Inne

14 lutego 2001r. odbyło się 75. posiedzenie Senatu. Obradom przewodniczyli marszałek Alicja Grześkowiak oraz wicemarszałkowie Tadeusz Rzemykowski i Marcin Tyrna.

Na sekretarzy posiedzenia wyznaczono senatorów Jolantę Danielak i Jerzego Pieniążka; listę mówców prowadził senator J. Pieniążek.

Przewodnicząca posiedzeniu marszałek A. Grześkowiak przypomniała, że w wyborach uzupełniających do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, przeprowadzonych 28 stycznia br., z okręgów wyborczych obejmujących obszary województw chełmskiego i wrocławskiego istniejących do 31 grudnia 1998 r. na senatorów zostali wybrani: w okręgu wyborczym obejmującym obszar województwa wrocławskiego - senator Bogusław Litwiniec, a w okręgu wyborczym obejmującym obszar województwa chełmskiego - senator Adam Rychliczek.

Marszałek poinformowała też, że przed przystąpieniem do obrad nowo wybrani senatorowie złożą ślubowanie senatorskie.

Ponieważ senator A. Rychliczek nie mógł uczestniczyć w posiedzeniu Senatu, więc ślubowanie senatorskie złożył senator B. Litwiniec, natomiast ślubowanie senatora A. Rychliczka odbędzie się w terminie późniejszym.

Zatwierdzony przez Izbę porządek obrad obejmował 5 punktów:

-stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o ochronie informacji niejawnych,

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o postępowaniu z substancjami zubożającymi warstwę ozonową*,

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o radiofonii
i telewizji,

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o rolnictwie ekologicznym*,

uchwała Senatu Rzeczypospolitej Polskiej w sprawie wyrażenia zgody na powołanie Rzecznika Praw Dziecka.

*Ustawa zawiera przepisy dostosowujące polskie prawodawstwo do prawa Unii Europejskiej.

Senat uchwalił poprawki do ustawy o zmianie ustawy o ochronie informacji niejawnych

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 100. Posiedzeniu, 3 lutego br. Do Senatu przekazano ją 5 lutego br. i tego samego dnia marszałek Senatu, zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierowała ją do Komisji Obrony Narodowej oraz Komisji Praw Człowieka i Praworządności. Komisje po rozpatrzeniu ustawy przygotowały wspólne sprawozdanie w tej sprawie i zaproponowały wprowadzenie 2 poprawek.

Sprawozdanie połączonych komisji przedstawił senator Zbigniew Romaszewski. Jak stwierdził, rozpatrywana nowelizacja sejmowa jest wynikiem orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, który 10 maja 2000 r. rozpatrywał skargę rzecznika praw obywatelskich dotyczącą zgodności art. 42 ust. 1 ustawy o ochronie informacji niejawnych z art. 45 i 77 konstytucji oraz z art. 13 konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Chodzi o to, że ustawa o ochronie informacji niejawnych w art. 42 ust. 1 wykluczała drogę odwoławczą. Zarzut, który został postawiony przez rzecznika praw obywatelskich, wskazywał na ten poważny mankament, czyli niezgodność z istotnymi źródłami prawa. W  swoim orzeczeniu Trybunał Konstytucyjny uchylił art. 42 ust. 1 z dniem 31 stycznia br. Dlatego ustawa rozpatrywana przez Senat ma tryb pilny. Również dlatego przepisy wprowadzające ustawę przewidują wejście w życie ustawy z dniem ogłoszenia, z mocą wsteczną od 1 lutego br.

W opinii senatora Z. Romaszewskiego, omawiana ustawa dotyczy dwóch istotnych kwestii. Pierwsza to dostosowanie ustawy o ochronie informacji niejawnych do orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. Druga, która powstała w trakcie prac Sejmu, dotyczy poprawek związanych z art. 27 ustawy.

Jak poinformował senator sprawozdawca, na wniosek rządu Sejm przyjął następujące postępowanie odwoławcze w sprawach orzeczeń odmawiających wydania poświadczenia bezpieczeństwa osobom ubiegającym się o dostęp do informacji niejawnych. Osobie, która podlega postępowaniu sprawdzającemu i w stosunku do której orzeczenie Urzędu Ochrony Państwa jest negatywne, przysługuje odwołanie - w wypadku postępowań zwykłych - odpowiednio do szefa Urzędu Ochrony Państwa i szefa Wojskowych Służb Informacyjnych, a w wypadku Policji i Straży Granicznej - do odpowiednich szefów tych instytucji. Dotyczy to postępowania zwykłego, czyli postępowania sprawdzającego obejmującego dostęp do informacji opatrzonych klauzulą "poufne".

Jeżeli chodzi o postępowanie rozszerzone i postępowanie specjalne, dotyczące dostępu do informacji tajnych lub informacji ściśle tajnych, przysługuje odwołanie do prezesa Rady Ministrów, któremu przysługują odpowiednie prawa wglądu w materiał dowodowy przedstawiany przez Urząd Ochrony Państwa. Ta procedura odwoławcza jest klasyczną procedurą odwoławczą, poza jednym elementem, który się w niej pojawia. Mianowicie decyzja prezesa Rady Ministrów nie wymaga uzasadnienia. Na tę decyzję przysługuje zażalenie do Naczelnego Sądu Administracyjnego, który skargę rozpoznaje na posiedzeniu niejawnym. Wydając wyrok, uzasadnienie dołącza tylko wtedy, gdy uwzględni skargę. W przeciwnym  razie uzasadnienie nie jest przedstawiane. Skarżącemu oraz osobie upoważnionej do obsady stanowiska doręcza się wyłącznie odpis wyroku. W postępowaniu może to znaleźć swoje zakończenie w rewizji nadzwyczajnej, do której stosują się zwykłe przepisy dotyczące rewizji nadzwyczajnych orzeczeń Naczelnego Sądu Administracyjnego, z zastrzeżeniem niejawności procedury i zlikwidowania obowiązku wydawania uzasadnienia na piśmie.

Jak stwierdził senator Z. Romaszewski, przyjęte przez Sejm rozwiązania dają możliwość wnoszenia skargi na postępowanie administracyjne, którym w jakiś sposób jest wydanie decyzji przez Urząd Ochrony Państwa, a także otwierają drogę sądową w postępowaniu administracyjnym. Senator sprawozdawca zaznaczył jednak, że ustawodawcy nie do końca udało się rozwiązać wszystkie problemy, jakie stwarza sytuacja konstytucyjna państwa, i ta ustawa ma pewne braki. Do tych braków senator zaliczył na przykład przepis art. 48 ł, mówiący o rewizji nadzwyczajnej. Trudno sobie wyobrazić obrońcę, który byłby w stanie napisać rewizję nadzwyczajną, nie mając uzasadnienia wyroku.

W opinii senatora, wątpliwości budzi również postępowanie przed Naczelnym Sądem Administracyjnym. Komisje senackie nie były w stanie tego uzupełnić, ponieważ wykraczałoby to poza zakres ustawy nowelizującej, na co nie zezwala nam konstytucja. Taki mankament więc istnieje i za chwilę będzie on znowu powodem głębokiego kryzysu. Jest to kwestia tego rodzaju, że rozpatrując odwołanie czy skargę, Naczelny Sąd Administracyjny będzie musiał mieć dostęp do informacji niejawnych, przy czym można domniemywać, że w bardzo szerokim zakresie będą to informacje ściśle tajne. I w tym momencie natrafiamy na zasadniczy problem, który pojawiał się już w mediach i który przedstawiał Urząd Ochrony Państwa, a mianowicie problem dostępu sędziów do informacji niejawnych. Senator przypomniał, że były podejmowane pewne działania ze strony Urzędu Ochrony Państwa, ale służby związane z ochroną tajemnicy państwowej zaprzestały tych działań pod wpływem reakcji na kwestię przeprowadzania postępowania sprawdzającego wobec sędziów.

Kończąc tę część swojej wypowiedzi, senator Z. Romaszewski zwrócił uwagę, że sytuacja, która powstała, generalnie jest wynikiem zdecydowanie nieprawidłowych rozwiązań konstytucyjnych. Warunek istnienia drogi odwoławczej, czego wymaga art. 13 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, jest możliwy do spełnienia. Konwencja przewiduje, że musi istnieć taka droga odwoławcza, i fakt, że tej drogi nie było, w przekonaniu senatora, to poważny mankament ustawy. Niewątpliwie powinna funkcjonować tego rodzaju komisja, z tym że powinna ona funkcjonować, tak jak na całym świecie, jako organ rządowy. Zdaniem senatora, orzekanie przez sądy w sprawach dotyczących dostępu do informacji niejawnych nie jest najlepszym rozwiązaniem. Siłą rzeczy musi rodzić pewne konflikty i nieporozumienia, na przykład przy rewizji nadzwyczajnej. Komisje nie znalazły jednak pomysłu na rozwiązanie tego problemu.

Senator Z. Romaszewski wyraził pogląd, że w tej chwili jest moment, żeby zdać sobie sprawę, iż istnieje również taka wartość jak państwo, wobec którego trzeba bardzo wyważyć interesy jednostkowe jego obywateli. Zdaniem senatora, konstytucja właśnie w tej kwestii poszła za daleko i ta ustawa jest tego wyrazem. Niemniej jednak komisja nie wnosiła w tej części poprawek, ponieważ poprawki, o których trzeba by mówić - a więc kwestia postępowania sprawdzającego wobec sędziów NSA czy sędziów sądów powszechnych - wykraczają poza obszar ustawy.

Odrębną sprawą jest kwestia dotycząca nowelizacji art. 27. Problem ten powstał w Sejmie; generalnie sprowadzał się do tego, ażeby postępowaniu sprawdzającemu nie poddawać ani prezesa Rady Ministrów, ani członków powoływanego rządu, rządu powoływanego w trybie art. 154 i 155 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Emocje z tym związane i pośpiech były tak duże, że w art. 27 popełniono poważne błędy legislacyjne.

Jako istotną kwestię senator sprawozdawca wskazał ust. 7. Proponowano w nim, żeby w stosunku do kandydatów na stanowiska, o których mowa w ust. 6 (chodzi o premiera i członków Rady Ministrów, jak również kandydatów do naczelnych urzędów państwa), z wyłączeniem powoływanych w trybie art. 154 i 155 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, postępowanie sprawdzające przeprowadzała właściwa służba ochrony państwa itd. W tym wypadku nic się zmienia. Stosowano jednak wyłączenie postępowania sprawdzającego w wypadku premiera, powoływanego przez prezydenta Rzeczypospolitej oraz tych członków nowej Rady Ministrów, których też powołuje prezydent. Komisje stanęły na stanowisku, że z merytorycznego punktu widzenia to wyłączenie jest niesłuszne. Nie mamy ani prawa, ani możliwości, ażeby pozbawiać prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej prawa do poznania stanowiska Urzędu Ochrony Państwa w sprawie powoływanych przez niego członków Rady Ministrów. Taka praktyka dotychczas istniała i zarówno prezydent, jak i prezes Rady Ministrów mieli możliwość zweryfikowania powoływanych przez siebie kandydatów. W związku z tym komisja uznała, że takie postępowanie powinno być prowadzone zarówno w stosunku do kandydata na prezesa Rady Ministrów, jak i kandydatów na członków Rady Ministrów, a  wyniki tego postępowania powinny być przedstawiane prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej.

Novum, które komisja uznała za istotne, dotyczy wprowadzenia do ustawy ust. 7a. Zdaniem senatora sprawozdawcy, jest to bardzo istotna poprawka, ponieważ zgodnie z konstytucją prezesa Rady Ministrów i rząd powołuje prezydent. Niemniej jednak przy powołaniu rządu po exposé premiera odbywa się głosowanie nad wotum zaufania do rządu. Wydaje się, że jest to sytuacja, w której głosujący posłowie powinni mieć również dostęp do stanowiska, jakie zajął Urząd Ochrony Państwa w wyniku postępowania sprawdzającego, dotyczącego zarówno kandydata na premiera, jak i kandydatów do nowego rządu. Jak stwierdził senator, nie zmniejsza to praw prezydenta i parlamentu do powołania rządu i Rady Ministrów. Proponowana poprawka w ust. 7a poprawka reguluje tę sytuację w ten sposób, że wyniki postępowania sprawdzającego, które wpływają do prezydenta Rzeczypospolitej, są przekazywane marszałkowi Sejmu, a marszałek Sejmu udostępnia to stanowisko posłom przed głosowaniem nad wotum zaufania. Uzasadnienie stanowiska, które przedstawia Urząd Ochrony Państwa, jest równocześnie dostępne dla posłów w gabinecie marszałka, z odpowiednią klauzulą tajności, zgodnie z przepisami dotyczącymi ochrony informacji niejawnych.

W dyskusji senator Ryszard Jarzembowski zgłosił wniosek o przyjęcie bez poprawek nowelizacji ustawy o ochronie informacji niejawnych.

W przerwie w obradach odbyło się posiedzenie Komisji Obrony Narodowej oraz Komisji Praw Człowieka i Praworządności, które ustosunkowały się do przedstawionych w toku debaty wniosków i przygotowały wspólne sprawozdanie w tej sprawie.

Sprawozdanie połączonych komisji przedstawił senator Z. Romaszewski, który poinformował, że połączone komisje podtrzymały swoje stanowisko w sprawie wprowadzenia poprawek do rozpatrywanej ustawy sejmowej.

Zgodnie z art. 54 ust. 1 Regulaminu Senatu w pierwszej kolejności przeprowadzono głosowanie nad wnioskiem o przyjęcie ustawy bez poprawek. Na 93 obecnych senatorów 40 głosowało za wnioskiem, 50 było przeciw, a 3 osoby wstrzymały się od głosu.

Wobec odrzucenia wniosku o przyjęcie ustawy bez poprawek przystąpiono do głosowania nad poprawkami przedstawionymi przez Komisję Obrony Narodowej oraz Komisję Praw Człowieka i Praworządności.

Poprawka pierwsza, do art. 27, przywracająca możliwość przeprowadzenia postępowania sprawdzającego w stosunku do kandydatów na stanowiska prezesa Rady Ministrów oraz członków Rady Ministrów uzyskała poparcie 54 senatorów, przeciw było 35, 2 osoby wstrzymały się od głosu.

Poprawkę drugą, dodającą w art. 27 nowy ust. 7a zmierzała do tego, aby opinię z uzasadnieniem, sporządzoną przez właściwe służby ochrony państwa, dotyczącą nowo powołanego prezesa Rady Ministrów i członków Rady Ministrów, prezydent RP przekazywał marszałkowi Sejmu. Z samą opinią marszałek Sejmu miałby zapoznawać posłów przed głosowaniem nad udzieleniem Radzie Ministrów wotum zaufania, z uzasadnieniem zaś opinii posłowie mogliby się zapoznać pod warunkiem zachowania przepisu o ochronie informacji niejawnej. Tę zmianę poparło 52 senatorów, 38 było przeciw, 3 wstrzymało się od głosu.

Następnie 54 głosami za, przy 32 przeciw i 7 wstrzymujących się, Senat podjął uchwałę w sprawie ustawy o zmianie ustawy o ochronie informacji niejawnych:

Senat, po rozpatrzeniu uchwalonej przez Sejm na posiedzeniu w dniu 3 lutego 2001 r. ustawy o zmianie ustawy o ochronie informacji niejawnych, wprowadza do jej tekstu następujące poprawki:

1) w art. 1 w pkt 6 :

a) skreśla się lit. a) oraz lit. b);

b) w lit. d) skreśla się wyrazy "z wyłączeniem kandydatów powoływanych w trybie art. 154 i 155 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,";

2) w art. 1 w pkt 6 dodaje się lit. e) w brzmieniu:

"e) dodaje się ust. 7a w brzmieniu:

"7a.Opinię z uzasadnieniem, o której mowa w ust. 7, dotyczącą osób powołanych na stanowiska w trybie art. 154 lub 155 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej przekazuje Marszałkowi Sejmu. Z opinią Marszałek Sejmu zapoznaje posłów przed głosowaniem nad udzieleniem Radzie Ministrów wotum zaufania. Z uzasadnieniem opinii posłowie mogą zapoznać się z zachowaniem przepisów o ochronie informacji niejawnych.";".

Ustawa o postępowaniu z substancjami zubożającymi warstwę ozonową - przyjęta z poprawkami

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 100. posiedzeniu, 3 lutego br. Do Senatu została przekazana 5 lutego. Tego samego dnia marszałek Senatu, zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierowała ją do Komisji Nadzwyczajnej Legislacji Europejskiej. Komisja po rozpatrzeniu ustawy przygotowała swoje sprawozdanie w tej sprawie.

Przedstawił je senator Bogdan Tomaszek. Jak poinformował, komisja na posiedzeniu 9 lutego br. rozpatrzyła zapisy uchwalonej ustawy, zapoznała się z opinią Biura Legislacyjnego Kancelarii Senatu, opinią Biura Studiów i Ekspertyz Sejmu oraz opinią doktora Jerzego Jendrośki z Centrum Prawa Ekologicznego we Wrocławiu, a także wysłuchała uzasadnień przedstawicieli rządu, przedstawionych w trakcie obrad.

Senator sprawozdawca podkreślił, że celem uchwalonej ustawy jest wprowadzenie do polskiego porządku prawnego instrumentów pozwalających na zrealizowanie wymagań przyjętych w ratyfikowanych przez Polskę: konwencji wiedeńskiej o ochronie warstwy ozonowej, sporządzonej w Wiedniu 20 marca 1985 r.; protokole montrealskim w sprawie substancji zubożających warstwę ozonową, sporządzonym w Montrealu 16 września 1987 r.; poprawkach do protokołu montrealskiego. Wymienione akty prawa międzynarodowego dążą do wyeliminowania lub stopniowego ograniczenia produkcji i zużycia określonych substancji, uznanych za zubożające warstwę ozonową. W uchwalonej ustawie substancje te nazwano substancjami kontrolnymi i wymieniono w załączniku do ustawy.

Senator B. Tomaszek zaakcentował, że polskie przepisy wewnętrzne nie są obecnie w wystarczającym stopniu przygotowane do realizacji zobowiązań związanych z ochroną warstwy ozonowej. Regulacje są fragmentaryczne i nie stwarzają kompleksowego systemu działań ochronnych związanych z tym właśnie problemem. Na tle wymagań stawianych przez prawo międzynarodowe w istniejących regulacjach przede wszystkim brakuje możliwości ustalania poziomu dozwolonej produkcji określonych substancji, wprowadzenia zakazu takiej produkcji, a tym samym sankcji za naruszenie tego rodzaju ograniczeń. Dlatego zrealizowanie wszystkich wymagań wynikających z protokołu montrealskiego bez dokonania zmian na szczeblu ustawowym jest niemożliwe. Luki prawne zrodziły konieczność przygotowania odpowiednich zmian i uzupełnień obowiązujących przepisów w postaci aktu prawnego, który kompleksowo regulujące to zagadnienie i tworzy podstawy do dalszego wprowadzenia odpowiednich zmian, zgodnych z przyszłymi wymaganiami umów międzynarodowych.

Przedstawiając ustawę, senator sprawozdawca podkreślił, że stwarza ona podstawy do wdrożenia do naszego systemu odpowiednich przepisów prawa Unii Europejskiej. Zawiera postanowienia w pełni zgodne z założeniami rozporządzenia Unii Europejskiej nr 3093/94 z 15 grudnia 1994 r. i daje podstawę do wdrożenia właściwego systemu odpowiednio wcześniej i w ten sposób przygotowania się do bezpośredniego wprowadzenia jego postanowień, ewentualnie także w rozszerzonym zakresie. Ze względu na wymagania wynikające z umów międzynarodowych konieczne było zastosowanie w ustawie systemu zakazów i ograniczeń, dotyczących produkcji substancji kontrolowanych i obrotu nimi z zagranicą oraz ich wykorzystania. Zdaniem senatora, osiągnięcie w inny sposób celów zakładanych w konwencji i protokole wydaje się niemożliwe.

Senator B. Tomaszek podkreślił, że wprowadzono także system kontroli przestrzegania ograniczeń, gdyż produkcja substancji kontrolowanych i obrót nimi z zagranicą w zakresie i sytuacjach, na jakie pozwalają przepisy międzynarodowe, będą się odbywać na podstawie pozwolenia ministra właściwego do spraw gospodarki. Przestrzeganie tych pozwoleń będzie kontrolowane przez organy Inspekcji Ochrony Środowiska oraz organy celne, a ich naruszenie będzie zagrożone sankcjami administracyjnymi i karnymi.

W rozdziale 2, gdzie są przepisy mówiące o zakazach i ograniczeniach dotyczących produkcji substancji kontrolowanych, zakazuje się produkcji jedynie tych substancji kontrolowanych, które nigdy dotąd w Polsce nie były produkowane i wobec których, zgodnie z postanowieniami protokołu, obowiązuje zakaz produkcji. Całkowitym zakazem produkcji nie objęto, jeśli chodzi o teren Polski, czterochlorku węgla, który jest jedyną substancją kontrolowaną wytwarzaną w Polsce.

Rozdział 3 zawiera przepisy dotyczące zakazów obrotu z zagranicą substancjami kontrolowanymi oraz towarami zawierającymi te substancje. Przepisy zawarte w artykułach tego rozdziału wynikają bezpośrednio z postanowień protokołu montrealskiego. Rozporządzenie ministra właściwego do spraw gospodarki, przewidziane w art. 12, jest niezbędne do realizacji przez służby celne.

Przepisy rozdziału 4 regulują obrót substancjami kontrolowanymi z zagranicą, a w szczególności odmienne postępowanie w stosunku do substancji wymienionych w załącznikach do ustawy, i wynikają bezpośrednio z postanowień tego protokołu. Z uwagi na to, że harmonogramami redukcji nie są objęte substancje kontrolowane pochodzące z odzysku, konieczne było wprowadzenie do ustawy art. 15, który nakłada na przedsiębiorcę ubiegającego się o przywóz tych substancji obowiązek udokumentowania miejsca ich pochodzenia, a także zgody podmiotu uprawnionego na obszarze kraju do przyjęcia tych substancji do regeneracji lub, jeśli przywożone substancje są oczyszczone, udokumentowania miejsca ich pochodzenia, a także tego, jaki podmiot dokonał regeneracji i jaki jest stopień oczyszczenia.

Rozdział 5 ustawy obejmuje zakazy i ograniczenia związane z wykorzystywaniem substancji kontrolowanych. Wprowadzenie tych przepisów jest niezbędne do prawidłowej realizacji postanowień zawartych w rozdziałach 2-4 oraz do przygotowania krajowego rynku do wdrożenia uregulowań w zakresie ochrony warstwy ozonowej, ujętych w regulacjach obowiązujących w Unii Europejskiej.

Rozdział 6 w całości dotyczy zasad wydawania pozwoleń na obrót z zagranicą substancjami kontrolowanymi oraz ich produkcję, o czym jest mowa w rozdziałach 1-4. Przyznanie kompetencji do wydawania odpowiednich pozwoleń ministrowi właściwemu do spraw gospodarki, a więc organowi wysokiego szczebla, zostało spowodowane kilkoma względami. Po pierwsze, niezbędne było skupienie w jednym ręku pełnej informacji na temat zakresu zużycia w Polsce substancji kontrolowanych, aby zrealizować podstawowy wymóg wynikający ze zobowiązań międzynarodowych. Po drugie, liczba ewentualnych pozwoleń wymaganych przez ustawę nie powinna być duża. Po trzecie, dążność do zachowania jednolitości kryteriów przy wydawaniu pozwoleń.

Rozdział 7 zawiera postanowienia dotyczące kontroli przestrzegania przepisów ustawy. Zgodnie z art. 30 kontrolę tę będą prowadzić organy Inspekcji Ochrony Środowiska i organy celne. Dla umożliwienia tej kontroli niezbędne jest prowadzenie ewidencji produkcji substancji kontrolowanych i obrotu nimi, czego zasady zostały ujęte w odpowiednich artykułach.

Art. 34 i 35 są - zdaniem senatora sprawozdawcy - ważne, bo dotyczą kar pieniężnych wymierzanych przez wojewódzkich inspektorów ochrony środowiska za prowadzenie produkcji substancji kontrolowanych objętych zakazami lub ograniczeniami albo za dokonanie obrotu nimi z zagranicą. Wprowadzenie kary grzywny, a nawet pozbawienia wolności za nieprzestrzeganie przepisów ustawy uznano za niezbędne, by zapewnić skuteczne działanie ustawy. Taki wniosek wynika z praktyki stosowanej w innych krajach, na przykład w Czechach, krajach Unii Europejskiej czy Stanach Zjednoczonych.

Art. 38 zawiera przepisy dotyczące niedopełnienia obowiązku ewidencyjnego oraz naruszenia przepisów o użytkowaniu substancji kontrolowanych.

Ostatni artykuł, tj. art. 40, określa termin wejścia w życie ustawy na dzień 1 lipca 2002 r. Data ta została podyktowana zobowiązaniem się Polski podczas screeningu w Brukseli do wdrożenia do krajowych przepisów prawnych regulacji w zakresie kontroli substancji zubożających warstwę ozonową i użytkowania nimi do końca 2002 r. W związku z faktem, że ustawa przewiduje nowe podejście do przedsiębiorców ubiegających się o pozwolenia na import i użytkowanie tych substancji, została zaproponowana data przypadająca na połowę roku 2002. Dzięki temu zachowana będzie ciągłość pozwoleń uzyskanych na podstawie wniosków złożonych w 2001 r., a obowiązujących do końca 2002 r.

Senator sprawozdawca poinformował, że w trakcie obrad komisji zgłoszono piętnaście poprawek, które uzyskały jej akceptację. Senator przedstawił proponowane poprawki i w imieniu Komisji Legislacji Europejskiej wniósł o ich przyjęcie.

Poprawkę do ustawy zgłosili także senatorowie Adam Graczyński i Jerzy Pieniążek podczas dyskusji.

Wszystkie poprawki rozpatrzyła komisja senacka podczas przerwy w obradach. Komisja poparła 15 spośród 16 zgłoszonych ogółem poprawek. Senat przegłosował poszczególne poprawki, a następnie 90 głosami, przy 1 przeciw i 1 wstrzymującym się, powziął uchwałę w sprawie ustawy o postępowaniu z substancjami zubożającymi warstwę ozonową:

Senat, po rozpatrzeniu uchwalonej przez Sejm na posiedzeniu w dniu 3 lutego 2001 r. ustawy o postępowaniu z substancjami zubożającymi warstwę ozonową, wprowadza do jej tekstu następujące poprawki:

1) W art. 2 ust. 1 otrzymuje brzmienie:

"1. Wprowadza się nadzór w zakresie postępowania z substancjami zubożającymi warstwę ozonową, polegający na ustanawianiu zakazów i ograniczeń dotyczących ich produkcji, obrotu i użytkowania oraz sprawowaniu kontroli nad ich przestrzeganiem. Wykazy substancji zubożających warstwę ozonową stanowią załączniki nr 1-5 do ustawy.";

2) w art. 3 w pkt 12 lit. a) otrzymuje brzmienie:

"a) jest to konieczne dla zdrowia i bezpieczeństwa ludzi lub ochrony dziedzictwa narodowego,";

3) w art. 3 w pkt 13 w lit. a) skreśla się wyrazy "lub autoryzowaną";

4) w art. 3 w pkt 15 wyraz "i" zastępuje się wyrazem "lub";

5) w art. 7 w ust. 2 po wyrazie "produkcję" dodaje się wyrazy "substancji kontrolowanych";

6) w art. 17 w ust. 2 wyraz "bądź" zastępuje się wyrazem "albo";

7) w art. 20 ust. 3 otrzymuje brzmienie:

"3. Minister właściwy do spraw gospodarki w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw środowiska określi, w drodze rozporządzenia, wymagania dotyczące wyposażenia technicznego, o którym mowa w ust. 1, oraz minimalne kwalifikacje, jakie muszą spełniać przedsiębiorcy prowadzący działalność, o której mowa w ust. 2 i art. 21.";

8) w art. 24 w ust. 1 wyrazy "lub odmawia" zastępuje się wyrazami "albo odmawia";

9) w art. 24 w ust. 4 wyraz "bądź" zastępuje się wyrazem "albo";

10) w art. 27 w ust. 2 w pkt 4 po wyrazach "procesy chemiczne" stawia się przecinek i pozostałą treść oznacza się jako pkt 5;

11) w art. 33 w ust. 1 wyrazy "do końca stycznia" zastępuje się wyrazami "do 1 lutego";

12) w art. 34 w ust. 6 skreśla się wyraz "ustawowymi";

13) w art. 36:

a) w ust. 1 wyrazy "podlega karze pozbawienia wolności do lat 2, karze ograniczenia wolności albo grzywny" zastępuje się wyrazami "podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2",

b) w ust. 2 wyrazy "podlega karze ograniczenia wolności albo grzywny" zastępuje się wyrazami "podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności";

14) w art. 37 w ust. 1 wyrazy "lub wbrew" zastępuje się wyrazami "albo wbrew";

15) W art. 37 w ust. 1 wyrazy "podlega karze ograniczenia wolności albo grzywny" zastępuje się wyrazami "podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności"..

Stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o radiofonii
i telewizji

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 99. posiedzeniu, 1 lutego br. Do Senatu została przekazana 2 lutego. Marszałek Senatu 5 lutego, zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierowała ją do Komisji Kultury i Środków Przekazu. Komisja po rozpatrzeniu ustawy przygotowała swoje sprawozdanie w tej sprawie.

Przedstawiła je senator Dorota Czudowska. Senator przypomniała, że nowelizacja ustawy o radiofonii i telewizji z 29 grudnia 1992 r. jest inicjatywą ustawodawczą senackiej Komisji Kultury i Środków Przekazu, mającą na celu powołanie instytucji nadawcy społecznego. Pracę nad projektem rozpoczęto 22 marca 2000 r. Jego pierwsze czytanie odbyło się na wspólnym posiedzeniu Komisji Ustawodawczej i Komisji Kultury i Środków Przekazu 6 lipca 2000 r. Drugie czytanie miało miejsce na 63. posiedzeniu Senatu, 4 sierpnia 2000 r., ale wobec wniosku o odrzucenie ustawy połączone komisje odbyły kolejne posiedzenie, na którym wniosek odrzucono. Trzecie czytanie odbyło się na 64. posiedzeniu Senatu, 9 sierpnia 2000 r., na którym Senat podjął uchwałę w sprawie wniesienia projektu ustawy do Sejmu. 24 października 2000 r. na posiedzeniu sejmowej Komisji Kultury i Środków Przekazu odbyło się pierwsze czytanie projektu. Do rozpatrzenia inicjatywy senackiej i dalszych prac powołano podkomisję sejmową, której przewodniczył poseł Wełnicki.

Senator sprawozdawca zaznaczyła, że w toku prac nad ustawą posłowie wprowadzili szereg zmian. Z niektórymi członkowie senackiej komisji nie zgodzili się, gdyż zmieniają one intencję inicjatywy senackiej. Zdaniem większości senatorów, zmiany sejmowe zabraniające nie tylko nadawania reklam i telesprzedaży, ale również audycji i innych przekazów sponsorowanych oraz zmiana wykreślająca możliwość pierwszeństwa przy rozpatrywaniu wniosków o przyznawanie częstotliwości, uczynią tę ustawę martwą. W opinii komisji, przyznanie częstotliwości i zwolnienie z opłat za udzielenie i zmianę koncesji to za mało, by utworzyć radiową czy telewizyjną stację nadawczą. Koszty utworzenia i prowadzenia takiej stacji są bardzo wysokie. Ustawa narzuca także pewne ograniczenia co do charakteru audycji. Zdaniem komisji, jeżeli można się zgodzić, że nadawca społeczny nie może nadawać reklam czy prowadzić telesprzedaży, to zakaz korzystania ze sponsorów jest zbyt ograniczający.

Senator D. Czudowska poinformowała, że większość senackiej Komisji Kultury i Środków Przekazu nie podzieliła także zdania Sejmu zawartego w treści zmiany nakładającej na nadawcę, nie tylko społecznego, obowiązek przedstawiania Krajowej Radzie Radiofonii i Telewizji corocznego rozliczenia, i gdzie przewiduje się cofnięcie koncesji w razie nieprzedstawienia takiego sprawozdania. Większość senackiej komisji uznała, że tej zmiany nie można przyjąć, gdyż wykracza ona poza inicjatywę ustawodawczą Senatu. Ponadto realizacja takiego przepisu dawałaby nowe uprawnienia Krajowej Radzie Radiofonii i Telewizji oraz nakładałaby nowe obowiązki na nadawców, nie tylko społecznych. Nowe uprawnienia Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji wymagałyby utworzenia nowego, osobnego aparatu wykonawczego. Kwestia składania sprawozdań finansowych powinna być, według senatorów, objęta ewentualną odrębną nowelizacją ustawy o radiofonii i telewizji. Obowiązek przedstawienia rozliczeń wynika natomiast z umowy koncesyjnej.

Senator sprawozdawca poinformowała, że komisja postanowiła także zaproponować poprawki mające na celu ścisłe przestrzeganie przez nadawcę społecznego wymogów pod rygorem cofnięcia koncesji i uchylenia decyzji o uznaniu za nadawcę społecznego. Ogółem senacka Komisja Kultury i Środków Przekazu zaproponowała wprowadzenie 5 poprawek W imieniu większości komisji senator sprawozdawca wniosła o ich przyjęcie.

Podczas dyskusji senatorowie Adam Graczyński i Marian Żenkiewicz zgłosili propozycję poprawki do ustawy, senatorowie Dorota Kempka i Ryszard Sławiński przedstawili wniosek o jej odrzucenie, a senatorowie Jolanta Danielak i Krzysztof Kozłowski - o przyjęcie ustawy bez poprawek.

Wszystkie wnioski i propozycje poprawek rozpatrzyła komisja senacka podczas przerwy w obradach. Komisja poparła 4 poprawki spośród 9 złożonych ogółem wniosków i poprawek.

Zgodnie z art. 54 ust. 1 Regulaminu Senatu w pierwszej kolejności przeprowadzono głosowanie nad wnioskiem o odrzucenie ustawy (Izba odrzuciła ten wniosek 57 głosami, przy 32 za i 3 wstrzymujących się) oraz nad wnioskiem o przyjęcie ustawy bez poprawek (Senat odrzucił ten wniosek 52 głosami, przy 38 za i 3 wstrzymujących się). Następnie poddano pod głosowanie poszczególne poprawki i całość projektu uchwały w sprawie rozpatrywanej ustawy ze zmianami wynikającymi z przyjętych poprawek. W wyniku tego ostatniego głosowania Senat 54 głosami, przy 32 przeciw i 7 wstrzymujących się, powziął uchwałę w sprawie ustawy o zmianie ustawy o radiofonii i telewizji:

Senat, po rozpatrzeniu uchwalonej przez Sejm na posiedzeniu w dniu 1 lutego 2001 r. ustawy o zmianie ustawy o radiofonii i telewizji, wprowadza do jej tekstu następujące poprawki:

1)w art. 1 w pkt 1, w pkt 1a w lit. c) skreśla się wyrazy "oraz sponsorowanych audycji lub innych sponsorowanych przekazów";

2)w art. 1 w pkt 4:

a) w zdaniu wstępnym wyrazy "pkt 7" zastępuje się wyrazami "pkt 7 i 8",

b) w pkt 7 kropkę na końcu zastępuje się przecinkiem i dodaje się pkt 8 w brzmieniu:

"8) działalność nadawcy społecznego narusza wymogi określone w art. 4 pkt 1a.";";

3) w art. 1 w pkt 5, w art. 39b dodaje się ust. 2a w brzmieniu:

"2a.  Nadawcy społecznemu przysługuje pierwszeństwo przy rozpatrywaniu wniosków o przydział częstotliwości.";

4) w art. 1 w pkt 5, w art. 39b w ust. 3 wyrazy "wydaje decyzję" zastępuje się wyrazami "może cofnąć koncesję jednocześnie wydając decyzję"..

Ustawa o rolnictwie ekologicznym - przyjęta z poprawkami

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 99. posiedzeniu, 1 lutego br. Do Senatu została przekazana 2 lutego. Marszałek Senatu 5 lutego, zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierowała ją do Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Komisji Ochrony Środowiska. Komisje po rozpatrzeniu ustawy przygotowały swoje sprawozdania w tej sprawie.

Sprawozdanie Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi przedstawił senator Witold Kowalski. Jak podkreślił, celem ustawy o rolnictwie ekologicznym jest stworzenie regulacji prawnych dotyczących funkcjonowania rynku produktów rolnictwa ekologicznego uwzględniających wymogi prawne Unii Europejskiej. Potrzeba uchwalenia tego aktu prawnego wynika również ze zobowiązań przedakcesyjnych Polski. Rozporządzenie unijne nr 2092/91 z 1993 r. określa, w jaki sposób produkty rolnictwa ekologicznego są znakowane, produkowane i wprowadzane do obrotu.

Senator sprawozdawca zaakcentował, że znaczenie tej ustawy, zwłaszcza w chwili obecnej, jest bardzo duże ze względu na to, że nasze rolnictwo przeżywa określone problemy i trudności związane z transformacją, że dzięki tej ustawie otwiera się nowy rynek zbytu dla produktów ekologicznych, rynek unijny, a także ze względu na trudności i problemy związane z chorobą bydła w krajach Unii oraz problemy związane z toksynami w paszach używanych do produkcji trzody czy bydła w tych krajach. Charakter naszego rolnictwa, zwłaszcza na obszarach południowej i wschodniej Polski, gdzie dominują gospodarstwa o niewielkich areałach, o bardzo różnorodnym charakterze, jest taki, że istnieje duża możliwość połączenia rolnictwa ekologicznego z innymi produktami, na przykład agroturystycznymi.

Senator W. Kowalski zaznaczył, że ustawa, według oceny komisji, jest spóźniona, ale dobrze, że przynajmniej w tym czasie została skierowana pod obrady Izby.

Komisja rozpatrując ustawę, posiłkowała się opiniami doktora Piotra Poborskiego, doktor Urszuli Sołtysik i Marka Górskiego.

Ustawa reguluje warunki prowadzenia produkcji rolnej i przetwórstwa rolno-spożywczego metodami ekologicznymi oraz system kontroli i certyfikacji tej produkcji i tego przetwórstwa oraz obrót produktami rolnictwa ekologicznego oraz ich znakowanie. Ustawa określa warunki prowadzenia produkcji i przetwórstwa metodami ekologicznymi, zasady kontroli i certyfikacji. Odnosi się również do znakowania, przechowywania i przewożenia produktów rolnictwa ekologicznego. Określa także kary za jej łamanie.

Senator sprawozdawca poinformował, że komisja na swym posiedzeniu postanowiła zaproponować dziewięć poprawek do ustawy. Senator przedstawił i uzasadnił proponowane poprawki.

Sprawozdanie Komisji Ochrony Środowiska przedstawił senator Jan Chodkowski. Jak podkreślił, uchwalenie tej ustawy jest bardzo ważnym momentem, mającym duże znaczenie dla gospodarki, nie tylko dla rolnictwa. Wiadomo, co w Europie dzieje się z żywnością. Jest coraz więcej dowodów na to, że nasze zdrowie zależy od tego, co jemy. Zdrowa, ekologiczna żywność może być produkowana tylko w gospodarstwach, które spełniają odpowiednie warunki i są pod stałym nadzorem jednostek certyfikujących.

Senator sprawozdawca podkreślił, że w ostatnich latach w krajach Unii Europejskiej, ale nie tylko, bo również w krajach europejskich w ogóle, nastąpił szybki wzrost liczby gospodarstw ekologicznych. Szacuje się go na około 30% rocznie. Pod tym względem przodującym krajem jest Liechtenstein: aż 17% użytków rolnych to uprawy ekologiczne. W Polsce około 3‰ to produkcja ekologiczna. Wykazuje ona bardzo umiarkowaną tendencję wzrostową. Wzrost ten jest bardzo niezadowalający. Ale decyzja o przestawieniu gospodarstwa na ekologiczne, przy braku ustawy, była ryzykowna. W opinii senatora, należy przypuszczać, że uchwalenie ustawy o rolnictwie ekologicznym zmieni ten stan.

Senator sprawozdawca wskazał, że ustawa o rolnictwie ekologicznym określa warunki prowadzenia produkcji roślinnej i zwierzęcej oraz przetwórstwa metodami ekologicznymi.

Rozdział 3 ustawy szczegółowo określa warunki wprowadzenia do obrotu produktów ekologicznych oraz kontroli i certyfikacji. Rozdział 4 mówi o znakowaniu, przechowywaniu i przewozie produktów rolnictwa ekologicznego. Rozdział 5 to przepisy karne z tytułu naruszenia obowiązujących norm. Rozdział 6 wprowadza konieczne zmiany w innych przepisach.

Jak stwierdził senator J. Chodkowski, ustawa spełnia wymóg zgodności z prawem Unii Europejskiej. Daje gwarancję, że produkt oznakowany certyfikatem został wyprodukowany w gospodarstwie położonym na terenie, na którym nie występują przekroczenia dopuszczalnych stężeń substancji zanieczyszczających powietrze, glebę i wodę. Certyfikat zgodności daje gwarancję, że gospodarstwo ekologiczne prawidłowo wykonało przestawienie, a produkcja w nim jest poddana stałej kontroli jednostki certyfikującej.

Senator sprawozdawca poinformował, że Komisja Ochrony Środowiska postanowiła rekomendować Izbie wprowadzenie 10 poprawek do ustawy. Senator przedstawił i omówił proponowane poprawki.

Dalsze poprawki do ustawy zgłosili senatorowie podczas dyskusji.

Wszystkie poprawki rozpatrzyły dwie komisje senackie. Połączone komisje poparły 12 spośród 18 zgłoszonych ogółem poprawek.

Poszczególne poprawki poddano pod głosowanie, a następnie Senat 88 głosami, przy 4 przeciw i 1 wstrzymującym się, podjął uchwałę w sprawie ustawy o rolnictwie ekologicznym:

Senat, po rozpatrzeniu uchwalonej przez Sejm na posiedzeniu w dniu 1 lutego 2001 r. ustawy o rolnictwie ekologicznym, wprowadza do jej tekstu następujące poprawki:

1) w art. 2 w pkt 5 wyrazy "do spraw akredytacji" zastępuje się wyrazem "akredytującej";

2) w art. 4 w ust. 1 po wyrazach "gospodarstwie rolnym" dodaje się wyrazy ", z zastrzeżeniem ust. 2 i 3,";

3) w art. 5 w ust. 1 w pkt 1 wyrazy "znajduje się na terenie, na którym" zastępuje się wyrazami "na jego terenie";

4) w art. 7 po wyrazach "upoważnionej jednostki certyfikującej" dodaje się wyrazy ", o której mowa w art. 16 ust. 3 i 4, zwanej dalej "upoważnioną jednostką certyfikującą"";

5) w art. 13 w ust. 2 po wyrazach "3 lat" dodaje się wyrazy "od dnia użycia środków, o których mowa w ust. 1";

6) w art. 15 po wyrazie "wytwarzającemu" dodaje się wyrazy "w ekologicznym gospodarstwie rolnym";

7) w art. 16 w ust. 8 po wyrazach "jednostek certyfikujących" dodaje się wyrazy "w zakresie certyfikacji zgodności produktów rolnictwa ekologicznego oraz zmian w tym rejestrze";

8) w art. 17 w ust. 1 w pkt 6 wyraz "opis" zastępuje się wyrazem "program";

9) w art. 27 w ust. 1 w pkt 2 wyrazy "zawierające określenie" zastępuje się wyrazem "sugerujące";

10) w art. 27 w ust. 2 wyrazy "W przypadkach określonych w ust. 1 orzekanie" zastępuje się wyrazami "Orzekanie w sprawach określonych w ust. 1";

11) art. 33 otrzymuje brzmienie:

"Art. 33. Ustawa wchodzi w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem:

1. art. 3 pkt 3, który wchodzi w życie po upływie 4 lat od dnia ogłoszenia,

2. art. 16 ust. 2, który wchodzi w życie w dniu uznania przez właściwy organ Unii Europejskiej krajowego systemu kontroli za równorzędny z unijnym w zakresie certyfikacji zgodności w rolnictwie ekologicznym.".

Senat wyraził zgodę na powołanie Pawła Jarosa na stanowisko Rzecznika Praw Dziecka

Przewodniczący obradom wicemarszałek Marcin Tyrna przypominał, że zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy o rzeczniku praw dziecka z 6 stycznia 2000 r. rzecznika praw dziecka powołuje Sejm za zgodą Senatu. Zgodnie z art. 4 ust. 4 tej ustawy Senat podejmuje uchwałę w sprawie wyrażenia zgody na powołanie rzecznika w ciągu miesiąca od dnia otrzymania uchwały Sejmu w tej sprawie. Senat otrzymał uchwałę Sejmu 2 lutego 2001 r.

Wicemarszałek przypomniał ponadto, że Sejm na rzecznika praw dziecka powołał Pawła Jarosa.

Zgodnie z art. 91 ust. 2 Regulaminu Senatu Izba może wezwać powołanego przez Sejm rzecznika praw dziecka do złożenia wyjaśnień i udzielenia odpowiedzi na pytania senatorów.

Po złożeniu przez P. Jarosa odpowiedzi na pytania senatorów przeprowadzono głosowanie tajne w sprawie wyrażenia zgody na powołanie rzecznika praw dziecka.

W głosowaniu tajnym nad wyrażeniem przez Senat zgody na powołanie Pawła Jarosa na stanowisko rzecznika praw dziecka oddano 92 głosy, w tym głosów nieważnych nie było. Powołani przez marszałka do przeprowadzenia głosowania senatorowie: Jolanta Danielak, Jerzy Pieniążek i Stanisław Gogacz stwierdzili, że za wyrażeniem zgody głosowało 48 senatorów, przeciwko głosowało 39 senatorów, od głosu wstrzymało się 5 senatorów.

Wobec wyników głosowania przewodniczący obradom wicemarszałek T Rzemykowski stwierdził, że Senat podął następującą uchwałę w sprawie wyrażenia zgody na powołanie Rzecznika Praw Dziecka:

"Senat Rzeczypospolitej Polskiej, na podstawie art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 6 stycznia 2000 r. o Rzeczniku Praw Dziecka, wyraża zgodę na powołanie Pawła Jarosa na stanowisko Rzecznika Praw Dziecka".