Narzędzia:

Prace w komisjach senackich – 29 stycznia 2021 r.

legislacja 29.01.2021
Komisje: praw człowieka, gospodarki narodowej i ustawodawcza (fot. Marta Marchlewska-Wilczak, Kancelaria Senatu)

Komisje: Praw Człowieka, Praworządności i Petycji, Gospodarki Narodowej i Innowacyjności oraz Ustawodawcza na wspólnym posiedzeniu  przyjęły z poprawkami tzw. projekt specustawy odszkodowawczej. Dotyczy on wyrównywania strat majątkowych wynikających z ograniczenia wolności i praw człowieka i obywatela w czasie stanu epidemii w związku z zakażeniami wirusem SARS-CoV-2.

Celem projektu ustawy jest określenie podstawy, zakresu i trybu wyrównywania strat majątkowych, powstałych w następstwie ograniczenia wolności i praw człowieka oraz obywatela w czasie stanu epidemii COVID-19. Odszkodowanie ma być przyznawane na pisemny wniosek poszkodowanego złożony do właściwego wojewody. Decyzje w sprawie odszkodowania wyda wojewoda właściwy ze względu na miejsce powstania straty majątkowej. Odszkodowanie obejmie wyrównanie straty majątkowej, bez korzyści, które poszkodowany mógłby osiągnąć, gdyby strata nie powstała. Zostanie ono pomniejszone o równowartość pomocy udzielonej poszkodowanemu na podstawie przepisów przyjętych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2. Odszkodowanie będzie przysługiwać od Skarbu Państwa.

Senator Krzysztof Kwiatkowski wniósł autopoprawki do projektu ustawy. Dotyczą one m.in. ograniczenia roszczenia przedsiębiorcy do 70 proc. poniesionej szkody na skutek zamknięcia lub ograniczenia prowadzonej działalności gospodarczej pomniejszonej o otrzymaną pomoc państwa, biegu przedawnienia roszczenia, a także ograniczające zakres odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwo do przedsiębiorców.

Senator Kwiatkowski podkreślił, że jeśli państwo zamyka obywatelowi legalnie prowadzoną działalność gospodarczą, powinno ponosić też konsekwencje w postaci odszkodowań. Przypomniał, że jest już ponad 20 wyroków sądów administracyjnych, które nie orzekły kary wobec przedsiębiorców łamiących zakaz prowadzenia działalności gospodarczej w czasie lockdownu. Sądy stwierdzają, że nie było podstawy ustawowej do wprowadzenia zakazu prowadzenia działalności gospodarczej. W ocenie senatora Kwiatkowskiego na tej podstawie przedsiębiorcy będą występować z pozwami sądowymi wobec Skarbu Państwa o odszkodowania za poniesione straty majątkowe, a projektowana ustawa uchroni sądy przed zalewem spraw o odszkodowania. Dodał, że projekt tej specustawy odszkodowawczej bazuje na  przepisach ustawy z 2002 r. o wyrównywaniu strat majątkowych wynikających z ograniczenia w czasie stanu nadzwyczajnego wolności i praw człowieka i obywatela.

Wiceminister rozwoju, pracy i technologii Marek Niedużak zwrócił uwagę na potencjalne i jego zdaniem kolosalne koszty tego rozwiązania dla budżetu państwa. Przypomniał, że państwo już skierowało pomoc  dla poszkodowanych wskutek epidemii w wysokości 7-8 proc PKB i że jest to jedna z najwyższych w UE. Zwrócił ponadto uwagę, że wojewodowie nie mają narzędzi do szacowania strat poniesionych przez przedsiębiorców.

W trakcie dyskusji senator Adam Szejnfeld zwrócił uwagę, że projekt realizuje postulat premiera Mateusza Morawieckiego o konstruktywną współpracę ponad podziałami politycznymi, bo proponowane rozwiązanie wspiera przedsiębiorców i państwo polskie. Z kolei senator Marek Borowski przypomniał, że opozycja od dawna mówiła, iż  nakazy wydawane przez rząd są sprzeczne z Konstytucją i domagała się wprowadzenia stanu klęski żywiołowej. Podkreślił, że ten projekt ustawy pomoże załatwić sprawy bytowe firm i ludzi, ale też złagodzi frustrację społeczną. Nieprzyjęcie takiej ustawy spowoduje, że koszty będą większe dla budżetu państwa, a sprawy będą ciągnąć się latami. Także senator Jan Maria Jackowski mówił o wątpliwościach prawnych wprowadzanych zakazów, a także o nielogiczności wprowadzanych obostrzeń, Jego zdaniem ten projekt ustawy może być płaszczyzną konstruktywnego dialogu między przedsiębiorcami a stroną rządową. 

Prezes Polskiej Federacji Fitness (PFF) Tomasz Napiórkowski powiedział, że od 16 października ub.r. branża fitness straciła 2,3 mld zł, a pomoc z Polskiego Funduszu Rozwoju do podmiotów, które ją otrzymają, wynosi około 380 milionów złotych. Dodał, że wartość pomocy z Tarczy 6.0 wyniesie niecałe 46 mln zł. Jego zdaniem proponowany projekt ustawy jest formą ugody między przedsiębiorcami a Skarbem Państwa. Państwo pokryje 70 proc. strat przedsiębiorców, a w przypadku ścieżki sądowej przedsiębiorcy będą się domagać zwrotu 100 proc. strat. Podobnego zdania byli inni przedsiębiorcy. Sekretarz generalny Izby Gospodarczej Hotelarstwa Polskiego Marcin Mączyński wskazał, że pomoc państwa dla branży hotelarskiej pokryła jedynie 12-15 proc. kosztów stałych, które ponieśli hotelarze w 2019 r. Według Mikołaja Ziółkowskiego ze Stowarzyszenia Organizatorów Imprez Artystycznych i Rozrywkowych, do wsparcia z ostatnich transz pomocowych nie kwalifikuje się zdecydowana większość firm z tej branży, a Tarcza 6.0 jest pomocą mikro. Według niego senacki projekt jest rozwiązaniem, które może pomóc ludziom zatrudnionym w usługach związanych z tą branżą – zatrudnionym na umowach - zleceniach, umowach o dzieło, kontraktach czy samozatrudnionym.

Komisje: Ustawodawcza oraz Praw Człowieka, Praworządności i Petycji przeprowadziły pierwsze czytanie 3 projektów ustaw, przygotowanych przez Komisję Ustawodawczą. Prace nad nimi zostały zainicjowane stanowiskami rzecznika praw obywatelskich.

Komisje przyjęły projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego z 9 autopoprawkami. Przedstawicielka wnioskodawców senator Magdalena Kochan wyjaśniła, że przygotowano je po zapoznaniu się z uwagami do projektu, zgłoszonymi przez Sąd Najwyższy,  rzecznika praw obywatelskich i Helsińską Fundację Praw Człowieka.

Proponowana nowelizacja zakłada, że odszkodowanie i zadośćuczynienie przysługiwałoby w wypadku niewątpliwie niesłusznego przedstawienia zarzutów lub oskarżenia. Obecnie o odszkodowanie mogą ubiegać się osoby niesłusznie skazane, tymczasowo aresztowane lub zatrzymane. Projekt przewiduje ponadto, że we wszystkich wymienionych wypadkach roszczenia przedawniałyby się po 3 latach.

Rzecznik praw obywatelskich w stanowisku dotyczącym kwestii odszkodowania za niewątpliwie niesłuszne przedstawienie zarzutów lub oskarżenie zwrócił uwagę, że zdarzające się wypadki wieloletniego utrzymywania wobec podejrzanych lub oskarżonych osób stanu oskarżenia lub w stanie po przedstawieniu zarzutów są szczególnie dotkliwe, gdy dotyczą osób prowadzących działalność gospodarczą, wykonujących zawód zaufania publicznego lub pełniących funkcje państwowe. Choć osoby te nie są formalnie karane i objęte domniemaniem niewinności, narażone są na szereg negatywnych konsekwencji prowadzonego przeciwko nim postępowania karnego.

Projekt ustawy o zmianie ustawy o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego rozszerza krąg osób uprawnionych do ubiegania się o odszkodowanie lub zadośćuczynienie za doznane krzywdy. Prawo takie uzyskałyby osoby represjonowane przez radzieckie organy ścigania i wymiaru sprawiedliwości lub organy pozasądowe za działalność na rzecz niepodległego bytu państwa polskiego, które nie mieszkają lub nie mieszkały w Polsce w chwili śmierci, ale mieszkają lub mieszkały w chwili śmierci na ziemiach, które na mocy postanowień Traktatu Ryskiego były w granicach Polski.

W opinii rzecznika praw obywatelskich ustawowa przesłanka domicylu w odniesieniu do osób, które zmarły w wyniku represji, np. na skutek wykonania wyroku orzekającego karę śmierci lub w trakcie odbywania kary w radzieckim więzieniu po 5 lutego 1946 r., czyli ustaleniu granicy polsko-radzieckiej, może być uznana za kryterium, które w nieuzasadniony sposób różnicuje sytuację prawną podmiotów charakteryzujących się posiadaniem podobnej cechy relewantnej.

Komisje kontynuowały też rozpoczęte 25 czerwca 2020 r. pierwsze czytanie projektu ustawy o zmianie ustawy o państwowej kompensacie przysługującej ofiarom niektórych czynów zabronionych, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy – Kodeks postępowania karnego. Do projektu zgłoszono 7 poprawek uwzględniających uwagi przedstawione przez Ministerstwo Sprawiedliwości i Sąd Najwyższy. Komisje zaakceptowały wszystkie zmiany.

W celu przyspieszenia postępowań dotyczących przyznania kompensat w projekcie zaproponowano maksymalny, 6-miesięczny termin rozpoznania takich spraw. Rozszerzono też zakres dochodzonej przez osobę pokrzywdzoną zaliczki, w drodze zabezpieczenia roszczenia, o utracone zarobki lub inne środki utrzymania. Wprowadzono obowiązek informowania osób pokrzywdzonych o możliwości uzyskania zabezpieczenia na poczet kompensaty w pouczeniu o uprawnieniach i obowiązkach pokrzywdzonego w postępowaniu karnym. Rozwiązanie to ma przyczynić się do podniesienia poziomu wiedzy o uprawnieniach osób pokrzywdzonych w zakresie rekompensowania przez państwo uszczerbku majątkowego. Projekt przewiduje ponadto, że kompensaty wypłacane byłyby przez ministra sprawiedliwości z funduszu pomocy pokrzywdzonym oraz pomocy postpenitencjarnej.

Rzecznik praw obywatelskich zwrócił uwagę ustawodawcy, że instytucja kompensaty po nowelizacji ustawy nadal jest bardzo rzadko wykorzystywana przez osoby pokrzywdzone. W latach 2014-18 łączna kwota przyznanych kompensat wyniosła 365 tys. zł.

Zobacz inne aktualności Przejdż do wszystkich aktualności

Debata „Senat blisko obywatela. Co jest ważne dla Polski?” w Żyrardowie

28 marca 2024 r. w Żyrardowie kontynuowano dyskusję o samorządzie w ramach cyklu „Senat blisko obywatela. Co jest ważne dla Polski?”.

Spotaknie marszałek Senatu z premierem i ministrami rządu Ukrainy

Premier Denys Szmyhal wraz z delegacją rządową rozmawiał z marszałek Małgorzatą Kidawą-Błońską i przewodniczącymi komisji UE i gospodarki o dalszej współpracy

Wiceprzewodniczący Zgromadzenia Narodowego Wietnamu Tran Quang Phuong w Senacie

Wicemarszałek Michał Kamiński spotkał się w Senacie z wiceprzewodniczącym Zgromadzenia Narodowego Socjalistycznej Republiki Wietnamu Tranem Quang Phuongiem.