Aktualności

W dniach 10 i 11 maja 2000r. odbyło się 58. posiedzenie Senatu. Obradom przewodniczyli wicemarszałkowie: Andrzej Chronowski, Tadeusz Rzemykowski i Donald Tusk.

Na sekretarzy posiedzenia wyznaczono senatorów Jolantę Danielak i Jerzego Pieniążka; listą mówców prowadziła senator J. Danielak.

Przyjęty prze Izbę porządek dzienny posiedzenia obejmował dziewięć punktów:

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy - Prawo energetyczne,

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych,

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o Trybunale Konstytucyjnym oraz ustawy o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw,

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny,

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o uchyleniu ustawy o funduszach przemysłowych i ich prywatyzacji w związku z reformą systemu ubezpieczeń społecznych oraz o zmianie niektórych ustaw,

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o ratyfikacji Protokołu Nr 6 do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności dotyczącego zniesienia kary śmierci,

- uchwała Senatu Rzeczypospolitej Polskiej w sprawie Sprawozdania Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji z rocznego okresu działalności,

- drugie czytanie projektu ustawy o zmianie ustawy - Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw, ustawy o samorządzie gminnym oraz innych ustaw,

- zmiany w składzie komisji senackich.

Stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy - Prawo energetyczne

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 76. posiedzeniu, 27 kwietnia br. Do Senatu została przekazana 28 kwietnia. Marszałek Senatu 4 maja, zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierowała ją do Komisji Gospodarki Narodowej. Komisja po rozpatrzeniu ustawy przygotowała swoje sprawozdanie w tej sprawie.

Przedstawił je senator Jerzy Baranowski. Senator poinformował, że Komisja Gospodarki Narodowej rozpatrzyła ustawę na posiedzeniu 5 maja i przyjęła ją bez poprawek. Złożony został także wniosek mniejszości.

Senator sprawozdawca podkreślił, że ustawa o zmianie ustawy - Prawo energetyczne rozpatrywana była w związku z wydanym 26 października 1999 r. wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego, który orzekł, że art. 46 ustawy z 10 kwietnia 1997 r. jest niezgodny z art. 92 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, dlatego że nie zawiera wytycznych dotyczących treści aktów wykonawczych, a więc nie odpowiada wymaganiom, jakie musi spełniać upoważnienie ustawowe.

Jak wskazał senator J. Baranowski, Trybunał Konstytucyjny rozpatrywał sprawę na wniosek rzecznika praw obywatelskich. Rzecznik praw obywatelskich podniósł, że ustawodawca w ustawie - Prawo energetyczne nie uregulował kwestii rozliczeń z indywidualnymi odbiorcami w lokalach w obrocie paliwami gazowymi, energią elektryczną i ciepłem, co w zasadzie uniemożliwia kontrolę zgodności przepisów rozporządzenia wydanego na podstawie zakwestionowanego art. 46 ustawy. Ustawowe upoważnienie do wydania aktu wykonawczego, czyli rozporządzenia, nie może mieć charakteru blankietowego i nie może pozostawiać prawodawcy rządowemu zbyt daleko idącej swobody w kształtowaniu merytorycznych treści rozporządzenia.

Trybunał Konstytucyjny zauważył, że w porządku prawnym, opartym na prymacie ustawy jako podstawowego źródła prawa wewnętrznego, parlament nie może w dowolnym zakresie cedować funkcji prawodawczych na organy władzy wykonawczej. W art. 92 ust. 1 zdanie drugie konstytucji z 1997 r. nakazuje, aby w upoważnieniu określić wytyczne dotyczące treści aktu. Wprawdzie ten sam artykuł konstytucji nie zdefiniował pojęcia wytycznych, ale w pracach Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego wskazywano, że wytyczne to ten fragment poleceń, który nie tylko wskazuje zakres i tryb spraw, ale również zawiera pewne wskaźniki tego, ku czemu ma zmierzać treść, jaka zostanie zawarta w rozporządzeniu. Wytyczne muszą mieć treść materialnoprawną, a więc nie mogą ograniczać się do regulacji proceduralnych.

Trybunał Konstytucyjny stwierdził również, że uchybień art. 46 nie rekompensują pozostałe przepisy ustawy, bo nie wynikają z nich wytyczne determinujące treści rozporządzeń wydawanych przez Ministerstwo Gospodarki. Trybunał Konstytucyjny uznał też, że kwestie opłat za gaz, energię i ciepło są na tyle istotne dla sytuacji obywatela, że ustawa nie może blankietowo odsyłać ich regulowania do rozporządzenia. Ponadto Trybunał Konstytucyjny zauważył, że prawo energetyczne było krytykowane między innymi ze względu na nadmierną skłonność do odsyłania istotnych kwestii do regulowania w aktach wykonawczych.

Trybunał Konstytucyjny stwierdził również, że ani art. 46, ani pozostałe postanowienia ustawy - Prawo energetyczne nie czynią zadość zarówno wymaganiu określenia wytycznych dotyczących treści aktu, jak i wymaganiu wyznaczenia podstawowych kierunków rozwiązań, które mają znaleźć się w rozporządzeniu.

Trybunał Konstytucyjny uznał za konieczne odroczenie utraty mocy obowiązującej przez art. 46 ustawy - Prawo energetyczne, ale tylko do 1 lipca tego roku.

Przyjmując wyrok Trybunału Konstytucyjnego, w projekcie rządowym ustawy dokonano dostosowania przepisów ustawy do wymagań konstytucji, a mianowicie: art. 6 uzupełniono o przepisy dotyczące przeprowadzania kontroli układów pomiarowych u odbiorcy; w art. 7 określono zasady przyłączania nowych odbiorców do sieci; art. 9 uzupełniono o wytyczne do realizacji upoważnień dla ministra gospodarki w zakresie dostarczania paliw i energii; w art. 16 określono zasady opracowania planów rozwoju przedsiębiorstw energetycznych; w art. 45 dodano możliwość uwzględniania w taryfach kosztów kontraktów długoterminowych zawartych w latach 1993-1998; w art. 45a sprecyzowano zasady rozliczania kosztów paliw gazowych, energii elektrycznej i ciepła dostarczanego do budynku z odbiorcami w lokalach; art. 46 uzupełniono o wytyczne do aktu wykonawczego eliminujące niezgodności tego artykułu ustawy z art. 92 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, podnoszone w wymienionym wyżej wyroku Trybunału Konstytucyjnego.

Zmiany wprowadzone w rządowym projekcie nowelizacji ustawy - Prawo energetyczne powinny spowodować spadek kosztów przyłączenia do sieci elektroenergetycznej, gazowej i cieplnej. Opłaty kompensacyjne pomocą w rozwiązaniu tak zwanych kontraktów długoterminowych i utworzeniu giełdy energii elektrycznej.

W opinii senatora sprawozdawcy, uzupełnienia te, jeśli zostaną przyjęte przez Senat, spełnią konstytucyjny wymóg wytycznych dotyczących treści akt.

Senator J. Baranowski przedstawił także wniosek mniejszości Komisji Gospodarki Narodowej. Mniejszość rekomendowała Izbie wprowadzenie poprawki do ustawy. Poprawka ta, dotycząca art. 7 ust. 5 ustawy - Prawo energetyczne, mówiła, że stawki opłat za przyłączenie do sieci kalkulowane są na podstawie jednej czwartej średniorocznych uzasadnionych nakładów inwestycyjnych na budowę odcinków sieci, ale tylko dla budynków mieszkalnych i obiektów przeznaczonych do realizacji celów publicznych, w rozumieniu ustawy o gospodarce nieruchomościami. Dla pozostałych obiektów i podmiotów przyłączanych do sieci stawki opłat wynikałyby z uzasadnionych nakładów inwestycyjnych w wysokości uzgodnionej w umowie.

Uzasadniając takie rozwiązanie, senator sprawozdawca zaznaczył, że nakłady na przyłączanie odbiorców niefinansowane opłatami za przyłączenie w nadmiernym stopniu obciążyłyby grupę taryfową G, czyli gospodarstwa domowe, nawet do 79% wysokości tych wszystkich nakładów. Uwzględnienie proponowanej poprawki spowoduje, że odbiorcy z grupy A, B i C przejmą na siebie częściowo finansowanie nakładów na przyłączenie odbiorców z grupy G. Ale takie rozwiązanie będzie sprzyjać rozwojowi budownictwa mieszkaniowego i może być traktowane jako element polityki prospołecznej i prorodzinnej. W opinii senatora sprawozdawcy, stwierdzenie, że koszty nakładów na przyłączenie powinny ponosić przedsiębiorstwa energetyczne, jest obarczone błędem. Środki na budowę, konserwację i modernizację sieci przedsiębiorstwo uzyskuje z opłat od innych odbiorców. Zmniejszenie opłat za przyłączenie spowoduje więc wzrost opłat za przesyłanie, dlatego dla jednych będzie to korzyść, a dla drugich strata. Jest to sprzeczne z zasadą unikania subsydiowania.

Istnieje także bardzo realne ryzyko inwestycyjne czy gospodarcze. Bankructwo zamierzenia inwestycyjnego nie powinno obciążać odbiorców energii czy to cieplnej, czy gazowej, czy elektrycznej. Mogą też pojawić się wypadki planowania rozbudowy sieci na zapas, z jej przewymiarowaniem, co także będzie się przekładało na opłatę przesyłową, a następnie na cenę energii elektrycznej. Jak wskazał senator J. Baranowski, może dochodzić do takich sytuacji, że notoryczne przenoszenie do opłaty przesyłowej kosztów przyłączania i innych kosztów spowoduje, że koszt dystrybucji, czyli opłaty przesyłowej, może przekroczyć 50% ceny energii elektrycznej. Może to skutkować próbą budowy własnych, lokalnych źródeł, opartych na paliwach gazowych, a wtedy nastąpi wzrost kosztów przesyłu przy mniejszej ilości przesłanej energii, a także możliwość perturbacji w programie restrukturyzacji polskiego górnictwa.

Dalsze poprawki do ustawy zgłosili podczas dyskusji senatorowie: Tadeusz Rzemykowski, Marian Żenkiewicz, Genowefa Ferenc, Kazimierz Kleina, Jerzy Baranowski, Ireneusz Michaś, Zbigniew Kruszewski.

Wszystkie zgłoszone poprawki rozpatrzyła podczas przerwy w obradach Komisja Gospodarki Narodowej. Komisja poparła trzy poprawki. Mniejszość komisji poparła dwie poprawki.

Zgodnie z art. 54 ust. 1 Regulaminu Senatu w pierwszej kolejności przeprowadzono głosowanie nad wnioskiem o przyjęcie ustawy bez poprawek (Izba odrzuciła ten wniosek 77 głosami, przy 6 za). Wobec odrzucenia wniosku o przyjęcie ustawy bez poprawek poddano pod głosowanie poszczególne poprawki, a następnie całość projektu uchwały w sprawie rozpatrywanej ustawy wraz ze zmianami wynikającymi z przyjętych poprawek. W wyniku tego ostatniego głosowania Izba 77 głosami, przy 1 przeciw i 4 wstrzymujących się, powzięła uchwałę w sprawie ustawy o zmianie ustawy - Prawo energetyczne:

Senat, po rozpatrzeniu uchwalonej przez Sejm na posiedzeniu w dniu 27 kwietnia 2000 r. ustawy o zmianie ustawy - Prawo energetyczne, wprowadza do jej tekstu następujące poprawki:

1) w art. 1 w pkt 4, w art. 7:

a) w ust. 4 zdanie drugie otrzymuje brzmienie:

"Za przyłączenie do sieci pobiera się opłatę.",

b) ust. 5 otrzymuje brzmienie:

"5. Stawki opłat za przyłączenie do sieci, o których mowa w ust. 4, dla budynków mieszkalnych oraz obiektów przeznaczonych do realizacji celów publicznych, o których mowa w art. 6 pkt 3-7 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. Nr 115, poz. 441, z 1998 r. Nr 106, poz. 668, z 1999 r. Nr 49, poz. 484 i Nr 86, poz. 966 oraz z 2000 r. Nr 6
poz. 70), kalkuluje się na podstawie jednej czwartej średniorocznych uzasadnionych nakładów inwestycyjnych na budowę odcinków sieci służących do przyłączenia tych obiektów.",

c) po ust. 5 dodaje się ust. 5a w brzmieniu:

"5a. Stawki opłat za przyłączenie innych obiektów niż wymienione w ust. 5, kalkuluje się na podstawie uzasadnionych nakładów inwestycyjnych na budowę odcinków sieci służących do przyłączenia, w wysokości uzgodnionej między stronami w umowie o przyłączenie.",

d) w ust. 6 wyrazy "ust. 5" zastępuje się wyrazami "ust. 5 i 5a";

2) w art. 1 w pkt 13, w art. 32 po ust. 1 dodaje się ust. 1a i 1b w brzmieniu:

"1a. Koncesje na prowadzenie działalności, o której mowa w ust. 1 pkt 4, w zakresie obrotu gazem ziemnym z zagranicą, będą wydawane z uwzględnieniem dywersyfikacji źródeł gazu oraz bezpieczeństwa energetycznego.

1b. Rada Ministrów, na wniosek ministra właściwego do spraw gospodarki, określi w drodze rozporządzenia, minimalny poziom dywersyfikacji dostaw gazu z zagranicy poprzez ustalenie maksymalnego procentowego udziału gazu z jednego źródła. Rozporządzenie określi poziom dywersyfikacji na okres co najmniej 10 lat.";

3) w art. 1 w pkt 15 w lit. d) w zdaniu wstępnym wyrazy "ust. 5" zastępuje się wyrazami "ust. 5 i 6" i dodaje się ust. 6 w brzmieniu:

"6. Przedsiębiorstwa energetyczne zajmujące się wytwarzaniem ciepła i energii elektrycznej kalkulują ceny w taki sposób, aby udział opłat stałych w łącznych opłatach za energię dla danej grupy odbiorców nie był większy niż 30%.";

4) po art. 3 dodaje się art. 3a w brzmieniu:

"Art. 3a. 1. Koncesje udzielone przedsiębiorstwom energetycznym przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy wygasają z dniem 31 grudnia 2000 r. w zakresie obrotu gazem ziemnym z zagranicą.

2. Przedsiębiorstwa energetyczne, o których mowa w ust. 1, mogą na dotychczasowych zasadach prowadzić obrót gazem ziemnym z zagranicą, jeżeli przed dniem 31 grudnia 2000 r. złożą wniosek o udzielenie przez Prezesa URE koncesji na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie obrotu gazem ziemnym z zagranicą, jednak nie dłużej niż do dnia prawomocnego rozstrzygnięcia w sprawie.

3. W sprawach o udzielenie koncesji na obrót paliwami gazowymi wszczętych a nie zakończonych do dnia 31 grudnia 2000 r. stosuje się przepisy ustawy wymienionej w art. 1 w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą.";

5) po art. 4 dodaje się art. 4a w brzmieniu

"Art. 4a. Do dnia 31 grudnia 2001 r. dopuszcza się rozliczanie kosztów, o których mowa w art. 45a ust. 4, ustawy wymienionej w art. 1, łącznie dla zespołów budynków określonych przez właściciela lub zarządcę w regulaminie wewnętrznym."

Senat uchwalił poprawki do ustawy o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 75. posiedzeniu, 14 kwietnia br., i przekazana do Senatu 17 kwietnia. Marszałek Senatu 19 kwietnia, zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierowała ją do Komisji Kultury i Środków Przekazu. Komisja po rozpatrzeniu ustawy przygotowała swoje sprawozdanie w tej sprawie.

Przedstawił je senator Piotr Ł.J. Andrzejewski. Jak wskazał, rozpatrywana ustawa wbrew założeniom projektodawcy (początkowo był to projekt rządowy) przybrała charakter bardziej incydentalny niż generalny, jeżeli chodzi o nowelizację prawa autorskiego.

Senator sprawozdawca zaznaczył, że powodem złożenia inicjatywy w tym zakresie był, po pierwsze, artykuł konstytucji mówiący o dostosowywaniu przepisów do konstytucji, po drugie, proces akcesyjny zmierzający do ujednolicenia obowiązującego w Polsce prawa z prawem Unii Europejskiej. Wprawdzie prawo autorskie w Polsce ma za sobą pozytywną, znakomitą tradycję okresu dwudziestolecia międzywojennego, niemniej dzisiejsze standardy Unii Europejskiej, takie na przykład jak czas ochrony praw autorskich, wymuszają, w związku z procesem akcesyjnym, rozwiązania unifikacyjne o charakterze międzynarodowym. Ale praca nad przedłożeniem rządowym trwała bardzo długo i w rezultacie powstała wersja, którą Senat otrzymuje jako wersję incydentalną, fragmentaryczną, tak zwaną małą nowelizację.

Senator P.Ł.J. Andrzejewski podkreślił, że nowelizacja została ograniczona w trakcie prac sejmowych do zagadnień związanych z dostosowaniem do prawa wspólnoty europejskiej, walki z piractwem (przepisy karne) i do podwyższenia standardów ochrony praw autorskich, łącznie z oprogramowaniem komputerowym i z prawami wykonawczymi, tak zwanymi małymi prawami. To podwyższenie standardu ochrony praw autorskich połączono z udrożnieniem, uczynieniem bardziej sprawnymi mechanizmów obrony praw autorskich, i to zarówno praw niemajątkowych, jak i majątkowych.

Ustawodawca doszedł do wniosku, że najlepszą formą zabezpieczenia tych praw będą rozwiązania nie takie jak dotychczasowe, ale rozwiązania, które obciążą dodatkową aktywnością organizacje zbiorowego zarządzania tymi prawami.

Nowelizacja zmierzała ponadto do uchylenia, odziedziczonej zresztą po poprzednim systemie, tak zwanej przymusowej licencji ustawowej, proponując nową redakcję art. 21.

Senator P.Ł.J. Andrzejewski poinformował, że Komisja Kultury i Środków Przekazu, która rozpoznawała tę ustawę na swoich posiedzeniach w dniach 4 i 9 maja, wysłuchała wszystkich zainteresowanych stron, w tym pluralistycznie reprezentowanych związków zbiorowego zarządzania i organizacji zrzeszających poszczególne grupy zawodowe autorów i wykonawców, i po bardzo wyczerpującej dyskusji bądź konfrontacji wszystkich argumentów, po zapoznaniu się z często kontrowersyjnymi, wykluczającymi się opiniami prawnymi, zarówno tymi przedłożonymi w Sejmie, jak i tymi, które wpłynęły do komisji w Senacie, postanowiła rekomendować Izbie wprowadzenie 12 poprawek do ustawy. Senator sprawozdawca przedstawił i uzasadnił proponowane poprawki.

Dalsze poprawki do ustawy zgłosili podczas dyskusji senatorowie: Tomasz Michałowski, Kazimierz Kutz, Krzysztof Piesiewicz.

Wszystkie zaproponowane poprawki rozpatrzyła podczas przerwy w obradach Komisja Kultury i Środków Przekazu. Komisja poparła 15 spośród 16 zgłoszonych ogółem poprawek. Mniejszość komisji poparła jedną poprawkę.

Zgodnie z art. 54 ust. 1 Regulaminu Senatu przeprowadzono kolejne głosowania nad poszczególnymi poprawkami. Następnie Senat jednomyślnie, 83 głosami, powziął uchwałę w sprawie ustawy o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych:

Senat, po rozpatrzeniu uchwalonej przez Sejm na posiedzeniu w dniu 14 kwietnia 2000 r. ustawy o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, wprowadza do jej tekstu następujące poprawki:

1) w art. 1 w pkt 1, w art. 21:

a. w ust. 1 skreśla się wyrazy ", chyba że prawa do pierwszego nadania utworów zamówionych przez nadawcę przysługują mu na podstawie umowy",

b. po ust. 1 dodaje się ust. 1a w brzmieniu:

"1a. Prawo do pierwszego nadania utworów zamówionych przez nadawcę może przysługiwać mu na podstawie umowy innej niż określona w ust. 1.";

2) w art. 1 w pkt 1, w art. 21 po ust. 1a dodaje się ust. 1b w brzmieniu:

"1b. Twórca może oświadczyć właściwej organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi, z zachowaniem formy pisemnej pod rygorem nieważności, że o nadaniu swoich opublikowanych utworów, o których mowa w ust. 1, będzie decydować osobiście.";

3) w art. 1 w pkt 1, w art. 21 w ust. 2 wyraz "reemitować" zastępuje się wyrazami "rozpowszechniać w sposób równoczesny i integralny";

4) w art. 1 po pkt 1 dodaje się pkt 1a w brzmieniu:

"1a) w art. 24 skreśla się ust. 3;";

5) w art. 1 w pkt 2, w lit. c) wyrazy "aktualne wypowiedzi" zastępuje się wyrazami "wiadomości bieżące";

6) w art. 1 w pkt 2 w zdaniu wstępnym po wyrazach "ust. 1" stawia się dwukropek, pozostałą część oznacza się jako lit. a) i dodaje się lit. b) w brzmieniu:

"b) w pkt 2 wyrazy ", artykułów i wypowiedzi" zastępuje się wyrazami "i artykułów";";

7) w art. 1 w pkt 3 w lit. c) wyraz "ostatniej" zastępuje się wyrazami "najpóźniej zmarłej";

8) w art. 1 w pkt 8, w art. 70 w ust. 2 w zdaniu wstępnym po wyrazach "Główny reżyser" dodaje się wyrazy ", operator obrazu";

9) w art. 1 w pkt 8, w art. 70 w ust. 2 w zdaniu wstępnym wyrazy "oraz twórcy" zastępuje się wyrazami ", twórca scenariusza, twórcy innych";

10) w art. 1 w pkt 10 w lit. a) wyrazy "będąc do tych czynności upoważniona, dokonuje ona tego" zastępuje się wyrazami "dokonuje ona tego zgodnie z prawem";

11) w art. 1 skreśla się pkt 11;

12) w art. 1 w pkt 16 w zdaniu wstępnym po wyrazie "naukowych" dodaje się wyrazy "i krytycznych";

13) w art. 1 w pkt 16, w art. 99¹ skreśla się wyrazy "lub w inny sposób rozpowszechnił";

14) w art. 1 po pkt 18 dodaje się pkt 18a w brzmieniu:

"18a) art. 103 otrzymuje brzmienie:

"Art. 103. Spory dotyczące praw pokrewnych należą do właściwości sądów okręgowych.";";

15) w art. 1 po pkt 24 dodaje się pkt 24a w brzmieniu:

"24a) w art. 121 w ust. 1 wyrazy "lub 118" zastępuje się wyrazami ", 118 lub 118¹";";

16) w art. 2:

a- dotychczasowe ust. 1-3 oznacza się jako ust. 2-4 i dodaje się ust. 1 w brzmieniu:

"1. Przepisy ustawy stosuje się do korzystania po jej wejściu w życie z utworów, artystycznych wykonań, fonogramów i wideogramów, które według niniejszej ustawy korzystają z ochrony.",

b- dodaje się ust. 5 w brzmieniu:

"5. Przepis ust. 1 stosuje się do utworów obywateli państw obcych stale zamieszkałych za granicą, pod warunkiem wzajemności.".

Stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o Trybunale Konstytucyjnym oraz ustawy o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 75. posiedzeniu, 14 kwietnia br. Do Senatu została przekazana 17 kwietnia. Marszałek Senatu 19 kwietnia, zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierowała ją do Komisji Praw Człowieka i Praworządności oraz Komisji Ustawodawczej. Komisje po rozpatrzeniu ustawy przygotowały swoje sprawozdania w tej sprawie.

Sprawozdanie Komisji Praw Człowieka i Praworządności przedstawił senator Jan Chojnowski. Komisja postanowiła rekomendować Izbie wprowadzenie do ustawy 5 poprawek. Dwie z nich były wynikiem sugestii zawartych w opinii Biura Legislacyjnego, natomiast 3 pozostałe zostały zgłoszone w toku obrad komisji.

Senator sprawozdawca zaznaczył, że w dotychczasowym stanie prawnym sytuacja sędziów Trybunału Konstytucyjnego była też regulowana w art. 7 ustawy o ustroju sądów powszechnych. Przewidywał on, że sędziowie Trybunału Konstytucyjnego przechodzą w stan spoczynku po ukończeniu swojej kadencji niezależnie od osiągniętego wieku, jednakże uposażenia wynikające ze stanu spoczynku mogą pobierać z chwilą osiągnięcia sześćdziesiątego piątego roku życia.

Przedłożenie sejmowe natomiast wprowadziło zmianę przewidującą, że sędzia Trybunału Konstytucyjnego, który przechodzi w stan spoczynku, może pobierać uposażenie automatycznie z chwilą ukończenia kadencji (kadencja trwa dziewięć lat). To przedłożenie wzbudziło kontrowersje w komisji, która postanowiła zgłosić poprawkę przewidującą, że sędziowie trybunału przechodzą w stan spoczynku po zakończeniu swojej kadencji, jednakże nie wcześniej niż po ukończeniu sześćdziesiątego piątego roku życia. Jak wskazał senator sprawozdawca, jest to zasadnicza różnica: przechodzenie w stan spoczynku - tak, ale z chwilą ukończenia sześćdziesiątego piątego roku życia, wraz z uprawnieniami do uposażenia wynikającego z przejścia w stan spoczynku. To jest poprawka pierwsza lit. a.

Kolejna zmiana, w lit. b, jest konsekwencją przyjęcia poprawki, która przewiduje, że do przedłożenia sejmowego mówiącego, iż do sędziów, którzy skorzystają z tego prawa, nie ma zastosowania przepis ust. 2a. Dodaje się zdanie, mówiące że "do sędziów uprawnionych z dniem zakończenia ich kadencji do przejścia w stan spoczynku, którzy skorzystają z tego prawa, nie ma zastosowania zdanie pierwsze".

Następna poprawka przewiduje, że w ustawie o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw wyrazy "niezależnie od osiągniętego wieku" zastępuje się wyrazami "jednak nie wcześniej niż po ukończeniu sześćdziesiątego piątego roku życia". Sędziowie Trybunału Konstytucyjnego mają prawo przejść w stan spoczynku z chwilą zakończenia kadencji, z chwilą upływu sześćdziesięciu pięciu lat życia, wraz z uprawnieniami stąd wynikającymi.

Ostatnia poprawka dotyczy osób, które zakończyły kadencję i niezależnie od swego wieku zachowują uprawnienia wynikające z ustawy albo nabywają je, choćby powróciły do pracy. Dotychczas było tak, że w razie powrotu do pracy po zakończeniu kadencji nie mogły one wrócić do stanu spoczynku. Pkt 2 poprawki dotyczy osób, które nie powróciły do pracy, bo chciały na przykład korzystać z uprawnień do stanu spoczynku. Mogą one podjąć pracę do sześćdziesiątego piątego roku życia.

Kończąc swe wystąpienie, senator sprawozdawca podkreślił, że rekomendowane poprawki były przez członków komisji szeroko dyskutowane, uznano je za zasadne, zgodnie z poczuciem sprawiedliwości. Sędziowie Trybunału Konstytucyjnego są specyficznymi sędziami, ich sytuacja wynika z wyborów dokonanych przez Sejm, z pewnych wyborów politycznych. Zwykły sędzia jest nieusuwalny, a sędziowie Trybunału Konstytucyjnego orzekają w ramach kadencji. Dlatego też wprowadzanie rozwiązania, jak było proponowane w nowelizacji, polegającego na tym, by niezależnie od wieku sędziowie zachowywali uprawnienia wynikające ze stanu spoczynku, jest - zdaniem komisji - niezasadne. Korygują to poprawki zaproponowane przez komisje.

Sprawozdanie Komisji Ustawodawczej przedstawił senator Piotr Ł.J. Andrzejewski. Jak wskazał, ustawa o zmianie ustawy o Trybunale Konstytucyjnym oraz ustawa o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw dotyczy w zasadzie trzech zagadnień.

Pierwsze to przyjęcie, że uchyla się możliwość umarzania przez Trybunał Konstytucyjny postępowania o niezgodność z konstytucją przyjętych rozwiązań w aktach prawnych, jeżeli akt normatywny utracił obowiązującą moc.

Trybunał mimo to, musi rozpoznać przedstawioną mu do rozstrzygnięcia sprawę, jeżeli jest to niezbędne dla ochrony konstytucyjnych wolności i praw. Chodzi o polityczne i obywatelskie prawa każdego człowieka, czyli prawa człowieka. W opinii senatora sprawozdawcy, jest to niezwykle ważny aspekt tej ustawy, rysujący się, zwłaszcza dla Senatu jako zasadniczy w perspektywie podjętej przez Izbę uchwały o porządkowaniu prawa i rozliczeniu z prawem okresu totalitarnego, uchwały o przywróceniu ciągłości między II i III Rzecząpospolitą.

Senator P.Ł.J. Andrzejewski podkreślił, że jest to jedno z tych rozwiązań, które pozwalają ocenić prawo okresu stalinowskiego czy późniejsze prawo sprzeczne z zasadami narodów cywilizowanych, którego skutki trwają do dzisiaj, poddać je ocenie Trybunału Konstytucyjnego.

"Komisja Ustawodawcza z satysfakcją wita ten aspekt rozstrzygnięcia" - stwierdził senator sprawozdawca.

Drugi aspekt rozstrzygnięcia dotyczy skargi konstytucyjnej i obejmuje: wydłużenie terminu jej wniesienia z dwóch do trzech miesięcy od doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia; rezygnację z pobierania wpisu od skargi; wprowadzenie wymogu sporządzenia zażalenia na postanowienie odmowne nadania skardze dalszego biegu przez adwokata lub radcę prawnego - profesjonalny przymus. Zdaniem senatora sprawozdawcy, są to rozwiązania legislacyjne również zasługujące na aprobatę.

Dezaprobatę Komisji Ustawodawczej spowodowała chęć stworzenia przy okazji tych dwóch zasadniczych zmian niczym nieuzasadnionych przywilejów dla sędziów Trybunału Konstytucyjnego, którzy później, po tym, co robią w Trybunale Konstytucyjnym, nie są kontrolowani społecznie, tylko po zakończeniu swojej kadencji mają luksus przejścia w stan spoczynku, i to z wynagrodzeniem takim, jakie uzyskaliby po ukończeniu sześćdziesiątego piątego roku życia. Jeśli chodzi o ten zakres, Komisja Ustawodawcza zaproponowała skreślenie tych nieuzasadnionych przywilejów.

Senator P.Ł.J. Andrzejewski przypomniał, że dotychczasowy stan prawny przewidywał, iż sędziowie mogą przejść w stan spoczynku, ale że uposażenie, o którym mowa w zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych z 28 sierpnia 1997 r., czyli te preferencje majątkowe, należą im się dopiero wówczas, gdy osiągną sześćdziesiąty piąty rok życia. Obecnie to się skreśla, młody sędzia z tej racji, że został desygnowany politycznie, ma już do końca urządzone życie, nie mając żadnej odpowiedzialności i świadomości, że jednak wspólne dobro wymaga, by jego wiedza i talent były spożytkowane, że dalej musi odpowiadać swoją działalnością przed społeczeństwem za to, co świadczył w ramach pełnej niezawisłości czy jak rozstrzygał w Trybunale Konstytucyjnym. Dlatego komisja zaproponowała odpowiednią poprawkę, likwidującą nieuzasadnione - zdaniem komisji - przywileje dla sędziów Trybunału Konstytucyjnego.

Senator sprawozdawca wniósł o przyjęcie stanowiska Komisji Ustawodawczej i przyjęcie ustawy z zaproponowaną poprawką.

Podczas dyskusji nad ustawą senator Jolanta Danielak zgłosiła wniosek o przyjęcie nowelizacji bez poprawek.

Wszystkie zgłoszone wnioski i poprawki rozpatrzyły dwie połączone komisje senackie. Komisje zdecydowały rekomendować Izbie 5 spośród 9 zgłoszonych ogółem wniosków i poprawek.

Zgodnie z art. 54 ust. 1 Regulaminu Senatu w pierwszej kolejności przeprowadzono głosowanie nad wnioskiem o przyjęcie ustawy bez poprawek (Izba odrzuciła ten wniosek 49 głosami, przy 27 za i 6 wstrzymujących się). Wobec odrzucenia tego wniosku poddano pod głosowanie wnioski komisji o wprowadzenie poprawek do ustawy, a następnie 51 głosami, przy 21 przeciw i 9 wstrzymujących się, Senat podjął uchwałę w sprawie ustawy o zmianie ustawy o Trybunale Konstytucyjnym oraz ustawy o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw:

Senat, po rozpatrzeniu uchwalonej przez Sejm na posiedzeniu w dniu 14 kwietnia 2000 r. ustawy o zmianie ustawy o Trybunale Konstytucyjnym oraz ustawy o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw, wprowadza do jej tekstu następujące poprawki:

1) w art. 1 skreśla się pkt 1;

2) w art. 1 w pkt 2, w ust. 3 po wyrazach "wydaniem orzeczenia" dodaje się wyrazy "przez Trybunał;

3) w art. 1 w pkt 4 po wyrazie "zażalenie" dodaje się wyrazy "na postanowienie o odmowie nadania skardze dalszego biegu";

4) skreśla się art. 2;

5) skreśla się art. 3.

Senat przyjął bez poprawek ustawę o zmianie ustawy - Kodeks karny

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 75. posiedzeniu, 14 kwietnia br. Do Senatu została przekazana 17 kwietnia. Marszałek Senatu 19 kwietnia, zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierowała ją do Komisji Praw Człowieka i Praworządności oraz Komisji Ustawodawczej. Komisje po rozpatrzeniu ustawy przygotowały swoje sprawozdania w tej sprawie.

Sprawozdanie Komisji Praw Człowieka i Praworządności przedstawiła senator Anna Bogucka-Skowrońska. Senator wskazała, że ustawa o zmianie ustawy - Kodeks karny w zasadzie dotyczy zaostrzenia odpowiedzialności za przestępstwa komunikacyjne popełnione w stanie nietrzeźwości. Senator sprawozdawca stwierdziła, że komisja aprobuje ten kierunek działania, a więc zaostrzenie odpowiedzialności za te przestępstwa, choć należy zwrócić uwagę, że już obecnie istnieje pełen zakres możliwości ścigania za te przestępstwa w sposób ostrzejszy niż jest to realizowane w polityce karnej i że umacnia się w społeczeństwie błędny pogląd, iż im surowsze są kary, tym skuteczniej się walczy z danym rodzajem przestępczości. A tak w zasadzie nie jest.

Główne zmiany wprowadzane ustawą sejmową to, po pierwsze, możliwość orzeczenia środka karnego, jakim jest zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych nie na określony czas, ale na zawsze, w wypadku popełnienia poważnych przestępstw w stanie nietrzeźwości. chodzi o spowodowanie katastrofy w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym czy spowodowanie bezpośredniego niebezpieczeństwa tej katastrofy, ale w wypadku gdy następstwem tych czynów jest śmierć albo ciężki uszczerbek na zdrowiu człowieka. Przy spowodowaniu wypadku drogowego o takich poważnych następstwach w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środków odurzających albo gdy sprawca zbiegł z miejsca zdarzenia, istnieje możność orzeczenia zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych nie do dziesięciu lat, ale na zawsze.

Druga poważna zmiana to obowiązek orzeczenia nawiązki na rzecz instytucji lub organizacji społecznej w wysokości od trzykrotnego najniższego wynagrodzenia do stukrotnego najniższego wynagrodzenia (widać więc, o jakiego rzędu kwoty może tu chodzić) w wypadku popełnienia w stanie nietrzeźwości wymienionych wyżej przestępstw, a więc spowodowania katastrofy lub jej bezpośredniego niebezpieczeństwa czy wypadku drogowego. Następuje tu zwiększenie represji karnej przez wyznaczenie górnej granicy określonej w ustawie, ale większej o połowę, a także przez możliwość podania wyroku do publicznej wiadomości.

Oprócz tych dwóch kierunków rozwiązań jest jeszcze jedna sprawa, która w poważny sposób zmienia dotychczasowy stan prawny. Mianowicie czyny, które dotychczas miały charakter formalny, to znaczy stanowiły wykroczenia, stają się przestępstwami (chodzi o prowadzenie pojazdu mechanicznego, czy też innego pojazdu w ruchu lądowym lub na drodze publicznej w stanie nietrzeźwości).

Senator sprawozdawca następnie przedstawiła i uzasadniła pięć poprawek, których wprowadzenie do ustawy rekomendowała Izbie komisja.

Sprawozdanie Komisji Ustawodawczej przedstawił senator Stanisław Gogacz. Senator podkreślił, że celem zmian proponowanych w nowelizacji jest, po pierwsze, wprowadzenie karalności czynu polegającego na prowadzeniu pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego.

Po drugie, wprowadzenie możliwości i obowiązku orzekania środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych na zawsze.

Po trzecie, zmiany mają na celu wprowadzenie obowiązku orzekania przez sąd nawiązki w wypadku skazania za przestępstwo określone w art. 173, 174, 177 lub 355, gdy sprawca prowadzący pojazd mechaniczny był w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego.

Po czwarte, zmiany wprowadzają obowiązek orzekania przez sąd środka karnego w postaci świadczenia pieniężnego w razie skazania sprawców za przestępstwo prowadzania pojazdu w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego.

I po piąte, zmiany dotyczą podania informacji o takim skazaniu do środków masowego przekazu.

W imieniu Komisji Ustawodawczej senator S. Gogacz wniósł o przyjęcie ustawy bez poprawek.

Poprawkę do ustawy zgłosił natomiast senator Paweł Abramski podczas dyskusji.

Wszystkie głoszone wnioski i propozycje poprawek rozpatrzyły podczas przerwy w obradach dwie połączone komisje senackie. Komisje rekomendowały Izbie przyjęcie ustawy bez poprawek. Mniejszość połączonych komisji poparła pięć poprawek.

Zgodnie z art. 54 ust. 1 Regulaminu Senatu w pierwszej kolejności przeprowadzono głosowanie nad wnioskiem o przyjęcie ustawy bez poprawek. Izba 56 głosami, przy 17 przeciw i 89 wstrzymujących się, zaakceptowała ten wniosek i powzięła uchwałę o przyjęciu rozpatrywanej ustawy bez poprawek.

Senat uchwalił poprawkę do ustawy o uchyleniu ustawy o funduszach przemysłowych i ich prywatyzacji w związku z reformą systemu ubezpieczeń społecznych oraz o zmianie niektórych ustaw

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 75. posiedzeniu, 14 kwietnia br., a do Senatu przekazana 17 kwietnia. Marszałek Senatu 19 kwietnia, zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierowała ją do Komisji Gospodarki Narodowej. Komisja po rozpatrzeniu ustawy przygotowała swoje sprawozdanie w tej sprawie.

Przedstawił je senator Mieczysław Janowski. Jak wskazał, rozpatrywana ustawa przewiduje uchylenie w całości ustawy z 4 września 1997 r. o funduszach przemysłowych i ich prywatyzacji w związku z reformą systemu ubezpieczeń społecznych. To uchylenie pociąga za sobą odpowiednie zmiany w następujących ustawach: ustawie z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych; w ustawie z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych; w ustawie z 29 września 1994 r. o rachunkowości; w ustawie z 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych; w ustawie z 21 sierpnia 1997 r. - Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi. Komisja Gospodarki Narodowej - w zaproponowanej poprawce - uzupełniła ten zestaw o ustawę z 10 września 1999 r. - Kodeks karny skarbowy.

Rozpatrywana ustawa ma na celu uporządkowanie prawa w obszarze dotyczącym finansowania reformy systemu ubezpieczeń społecznych oraz uwłaszczenia.

Senator sprawozdawca przypomniał, że uchylana ustawa, którą przyjął Sejm minionej kadencji, określała zasady wiążące ze sobą tworzenie, funkcjonowanie i prywatyzację funduszy przemysłowych, a także zasady emitowania świadectw udziałowych tych funduszy i wymiany ich na akcje funduszy. Przewidywała ona utworzenie wspomnianych funduszy przemysłowych w celu, po pierwsze, restrukturyzacji przedsiębiorstw państwowych i spółek z udziałem skarbu państwa w wybranych działach gospodarki narodowej oraz przyspieszenia prywatyzacji w tych działach, po drugie, wykorzystania części majątku skarbu państwa na przeprowadzenie reformy systemu ubezpieczeń społecznych i po trzecie, zapewnienia uczestnictwa w prywatyzacji majątku skarbu państwa tym osobom, które nie nabyły akcji bądź udziałów prywatyzowanych spółek na zasadach preferencyjnych bądź nieodpłatnie.

Fundusze te miały byś tworzone w formie spółek akcyjnych, przy czym prawa i obowiązki skarbu państwa jako założyciela i akcjonariusza miał wykonywać minister skarbu państwa. Połowa akcji funduszy miała zostać wymieniona na świadectwa udziałowe, połowa zaś, z małym wyjątkiem, miała być wykorzystana na cele związane z reformą systemu ubezpieczeń społecznych.

Jak zaznaczył senator sprawozdawca, te rozwiązania ustawowe są odmienne od przyjętych przez parlament Rzeczypospolitej zasad finansowania reformy ubezpieczeń społecznych. Ustawa stała się zatem bezprzedmiotowa. Bezprzedmiotowa stała się również z tego względu, że 29 marca br. Sejm przyjął ustawę o zmianie ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych oraz ustawy o wykorzystaniu wpływów z prywatyzacji części mienia skarbu państwa na cele związane z reformą systemu ubezpieczeń społecznych, która dokonuje dalszego rozdysponowania mienia skarbu państwa.

W tym stanie rzeczy komisja, po wysłuchaniu wyjaśnień przedstawiciela rządu postanowiła wnieść o przyjęcie ustawy z poprawką, wprowadzającą do zestawu ustaw, w których mają nastąpić zmiany, ustawę - Kodeks karny skarbowy.

Senat w głosowaniu poparł stanowisko komisji i jednomyślnie, 83 głosami, powziął uchwałę w sprawie w sprawie ustawy o uchyleniu ustawy o funduszach przemysłowych i ich prywatyzacji w związku z reformą systemu ubezpieczeń społecznych oraz o zmianie niektórych ustaw:

Senat, po rozpatrzeniu uchwalonej przez Sejm na posiedzeniu w dniu 14 kwietnia 2000 r. ustawy o uchyleniu ustawy o funduszach przemysłowych i ich prywatyzacji w związku z reformą systemu ubezpieczeń społecznych oraz o zmianie niektórych ustaw, wprowadza do jej tekstu następującą poprawkę:

- po art. 6 dodaje się art. 6a w brzmieniu:

"Art. 6a. W ustawie z dnia 10 września 1999 r. - Kodeks karny skarbowy
(Dz. U. Nr 83, poz. 930) w art. 112 w § 1 skreśla się wyrazy
", świadectwa udziałowego funduszu przemysłowego".

Ustawa o ratyfikacji Protokołu Nr 6 do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności dotyczącego zniesienia kary śmierci - przyjęta bez poprawek

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 75. posiedzeniu, 14 kwietnia br., do Senatu została przekazana 17 kwietnia. Marszałek Senatu 19 kwietnia, zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierowała ją do Komisji Praw Człowieka i Praworządności oraz Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej. Komisje po rozpatrzeniu ustawy przygotowały wspólne sprawozdanie w tej sprawie.

Przedstawił je senator Krzysztof Piesiewicz. Senator sprawozdawca poinformował, że Komisja Praw Człowieka i Praworządności po rozpatrzeniu ustawy sejmowej ratyfikującej Protokół Nr 6 do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, zdecydowaną większością głosów - przy jednym głosie przeciwnym - postanowiła przedłożyć Izbie tę ustawę do przyjęcia i zaakceptowania.

Myślę, że jesteśmy w takim punkcie, który można nazwać końcem długiej drogi polskiego ustawodawstwa karnego, ustawodawstwa kryminalnego. Przed Wysoką Izbą możemy prezentować tego rodzaju stanowisko i przyjąć ustawę o ratyfikacji Protokołu Nr 6 do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Myślę, że jest to moment wyjątkowy - powiedział senator K. Piesiewicz.

Senator sprawozdawca przypomniał, że przez polskie piśmiennictwo pracownicze już od połowy XIX wieku przetaczała się dyskusja dotycząca kary śmierci. W istocie ukazały się dwie monografie: jedna, Mikołaja Kańskiego, w 1850 r. i druga, tworząca szczególną sytuację, wydana w 1978 r. To była druga duża monografia, bo reszta to były prace przyczynkarskie - profesor Marii Ossowskiej i profesora Cieślaka. Dwie monografie; ta z połowy XIX wieku i druga, zatytułowana "Kara śmierci w polskim prawie karnym", wydana przez Uniwersytet imienia Mikołaja Kopernika w Toruniu. Autorem tej pracy jest marszałek Alicja Grześkowiak. Wszystkie prace przyczynkarskie, które ukazywały się w Polsce - szczególnie piśmiennictwo, które pozostawiła po sobie profesor Maria Ossowska, a także monografia profesor Alicji Grześkowiak są pracami, których autorzy w sposób jednoznaczny skłaniają się do koncepcji abolicjonistycznych, a więc do tej drogi, którą miało przyjąć polskie ustawodawstwo przyszłości. Skłaniają się do tego, aby ta kara została wyjęta z polskiego ustawodawstwa, zlikwidowana, aby nie istniała.

Senator K. Piesiewicz zaznaczył, że oprócz dwóch wymienionych monografii ukazała się niedawno monografia Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka. Napisano w niej, że niezależnie od indywidualnych poglądów warto uświadomić sobie, iż mówiąc o karze śmierci posługujemy się pewnym eufemizmem. Nazwa tej kary nie oddaje jej istoty, składa się bowiem z dwóch elementów nierównoważnych pod względem logicznym i metafizycznym. Śmierć jest zjawiskiem nieuchronnym, na śmierć skazani jesteśmy wszyscy. Inny charakter ma natomiast kara, jej cechą istotną nie jest konieczność, lecz potencjalność, to znaczy kara może, lecz nie musi zostać wymierzona. Taki sam charakter logiczny i metafizyczny ma zabicie, gdyż podobnie jak kara nie stanowi ono zjawiska nieuchronnego. Operowanie cały czas pojęciem "kara śmierci", czyli połączeniem elementu koniecznego i potencjalnego, jest więc błędem logicznym. Błędem w ogóle jest więc łączenie słów "kara" i "śmierć". Błąd ten ukrywa jednocześnie, czym naprawdę jest ta kara. By oddać jej istotę, winniśmy mówić nie o karze śmierci, lecz o karze zabicia.

Wnoszę więc, aby Senat raczył przyjąć wniosek Komisji Praw Człowieka i Praworządności i żeby ratyfikując ten protokół, wykreślił z polskiego ustawodawstwa karę zabicia - powiedział senator K. Piesiewicz.

Senat po dyskusji przychylił się do stanowiska komisji i 63 głosami, przy 8 przeciw i 7 wstrzymujących się, powziął uchwałę o przyjęciu rozpatrywanej ustawy bez poprawek.

Senat odrzucił Sprawozdanie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji z rocznego okresu działalności

Zgodnie z art. 12 ust. 1 i 2 ustawy o radiofonii i telewizji Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji przedstawia corocznie sprawozdanie ze swojej działalności za rok poprzedzający oraz informację o podstawowych problemach radiofonii i telewizji.

Sprawozdanie to, a także informację o podstawowych problemach radiofonii i telewizji, przedstawił Izbie przewodniczący Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji Juliusz Braun.

Stanowisko Komisji Kultury i Środków Przekazu w sprawie Sprawozdania KRRiTV przedstawiła senator Krystyna Czuba. Senator sprawozdawca zaznaczyła, że komisja szczegółowo przyjrzała się sprawozdaniu Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji z rocznego okresu jej działalności, to jest od 1 marca 1999 r. do 1 marca roku 2000. Komisja zwróciła uwagę na pewne pozytywy, ale jednocześnie dostrzegła poważne braki w pracy Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji.

Jak stwierdziła senator K. Czuba, komisja z aprobatą odnotowała wzmożoną działalność przewodniczącego Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, który stara się dostrzec wszystkie naruszenia ustawy, szczególnie przez telewizję. Niestety, brakuje skutecznych działań, aby prawo było przestrzegane.

Zdaniem komisji dobre i ważne wydają się też niektóre propozycje, dotyczące rozwiązań w krajowej radzie, np. w zakresie opłat abonamentowych, to jest stworzenie najkorzystniejszej oferty przetargowej lub umarzanie czy rozkładanie na raty zaległości w opłatach abonamentowych, gdy są ku temu wystarczające i uzasadnione powody.

Są jednak i poważne zarzuty. Dotyczą one faktu, że Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, koncentrując się na problemach koncesyjnych, często prawnych, prawie całkowicie pomija, lub też marginalizuje kwestie programowe i związane z nimi zagadnienia etyki mediów. Wciąż jest to temat wielu skarg organizacji pozarządowych, rad samorządowych, a także poszczególnych osób. Skargi i protesty kierowane są do senackiej Komisji Kultury i Środków Przekazu. W swoim sprawozdaniu Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji uwzględniła tylko niektóre z nich. Nie ma w nim nic np. o skargach kierowanych przez senacką Komisję Kultury i Środków Przekazu.

Senator K. Czuba podkreśliła, że szczególną dezaprobatę komisji budzi naruszanie przez nadawców publicznych i komercyjnych art. 18 ustawy o radiofonii i telewizji. Komisja odnotowała bardzo poważne uchybienia nadawców publicznych, które dotyczą tego, co nazywa się polską racją stanu. W telewizji publicznej brakuje rzetelnej informacji o polityce państwa i szczególnie eksponowana jest jedna opcja. Komisja stwierdziła też, że Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji działa według preferencji politycznych, choć każdy z jej członków złożył legitymację.

W sprawozdaniu krajowej rady brak jest też jakichkolwiek informacji o protestach Senatu, dotyczących relacji o ważnych spotkaniach politycznych w Senacie, na przykład dotyczących Libanu, czy też spotkaniach, które marszałek Senatu odbyła z przedstawicielami wyższych izb czy innymi ważnymi przedstawicielami życia międzynarodowego. Nie ma ani jednego zdania na temat protestu Komisji Kultury i Środków Przekazu w sprawie braku poważnej informacji w dniu pogrzebu senatora Augusta Chełkowskiego. Te informacje ukazały się dopiero po interwencji.

Senacka komisja stwierdziła, że Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji nie zajęła stanowiska wobec łamania praw przez telewizję publiczną i komercyjną w zakresie ważnych norm zawartych w art. 18, dotyczących ładu moralnego w mediach i szacunku dla odbiorców, ich poglądów i postaw.

Dalszym, i chyba jednym z najpoważniejszych zarzutów, który dotyczy telewizji, jest promocja wartości antyrodzinnych. W tej sprawie senacka komisja otrzymała z sejmowej Komisji Rodziny opinię skierowaną do Komisji Kultury i Środków Przekazu. Opinię bardzo negatywną o działaniu telewizji w tym zakresie i o działaniach krajowej rady, która, według komisji, właściwie nie korzysta z ustawowych możliwości karania nadawców za emitowanie treści nieobyczajnych czy zawierających przemoc oraz lekceważy zakaz reklamy na przykład alkoholu, co jest bardzo antyrodzinne. Komisja sejmowa stwierdziła, że nieobyczajność i przemoc epatują z telewizji publicznych i komercyjnych, a publiczna telewizja, promując permisywizm moralny, z sukcesem ściga się z telewizjami komercyjnymi.

Krajowa rada przedstawia akcenty, obarczając często odpowiedzialnością za stan mediów - w sprawozdaniu - społeczeństwo, szkołę, rodzinę.

Kolejny zarzut postawiony przez senacką komisję dotyczył braku reakcji krajowej rady na niewypełnianie przez telewizję publiczną obowiązku ustawowego, to jest obowiązku dotyczącego promocji polskiej kultury (art. 18 ustawy). W sprawozdaniu znajdują się dane statystyczne o obecności kultury na antenie: kultura zajmuje w "Panoramie" 18% czasu, a w "Wiadomościach" 14%. W ocenie komisji, po pierwsze, jeżeli w ogóle sprawy poświęcone kulturze są w tych programach, to jako ostatnie, a po drugie, poziom tej kultury często jest żenująco niski. Można nawet powiedzieć, że na antenie telewizji publicznej istnieje rehabilitacja rozrywki PRL, i to nawet w nadmiarze, chociażby "Stawka większa niż życie" czy "07 zgłoś się", a jeżeli istnieje przekaz edukacyjno-kulturalny, to w godzinach nocnych.

Senacka komisja zarzuciła też krajowej radzie brak nadzoru nad finansami telewizji i radiofonii publicznej.

Komisja zgodziła się także z uwagami dotyczącymi problematyki w zakresie braku przydzielonych koncesji dla Radia Maryja. Komisja otrzymała podziękowanie za koncesję dla Chełma.

Kolejny zarzut komisji wobec krajowej rady to brak kontroli i aktywnego uczestnictwa w reformie telewizji. Reforma ta wśród pracowników, dziennikarzy i opinii publicznej budzi wiele kontrowersji. W sprawozdaniu krajowej rady nie ma w tej sprawie w zasadzie ani jednego zdania. Krajowa rada prowadzi analizy neutralności dotyczącej programów, ale nie przedstawia wniosków. Komisja zarzuciła radzie, że wobec braku należnych, konkretnych skutków jest to marnotrawstwo pieniędzy na monitoring. Brak jest też rozliczenia nadawcy publicznego z informacji i publicystyki.

Senator sprawozdawca podkreśliła, że krajowa rada ma skuteczne środki do egzekwowania naruszeń prawa, ale tych środków nie stosuje. Według eksperta komisji, który jest jednocześnie członkiem Rady Programowej Telewizji Publicznej, Wojciecha Wencla, obraz krajowej rady, który wyłania się ze sprawozdania, to obraz ciała biernego, prowadzącego ewidencję społecznych wystąpień w sprawie mediów, ale niepodejmującego działania w celu naprawy sytuacji. Krajowa rada nie współpracuje dostatecznie z Radą Programową Telewizji, która jest ciałem społecznym - zarzuty w tej sprawie padały wielokrotnie.

Komisja wniosła więc o odrzucenie sprawozdana krajowej rady.

Podczas dyskusji nad sprawozdaniem krajowej rady senator Jerzy Suchański zgłosił wniosek o przyjęcie sprawozdania. Przemawiają za tym - w opinii senatora - wyniki badania opinii społecznej na temat funkcjonowania zarówno polskiego radia, jak i telewizji. Wyniki tych badań, prowadzonych przez Centrum Badania Opinii Społecznej, pokazują niezwykle duże uznanie i zaufanie względem tych jednostek.

Do wniosków przedstawionych podczas debaty ustosunkowała się Komisja Kultury i Środków Przekazu. Komisja podtrzymała wniosek o odrzucenie sprawozdania KRRiTV.

W pierwszej kolejności poddano pod głosowanie przedstawiony przez komisję projekt uchwały w sprawie odrzucenia sprawozdania. Izba przychyliła się do stanowiska komisji i 44 głosami, przy 35 przeciw i 4 wstrzymujących się, powzięła uchwałę o odrzuceniu rozpatrywanego sprawozdania.

Drugie czytanie projektu ustawy o zmianie ustawy - Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw, ustawy o samorządzie gminnym oraz innych ustaw

Rozpatrywany projekt ustawy został wniesiony przez grupę senatorów. Marszałek Senatu 13 marca br., zgodnie z art. 79 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierowała projekt do rozpatrzenia w pierwszym czytaniu do Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej. Pierwsze czytanie projektu ustawy zostało przeprowadzone, zgodnie z art. 80 ust. 1, 2 i 3 Regulaminu Senatu, na wspólnym posiedzeniu komisji 19 kwietnia br. Komisje po rozpatrzeniu projektu ustawy przygotowały wspólne sprawozdanie.

Zgodnie z art. 81 ust. 1 Regulaminu Senatu drugie czytanie projektu ustawy obejmuje: przedstawienie Senatowi sprawozdania komisji o projekcie ustawy, przeprowadzenie dyskusji oraz zgłaszanie wniosków.

Sprawozdanie komisji o projekcie ustawy przedstawił senator Leon Kieres. Senator sprawozdawca poinformował, że 19 kwietnia br. odbyło się wspólne posiedzenie komisji: Komisji Ustawodawczej oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej. Po długiej i wyczerpującej dyskusji komisje postanowiły przedstawić Izbie stanowisko w sprawie przyjęcia projektu ustawy bez poprawek. Dziesięciu członków komisji głosowało za, jeden przeciw, trzech wstrzymało się od głosu.

Po dyskusji, podczas której zgłoszono liczne poprawki do projektu, Senat zdecydował o skierowaniu projektu ustawy o zmianie ustawy - Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw, ustawy o samorządzie gminnym oraz innych ustaw do Komisji Ustawodawczej oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej.

Zmiany w składzie komisji senackich

Projekt uchwały w sprawie zmian w składzie komisji senackich przedstawił - w imieniu Komisji Regulaminowej i Spraw Senatorskich - senator Tadeusz Lewandowski. Senator sprawozdawca poinformował, że senator Wiesław Chrzanowski złożył wniosek o odwołanie go ze składu Komisji Praw Człowieka i Praworządności i równocześnie w tym samym wniosku zwrócił się z prośbą o wydanie zgody na jego pracę w Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej. Komisja na posiedzeniu 26 kwietnia br. odniosła się pozytywnie do tego wniosku. Senat w głosowaniu przychylił się do stanowiska komisji i jednomyślnie, 76 głosami, powziął uchwałę w sprawie zmian w składzie komisji senackich.