Legislacja

23 lipca 2021 r. zakończyło się 27. posiedzenie Senatu. Izba rozpatrzyła na nim 13 ustaw, 1 ustawę odrzuciła, do 9 wprowadziła poprawki. Zdecydowała też o wniesieniu do Sejmu 4 projektów ustaw.

W ostatnim dniu obrad Izba wyraziła zgodę na powołanie Karola Nawrockiego na prezesa Instytutu Pamięci Narodowej. Kandydata poparło 52 senatorów, 47 było przeciw, a 1 wstrzymał się od głosu.

W trakcie dyskusji poprzedzającej decyzję Izby w sprawie wyboru prezesa IPN senatorowie Koalicji Obywatelskiej zarzucali kandydatowi na prezesa IPN m.in. brak bezstronności i zbytnią „żarliwość polityczną”. W ich ocenie dyskwalifikuje go też to, że jest twarzą „wrogiego przejęcia Muzeum II Wojny Światowej”. Zdaniem senatora Sławomira Rybickiego IPN jest ważny i potrzebny, ale powinien być wolny od nacisków politycznych, zarządzany przez historyków, naukowców, a nie polityków. Według niego IPN wymaga naprawy po latach prezesury Jarosława Szarka, bo z instytucji służącej państwu, stał się narzędziem polityki historycznej PiS, która nie służy Polsce. „Dr Nawrocki, jako twarz polityki historycznej PiS, nie powinien być szefem instytucji, którą powinny cechować umiar i naukowa refleksja. Dr Nawrocki nie ma ani umiaru, ani refleksji” – ocenił senator.

Senator Grzegorz Bierecki stwierdził, że każde dojrzałe państwo prowadzi politykę historyczną. Jak podkreślił, jest ona potrzebna do dobrego funkcjonowania państwa, kształtuje jego wizerunek na arenie międzynarodowej, buduje sympatię innych narodów, przekłada się też na wybory konsumentów. „Dyskusja o IPN była i będzie, bo instytucja ta wpisuje się w bieżącą politykę” – stwierdził natomiast senator Jan Maria Jackowski. Zapewnił, że poprze kandydaturę Karola Nawrockiego, bo – w jego ocenie – spełnia on wymagania do pełnienia funkcji prezesa IPN. „Jest pan świetnie przygotowanym historykiem, młodym człowiekiem, nie uwikłanym w historyczne zależności. Budzi pan nasze nadzieje” – mówił senator Marek Pęk. Apelował do senatorów KO o poparcie kandydatury Karola Nawrockiego, co pozwoli zażegnać kryzys wokół IPN. 

Senatorowie odrzucili sprawozdanie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji z działalności w 2020 roku wraz z Informacją o podstawowych problemach radiofonii i telewizji w 2020 roku oraz Informację o działalności Rady Mediów Narodowych w 2020 r. Debatę na temat obu dokumentów, których odrzucenie zaproponowała Komisja Kultury i Środków Przekazu, zdominowały kwestie związane z odnowieniem koncesji dla TV24. Senatorowie niezwykle krytycznie ocenili działalność Rady Mediów Narodowych i działalność telewizji publicznej. Według senatora Bogdana Zdrojewskiego problemy z koncesją dla TVN to nie do przyjęcia ingerencja w prywatne media, sytuacja karygodna, kiedy kwestionuje się prawo do koncesji dla stacji, która wypełnia wszystkie warunki ustawowe. W ocenie senatora jest to kwestia wyłącznie polityczna, ponieważ obecnej władzy nie podoba się, że w TVN24 zadaje się niewygodne pytania zarówno rządzącym, jak i opozycji, w przeciwieństwie do telewizji „nazywanej niesłusznie publiczną”. Działalność telewizji publicznej niezwykle krytycznie ocenił wicemarszałek Bogdan Borusewicz. Jego zdaniem stanowi ona element rządowej propagandy, przekracza wszelkie zasady, atakując wszystkich, którzy nie podobają się władzy. Senator Alicja Chybicka pytała, dlaczego przez 17 miesięcy nie chce się przedłużyć koncesji TN24 i TVN, najlepszej stacji telewizyjnej w Polsce, która w przeciwieństwie do telewizji publicznej pokazuje prawdziwy obraz Polski i prowadzi działalność charytatywną, pomagając ludziom. Z tymi opiniami polemizował senator Grzegorz Bierecki. Przypomniał m.in., że właściciel grupy TVN zmieniał się już trzykrotnie. Nie spowodowało to jednak zaprzestania działalności tej stacji, która nadal „śmieszy, tumani i przestrasza”.  Podkreślił, że ustawa dotycząca struktury właścicielskiej mediów znajduje się „głęboko” na początku procesu legislacyjnego. W związku z tym apelował, „by nie wprowadzać ludzi w błąd i nie wyprowadzać ich na ulice”.

Senat odrzucił ustawę o zmianie ustawy o Agencji Badań Medycznych oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy), która rozszerza zakres zadań Agencji o wspieranie działalności innowacyjnej w ochronie zdrowia przez możliwość udzielania dofinansowania na realizację eksperymentów badawczych w rozumieniu ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, np. dotyczących zapobiegania rozprzestrzenianiu się epidemii COVID-19. Wprowadza ponadto zmiany w zakresie dokumentów potwierdzających prawo wykonywania zawodu.

Ustawy przyjęte z poprawkami.

Izba wprowadziła 10 poprawek do ustawy o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy). Pierwsza z nich eliminuje uściślenia dotyczące okresów objęcia obowiązkowym ubezpieczeniem emerytalnym, rentowym, chorobowym i wypadkowym wspólników 1-osobowych spółek z o.o., spółki jawnej, partnerskiej i komandytowej. Izba uznała te zapisy za nieuzasadnione, zwiększające obciążenia finansowe spółek i przenoszące ciężar ryzyka gospodarczego na wspólników. Senatorowie wykreślili przepisy dotyczące wliczania do okresu zasiłkowego każdejniezdolności do pacy, jeżeli nie było pomiędzy nimi przerwy dłuższej niż 60 dni. Skreślono również zmianę dotyczącą długości okresu zasiłkowego po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego. Zdaniem Senatu wprowadzenie tak istotnych społecznie zmian wykracza poza zakres rozumienia pojęcia racjonalizacjisystemu ubezpieczeń społecznych. Senatorowie usunęli przepisy dotyczące przeliczania emerytur z tzw. starego i nowego systemu dla tych emerytów, którzy nadal pozostają aktywni zawodowo i pozostawili dotychczasowy, zróżnicowany sposób przeliczania ich świadczeń. Izba za niewystarczające uznała uregulowanie kwestii tzw. emerytur czerwcowych i pominięcie osób, którym obliczono wysokość emerytury w czerwcu w latach poprzedzających rok 2020. Dlatego Izba uzupełniła przepisy dotyczące osób, którym przyznano emeryturę w czerwcu 2009 r. i w czerwcu kolejnych lat aż do 2019 r. Wprowadzono gwarancję nie tylko przeliczenia wysokości pobieranego świadczenia, ale także przyznania go tej grupie osób z wyrównaniem za okres od daty przyznania świadczenia do dnia złożenia wniosku o jego przeliczenie według zasad mających obowiązywać w roku bieżącym i w przyszłości.

Nowelizacja ustawy o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych ma na celu uporządkowanie i racjonalizację systemu ubezpieczeń społecznych, wprowadzenie jednolitych rozwiązań w zakresie przyznawania i wypłaty świadczeń oraz usprawnienie funkcjonowania ZUS w zakresie gospodarki finansowej i rozliczeń z płatnikami składek. Przewiduje m.in. ujednolicenie zasad objęcia ubezpieczeniami społecznymi wspólników jednoosobowych spółek z o.o. oraz spółek jawnych, partnerskich lub komandytowych, ustalania uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych oraz ich wypłaty. Rozwiązuje też problem tzw. emerytur czerwcowych poprzez wprowadzenie zasady ustalania wysokości emerytury w tym miesiącu w taki sam sposób, jak w maju danego roku, jeśli jest to korzystniejsze dla ubezpieczonego.

Senatorowie przyjęli z poprawką ustawę o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (projekt poselski). Zmierza ona do zapewnienia spójności między przepisem dodawanym do nowelizowanej ustawy i przepisami w niej zawartymi. Nowelizacja zakłada przedłużenie kadencji organów statutowych związków zawodowych, związku lub organizacji przedsiębiorców oraz społecznych inspektorów pracy do czasu wyboru nowych organów, jeżeli ich kadencja upływa w czasie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii COVID-19 albo w ciągu 30 dni po ich odwołaniu, nie dłużej jednak niż do 90 dni od dnia odwołania tych stanów.

Z 8 poprawkami Izba poparła ustawę o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy – Prawo bankowe (projekt rządowy). Jedna z nich zmierza do rezygnacji z warunku skorygowania podstawy opodatkowania oraz podatku należnego VAT w postaci wymogu posiadania przez wierzyciela statusu podatnika zarejestrowanego jako podatnik VAT czynny w dniu poprzedzającym dzień złożenia deklaracji podatkowej, w której dokonuje się tej korekty. Kolejne 4 zmiany zmierzają do tego, aby w wypadku przekazania środków pieniężnych na rachunek techniczny podatnik VAT mógł nie tylko wystąpić do naczelnika urzędu skarbowego z wnioskiem o wydanie zgody na wypłatę tych środków, lecz także zawrzeć w tym wniosku dyspozycję wypłaty środków na wskazany rachunek. Następna poprawka ustanawia przepis przejściowy, zgodnie z którym zmienione przepisy ustawy o podatku VAT będą miały zastosowanie również do wierzytelności powstałych przed dniem wejścia w życie ustawy. Chodzi o wierzytelności, których nieściągalność zostanie uprawdopodobniona po 30 września 2021 r. Kolejna zmiana ustanawia przepis przejściowy odnoszący się do dostaw komputerów i pozostałych maszyn do automatycznego przetwarzania danych oraz części akcesoriów do nich. Nowela wprowadza uproszczenia rozliczania przez podatników podatku od towarów i usług, tzw. pakiet SLIM VAT 2. Nowela wydłuża termin na stosowanie ulgi na tzw. złe długi z 2 do 3 lat, upraszcza sposób obłożenia podatkiem VAT sprzedaży nieruchomości, a także wprowadza możliwość przesyłania środków pomiędzy rachunkami VAT-owskimi w różnych bankach czy możliwość płacenia z rachunku VAT składek na KRUS.

Senat wprowadził 15 poprawek legislacyjnych do ustawy o zmianie ustawy o Policji oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy). Nowela reguluje status prawny zwierząt w służbach nadzorowanych przez ministra spraw wewnętrznych i administracji, Siłach Zbrojnych RP, Służbie Więziennej i Straży Marszałkowskiej. Nowe przepisy zapewniają psom i koniom służbowym m.in. dożywotnie utrzymanie i opiekę weterynaryjną finansowaną przez państwo. Zwierzę po wycofaniu ze służby pozostanie na stanie formacji, a pierwszeństwo do przejęcia nad nim opieki będzie miał jego dotychczasowy opiekun.

Senatorowie przyjęli z 2 poprawkami redakcyjnymi ustawę o zmianie ustawy – Kodeks cywilny (projekt prezydencki), która przewiduje, że w razie ciężkiego i trwałego uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, skutkującego niemożnością nawiązania lub kontynuowania więzi rodzinnej, sąd będzie mógł przyznać najbliższym członkom rodziny poszkodowanego odpowiednie zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę.

Senat poparł z 7 poprawkami ustawę o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (projekt poselski), która dostosowuje polskie prawo do wyroków TSUE dotyczących ochrony konsumentów. W wypadku pozwania konsumenta na podstawie weksla, który wystawił np. bankowi, sąd będzie musiał z urzędu zbadać umowę, która była podstawą wystawienia tego weksla, pod kątem nieuczciwych postanowień. Nowela umożliwia też oddanie pisma procesowego w placówce dowolnego operatora pocztowego świadczącego usługi powszechne, co będzie równoznaczne z wniesieniem go do sądu.

Izba przyjęła z 2 poprawkami legislacyjnymi ustawę o gatunkach obcych (projekt rządowy), która określa zasady zwalczania inwazyjnych gatunków obcych: roślin, zwierząt i innych organizmów, które zagrażają rodzimym ekosystemom, żywności, mogą też negatywnie wpływać na zdrowie człowieka. Regulacja wdraża przepisy unijne w tym zakresie.

Senat wprowadził 3 poprawki do ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego (projekt komisyjny). Najważniejsza z nich modyfikuje przepis przejściowy, określając, że w sytuacji, gdy postępowanie administracyjne zostało wszczęte  po upływie 30 lat od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji lub postanowienia i występują okoliczności określone w proponowanym art. 156 § 2 kodeksu postępowania administracyjnego, stwierdza się wydanie zaskarżonej decyzji lub postanowienia z naruszeniem prawa. Tyma samym poprawka otwiera stronie takiego postępowania drogę do dochodzenia odszkodowania przed sądem cywilnym. Kolejna zmian rozszerza katalog przyczyn, których wystąpienie wyłącza możliwość stwierdzenia nieważności decyzji, o okoliczności wymienione w art. 156 § 1 pkt 5 i 6 kodeksu postępowania administracyjnego, tj. gdy: decyzja była niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalność ma charakter trwały; wykonanie decyzji wywołałoby czyn zagrożony karą. Senatorowie zdecydowali też o wydłużeniu terminu wejścia w życie ustawy z 30 dni od dnia jej ogłoszenia do 3 miesięcy. Nowelizacja kpa dostosowuje przepisy do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 12 maja 2015 r. (sygn. akt P 46/13). Zgodnie z nowymi przepisami, nie będzie można uchylić żadnej decyzji administracyjnej, nawet tej wydanej z rażącym naruszeniem prawa, jeżeli od jej doręczenia lub ogłoszenia upłynęło 10 lat. Z mocy prawa mają też być umarzane wszystkie postępowania administracyjne, jeżeli od wydania decyzji upłynęło 30 lat.

Ustawy przyjęte bez poprawek.

Ustawa zmieniająca ustawę o zmianie ustawy o dowodach osobistych oraz niektórych innych ustaw (pilny projekt rządowy) zmienia termin wdrożenia dowodów osobistych z odciskami palców i podpisem posiadacza, które miały być wydawane od 2 sierpnia 2021 r. Zgodnie z nowelą nowy termin zostanie ogłoszony w osobnym komunikacie w Dzienniku Ustaw.

Ustawa o zmianie ustawy o partiach politycznych (projekt poselski) wyłącza możliwość ujawniania informacji o adresie osób wchodzących w skład organów uprawnionych w statucie do reprezentowania partii na zewnątrz oraz do zaciągania zobowiązań majątkowych, a także o adresie osób popierających zgłoszenie partii do ewidencji.

Ustawa o szczególnych rozwiązaniach związanych z organizacją XI sesji Światowego Forum Miejskiego w Katowicach w roku 2022 (projekt rządowy) określa zadania organów administracji publicznej i służb, sposób ich współpracy oraz źródła finansowania organizacji XI sesji Światowego Forum Miejskiego w Katowicach w 2022 r. (WUF11).

Izba zdecydowała o wniesieniu do Sejmu 3 projektów ustaw.

Projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego (inicjatywa Komisji Ustawodawczej) przewiduje, że w wypadku wniosku prokuratora o umorzenie postępowania z powodu niepoczytalności sprawcy i o zastosowanie środków zabezpieczających obecność podejrzanego na rozprawie ‒ podczas przedstawiania przez oskarżyciela zarzutów ‒ będzie obowiązkowa. Nie będzie musiał być on na rozprawie, jeżeli z opinii biegłych wynika, że byłoby to niewskazane, chyba że sąd uzna jego obecność za konieczną. wprowadzającego obowiązkową obecność na rozprawie niepoczytalnego sprawcy, wobec którego sąd orzeka o zastosowaniu środków zabezpieczających. Projekt wykonuje wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 19 sierpnia 2020 r. (sygn. akt K 46/15).

Projekt ustawy o zmianie ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych oraz ustawy o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym (inicjatywa Komisji Ustawodawczej) ma na celu usunięcie uchybień w prawie, zasygnalizowanych przez Trybunał Konstytucyjny w rozstrzygnięciu sygnalizacyjnym z 25 sierpnia 2020 r. (sygn. akt S 2/20). Zakłada, że osoba wnosząca skargę konstytucyjną będzie mogła zastrzec nieujawnianie swoich danych osobowych nie tylko w postanowieniach wydawanych podczas wstępnej kontroli skargi, ale we wszystkich orzeczeniach publikowanych w zbiorze „Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego”, ich uzasadnieniach i zdaniach odrębnych oraz w orzeczeniach ogłaszanych w dziennikach urzędowych. Zarządzając ogłoszenie orzeczenia, prezes Trybunału Konstytucyjnego poinformuje o takim zastrzeżeniu organ wydający dziennik urzędowy, a ten będzie miał obowiązek anonimizacji danych osobowych.

Projekt ustawy o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii (inicjatywa Komisji Nadzwyczajnej ds. Klimatu) umożliwia tworzenie spółdzielni energetycznych także na terenie gmin miejskich. Rozszerza też zakres ich działalności. Zgodnie z proponowanymi przepisami energia odnawialna, uzyskiwana w należących do spółdzielni instalacjach OZE, będzie mogła być wykorzystywana nie tylko na potrzeby członków spółdzielni lub oddawana do sieci, ale też magazynowana lub odsprzedawana innym podmiotom, pod warunkiem, że obrót energią nie będzie stanowił głównej działalności gospodarczej spółdzielni. Projekt likwiduje też wymogi, jakie obecnie muszą spełniać spółdzielnie energetyczne. Chodzi o limit 1 tys. członków spółdzielni oraz wymóg, aby łączna moc zainstalowana wszystkich instalacji OZE spółdzielni umożliwiała pokrycie w ciągu roku nie mniej niż 70% potrzeb spółdzielni i jej członków. Obecnie spółdzielnie energetyczne można zakładać na obszarze gmin wiejskich i miejsko-wiejskich i muszą mieć mniej niż 1 tys. członków.

Więcej o posiedzeniu w Diariuszu Senatu