Legislacja

Wykłady w roku akademickim 2020/21 będą odbywały się zdalnie, a laboratoria, seminaria, grupy ćwiczeniowe i zajęcia kliniczne będą prowadzone stacjonarnie – wynika z informacji, którą Komisji Nauki, Edukacji i Sportu przedstawiła wiceminister nauki Anna Budzanowska.

Tematem posiedzenia komisji była informacja ministra nauki i szkolnictwa wyższego o procesie dydaktycznym na wyższych uczelniach w czasie pandemii. Wiceminister nauki Anna Budzanowska podkreśliła, że podstawowym priorytetem Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego było i jest zapewnienie bezpieczeństwa wykładowcom, pracownikom uczelni i studentom. Zaznaczyła, że wszystkie tzw. tarcze antykryzysowe zawierały regulacje dotyczące nauki i szkolnictwa wyższego. Jak mówiła, miały one na celu usprawnienie funkcjonowania nauki, instytutów badawczych i innych podmiotów, aby ten sektor nie zamarł. „Można powiedzieć, że ze sfery realnej przeszliśmy w sferę wirtualną bardzo dynamicznie” – oceniła wiceminister. Podkreśliła, że okres pandemii zbiegł się z kolejnym etapem zmian wprowadzonych konstytucją dla nauki. „Opóźniliśmy terminy wejścia w życie m.in. przepisów regulujących status uczelni i ich podział na uczelnie akademickie i zawodowe, przedłużyliśmy okres, do którego uczelnie mogą korzystać ze starych zasad tworzenia studiów, opóźniliśmy wdrażanie nowych zasad prowadzenia studiów przygotowujących do wykonywania zawodu nauczyciela, przesunęliśmy o rok termin pierwszej ewaluacji prowadzonej według nowych zasad, umożliwiliśmy odbywanie zdalnych posiedzeń rad uczelni i senatów” – wyliczała wiceminister Anna Budzanowska. Inne wprowadzone zmiany to m.in.: uproszczenie zasad rekrutacji, zmiana zasad przyjmowania na studia laureatów i finalistów olimpiad przedmiotowych, uproszczenie obowiązków sprawozdawczych uczelni i instytucji naukowych, wydłużenie terminów składania prac doktoranckich, zmiana zasad przyznawania pomocy materialnej dla studentów, zwiększenie o 2% subwencji dla podmiotów naukowych, utrzymanie dotychczasowych zasad finansowania w uczelniach akademickich, instytutach naukowych Polskiej Akademii Nauk, instytutach badawczych i międzynarodowych instytutach naukowych, umożliwienie pozostawienia niewykorzystanych w 2020 r. dotacji w dyspozycji podmiotu, któremu zostały przyznane, przesunięcie do 30 czerwca 2023 r. terminu ogłoszenia konkursu w ramach programu „Regionalna inicjatywa doskonałości”. Wiceminister nauki poinformowała, że resort przygotował też rozwiązania legislacyjne, które umożliwiły kształcenie zdalne. „Ten obszar wymaga największej korekty i wystandaryzowania” – oceniła. „Wyzwaniem dla nas jest to, jak przygotować ten rok akademicki, a przynajmniej pierwszy semestr” – zaznaczyła. „Tam, gdzie jest to możliwe rektorzy starają się zorganizować zajęcia stacjonarne” – zapewniła. Podkreśliła też, że powrót uczelni do funkcjonowania w sferze realnej to nie tylko potrzeba bardzo mocno artykułowana przez studentów, ale też całej wspólnoty uczelni.

W trakcie dyskusji senator Michał Seweryński postulował prowadzenie zajęć stacjonarnych w grupach do 20 osób. Umożliwiłoby to spełnienie wymogów sanitarnych i nie byłoby, jego zdaniem, bardziej niebezpieczne niż wizyta w sklepie. Podkreślił, że takie rozwiązanie dawałoby szansę na prawdziwe studia, zgodne z istotą uniwersytetu. Senator Wojciech Konieczny apelował o rozszerzenie liczby placówek, w których studenci uniwersytetów medycznych mogliby odbywać praktyki. Na konieczność zmiany zasad sprawdzania matur zwrócił uwagę senator Józef Zając. Z kolei senator Bogdan Zdrojewski wskazał na problem z zatwierdzaniem wynagrodzeń dla nowo wybranych rektorów uczelni artystycznych.

Tego dnia odwołano senatora Wojciecha Koniecznego z funkcji zastępcy przewodniczącego komisji nauki w związku z jego rezygnacją i wybrano na to stanowisko senator Joannę Sekułę.

Komisja Rodziny, Polityki Senioralnej i Społecznej rozpatrzyła informację za okres 2018‒19 o funkcjonowaniu spółdzielni socjalnych, działających na podstawie ustawy z 27 kwietnia 2006 r. o spółdzielniach socjalnych.
Z informacji przedstawionej przez resort rodziny wynika, że liczba aktywnych spółdzielni socjalnych w latach 2018 i 2019 utrzymywała się na tym samym poziomie. Na koniec 2019 r. zatrudniały 8355 osób (66% na podstawie umowy o pracę), w tym 65% kobiet. Ponad 20% zatrudnionych to osoby z orzeczoną niepełnosprawnością. Więcej niż 60% spółdzielni socjalnych działało w jednej z 5 dziedzin: przetwórstwo przemysłowe (17,2%), handel hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdów samochodowych (14%), działalność w zakresie usług administrowania (12,9%), budownictwo (9,2%), zakwaterowanie i usługi gastronomiczne (7,2%).

Podczas posiedzenia Komisji Zdrowia senatorowie zajmowali się tematem dostępności świadczeń zdrowotnych i praw pacjenta w czasie epidemii COVID-19. „Prawa pacjenta niestety były łamane” –  powiedziała przewodnicząca komisji senator Beata Małecka-Libera, powołując się na dane przesłane przez Rzecznika Praw Pacjenta. Podkreśliła, że problemy pojawiły się chociażby w związku z przekształceniem części szpitali w placówki jednoimienne przez co niektóre regiony zostały pozbawione dostępu do pewnego typu świadczeń medycznych, które dany szpital do tej pory zapewniał. Pytała także o dostęp obywateli do podstawowej opieki zdrowotnej. „W wielu placówkach POZ są dla pacjentów nadal zamknięte, a teleporada nie spełnia wszystkich oczekiwań w stosunku do lekarzy rodzinnych. Podobnie było w przypadku gabinetów specjalistycznych. O wiele łatwiej było dostać się do gabinetów prywatnych niż publicznych” – mówiła. Postawiła także pytanie o nieprawidłowości w diagnostyce i leczeniu przewlekłych schorzeń i dotyczących zdrowia psychicznego.

Wiceminister zdrowia Józefa Szczurek-Żelazko i wiceprezes NFZ Bernard Waśko podkreślili, że w okresie pandemii wystąpiły pewne trudności, które, ich zdaniem, były następstwem trudnej sytuacji, z jaką musiała zmierzyć się służba zdrowia. Wiceminister zdrowia zaznaczyła, że wprowadzone rozwiązania prawne i rygory mają na celu przede wszystkim zabezpieczyć bezpieczeństwo pacjentów i personelu medycznego. Dlatego niektóre rodzaje świadczeń zostały ograniczone,  np. rehabilitacja lecznicza i leczenie uzdrowiskowe. Rekomendacje w zakresie sposobu innych świadczeń również mogły wpłynąć na zmniejszenie się liczby ich wykonania. Wiceprezes NFZ mówił, że na spadek wykonanych świadczeń miały po pierwsze, ograniczenia administracyjne, dotyczące leczenia uzdrowiskowego, rehabilitacji czy przekształcenie części szpitali w jednoimienne. Po drugie, postawa samych podmiotów leczniczych, z których część, mając do tego prawo, ograniczyła lub zawiesiła działalność, np. niektóre gabinety stomatologiczne czy przychodnie specjalistyczne. Trzeci ważny czynnik dotyczy zachowania samych pacjentów, którzy kierując się lękiem przez zarażeniem, odwoływali wizyty i planowane badania.

Na duży problem w dostępie do opieki zdrowotnej, m.in. pacjentów onkologicznych i kardiologicznych, wskazywały przedstawicielki organizacji pacjenckich. Dorota Korycińska, prezes Ogólnopolskiej Federacji Onkologicznej, wskazywała na opóźnienia w diagnostyce i leczeniu pacjentów onkologicznych, o czym świadczy mniejsza liczba wydanych kart Diagnostyki i Leczenia Onkologicznego, co pociąga za sobą tragiczne skutki. Wskazywała, że pacjenci pozostawieni są sami sobie, gdyż brakuje skoordynowanych działań i rzetelnej informacji. Jej zdaniem ani ministerstwo, ani NFZ nie koordynują działań i nie monitorują w wystarczający sposób ciągle zmieniającej się sytuacji.

Prezes Porozumienia Pracowników Ochrony Zdrowa Bożena Janicka podkreśliła, że POZ-ty realizują swoje zadania poprzez teleporadę tylko w początkowej fazie diagnostyki, aby przeprowadzić wywiad z pacjentem. Nie oznacza to, że przychodnie są przed pacjentem zamknięte, ponieważ przypadki, które tego wymagają, są diagnozowane podczas wizyty. Jej zdaniem dobra forma ochrony także samych pacjentów przed niepotrzebnym ryzykiem. Dodała, że po zamknięciu części szpitali lekarze POZ przejęli część ich zadań.

Komisje: Rodziny, Polityki Senioralnej i Społecznej oraz Nauki, Edukacji i Sportu na posiedzeniu przyjęły przedstawioną przez Rzecznika Praw Dziecka Mikołaja Pawlaka „Informację o działalności Rzecznika Praw Dziecka za 2019 r. wraz z uwagami o stanie przestrzegania praw dziecka”.

Jak powiedział Mikołaj Pawlak, jego urząd stojący na straży praw dziecka, działa coraz  prężniej, o czym świadczy liczba załatwianych spraw. W 2019 r. do Biura wpłynęły 1953 nowe sprawy w zakresie prawa rodzinnego, karnego, dla nieletnich, a z poprzednich lat do rozwiązania pozostało 1437 spraw. Podkreślił, że wcześniej Biuro aktywnie przystępowało do 3-4 spraw na 100, które wpływały, obecnie z zasady biuro przystępuje do wszystkich tych spraw. W obszarze edukacji i wychowania wpłynęło 2115 nowych spraw w ub.r., a z lat poprzednich pozostało 919. Rzecznik podkreślił, że często osobiście bierze udział w postępowaniach sądowych, bo dzieci często nie mają właściwej reprezentacji w toku postępowania karnego, więc Rzecznik Praw Dziecka jest w takich sytuacjach przy dzieciach.

RPD ocenił, że bardzo dobrą instytucją jest Dziecięcy Telefon Zaufania. Jak poinformował w ub.r. było 23 539 takich telefonów, z czego blisko 20 000 tys. stanowiły sprawy „zaufania”, a blisko 3900 – interwencyjne.  Z tych rozmów Biuro podjęło 312 spraw.

Rzecznik przedstawił Komisjom sprawozdanie ze swojej działalności na piśmie.

Link do pobrania informacji Rzecznika Praw Dziecka https://www.senat.gov.pl/download/gfx/senat/pl/senatdruki/10780/druk/100.pdf

Komisja Spraw Emigracji i Łączności z Polakami za Granicą zapoznała się z raportem na temat sytuacji ośrodków polonoznawczych w Europie i USA  i ich wspierania przez państwo polskie. Jak mówił autor raportu prof. Michał Nowosielski, przygotowując go, badano ogólną kondycję zagranicznych jednostek naukowych zajmujących się nauką polonoznawczą.

Wynika z nich, że ośrodki te promują państwo polskie za granicą, są ważne dla Polonii, a także dla polskich uczelni i jednostek naukowych, gdyż często ich współpraca owocuje nowymi programami. Z analizy wynika, że działalność ośrodków polonoznawczych nastawiona jest raczej na nauczanie języka i kultury polskiej niż na badania, brakuje oferty szeroko rozumianych studiów polonoznawczych. Na funkcjonowanie katedr polonoznawczych wpływ ma regres, jaki obecnie dotyczy w ogóle humanistycznych kierunków naukowych w krajach Europy Zachodniej, co przekłada się również na ich finansowanie.

Mówiąc o zakresie i formach wsparcia ośrodków polonoznawczych za granicą, prof. Michał Nowosielski powiedział, że główną rolę odgrywa tu Narodowa Agencja Wymiany Akademickiej, która prowadzi programy, nastawione przede wszystkim na nauczanie i promocję języka polskiego z elementami wiedzy na temat kultury, historii i miejsca Polski w świecie. Takie programy to: „Lektorzy” (85 lektorów języka polskiego w 35 krajach), „Polonista”, „Promocja języka polskiego” oraz kursy języka i kultury polskiej. Wsparciem zagranicznych ośrodków polonoznawczych zajmują się również resorty nauki i spraw zagranicznych.
Prof. Michał Nowosielski ocenił, że brakuje zarówno gotowej strategii wspierania przez państwo polskie tych jednostek, jak i systematycznej jego ewaluacji. Współpracę przy opracowywaniu tej strategii zadeklarowała dyrektor Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej Grażyna Żebrowska.

Komisja Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej zapoznała się ze „Sprawozdaniem z działalności regionalnych izb obrachunkowych i wykonania budżetu przez jednostki samorządu terytorialnego w 2019 r.”. Przedstawiono w nim informacje o działalności regionalnych izb obrachunkowych w zakresie zapewnienia zgodnego z prawem prowadzenia gospodarki finansowej przez jednostki samorządu terytorialnego i ich związki. Jak poinformowali przedstawiciele regionalnych izb obrachunkowych, w 2019 r. przeprowadzono 1120 kontroli gospodarowania finansowego przez jednostki samorządu terytorialnego, które ujawniły 12 tys. nieprawidłowości. Zastosowanie się do wystąpień pokontrolnych dało zysk w wysokości ok. 10 mln zł. Podkreślano, że zakres kontroli przeprowadzanych przez regionalne izby obrachunkowe rozszerza się z roku na rok, ponieważ wzrasta liczba zadań wykonywanych przez jednostki samorządu terytorialnego. Wśród wniosków de lege ferenda przedstawiciele regionalnych izb obrachunkowych wymieniali m.in. konieczność zmiany w ustawie o finansach publicznych, dotyczącej delegowania zadań w zakresie uchwał w sprawie budżetu jednostek samorządu terytorialnego. Senator Wadim Tyszkiewicz zadeklarował współpracę komisji w tej sprawie.

Senatorom przedstawiono też informacje dotyczące wykonania budżetu przez wszystkie jednostki samorządu terytorialnego w 2019 r. Dochody jednostek  samorządu terytorialnego w 2019 r. wyniosły 280 mld zł (wzrost o 10%), wydatki kształtowały się na podobnym poziomie. Nastąpiła zmiana struktury wydatków. Odnotowano wzrost wydatków bieżących, a spadek ‒ majątkowych i w zakresie realizacji projektów unijnych.

Komisje: Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej oraz Praw Człowieka, Praworządności i Petycji będą proponować wprowadzenie 20 poprawek do nowelizacji ustawy o szczególnych zasadach usuwania skutków prawnych decyzji reprywatyzacyjnych dotyczących nieruchomości warszawskich, wydanych z naruszeniem prawa, ustawy o komercjalizacji i niektórych uprawnieniach pracowników oraz ustawy o gospodarce nieruchomościami.

Komisje opowiedziały się m.in. za wprowadzeniem do ustawy przepisu, który zapewni ochronę praw lokatorów komunalnych z jednoczesnym umożliwieniem zwrotów budynkówjednorodzinnych. Przyjęty przez Sejm zapis uniemożliwia zwrot domów jednorodzinnych, w których zamieszkuje choć jeden lokator komunalny czy „komercyjny”.  Zdaniem wnoszących te poprawkę Warszawa dysponuje wystarczającym zasobem mieszkaniowym, aby zapewnić mieszkania wszystkim lokatorom komunalnym zamieszkałym w budynkach jednorodzinnych, którzy nadal będą chcieli korzystać z zasobu komunalnego. Komisje  zaproponowały skreślenie  przepisu, który uniemożliwiłby zwrot nieruchomości z uwagi na zbycie praw rzeczowych lub oddanie do odpłatnego korzystania na rzecz osób trzecich jakiejkolwiek części nieruchomości na jakikolwiek okres czasu. Według senatorów przepis ten umożliwia wydanie decyzji odmownej ws. zwrotu  praktycznie w przypadku każdej nieruchomości. Senatorowie są za dodaniem przepisu, który umożliwi zawiadamianie stron o wydanych  decyzjach, dotyczących odmowy ustanowienia prawa użytkowania wieczystego w stosunku do nieruchomości, które są przeznaczone na cele publiczne i do celów użyteczności publicznej, za pośrednictwem Biuletynu Informacji Publicznej m.st. Warszawy. Inna ważna poprawka senacka umożliwia organowi umorzenie postępowania w części dotyczącej „nieaktywnych” lub „nieustalonych” stron, przy dalszym procedowaniu w zakresie stron, które aktywnie ubiegają się o przyznanie jej praw do nieruchomości. Według senatorów zmiana ta pozwoli na skuteczne kończenie postępowań, w których są spełnione przesłanki do odmowy zwrotu nieruchomości. Obecnie wiele postępowań dekretowych jest zawieszonych z uwagi na brak możliwości ustalenia wszystkich stron postępowania. Senatorowie opowiedzieli się za przyjęciem poprawki senatora Wiktora Durlaka, który zaproponował, by w przypadku śmierci osoby, której komisja przyznała odszkodowanie, przeszło ono na jej następców prawnych. Komisje zaproponowały też, by Skarb Państwa przejął od m.st. Warszawy (wraz ze środkami finansowymi) wszelkie zobowiązania jak i wierzytelności związane z kwestią orzeczonych przez komisję obowiązków zwrotu nienależnych świadczeń.

Celem nowelizacji ustawy jest  zapewnienie sprawniejszego działania Komisji, której zadaniem jest wyjaśnianie nieprawidłowości i uchybień w działalności organów i osób prowadzących postępowania w przedmiocie wydawania decyzji reprywatyzacyjnych dotyczących nieruchomości warszawskich.

Komisje: Ustawodawcza oraz Praw Człowieka, Praworządności i Petycji pracowały nad projektem ustawy o zmianie ustawy – Prawo o notariacie, który wprowadza obowiązek utrwalenia przez notariusza przebiegu czynności notarialnych za pomocą urządzeń utrwalających obraz i dźwięk. Przewiduje ponadto zmiany zmierzające do usprawnienia postępowania dyscyplinarnego w sprawach o delikty dyscyplinarne popełniane przez notariuszy, a także wydłużenie okresu przedawnienia karalności przewinień dyscyplinarnych. Doprecyzowuje też regulacje dotyczące kosztów postępowania dyscyplinarnego i instytucji zawieszenia w czynnościach zawodowych w toku postępowania dyscyplinarnego. Proponowane zmiany, zdaniem wnioskodawcy inicjatywy – Komisji Ustawodawczej, wynikają z konieczności zapewnienia pełniejszej realizacji zasady bezpieczeństwa obrotu prawnego oraz skuteczniejszego postępowania dyscyplinarnego. Zdaniem senator Lidii Staroń proponowane zmiany są potrzebne i oczekiwane przez obywateli. Jak mówił przewodniczący Komisji Ustawodawczej senator Krzysztof Kwiatkowski, projekt nie jest wyrazem braku zaufania do notariuszy, ma przede wszystkim zwiększyć bezpieczeństwo obrotu prawnego. Podczas posiedzenia projekt negatywnie ocenili przedstawiciele samorządu notariuszy. Pozytywną opinię przedstawiło natomiast Ministerstwo Sprawiedliwości. Komisja zdecydowała o kontynuowania pierwszego czytania projektu 28 września 2020 r.

Komisja Gospodarki Narodowej i Innowacyjności zaproponuje wprowadzenie 39 poprawek do ustawy o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw. Na podstawie art. 69 ust. 1 Regulaminu Senatu przedstawi ponadto wniosek o podjęcie inicjatywy ustawodawczej, mającej na celu zabezpieczenie kobiet w ciąży, które z powodu obniżenia wymiaru czasu pracy i wynagrodzenia w związku z epidemią, mogłyby mieć obniżone świadczenia podczas urlopu macierzyńskiego.

Komisja gospodarki kontynuowała, rozpoczęte 17 sierpnia 2020 r., rozpatrywanie tzw. drugiej tarczy antykryzysowej dla turystyki. Propozycje 25 poprawek do ustawy przedstawiło Biuro Legislacyjne Kancelarii Senatu. 7 zmian zaproponowali przedstawiciele ministerstw: rodziny, rozwoju i sprawiedliwości; formalnie zgłosił je senator Wojciech Piecha. Jedna z poprawek resortu rodziny zakładała wyrównanie zasiłku chorobowego w taki sposób, aby przy wyliczaniu podstawy jego wymiaru nie uwzględniano zmniejszonego na podstawie przepisów tzw. ustaw covidowych wymiaru czasu pracy lub wynagrodzenia. Przedstawicielka Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej wyjaśniła, że rozwiązanie to obejmie też osoby, które przeszły z zasiłku chorobowego na świadczenie rehabilitacyjne. Podobną poprawkę zgłosiła senator Magdalena Kochan, ale dotyczyła ona tylko kobiet w ciąży. Senackie biuro legislacyjne zwróciło uwagę, że zmiany te wykraczają poza materię ustawy. Senator Magdalena Kochan złożyła więc wniosek o podjęcie inicjatywy ustawodawczej w tej sprawie w trybie art. 69 Regulaminu Senatu. Zapewniła też, że w projekcie ustawy zostaną uwzględnione sugestie resortu rodziny. 12 poprawek zaproponowali ponadto senatorowie Kazimierz Kleina, Marek Komorowski i Adam Szejnfeld. Najważniejsze z nich przewidywały zmniejszenie z 80 do 75% limitu spadku dochodów, który uprawnia przedsiębiorcę do uzyskania świadczenia, a także rozszerzenie kręgu podmiotów, które mogą skorzystać ze świadczenia postojowego i obniżenia składek ZUS, m.in. o agencje transportowe i reklamowe, pilotów wycieczek i przewodników turystycznych oraz działalność związaną z organizacją targów, wystaw i kongresów. Pierwsza z tych propozycji uzyskała akceptację przedstawiciela rządu. Podczas dyskusji ustawę negatywnie ocenił senator Adam Szejnfeld. Jego zdaniem nie obejmuje ona bardzo wielu firm turystycznych oraz tych podmiotów, które działają na rzecz branży turystycznej. Z kolei senator Wojciech Piecha apelował o przyjęcie ustawy, aby branża turystyczna mogła skorzystać z zaplanowanych 700 mln zł i dzięki temu przetrwać kryzys.

W wyniku głosowań poparcie komisji uzyskały wszystkie poprawki biura legislacyjnego i senatorów Kazimierza Kleiny, Marka Komorowskiego i Adama Szejnfeldaoraz 2 zmiany senatora Wojciecha Piechy. Komisja przyjęła też wniosek senator Magdaleny Kochan w sprawie podjęcia inicjatywy ustawodawczej.

Tzw. tarcza antykryzysowa dla branży turystycznej wprowadza instrumenty mające wzmocnić pomoc dla przedstawicieli branży turystycznej.