Legislacja

Komisja Praw Człowieka, Praworządności i Petycji rozpatrzyła 10 wniosków petycyjnych. Senatorowie postanowili nie podejmować prac nad 8 petycjami, w wypadku 1 zadecydowali o potrzebie zasięgnięcia dodatkowej opinii. Prace nad 1 petycją zostaną podjęte.

Komisja zadecydowała o rozpoczęciu prac nad petycją P10-14/21, zmierzającą do zmiany przepisów ustawy – Kodeks postępowania karnego, które określają zasady przeprowadzania przeszukania pomieszczenia należącego bądź będącego w posiadaniu adwokata oraz zastosowania środka zapobiegawczego w postaci zawieszenia adwokata w wykonywaniu zawodu. Senator Aleksander Pociej stwierdził, że sednem pracy adwokata czy radcy prawnego jest ochrona interesów klientów. Przeszukania w kancelarii powinno dotyczyć tylko sprawy zgłoszonej z wyłączeniem innych prowadzonych spraw. Zdaniem senatora słuszny jest też postulat powiadamiania dziekana właściwej okręgowej rady adwokackiej o planowanych czynnościach kontrolnych.

Petycja P10-17/21 dotyczyła zmiany przepisów regulujących sprawy osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego. Postulowano w niej rozszerzenie kręgu uprawnionych do ubiegania się o odszkodowanie w związku z pełnioną czynną służbą wojskową, do której odbycia powoływano za działalność polityczną. W trakcie dyskusji przypomniano, że Senat poprzedniej kadencji pracował nad zmianą ustawy o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego. Wówczas strona rządowa rozważała zasadność zainicjowania prac nad odrębnymi przepisami regulującymi możliwość uzyskania odszkodowania za wszelkie represje doznane w PRL za działalność polityczną. Komisja postanowiła zasięgnąć dodatkowej opinii Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych m.in. na temat zasadności zgłoszonego postulatu i skutków finansowych regulacji proponowanej w petycji.

Senatorowie postanowili nie rozpoczynać prac nad petycjami zawierającymi postulaty o charakterze porządkującym lub niewpływającym na praktykę stosowania przepisów (P10-16/21, P10-18/21, P10-19/21, P10-20/21, P10-21/21, P10-23/21 i P10-24/21).

Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi nie wprowadziła poprawek do ustawy o zmianie ustawy o zwrocie podatku akcyzowego zawartego w cenie oleju napędowego wykorzystywanego do produkcji rolnej. Nowela zakłada zwiększenie limitu oleju napędowego, od którego będzie przysługiwać zwrot akcyzy. Zwiększa ona ze 100 l do 110 l limit paliwa zużywanego na 1 ha upraw rolnych. Rośnie też limit zużycia oleju napędowego w przeliczeniu na dużą jednostkę przeliczeniową bydła (DJP) z 30 l do 40 l w przypadku prowadzenia przez producenta rolnego chowu i hodowli bydła. Nowelizacja ma wejść w życie 1 stycznia 2022 r. Sprawozdawcą ustawy będzie senator Jerzy Chróscikowski.

Połączone Komisje Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Środowiska nie wniosły poprawek do ustawy o zmianie ustawy – Prawo łowieckie. Jest to inicjatywa legislacyjna Senatu, która realizuje wyrok Trybunału Konstytucyjnego z maja 2019 r, uznający dotychczasowe przepisy dotyczące ubiegania się o odszkodowania od myśliwych za sprzeczne z ustawą zasadniczą. Obecnie odszkodowania nie przysługują posiadaczom uszkodzonych upraw lub plonów rolnych, którzy nie wyrazili zgody na budowę przez dzierżawcę lub zarządcę obwodu łowieckiego urządzeń lub wykonywania zabiegów, które mają zapobiegać szkodom. Nowelizacja rozszerza możliwość ubiegania się o odszkodowania. Zgodnie z nowymi przepisami, prawo do odszkodowania będzie przysługiwało także tym, którzy nie wyrazili zgody na budowę urządzeń zapobiegających szkodom, jeśli powstałe szkody nie pozostawały w związku przyczynowym z odmową zgody na budowę takich urządzeń, a także gdy szkody zostały wyrządzone podczas polowania.

Komisja Środowiska oraz Komisja Gospodarki Narodowej i Innowacyjności na wspólnym posiedzeniu przyjęły bez poprawek ustawę o zmianie ustawy – Prawo ochrony środowiska oraz ustawy o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji. Pochodzącą z przedłożenia rządowego ustawę omówił sekretarz stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska Jacek Ozdoba. Nowela „ma charakter techniczny i dotyczy zbierania i raportowania przez Polskę Komisji Europejskiej informacji o emisji zanieczyszczeń środowiska” – powiedział. „W Sejmie projekt nie wzbudził kontrowersji, a wejście w życie tej ustawy, implementującej dyrektywę unijną, nie pociągnie za sobą kosztów” – podkreślił wiceminister. Celem ustawy jest dostosowanie obecnie obowiązujących przepisów dotyczących Krajowego Rejestru Uwalniania i Transferu Zanieczyszczeń do zmienionych przepisów Unii Europejskiej w zakresie Europejskiego Rejestru Uwalniania i Transferu Zanieczyszczeń, którego elementem jest Krajowy Rejestr Uwalniania i Transferu Zanieczyszczeń.

Komisje: Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Gospodarki Narodowej i Innowacyjności zarekomendują Izbie wprowadzenie 8 legislacyjnych i redakcyjnych poprawek do ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi. Jedna z nich wprowadza 14-dniowe vacatio legis zamiast proponowanej przez Sejm daty wejścia przepisów w życie – 1 listopada 2021 r. Poprawki zaproponowało senackie biuro legislacyjne.

Przedstawiając ustawę, wiceminister rolnictwa Ryszard Bartosik poinformował, że wdraża ona do krajowego porządku prawnego dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/633 w sprawie nieuczciwych praktyk handlowych w relacjach między przedsiębiorcami w łańcuchu dostaw produktów rolnych i spożywczych. W Polsce przepisy dotyczące przeciwdziałaniu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej obowiązują już od 2017 r., ale omawiana ustawa wprowadza dodatkowe rozwiązania przewidziane w dyrektywie.

Nowe przepisy mają zwiększyć ochronę producentów rolnych np. przed dużymi sieciami handlowymi. Określają zasady i tryb przeciwdziałania nieuczciwym praktykom wykorzystującym przewagę kontraktową oraz zasady i sposób ochrony interesów dostawców i nabywców. Zwiększają również kompetencje Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Ustawa za przewagę kontraktową uznaje znaczne dysproporcje w potencjale ekonomicznym nabywcy względem dostawcy albo dostawcy względem nabywcy, m.in. wykorzystywanie przez sieci handlowe przewagi wobec mniejszych dostawców produktów rolnych czy przetwórców żywności.

W ustawie zdefiniowano 16 nieuczciwych praktyk, w tym 10 bezwzględnie zakazanych i 6 – dozwolonych, pod warunkiem że zostały w sposób jasny uzgodnione w umowie między dostawcą a nabywcą. Nieuczciwe praktyki to, według nowych przepisów, m.in. anulowanie przez nabywcę zamówienia w terminie krótszym niż 30 dni przed przewidywanym terminem dostarczenia łatwo psujących się produktów rolnych lub spożywczych; jednostronna zmiana przez nabywcę warunków umowy co do częstotliwości, sposobu realizacji, miejsca, terminu lub wielkości dostaw produktów rolnych lub spożywczych, ich standardów jakości, warunków płatności lub cen; nieuzasadnione obniżanie należności z tytułu dostarczenia produktów rolnych lub spożywczych po ich przyjęciu przez nabywcę w całości albo w umówionej części, w szczególności żądanie rabatu.

Komisja Praw Człowieka, Praworządności i Petycji rozpatrzyła „Raport z wykonywania wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka przez Polskę za 2020 rok”, który przedstawił sekretarz stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych, Piotr Wawrzyk. Jak powiedział, mimo trudności, wynikających z sytuacji pandemicznej, MSZ oraz inne resorty podjęły szereg działań w zakresie wykonywania przez Polskę orzeczeń Trybunału, a także upowszechniania standardów, wynikających z Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Poinformował, że na koniec ub. roku Komitet Ministrów, zajmujący się nadzorowaniem wykonywania wyroków EPTCz miał w swoim nadzorze 89 niewykonanych orzeczeń w sprawach przeciwko Polsce, z czego 72 to wyroki, a 17 – decyzje zatwierdzające ugodę. Dla porównania min. Wawrzyk przedstawił dane na koniec 2019 roku, kiedy to w nadzorze było 98 takich spraw – i sprzed 10 lat, gdzie spraw, czekających na wykonanie wyroków było 924.  

W raporcie obok danych statystycznych znalazły się także rekomendacje zmian w prawie i praktyce, które jak mówił Piotr Wawrzyk, wydają się niezbędne dla realizacji poszczególnych wyroków. Podkreślił, że na implementację orzeczeń składa się współpraca resortu spraw zagranicznych i innych ministerstw z władzą ustawodawczą i sądowniczą. „Nieoceniona jest rola parlamentu w tym zakresie” – zaznaczył wiceminister. Wyraził także nadzieję na dalszą dobrą współpracę z Senatem i Sejmem w tej sprawie.

Obecny na posiedzeniu przedstawiciel Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, Jakub Jagura, zwrócił uwagę, że Polska wciąż nie wykonuje tych orzeczeń Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, które wiążą się z przewlekłością postepowania przed sądami i przedłużającym się tymczasowym aresztowaniem oraz tych, dotyczących prawa kobiet do przerwania ciąży. W odpowiedzi min. Wawrzyk zaznaczył, że w ostatnich latach nastąpiło drastyczne zmniejszenie liczby spraw przed EPTCz, dotyczących przewlekłości postępowań w naszym kraju, a w sprawie wykonywania orzeczeń, dotyczących prawa do przerwania ciąży, trwa – jak powiedział – dialog z Ministerstwem Zdrowia.    

Przewodniczący komisji senator Aleksander Pociej interesował się kwestią powołania nowego polskiego sędziego do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Minister Wawrzyk poinformował, że przesłuchania polskich kandydatów odbędą się w dniach 20-21 października br. Dodał, że Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy może zająć się polskimi kandydatami wiosną 2022 r. Przypominał, że poprzednia lista kandydatów z naszego kraju na sędziego EPTCz została odrzucona przez komisję Zgromadzenia. Kadencja obecnego sędziego z ramienia Polski - prof. dr hab. Krzysztofa Wojtyczka - upływa 31 października 2021 r.

Komisja nie rozpatrzyła natomiast informacji Prokuratora Krajowego na temat działań prokuratury dotyczących Spółki GetBack S.A. z powodu nieobecności zaproszonego na posiedzenie szefa Prokuratury Krajowej, Bogdana Święczkowskiego. Jak przekazał przewodniczący komisji, senator Aleksander Pociej, do komisji wpłynęło pismo zastępcy Prokuratora Krajowego, Krzysztofa Sieraka, w którym poinformował on, że prokurator Święczkowski zdecydował, że nie weźmie udziału w posiedzeniu. Jednocześnie do komisji nadesłane zostało pisemne stanowisko PK odnoszące się do działań podjętych wobec spółki GetBack S.A., w tym informacja o aktualnym etapie prowadzonych w tej sprawie postępowań. Senator Pociej wyraził jednocześnie ubolewanie z faktu, że Prokurator Krajowy nie znalazł czasu, by w tak ważnej sprawie porozmawiać z senacką komisją.  

Przewodniczący senackiego zespołu do spraw spółki GetBack S.A. senator Leszek Czarnobaj zauważył, że także jego zespół spotyka się z niechęcią instytucji państwa, zajmujących się sprawą afery wokół tej spółki. „W podobnej aferze w Stanach Zjednoczonych od ujawnienia jej do skazania upłynęło 7,5 miesiąca, tu już 3 lata postepowania w sprawie oskarżonych i postępu nie widać” – powiedział. Podkreślił, że najważniejszą sprawą jest w tej chwili znalezienie odpowiedzi na pytanie, czy poszkodowani przez GetBack mogą liczyć na odszkodowanie za utracone pieniądze. Jak dodał „mamy nowy rodzaj demokracji, gdzie nie mamy prawa zapytać władzy, co się dzieje”.  

Senator Krzysztof Kwiatkowski oświadczył, że zachowanie Prokuratora Krajowego oznacza naruszenie regulaminu Senatu oraz brak szacunku dla tysięcy poszkodowanych w aferze GetBack, którzy utracili w niej oszczędnosci swojego życia. Senator Kwiatkowski wniósł o zaproszenie na posiedzenie komisji Prokuratora Generalnego, Zbigniewa Ziobro. Senator Robert Mamątow zawnioskował natomiast o ponowienie zaproszenia dla Prokuratora Krajowego. Przewodniczący Pociej zapewnił, że oba zaproszenia do przedstawicieli najwyższych władz prokuratury zostaną wystosowane.

Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi postanowiła zarekomendować Senatowi 5 poprawek do ustawy o zmianie ustawy o ochronie zwierząt wykorzystywanych do celów naukowych lub edukacyjnych.

Proponowane poprawki doprecyzowują katalog czynności wymagających nadzoru przez osobę wyznaczoną przez hodowcę, dostawcę i użytkownika, a także uzasadnień dołączanych do wniosku o udzielenie zgody na przeprowadzenie doświadczenia, określają sposób udostępniania nietechnicznych streszczeń doświadczeń i ich aktualizacji – przedmiotowe dokumenty będą przedkładane Komisji Europejskiej z wykorzystaniem utworzonej przez nią bazy danych. Komisja wniesie również poprawkę opisującą wzór formularza zgłoszeniowego dla kandydata na eksperta biorącego udział w kontroli użytkownika, a także zmianę o charakterze redakcyjnym.

Nowela jest związana z koniecznością usunięcia istotnych braków przy transpozycji do prawa krajowego przepisów unijnych, rozwiązania problemów wskazanych podczas kontroli „Wykorzystanie zwierząt w badaniach naukowych”, przeprowadzonej przez Najwyższą Izbę Kontroli w marcu 2017 r., oraz dostosowania ustawy do aktualnych regulacji zawartych w ustawie  – Prawo o szkolnictwie wyższym.