu następujące poprawki:

1) W art. 1 w pkt 4, art. 45c otrzymuje brzmienie:

"Art. 45c. 1. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe warunki przyznawania dodatków mieszkaniowych i ich wypłat.

2. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, wzory wniosków o przyznanie dotacji, o których mowa w art. 45 ust. 4, oraz wzory rozliczeń dotacji, o których mowa w art. 45 ust. 7 i 8.

3. Wzory wniosków o przyznanie dotacji i rozliczeń dotacji, o których mowa w ust. 2, powinny określać w szczególności:
1- dane niezbędne do obliczenia zapotrzebowania na dotację zgodnie z art. 45a lub art. 45b,

2- dane uzupełniające dotyczące liczby i kwoty dodatków mieszkaniowych w podziale na poszczególne formy własności zasobów mieszkaniowych.";

2) W art. 1 w pkt 5, w art. 45d skreśla się wyrazy "a za rok 1999 w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy,";

3) Po art. 1 dodaje się art. 1a w brzmieniu:

"Art. 1a. Obwieszczenie, o którym mowa w art. 45d ustawy zmienianej w art. 1, w sprawie średnich podstawowych dochodów podatkowych gmin za 1999  r. w przeliczeniu na 1 mieszkańca Prezes Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast ogłosi w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy."

W uzasadnieniu powziętej uchwały stwierdzono, że celem pierwszej z poprawek wprowadzonych przez Senat jest przywrócenie delegacji dla Rady Ministrów do wydania rozporządzenia określającego szczegółowe warunki przyznawania dodatków mieszkaniowych i ich wypłat. Na tej m.in. delegacji oparte jest rozporządzenie Rady Ministrów z 27 kwietnia 1999 r. w sprawie dodatków mieszkaniowych. Brak zapisu odpowiadającego dotychczasowemu art. 45c ust. 1 ustawy nowelizowanej oznaczałby pozbawienie podstawy prawnej § 6 tego rozporządzenia określającego termin wypłaty dodatku mieszkaniowego.

Decyzja Senatu o przyjęciu dwóch pozostałych poprawek oparta była na przekonaniu Izby, iż zgodnie z zasadami techniki prawodawczej przepis o charakterze przejściowym powinien znaleźć się w treści ustawy nowelizującej. Zdaniem Senatu, bez tej korekty legislacyjnej wykładnia gramatyczna przepisu art. 45d ustawy nowelizowanej musiałaby prowadzić do oczywiście błędnego wniosku, iż obwieszczenie prezesa Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast, dotyczące roku 1999, powinno być ogłoszone w dniu wejścia w życie ustawy z 2 lipca 1994 r., a nie jej nowelizacji.

Stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych oraz ustawy o działalności gospodarczej

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 65. posiedzeniu, 3 grudnia 1999 r., a do Senatu przekazana 6 grudnia. Tego samego dnia marszałek Senatu, zgodnie z art. 55 ust. 1 Regulaminu, skierowała ją do Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej. Komisja po rozpatrzeniu ustawy przygotowała swoje sprawozdanie w tej sprawie.

Przedstawił je senator Jerzy Chróścikowski. Jak wskazał, ustawa ta wprowadza dwie zmiany: w art. 1 wydłuża okres o jeden rok, to znaczy wprowadza zapis, że stare dowody osobiste będą ważne jeszcze do 31 grudnia 2007 r., a w art. 1 w pkt 2 wprowadza zmianę, że ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2001 r.

Senator sprawozdawca przytoczył fragment uzasadnienia z projektu poselskiego (był to projekt zgłoszony przez Komisję Administracji i Spraw Wewnętrznych), z którego wynika, że w trakcie prac realizujących, przygotowujących, mających na celu rozpoczęcie procesu wydawania dowodów osobistych i nowego ich wzoru z dniem 1 stycznia 2000 r. pojawiły się nieprzewidziane trudności w zakresie technologii produkcji i możliwości realizacji systemu zabezpieczeń, spełniających wymagania bezpieczeństwa zgodne ze standardami międzynarodowymi. Zgodnie z ustawą o ochronie informacji niejawnych potencjalny wykonawca mógł się zapoznać ze stosownymi wymogami dopiero po uzyskaniu certyfikatu bezpieczeństwa przemysłowego. Potencjalny producent nie jest w stanie uruchomić produkcji przed dniem 1 stycznia 2000 r.

Senator J. Chróścikowski poinformował, że komisja postanowiła wnieść o przyjęcie ustawy bez poprawek.

Senat w głosowaniu przychylił się do wniosku komisji i 73 głosami, przy 2 przeciw i 9 wstrzymujących się, powziął uchwałę o przyjęciu rozpatrywanej ustawy bez poprawek.