Inne

„Odpowiedzialnością państwa jest, żeby umożliwić ludziom, którzy odnieśli sukces, prowadząc firmy rodzinne, przekazywanie ich następnym pokoleniom” – mówił przewodniczący Senackiego Zespołu ds. Zrównoważonego Rozwoju senator Krzysztof Kwiatkowski, otwierając 30 września 2022 r. w Senacie pierwszą część jego posiedzenia. Tematem tej części było „Dlaczego w Polsce nie ma jeszcze fundacji rodzinnych?”.

Spotkanie otworzył Marszałek Senatu prof. Tomasz Grodzki, który stwierdził, że w Polsce prężnie działa wiele firm rodzinnych i to cieszy. Niestety, napotykają duże trudności, a przecież to właśnie one budują polskie PKB.

Senator Krzysztof Kwiatkowski przypomniał, że w 2018 r., kiedy pełnił funkcję jej prezesa, Najwyższa Izba Kontroli przygotowała raport „Bariery prawne w rozwoju firm rodzinnych w Polsce”. Zawierał on 5 rekomendacji, dotychczas została wypełniona zaledwie niewielka ich część, m.in. w postaci przepisów o zarządzie sukcesyjnym. Senator Krzysztof Kwiatkowski podkreślił, że potrzeba rozwiązania tych kwestii narasta od kilku lat. Pierwszy projekt ustawy dotyczącej fundacji rodzinnej powstał już 6 lat temu, utknął on jednak w procesie legislacyjnym. Potem prace nad nim podjęło Ministerstwo Rozwoju i Technologii, które zaprezentowało 22 marca 2021 r. swój projekt ustawy. Tymczasem to rozwiązanie ma zabezpieczać firmy i kapitał przez rozdrobnieniem, wzmocnić rodzimy biznes oraz ułatwić wielopokoleniową sukcesję w rodzinnych firmach. „Na tym spotkaniu zastanowimy się, dlaczego nadal nie ma ustawy. Państwo powinno przecież zadbać o tych, którzy wytwarzają dochód, płacą podatki, zasilające budżet państwa, co umożliwia rządowi finansowanie programów społecznych. Często firmy, które chcą przekazać swój majątek następnym pokoleniom, obecnie muszą rejestrować fundacje rodzinne za granicą. Mam nadzieję, że to się zmieni” – powiedział przewodniczący zespołu.

W opinii prof. Adama Mariańskiego, dyrektora Centrum Myśli Podatkowej Uczelni Łazarskiego, projekt ustawy o fundacjach rodzinnych jest potrzebny jak najszybciej. Trzeba pamiętać, że fundacje będą chronić nie tylko kapitał gospodarczy, ale także np. dobra kultury. Dlatego powinno się ułatwić powstawanie fundacji rodzinnych w Polsce. Za kluczowe rozwiązania ustawowe prof. Adam Mariański uznał neutralność podatkową przy tworzeniu fundacji rodzinnych, a także kwestię prawa do zachowku. Chodzi o to, aby Ministerstwo Finansów nie tworzyło barier podatkowych podczas powstawania fundacji, a także aby w ustawie zrezygnować z prawa do zachowku albo je ograniczyć.

Przewodnicząca Komisji „Business Center Club dla Rodzinnych” Agnieszka Krysik poinformowała, że powstały w 2021 r. zespół ds. definicji firmy rodzinnej wypracował ją i postulował przeprowadzenie przez GUS badania statystycznego w sprawie liczby takich firm. Stanowiło to bowiem podstawę wypracowania adekwatnych rozwiązań prawnych. Niestety, GUS nie podjął współpracy w tym względzie, co również wpływa na opóźnienie prac nad projektem ustawy. „Wprowadzenie ustawy o fundacjach rodzinnych jest w interesie zarówno firm rodzinnych, jak i polskiej gospodarki. Te przepisy powinny zacząć obowiązywać w 2023 r.” – apelowała.

Wiceminister rozwoju i technologii Kamila Król mówiła, że w projekcie uwzględniono część uwag zgłaszanych w toku konsultacji. Zastrzeżenia dotyczyły przede wszystkim wątpliwości przy zakazie prowadzenia działalności gospodarczej, braku możliwości zmiany fundatora czy wskazywania beneficjenta już na poziomie statutu fundacji rodzinnej. Zgłoszone uwagi w znacznym stopniu zostały uwzględnione, 19 października 2021 r. opublikowano nowy projekt. Przewidziano w nim m.in. możliwość zbycia uprawnień przez fundatora, jeśli statut fundacji rodzinnej tak stanowi, odstąpiono od konieczności wskazywania w statucie beneficjenta fundacji rodzinnej na rzecz wskazania jedynie sposobu określenia beneficjenta, wprowadzono zmiany dotyczące prowadzenia działalności gospodarczej przez fundację rodzinną i zmodyfikowano kwestie podatkowe. Przedstawiciele zarówno resortu rozwoju, jak i finansów zapowiedzieli spotkanie robocze z przedstawicielami firm rodzinnych.

Wiceprezydent Konfederacji Lewiatan i prezes zarządu firmy Dr Irena Eris Henryk Orfinger oraz przedsiębiorca budowlany Adam Stadnik, przedstawiciele firm rodzinnych, postulowali jak najszybsze uchwalenie ustawy o fundacjach rodzinnych, a także uwzględnienie w niej stanowiska przedsiębiorców, którzy znają sytuację swoich firm, rodzin. Podkreślali potrzebę konsultacji resortu z nimi. „Naszym marzeniem jest, żeby ta ustawa weszła w życie w pierwszym w kwartale 2023 r. Będziemy się uczyć, jak te przepisy stosować, ale niech już one wejdą w życie” – mówił Henryk Orfinger.

„Rząd przygotował nowe przepisy podatkowe, «Polski Ład 3.0», w których wreszcie uwzględnił uwagi zgłaszane przez Senat. My, w Izbie wyższej, przygotowujemy propozycje rozwiązań we współpracy z ekspertami, takie też przedstawiliśmy w odniesieniu do poprzedniej ustawy podatkowej. Cieszy to, że zostały uwzględnione” – mówił na początku drugiej części posiedzenia zespołu pt. „Polski Ład 3.0, co oznacza w praktyce dla podatników ?” jego przewodniczący senator Krzysztof Kwiatkowski. Podkreślił, że senatorowie będą nadal proponować zmianę absurdalnych lub niekorzystnych rozwiązań podatkowych, w tym  np. powrót do 1-procentowego wskaźnika rentowności.

Jak ocenił dyrektor Centrum Myśli Podatkowej Uczelni Łazarskiego prof. Adam Mariański, te korzystne zmiany, jakie wprowadzono w przepisach, to wycofanie się rządu z obciążania podatkiem minimalnym spółek komunalnych, podatników działających w obszarze ochrony zdrowia, a także podmiotów postawionych w stan upadłości lub likwidacji, a także „małych” podatników CIT. Wprowadzono odroczenie stosowania przepisów o podatku minimalnym do 1 stycznia 2023 r. Niestety, podwyższony do 2% zostanie wskaźnik rentowności (pierwotne założenie 1-procentowy wskaźnik rentowności), zmieniono sposób wyliczania minimalnego podatku dochodowego. Zmiany postulowane przez ekspertów, potem przez Senat, a uwzględnione w „Polskim Ładzie 3.0”, to też uchylenie przepisów o ukrytej dywidendzie (wypłaty na rzecz podmiotu powiązanego, uzależnione od osiąganych wyników), które budziły liczne wątpliwości podnoszone podmiotów gospodarczych, bardziej elastyczne zasady w zakresie mechanizmu pay and refund, zwiększenie zakresu form prawnych, w jakich może działać spółka holdingowa o prostą spółkę akcyjną, podwyższenie tzw. progów istotności (200 tys. zł dla bezpośrednich transakcji rajowych, 2,5 mln zł dla pośrednich transakcji rajowych towarowych i finansowych i 500 tys. zł dla pozostałych pośrednich transakcji rajowych), zobowiązujących do sporządzenia dokumentacji cen transferowych z rajami podatkowymi.

Ekspertka BCC ds. podatku dochodowego od osób prawnych i międzynarodowego prawa podatkowego Agnieszka Wnuk również pozytywnie oceniła zmiany wprowadzone w prawie podatkowym dla przedsiębiorców, głównie w odniesieniu do podatku minimalnego i rezygnacji z ukrytej dywidendy.