Aktualności

29 maja 2003 r. w Warszawie rozpoczęła się międzynarodowa konferencja "Ombudsman a prawo Unii Europejskiej". Przybyli na nią przedstawiciele rzeczników wszystkich państw kandydujących do UE oraz ombudsman europejski prof. Nikiforos Siamandouros. W uroczystości wzięli udział marszałkowie Sejmu i Senatu: Marek Borowski i Longin Pastusiak.

Konferencję otworzył rzecznik praw obywatelskich Andrzej Zoll, który podkreślił, że fundamentem wspólnoty europejskiej powinna być wspólnota wartości, dziedzictwa i tradycji oraz traktowanie godności człowieka jako źródła wszelkich praw.

"U korzeni powołania Unii Europejskiej i instytucji Rzecznika Praw Obywatelskich leżą podobne założenia: umocnienie godności człowieka, zapewnienie mu bezpieczeństwa i takiego statusu materialnego, by mógł zaspokajać swoje potrzeby" - powiedział A. Zoll. Dodał, że integracja z UE to nie tylko wyzwanie dla ministrów finansów i skarbu państwa, ale także dla rzecznika.

W swoim wystąpieniu podczas konferencji marszałek L. Pastusiak powiedział:

Dziękuję bardzo za zaproszenie na dzisiejszą międzynarodową konferencję rzeczników praw obywatelskich państw kandydujących do Unii Europejskiej nt.: "Ombudsman a prawo Unii Europejskiej".

Urząd Rzecznika Praw Obywatelskich w Polsce jest instytucją już okrzepłą w swej strukturze i działalności. Instytucja ta, wzorowana na szwedzkim ombudsmanie, istnieje od ponad 15 lat. Tak więc w naszym kraju, jeszcze przed transformacją społeczno-polityczną, dostrzeżono konieczność powstania instytucji, która by występowała w obronie obywatela w jego relacjach z władzą.

W momencie powstania instytucja Rzecznika Praw Obywatelskich była w Polsce nowum. W swej niezawisłej działalności stała się z czasem, dla wielu obywateli, ostatnią deską ratunku. Od 1997 roku Rzecznik Praw Obywatelskich, na mocy uchwalonej Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, stoi na straży wolności i praw człowieka; bada, czy nie nastąpiło naruszenie prawa, a także zasad współżycia sprawiedliwości społecznej.

Przez te minione lata ukształtowała się ścisła formalna i praktyczna współpraca między Senatem Rzeczypospolitej Polskiej a Rzecznikiem Praw Obywatelskich. Przejawem tej współpracy jest m.in. coroczna informacja z działalności Rzecznika, przedstawiana Senatowi.

Dzięki tej informacji Senat, tak jak i Sejm, ma możliwość zapoznania się ze stanem przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela w naszym kraju. Parlament uzyskuje więc informacje o realizacji stanowionego przez siebie prawa, a często także o nieprawidłowościach w jego wykonywaniu. Informacja ta pozwala izbie skonfrontować ocenę Rzecznika Praw Obywatelskich ze sprawami przedstawianymi senatorom przez wyborców. Problematyka spraw jest bardzo różna. Na czoło wysuwają się jednak kwestie ważne dla egzystencji ogólnospołecznej. Wynika z nich, że przyczyną wielu spraw napływających do Rzecznika jest nie tylko trudna sytuacja ekonomiczna państwa, ale także brak sprawnej egzekucji prawa i sprawnego wymiaru sprawiedliwości.

Rzecznik Praw Obywatelskich, podobnie jak i Senat, działają w szeroko pojętym interesie społecznym.

Senat w swych pracach podejmuje działania, które wzmacniają rangę i kompetencje Rzecznika Praw Obywatelskich; że wspomnę tylko o wprowadzeniu przez Senat IV kadencji poprawki rozszerzającej uprawnienia Rzecznika przy wnoszeniu kasacji oraz ustawowe zapewnienie współpracy Rzecznika z organizacjami pozarządowymi działającymi na rzecz ochrony wolności i praw człowieka i obywatela.

Natomiast Senat V kadencji uchwalił poprawkę dotyczącą szczegółowego trybu doręczania pism sądowych przez pocztę w postępowaniu cywilnym. Zgodnie z treścią wniesionej poprawki (do art.133 § 2 kp), zawiadomienia o pozostawieniu pisma w oznaczonym miejscu należy dokonać dwukrotnie.

W działaniach jednoczących Europę dzisiejsza konferencja ombudsmanów państw kandydujących do Unii Europejskiej jest z pewnością istotnym krokiem. Wiadomo powszechnie, że wejście do Unii wiąże się z koniecznością unifikacji prawa szeroko pojętego, ale także w zakresie praw obywatelskich, w tym również praw cudzoziemców z ich prawem wyjazdu, pobytu, pracy i azylu oraz prawem do równego traktowania wszystkich obywateli przy przekraczaniu granic. Odnosi się to także do takich sytuacji, jakie miały miejsce wobec polskich obywateli ubiegających się o wizy wjazdowe do USA oraz niewłaściwe ich traktowanie przy przekraczaniu granicy USA. W tej sprawie wystosowałem, jako Marszałek Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, listy do przewodniczącego Senatu USA, do przewodniczącego Izby Reprezentantów oraz do przywódców większości republikańskiej i mniejszości demokratycznej w obu izbach Kongresu amerykańskiego).

Rzecznik Praw Obywatelskich jest jednym z realizatorów idei społeczeństwa obywatelskiego. Jego działalność jest przejawem starań o budowę takiego państwa prawa, w którym działania władzy publicznej podejmowane są dla człowieka traktowanego podmiotowo.

Autorytet urzędu Rzecznika wynika w głównej mierze z faktu powierzania tej funkcji osobom o wysokim autorytecie moralnym, które cieszą się powszechnym szacunkiem i zaufaniem społecznym. W tę funkcję wpisana jest wszechstronna wiedza, obiektywizm i tolerancja, a przede wszystkim wrażliwość na życiowe problemy bliźnich.

Na ręce obecnego Rzecznika Praw Obywatelskich pana profesora Andrzeja Zolla składam wyrazy uznania i podziękowania dla wszystkich piastujących dotychczas tę zaszczytną funkcję - pani prof. Ewy Łętowskiej, pana prof. Tadeusza Zielińskiego i pana prof. Adama Zielińskiego. Stali oni zawsze na straży wolności i praw człowieka i obywatela. Swoją pracą i postawą zbudowali urząd, który cieszy się wysokim autorytetem i uznaniem społecznym.

Panu profesorowi Andrzejowi Zollowi życzę dalszych skutecznych działań na rzecz utrwalania praw obywatelskich i sprawiedliwości społecznej. Życzę, aby był pan nie tylko rzecznikiem, ale także strażnikiem praw obywatelskich.

Jestem przekonany, że konkluzje z konferencji przybliżą nam perspektywy rozwoju i współpracy ombudsmanów w zjednoczonej Europie. Życzę, aby to międzynarodowe spotkanie rzeczników, pozwoliło wypracować najskuteczniejsze metody działań, mających służyć obronie praw i wolności obywatelskich.

Marszałek M. Borowski w swoim wystąpieniu podkreślał "niezawisłość i niezależność instytucji RPO, prestiż i dar przekonywania osoby, która pełni to stanowisko". Przypominał, że urząd RPO powstał przed 15 laty, gdy Polska była jeszcze w tzw. obozie socjalistycznym.