Legislacja

17 grudnia 2020 r. w godzinach nocnych zakończyło się 19. posiedzenie Senatu. Tego dnia Izba odrzuciła 2 ustawy, do 1 wprowadziła poprawkę, a 6 przyjęła bez poprawek. Zdecydowała o wniesieniu do Sejmu 6 projektów ustaw, zmieniła składy swoich komisji. Senat podjął też uchwałę upamiętniającą 50. rocznicę wydarzeń Grudnia ’70.

Senatorowie minutą ciszy uczcili pamięć zmarłego 17 grudnia 2020 r. senatora VII–IX kadencji Macieja Grubskiego.

Izba jednogłośnie podjęła uchwałę w sprawie upamiętnienia 50. rocznicy wydarzeń Grudnia ’70 (projekt grupy senatorów). Przekonany o szczególnym znaczeniu wydarzeń Grudnia ʼ70 dla dalszych dziejów Polski, Senat oddaje hołd wszystkim jego ofiarom. W uchwale zaznaczono, że wydarzenia Grudnia ʼ70 to heroiczny zryw Polaków przeciwko komunistycznej władzy, będący odpowiedzią na drastyczne podwyżki cen żywności, wprowadzone 12 grudnia1970 r. Protesty zostały krwawo stłumione, ale dały sygnał, że nadchodzi czas na zmianę. W uchwale podkreślono, że osoby odpowiedzialne za ofiary Grudnia ’70 nie zostały osądzone.

Senat odrzucił:

Ustawę o zmianie ustawy o działach administracji rządowej oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy). W uzasadnieniu wniosku o odrzucenie ustawy zaznaczono, że ustawa, która w założeniu miała zwiększać efektywność administrowania państwem, nie zrealizuje zamierzonego celu, a wręcz przyczynić się może do pogłębienia problemów związanych z dotychczasowym, niedoskonałym zarządzaniem administracją, w szczególności kadrami. Zwrócono uwagę na niekonstytucyjność m.in. przepisu umożliwiającego włączenie do korpusu służby cywilnej osób zajmujących dotychczas politycznie umocowane stanowiska podsekretarza stanu. Ustawa przewiduje m.in. wyodrębnienie nowych działów: geologia, leśnictwo, łowiectwo, centrum administracyjne rządu, a także utworzenie Narodowego Centrum Sportu. Stanowi konsekwencję reorganizacji Rady Ministrów i zmniejszenia liczby resortów. Centrum administracyjne rządu ma określać strategiczne kierunki rozwoju państwa i oceniać funkcjonalność jego struktur, analiz, prognoz i ocen skutków społeczno-gospodarczych projektowanych regulacji. Będzie także koordynować działania związane ze współdziałaniem rządu i premiera z prezydentem, Sejmem, Senatem i innymi organami państwowymi. Narodowe Centrum Sportu przejmie część obowiązków dotychczasowego Ministerstwa Sportu.

Ustawę o zmianie niektórych ustaw w celu zapewnienia w okresie ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii kadr medycznych (projekt poselski). W opinii Izby kolejna liberalizacja dostępu do wykonywania zawodów lekarza, lekarza dentysty, ratownika medycznego, pielęgniarki i położnej przez osoby, które uzyskały stosowne kwalifikacje poza Unią Europejską, stanowi zagrożenie dla życia lub zdrowia pacjentów, gdyż umożliwia ich wykonywanie przez osoby, których kwalifikacje zawodowe i znajomość języka polskiego nie zostaną należycie zweryfikowane. Senat zwrócił ponadto uwagę na niekonstytucyjność niektórych przepisów ustawy. Ustawa umożliwia zatrudnianie na uproszczonych zasadach lekarzy, dentystów, pielęgniarek, położnych i ratowników medycznych spoza Unii Europejskiej. Upraszcza także zasady powrotu do zawodu medycznego osobom mającym przerwę w jego wykonywaniu dłuższą niż 5 lat. Zakłada też, że wojewoda może powierzyć prowadzenie dyspozytorni medycznej dysponentowi zespołów ratownictwa medycznego, a kierownikiem zespołu może zostać ratownik lub pielęgniarka bez wymogu 5-letniego doświadczenia zawodowego.

Senat wprowadził 1 poprawkę do nowelizacji ustawy o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej (projekt rządowy) wydłużającą z 14 do 28 dni od wejścia w życie ustawy termin przekazania koordynatorowi informacji przez podmioty opracowujące projekty aktów prawnych. Nowela wdraża dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/958, która określa mechanizmy służące zapewnieniu przepisom dotyczącym dostępu do zawodów regulowanych, wykonywania tych zawodów i świadczenia usług transgranicznych – zgodności z zasadami proporcjonalności, uzasadnionego i niedyskryminującego charakteru.

Ustawy przyjęte bez poprawek:

Ustawa o zmianie ustawy o Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie (projekt rządowy) wprowadza szczególne rozwiązanie, modyfikujące zasady finansowania tej uczelni ze środków przeznaczonych na szkolnictwo wyższe i naukę. Przyznaje jej subwencję. Możliwość udzielenia akademii dotacji podmiotowej będzie też miał minister właściwy ds. wyznań religijnych oraz mniejszości narodowych i etnicznych.

Ustawa o zmianie ustawy o wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy) dostosowuje przepisy do orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości UE oraz wdrażająca przepisy Umowy wystąpienia Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z Unii Europejskiej, jeśli chodzi o prawa obywateli UE i członków ich rodzin do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich. Wprowadza m.in. ograniczenia przepływu osób z uwagi na zagrożenie dla bezpieczeństwa, jednolity format dokumentów wydawanych obywatelom UE oraz członkom ich rodzin, którzy korzystają ze swobody przemieszczania się, nowe przesłanki odmowy wydania wizy dla członka rodziny obywateli UE (złożenie fałszywych zeznań, przedstawienie podrobionych dokumentów, ubieganie się o wizę w celu obejścia prawa). Umożliwia Straży Granicznej przeprowadzenie wywiadu środowiskowego i sprawdzenia w miejscu pobytu obywatela UE w razie podejrzenia fikcyjnego małżeństwa. Określa minimalny zakres informacji, który ma się znajdować na dokumentach, regulacje dotyczące formatów dokumentów dla obywateli Zjednoczonego Królestwa w związku z zakończeniem 1 grudnia 2020 r. okresu przejściowego.

Ustawa o zmianie ustawy o zwalczaniu dopingu w sporcie (projekt rządowy) dostosowuje polskie normy prawne regulujące zagadnienia z zakresu walki z dopingiem w sporcie do znowelizowanej wersji Światowego Kodeksu Antydopingowego oraz Standardów Międzynarodowych, przyjętych podczas Światowej Konferencji Antydopingowej w Katowicach w 2019 r. Modyfikuje m.in. przepisy odnoszące się do unikania pobrania próbki fizjologicznej czy do zniechęcania osoby zgłaszającej naruszenie przepisów antydopingowych lub grożenia jej.

Ustawa o zmianie ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi oraz ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (projekt rządowy) przewiduje, że opłata na rzecz Funduszu Zajęć Sportowych dla Uczniów, wnoszona przez podmioty reklamujące napoje alkoholowe, ma być uiszczana na rachunek właściwego urzędu skarbowego. Powinno to umożliwić organom podatkowym powiązanie płatności z zadeklarowaną kwotą i ułatwić weryfikację wywiązania się z obowiązków przez podmioty reklamujące napoje alkoholowe oraz egzekwowanie należnej opłaty. Nowela nie zmienia terminu na wnoszenie tej opłaty, wprowadza też przepisy dotyczące zwrotów nadpłaty.

Ustawa o zmianie ustawy o dotacji przeznaczonej dla niektórych podmiotów (projekt rządowy) przedłuża o 7 lat finansowanie z budżetu prac zabezpieczających, likwidacyjnych czy odwadniających w zabytkowych kopalniach soli Bochnia i Wieliczka, dawnej kopalni siarki Machów i w obiektach Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu. Łączna wartość dotacji dla nich maksymalnie wyniesie 999,2 mln zł. Najwięcej środków ma otrzymać kopalnia soli w Wieliczce. W nowelizacji przewidziano również dotację dla Spółki Restrukturyzacji Kopalń, przeznaczoną na działalność centralnej przepompowni Bolko w Bytomiu, odwadniającej dawne wyrobiska rud cynku i ołowiu, a także dla Agencji Rozwoju Przemysłu, monitorującej sytuację w górnictwie, rynek węgla i postępy restrukturyzacji sektora węglowego.

Ustawa o zmianie ustawy o przedsiębiorstwach państwowych oraz ustawy o gospodarce komunalnej (projekt sejmowej Komisji do Spraw Petycji) realizuje postulat zawarty w petycji skierowanej do Sejmu. Dostosowuje odesłania i terminologię zawartą w ustawie nowelizowanej do aktualnego stanu prawnego. Porządkuje m.in. przepisy dotyczące odprawy przysługującej w wypadku odwołania dyrektora przedsiębiorstwa.

Senat zadecydował o wniesieniu do Sejmu 6 projektów ustaw.

Projekt ustawy o zmianie ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (inicjatywa grupy senatorów) zwiększa wysokość udziału jednostek samorządu terytorialnego we wpływach z PIT. W wypadku gmin ma on wzrosnąć z 39,34% do 43,93%, powiatów – z 10,25% do 11,49 %, województw – z 1,60% do 1,79%. Projekt przewiduje też zmianę wskaźnika w podstawie wyliczania udziałów gminy, powiatu i województwa we wpływach z PIT, stanowiącego dochód budżetu państwa. Celem projektowanej ustawy jest wyrównanie ubytków w dochodach jednostek samorządu terytorialnego, spowodowanych wprowadzeniem w 2019 r. zmian w ustawie z 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Podczas dyskusji senatorowie zwracali uwagę przede wszystkim na szybszy wzrost kosztów realizacji zadań przez samorządy w stosunku do wzrostu dochodów, a także nieadekwatność powierzanych zadań do środków. Senator Zygmunt Frankiewicz zaznaczył, że dochody jednostek samorządu terytorialnego wzrosły głównie z powodu programu 500+. „Dla tego programu samorząd jest jedynie kasjerem. To zaburza obraz sytuacji finansowej samorządu” – przekonywał. W jego ocenie potrzebna jest nowa ustawa o finansowaniu jednostek samorządu terytorialnego. Senator Jerzy Wcisła podkreślił, że część samorządów nie planuje w 2021 r. inwestycji współfinansowanych ze środków unijnych, gdyż nie ma wkładu własnego. Mówił też o rosnącej luce oświatowej, która wynosi prawie 26 mld zł. Z kolei senator Jan Maria Jackowski podkreślił, że największym problemem dla samorządu jest finansowanie zadań oświatowych. Zaznaczył, że spór między administracją rządową a samorządem dotyczy algorytmu podziału subwencji oświatowej. W jego ocenie rozwiązaniem tego problemu może być powrót do modelu, w którym wynagrodzenia dla nauczycieli to zadanie rządu, a za infrastrukturę odpowiadałby samorząd.

Projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny wykonawczy (inicjatywa grupy senatorów) ma na celu pełną realizację prawa osoby tymczasowo aresztowanej do kontaktu z obrońcą i uproszczenie czynności organizacyjnych organu procesowego. Zgodnie z proponowanymi przepisami, organ, do którego dyspozycji pozostaje tymczasowo aresztowany, po otrzymaniu informacji o ustanowieniu obrońcy niezwłocznie przesyła do dyrektora aresztu śledczego, gdzie przebywa tymczasowo aresztowany, zarządzenie o zgodzie na wielokrotne widzenie tego obrońcy z aresztowanym. Gdy aresztowany pozostaje w dyspozycji kilku organów, obrońca nie będzie musiał uzyskiwać zgody na widzenie od każdego z nich.

Projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (inicjatywa Komisji Ustawodawczej) przewiduje zwiększenie maksymalnej kwoty zwrotu utraconego wynagrodzenia lub dochodu, przysługującego świadkom w postępowaniach karnych i cywilnych za każdy dzień udziału w czynnościach postępowania, z 4,6% do 10% równowartości tzw. kwoty bazowej. Obecnie maksymalna kwota zwrotu wynosi 82,31 zł.

Projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo o aktach stanu cywilnego (inicjatywa grupy senatorów) zakłada, że wójtowie, burmistrzowie i prezydenci miast uzyskaliby dostęp do rejestru stanu cywilnego w zakresie w zakresie aktu urodzenia; chodzi o dane przewidziane dla odpisu skróconego aktu urodzenia. Jak napisano w uzasadnieniu do projektu, dzięki temu rozwiązaniu obywatele, którzy nie mają nadanego numeru PESEL, nie będą musieli dostarczać odpisu aktu urodzenia przy ubieganiu się o wydanie dowodu osobistego lub przy zameldowaniu.

Projekt ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników oraz ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (inicjatywa grupy senatorów) przewiduje dodatek do emerytur w wysokości 20 zł za każdy rok udokumentowanej czynnej służby dla strażaków ochotników, którzy przez co najmniej 20 lat byli członkami ochotniczych straży pożarnych (OSP) i brali bezpośredni udział w działaniach ratowniczych. Przyznawany byłby on także osobom, które pełniły służbę w analogicznych jednostkach ochotniczych straży pożarnych w innych państwach Unii Europejskiej.

Projekt ustawy o zmianie ustawy o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3, ustawy – Prawo oświatowe oraz ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (inicjatywa grupy senatorów) przewiduje, że rodzic przy zapisywaniu dziecka do żłobka lub klubu dziecięcego, a także dziennemu opiekunowi przedstawiałby informację, czy dziecko ma wymagane programem szczepień ochronnych szczepienia lub przeciwwskazania do szczepień. Zaświadczenie o wymaganych szczepieniach byłoby też dodatkowym kryterium podczas pierwszego etapu rekrutacji dzieci do przedszkoli lub oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych w wypadku większej liczby kandydatów. Jak napisano w uzasadnieniu do projektu, efektem wejścia w życie projektowanej ustawy będzie spadek liczby osób uchylających się od obowiązkowych szczepień i zarazem wzrost poziomu wyszczepialności, co bezpośrednio przełoży się na znacznie mniejszą liczbę zachorowań na choroby zakaźne.

Więcej o posiedzeniu w Diariuszu Senatu