Legislacja

Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi poparła ustawę o zmianie ustawy o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności oraz niektórych innych ustaw. Większe kontrowersje wzbudziła ustawa o rolnictwie ekologicznym i produkcji ekologicznej, do której komisja zaproponowała 10 poprawek, przede wszystkim o charakterze legislacyjnym. Do stanowiska komisji zgłoszono wniosek mniejszości.

Nowelę ustawy o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności przedstawił Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi Krzysztof Ciecióra. Jak podkreślił, wychodzi ona naprzeciw oczekiwaniom rolników i pracowników Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Umożliwia składanie wniosków i dokumentów drogą elektroniczną, m.in. wniosku o wpis do ewidencji producentów rolnych, zmiany i korekty danych. Elektronicznie będzie też można złożyć wnioski o wypłatę i przyznanie pomocy w ramach zalesiania, objętych Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich 2004–2006 i 2007–2013. Możliwe będzie także sporządzanie elektronicznej kopii dokumentów, co zapewni szybki dostęp do akt z każdego szczebla organizacyjnego ARiMR.

Przyjęcie ustawy o rolnictwie ekologicznym i produkcji ekologicznej rekomendował senatorom Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi Rafał Romanowski. Jak wskazał, realizuje ona prawo UE i dostosowuje polskie ustawodawstwo do przepisów unijnych, wychodzi też naprzeciw producentom rolnym. Obszerną opinię o procedowanej ustawie przedstawiło senackie Biuro Legislacyjne, które zgłosiło 14 uwag szczegółowych i zaproponowało stosowne poprawki. Miały one przede wszystkim charakter legislacyjny i dotyczyły m.in. nazewnictwa użytego w ustawie czy potrzeby wprowadzenia zmian redakcyjnych i doprecyzowujących. Większość poprawek rekomendowanych w opinii biura uzyskała poparcie przedstawiciela rządu i została przejęta przez senatora Jerzego Chróścikowskiego, który zgłosił też poprawkę dotyczącą kwalifikacji inspektorów rolnictwa ekologicznego potrzebnych do wpisu do ich rejestru. Poprawki zaproponował też też senator Antoni Mężydło. W wyniku kolejnych głosowań komisja rolnictwa poparła 10 poprawek. Wobec braku akceptacji zmiana senatora Antoniego Mężydły została zgłoszona jako wniosek mniejszości.

Ustawa określa kompetencje organów dotyczące systemu kontroli i nadzoru nad produkcją ekologiczną, wprowadza ułatwienia dotyczące stosowania nawozów dopuszczonych w innych państwach UE i Turcji. Ustawa przewiduje ponadto wyższe stawki wsparcia dla rolników ekologicznych stosujących nasiona ekologicznej jakości. Uprawnienia do kontroli certyfikacji produkcji ekologicznej, wydawania decyzji i poleceń, służących zapewnieniu prawidłowej realizacji zadań jednostek certyfikujących w ustawie przyznano głównemu inspektorowi Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych, a nie ministrowi rolnictwa. Aby zwiększyć ochronę konsumentów i producentów przed nieuczciwymi praktykami, ustawa wprowadza dotkliwe kary za zamieszczanie w reklamie lub opisie handlowym produktu niespełniającego wymagań przepisów o rolnictwie ekologicznym oznaczeń odnoszących się do produkcji ekologicznej.

Komisja Rodziny, Polityki Senioralnej i Społecznej zarekomenduje Izbie przyjęcie bez poprawek ustawy o kolejnym w 2022 r. dodatkowym rocznym świadczeniu pieniężnym dla emerytów i rencistów.

Zgodnie z ustawą, którą przedstawił wiceminister rodziny i polityki społecznej Stanisław Szwed, tzw. czternastkę, czyli dodatkowe świadczenie, w wysokości najniższej emerytury (1338,44 zł brutto) otrzymają emeryci i renciści, których wysokość świadczeń nie przekracza 2,9 tys. zł. Ci ze świadczeniami wyższymi niż 2,9 tys. zł dostaną ją pomniejszoną o różnicę między wysokością emerytury lub renty a tą kwotą. Jeżeli kwota „czternastki” okaże się niższa niż 50 zł, świadczenie nie będzie przyznawane.

Biuro Legislacyjne Kancelarii Senatu zaproponowało poprawki o charakterze doprecyzowującym, które zostaną zgłoszone jako wniosek mniejszości.

Podczas tego posiedzenia komisja zapoznała się również ze „Sprawozdaniem z działalności Rady Dialogu Społecznego w 2021 roku”, którą przedstawił jej przewodniczący Andrzej Radzikowski.

Senatorowie z Komisji Spraw Emigracji i Łączności z Polakami za Granicą zapoznali się z informacją przedstawioną przez senatora Republiki Francuskiej Jeana-Yves’a Leconte’a na temat francuskiego modelu wspierania diaspory.

Przewodniczący komisji senator Kazimierz Michał Ujazdowski podkreślił, że senatorów bardzo interesuje francuska polityka diasporyczna m.in. dlatego, że w Polsce od lat rozważane jest wprowadzenie specjalnej reprezentacji politycznej w parlamencie Polaków mieszkających poza granicami kraju.

Senator Jean-Yves Leconte, wybrany do Senatu Republiki Francuskiej jako przedstawiciel Francuzów mieszkających za granicą, po krótce nakreślił ogólny obraz diaspory francuskiej na świecie, a następnie omówił system reprezentacji Francuzów zagranicznych w parlamencie francuskim, określając go jako skomplikowany. Za genezę ruchu emigracyjnego Francuzów uznaje się zjawiska kolonizacji, a następnie dekolonizacji, a w historii najnowszej –swobodny przepływ obywateli w Unii Europejskiej. Senator Leconte przywołał także polski wątek migracyjny, z lat 1919-20, kiedy polscy pracownicy masowo przybywali do pracy we francuskich kopalniach. Większość z nich w okresie międzywojnia uzyskała francuskie obywatelstwo, a po drugiej wojnie światowej, jak się szacuje, ok. 10 tysięcy wróciło do Polski. Dlatego dziś w Polsce mieszka wiele osób z francuskim obywatelstwem. Współcześnie obserwowana jest nowa tendencja – emigracja francuskich emerytów, którzy decydują się na przeprowadzkę np. do Tajlandii, Maroka, Senegalu czy Portugalii. Z oficjalnych danych francuskiego ministerstwa spraw zagranicznych wynika, że w rejestrach konsularnych zarejestrowanych jest obecnie ok. 1,7 mln Francuzów zagranicznych. Z tym że nie ma obowiązku rejestrowania się, więc rzeczywista liczba mieszkających za granicą obywateli Francji wynosi prawdopodobnie ok. 3 mln osób.

Obecne uregulowania dotyczące reprezentacji politycznej w Senacie Republiki Francuskiej pochodzą z 1946 r. W okresie IV Republiki zdecydowano, by – w podzięce za zaangażowanie w obronę Francji ze strony Francuzów mieszkających poza Francją i Heksagonem – przyznać tym skupiskom prawa wyborcze. Od tego czasu Francuzi zagraniczni wybierają swoich senatorów. W 1982 r. wprowadzono wybory bezpośrednie na reprezentantów Francuzów zagranicznych w Wyższej Radzie. Wówczas wybrano 130 członków rady w 40 okręgach wyborczych na świecie. Członkowie Wyższej Rady wybrali 12 senatorów. Senatorowie we Francji są wybierani w wyborach pośrednich przez rady miast z poszczególnych departamentów. W 2008 r., w związku z dużym przepływem obywateli w Unii Europejskiej i 40-procentowym wzrostem liczby Francuzów mieszkających za granicą, zdecydowano, że diaspora powinna mieć swoich reprezentantów również wśród posłów i wprowadzono stosowne zmiany w konstytucji. Liczbę wyborców ustala się na podstawie rejestru konsularnego z danego okręgu. Wydzielono 11 zagranicznych okręgów wyborczych na świecie, liczba mieszkających w nich wyborców jest mniej więcej jednakowa.Posłowie wybierani są w wyborach bezpośrednich. Pierwsze takie wybory przeprowadzono w 2012 r. Ponadto od 2013 r. przy każdej ambasadzie Francji i konsulacie generalnym powoływana jest tzw. rada konsularna, składająca się z członków wybranych przez Francuzów mieszkających w danym okręgu konsularnym. Liczba członków rady zależy od liczby mieszkających w okręgu Francuzów. Ogółem na świecie funkcjonuje 130 takich rad konsularnych, w których zasiada 442 członków. Jeśli chodzi o formę głosowania, to można głosować zarówno osobiście w konsulacie, jak i za pośrednictwem pełnomocnika, ale możliwe jest także głosowanie korespondencyjne oraz przez internet. Tę ostatnią formę wybiera obecnie ponad 80% głosujących. Tak więc obecnie w 130 zagranicznych francuskich okręgach wyborczych wybieranych jest 442 członków rad konsularnych, 11 posłów i 12 senatorów Republiki Francuskiej. Członkowie rad konsularnych wybierają ze swojego grona 90 reprezentantów, którzy tworzą Zgromadzenie Francuzów Mieszkających za Granicą. Zgromadzenie to reprezentuje Francuzów zagranicznych w rozmowach z politykami i administracją Republiki Francuskiej. Z koeli rady konsularne ściśle współpracują z ambasadami francuskimi, np. opiniując podział środków przeznaczonych na stypendia edukacyjne, na pomoc socjalną, a także subwencji m.in. dla organizacji. Opinie rad konsularnych w kwestiach finansowych przekazywane są do Paryża.

Środki przeznaczone na prowadzenie polityki diasporycznej znajdują się w gestii francuskiej ministerstwa spraw zagranicznych, w dziale konsularnym. Obecnie ta kwota wynosi 320 mln euro i, dodatkowo, 50 mln euro na działalność wizową. W dziale konsularnym zatrudnionych jest 3250 pracowników, których wynagrodzenia stanowią ok. 160 mln z 320 mln euro. Pozostałe20 mln przeznaczonych jest na pomoc socjalną, ok. 20 mln – na organizację wyborów i 100 mln euro na stypendia edukacyjne, ponieważ nauka w szkołach francuskich jest odpłatna.

W trakcie dyskusji senatorowie pytali m.in. o najczęściej występujące problemy diaspory francuskiej. Senator Jean-Yves Leconte odpowiedział, że blisko 1/3 Francuzów zagranicznych skarży się na problemy w dostępie do służby zdrowia. Zgłaszane są też skargi na sposób naliczania i wypłacania emerytur a także na system podatkowy, dyskryminujący obywateli francuskich mieszkających za granicą, którzy nie mają prawa do rozmaitych ulg podatkowych, do jakich uprawnieni są mieszkańcy Francji. Blisko 30% zagranicznych Francuzów zgłasza problem z dostępnością szkół francuskich. Rodzice skarżą na zbyt wysoki koszt pobierania nauki w takiej szkole, na brak kadry nauczycielskiej, który jest problemem całego francuskiego systemu szkolnego.

Przewodniczący komisji senator Ujazdowski pytał m.in. o to, czy promocja kultury francuskiej za granicą, działalność Instytutów Francuskich i placówek Alliance Française finansowana jest również ze środków przeznaczonych na politykę diasporyczną. W odpowiedzi senator Leconte poinformował o specjalnym programie obejmującym działania w obszarze promocji kultury z budżetem na poziomie 600-700 mln euro rocznie. Placówki Alliance Française utrzymują się z własnych przychodów z prowadzenia kursów językowych dla niefrancuzów.

W dalszej części posiedzenia komisja wysłuchała relacji wiceprzewodniczącego Wojciecha Ziemniaka z udziału w obchodach Dnia Polonii w Berlinie i Dublinie, a także sprawozdania senatora Jerzego Fedorowicza ze spotkań z Polonią w Amsterdamie.

Komisje: Budżetu i Finansów Publicznych oraz Ustawodawcza przystąpiły do pierwszego czytania projektu uchwały Senatu w sprawie ustaleń poczynionych przez Senacki Zespół do spraw Spółki GETBACK S.A. Senatorowie nie zakończyli prac na tym projektem i poparli wniosek formalny, zgłoszony przez senatora Marka Borowskiego, o ogłoszenie przerwy w obradach do 28 czerwca 2022 r. Projekt wywołał dyskusję, dotyczącą zarówno jego kształtu, jak i prac zespołu, kierowanego przez senatora Leszka Czarnobaja. Senatorowie PiS Grzegorz Bierecki, Jerzy Czerwiński, Marek Martynowski i Krzysztof Mróz zarzucili mu nadmierną ogólnikowość i bezużyteczność wobec rzeczywistych uprawnień Senatu. Wicemarszałek Bogdan Borusewicz i senator Wadim Tyszkiewicz podkreślali natomiast, że afera Getbacku była możliwa wskutek braku jakiejkolwiek reakcji ze strony obecnej władzy. Przewodniczący komisji budżetu senator Kazimierz Kleina ocenił natomiast, że uchwała powinna być bardziej zdecydowana i jednoznaczna.  Odpowiadając na głosy w dyskusji, senator Leszek Czarnobaj podkreślał, że w swoich pracach zespół starał się unikać kontekstu politycznego, koncentrując się na merytorycznym rozpoznaniu i określeniu problemów, poszukując rozwiązań, które pozwolą uniknąć w przyszłości tego typu afer i wzmocnić nadzór nad rynkiem finansowym, szczególnie w kontekście funkcjonowania na nim nieprofesjonalnych inwestorów.

W przedstawionym projekcie uchwały senatorowie, dostrzegając nieprawidłowości w działaniu organów państwowych powołanych do sprawowania kontroli i nadzoru nad rynkiem finansowym, które ujawniły się w sprawie spółki GETBACK S.A., podzielili wnioski wypracowane przez Senacki Zespół do Spraw Spółki GETBACK S.A. dotyczące konieczności wzmocnienia bezpieczeństwa rynku finansowego i integralności nadzoru finansowego. Ze względu na to, że dotychczasowe regulacje prawne nie eliminują ryzyka wystąpienia naruszeń prawa analogicznych do tych, które miały miejsce w związku z działaniem spółki GETBACK S.A., senatorowie uznali za słuszny postulat podjęcia prac legislacyjnych, których celem będzie wprowadzenie zmian w zakresie monitorowania i przeciwdziałania niezgodnej z prawem działalności podmiotów rynku finansowego oraz efektywnego rozwiązywania zaistniałych problemów na rynku finansowym. W projekcie wyrażono też poparcie dla propozycji Zespołu do Spraw Spółki GETBACK S.A. zmierzających do wypracowania rozwiązań, które umożliwią udzielenie pomocy instytucjonalnej poszkodowanym przez podmioty rynku finansowego w sprawie GETBACK S.A. oraz innych podobnych sprawach w przyszłości.

Tematem wspólnego posiedzenia Komisji: Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Środowiska była teraźniejszość i perspektywy rozwoju sektora biogazowego w Polsce. W trakcie debaty wskazywano m.in. na zalety i wydajność energetyczną biogazowni, zwracając jednocześnie uwagę na szereg barier, które utrudniają i blokują ich rozwój w naszym kraju.

Komisja Kultury i Środków Przekazu będzie rekomendowała Senatowi przyjęcie bez poprawek ustawy o ratyfikacji Konwencji ramowej Rady Europy o wartości dziedzictwa kulturowego dla społeczeństwa, sporządzonej w Faro dnia 27 października 2005 r.

Ustawę omówił sekretarz stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego Jarosław Sellin. Podstawowym celem konwencji jest uznanie przez państwa strony, że prawa związane z dziedzictwem kulturowym przynależą do kategorii praw człowieka, oraz uznanie indywidualnej i zbiorowej odpowiedzialności za dziedzictwo kulturowe.

Wiceminister poinformował, że konwencja weszła w życie 1 czerwca 2011 r., dotychczas została ratyfikowana przez 23 państwa i podpisana przez kolejnych pięć państw. Konwencja ma charakter ramowy – określa jedynie ogólnie cele i obszary działania, tworząc wyłącznie ogólne zobowiązania do określonego działania. Nie zawiera natomiast norm prawnych, z których wynikałyby zobowiązania dla państw-stron konwencji do konkretnego działania, stanowi raczej rodzaj manifestu i zbioru wytycznych, którymi mają się te państwa kierować, kreując krajowe polityki i przepisy prawa.

Konwencja nakłada na państwa – strony zobowiązanie do uznania prawa każdego człowieka oraz każdej wspólnoty do korzystania z dziedzictwa kulturowego oraz możliwości jego wzbogacania. Wzywa również do uznawania dziedzictwa kulturowego za zasoby służące rozwojowi ludzkiemu i ekonomicznemu. Państwa – strony konwencji zobowiązują się do wykorzystania technologii cyfrowych w celu zwiększenia dostępu do dziedzictwa kulturowego oraz korzyści z tego dostępu wynikających.

Celem Konwencji jest ochrona dziedzictwa kulturowego, wzmocnienie jego roli w budowaniu tożsamości i różnorodności oraz pokojowego dialogu między wspólnotami tworzącymi dziedzictwo europejskiego kręgu kulturowo–cywilizacyjnego, a także podkreślenie znaczenia działań związanych z upowszechnianiem dziedzictwa kulturowego dla wzrostu wspólnego poczucia tożsamości europejskiej.

Na prośbę senatora Jana Marii Jackowskiego wiceminister Jarosław Sellin zobowiązał się do przygotowania na piśmie informacji dotyczącej wprowadzonych już zmian w polskim prawodawstwie wynikających z ducha tej konwencji.

Komisja Praw Człowieka, Praworządności i Petycji zapoznała się z informacją o działalności Państwowej Komisji ds. wyjaśniania przypadków czynności skierowanych przeciwko wolności seksualnej i obyczajności wobec małoletniego poniżej lat 15 (Państwowa Komisja ds. Pedofilii).

Przewodniczący komisji praw człowieka senator Aleksander Pociej poinformował, że posiedzenie zostało zwołane w związku z informacją w „Gazecie Wyborczej”, która opisała wstępne wyniki kontroli NIK w Państwowej Komisji ds. Pedofilii.

Odnosząc się do nich, przewodniczący Państwowej Komisji ds. Pedofilii Błażej Kmieciak wyjaśnił, że z częścią zarzutów komisja zgodziła się, w tym m.in. dotyczących prowadzenia rachunkowości. Stara się poprawić błędy i wdraża wymagane zmiany. Wyjaśnił natomiast, że komisja nie zgadza się z wnioskami w szczególności dotyczącymi działań związanych z przygotowaniem do prowadzenia postępowań wyjaśniających, m.in. zatrudnienia 3 nowych pracowników w departamencie postępowań wyjaśniających. Do grudnia 2021 r. przeznaczono na ich wynagrodzenia 40 tys. zł, a od stycznia 2022 r. pracuje w tym departamencie 6 pracowników. Komisja zatrudniła ich, aby mieć możliwość podjęcia działania w sprawach przedawnionych i wpisywania sprawców pedofilii do rejestru sprawców przestępstw seksualnych. Według NIK natomiast zatrudnienie osób w tym departamencie nie miało uzasadnienia.

Komisja uznała, że obecne przepisy (ustawa z 30 sierpnia 2019 r.), zgodnie z którymi pracuje, są wadliwe i nie gwarantują m.in. zachowania konstytucyjnej zasady równości stron wobec prawa. Jak mówiła członkini komisji Agnieszka Rękas, w obowiązującej ustawie brakuje rozwiązań proceduralnych, przepisy nie wskazują, w jakim składzie ma być prowadzone postępowanie wyjaśniające, w jakim składzie ma być wydana decyzja. Uznanie postępowania wyjaśniającego za nieważne przez sąd rozpoznający ewentualne odwołanie może być wtórną wiktymizacją dla osoby skrzywdzonej. Tymczasem obowiązkiem komisji jest prowadzenie postępowania wyjaśniającego w taki sposób, aby uchronić poszkodowanego przed wtórną traumą. Procedowanie przed komisją powinno gwarantować stronom przysługujące im prawa.

W związku z tymi zastrzeżeniami do obowiązującej ustawy Państwowa Komisja ds. Pedofilii – ponieważ nie ma prawa inicjatywy ustawodawczej – przedstawiła Kancelarii Prezydenta projekt nowelizacji, która usunęłaby wady uniemożliwiające jej efektywne działania. Od kwietnia do października 2021 r. członkowie komisji wraz z legislatorami z Biura Prawa i Ustroju Kancelarii Prezydenta prowadzili intensywne prace nad wypracowaniem odpowiedniego projektu. Mimo obietnic efektywnego zakończenia tych prac jeszcze pod koniec 2021 r. komisja dotychczas nie uzyskała odpowiedzi na pytania o losy projektu. „Chciałbym poznać zdanie Kancelarii Prezydenta, która miała duży wkład w przygotowanie projektu, i dowiedzieć się, czemu projekt nie trafił dotychczas do laski marszałkowskiej” – mówił przewodniczący Państwowej Komisji ds. Pedofilii Błażej Kmieciak.

W ocenie przewodniczącego komisji praw człowieka senatora Aleksandra Pocieja fakt, że obowiązujące przepisy właściwie uniemożliwiają pracę Państwowej Komisji ds. Pedofilii, można uznać wręcz za sabotaż i obstrukcję. „Dziwię się, że nie zwrócili się państwo do posłów czy senatorów, widząc, że prace nad projektem ustały” – zaznaczył.

Podczas dyskusji senatorowie: Halina Bieda, Marek Martynowski, Ewa Matecka i Michał Seweryński uznali za niezbędne, aby komisja praw człowieka podjęła inicjatywę ustawodawczą w tej sprawie. Przewodniczący komisji senator Aleksander Pociej poinformował, że podejmie ona prace nad projektem nowelizacji.

Senatorowie z Komisji Budżetu i Finansów Publicznych zaproponują Izbie przyjęcie bez poprawek ustawy o wypowiedzeniu Umowy o rozliczeniach wielostronnych w rublach transferowych i o utworzeniu Międzynarodowego Banku Współpracy Gospodarczej, sporządzonej w Moskwie dnia 22 października 1963 r., w brzmieniu nadanym Protokołem w sprawie zmiany Umowy o rozliczeniach wielostronnych w rublach transferowych i o utworzeniu Międzynarodowego Banku Współpracy Gospodarczej oraz Statutu tego Banku, sporządzonym w Moskwie dnia 18 grudnia 1970 r., Protokołem w sprawie zmiany Umowy o rozliczeniach wielostronnych w rublach transferowych i o utworzeniu Międzynarodowego Banku Współpracy Gospodarczej oraz Statutu tego Banku, sporządzonym w Moskwie dnia 23 listopada 1977 r. oraz Protokołem o zmianie Porozumienia o utworzeniu i działalności Międzynarodowego Banku Współpracy Gospodarczej z dnia 22 października 1963 r. (ze zmianami wprowadzonymi Protokołami z dnia 18 grudnia 1970 r., 23 listopada 1977 r. oraz 18 grudnia 1990 r.) oraz Statutu Międzynarodowego Banku Współpracy Gospodarczej (ze zmianami wprowadzonymi Protokołami z dnia 18 grudnia 1970 r., 23 listopada 1977 r. oraz 18 grudnia 1990 r.), sporządzonym w Warszawie dnia 25 listopada 2014 r.

Ustawa przewiduje wypowiedzenie umowy i opuszczenie przez Polskę Międzynarodowego Banku Współpracy Gospodarczej (MBWG) z siedzibą w Moskwie, który może służyć Rosji, czyli głównemu udziałowcy, do obchodzenia nałożonych na nią międzynarodowych sankcji. Wiceminister finansów Piotr Patkowski podkreślił, że wystąpienie Polski z MBWG ma cel polityczny, wynikający ze zbrojnej agresji Rosji na Ukrainę. Wyjaśnił, że wystąpienie Polski z banku może generować ryzyko utraty środków finansowych wniesionych w formie części udziałów w kapitale banku w wysokości ponad 24 mln euro, ponieważ statut banku nie przewiduje procedury jego opuszczenia. Podkreślił jednak, że Polska będzie zabiegała o zwrot tych funduszy poprzez instrumenty wewnętrzne banku, a jeśli to nie poskutkuje – poprzez międzynarodowy arbitraż.