Aktualności

8 marca 2023 r. zakończyło się 60. posiedzenie Senatu. Izba rozpatrzyła na nim 6 ustaw, do 4 wprowadziła poprawki. Zdecydowała też o wniesieniu do Sejmu projektu ustawy o zmianie ustawy o transporcie drogowym. Senatorowie zapoznali się z informacją o udziale Rzeczypospolitej Polskiej w pracach Unii Europejskiej w okresie lipiec–grudzień 2022 r. (przewodnictwo Czech w Radzie Unii Europejskiej), którą przedstawił minister ds. Unii Europejskiej Szymon Szynkowski vel Sęk.

Przed przystąpieniem do obrad senatorowie uczcili minutą ciszy pamięć zmarłego 7 marca 2023 r. senatora I i II  kadencji Władysława Findeisena.

Ustawy przyjęte z poprawkami.

Senat wprowadził 45 poprawek do ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy). Senatorowie postanowili, że zmianami kodeksu pracy w zakresie urlopu rodzicielskiego zostaną objęci również pracownicy, którzy ze względu na długotrwały proces legislacyjny byliby pozbawieni prawa do wydłużonego urlopu rodzicielskiego. Zdecydowali o 100-procentowej wysokości miesięcznego zasiłku macierzyńskiego za okres ustalony przepisami kodeksu pracy jako okres urlopu rodzicielskiego. Opowiedzieli się za przyznaniem uprawnień analogicznych do tych, które mają rodzice dziecka na podstawie ustawy o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem”, rodzicom dziecka, u którego stwierdzono ciężkie i nieodwracalne upośledzenie lub nieuleczalną chorobę zagrażającą życiu. Postanowili przyznać pracownikowi samotnie wychowującemu dziecko prawo do urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze. Senatorowie wydłużyli ponadto granicę, do której udziela się urlopu rodzicielskiego, do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 7. rok życia, a także podnieśli z 8 do 12 lat granicę wieku dziecka, do ukończenia którego pracownik wychowujący to dziecko może złożyć wniosek o elastyczną organizację pracy. Zgodnie z senackimi poprawkami za członka rodziny na potrzeby udzielania urlopu opiekuńczego będzie uważane także rodzeństwo pracownika. Inna zmiana umożliwia złożenie wniosku o elastyczną organizację pracy także pracownikowi udzielającemu wsparcia lub sprawującemu opiekę nad innym członkiem najbliższej rodziny lub inną osobą pozostającą we wspólnym gospodarstwie domowym, posiadającymi orzeczenie o niepełnosprawności albo orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności, również wówczas, gdy ich niepełnosprawność powstała po ukończeniu 18. roku życia. Kolejna zakłada, że przepisy nakładające na pracodawcę obowiązki informacyjne oraz nakazujące pracodawcy organizować szkolenia pracowników w godzinach pracy wejdą w życie 1 stycznia 2024 r. Pozostałe zmiany mają charakter legislacyjny, doprecyzowujący i redakcyjny. Nowelizacja wdraża 2 unijne dyrektywy dotyczące tzw. work-life balance – dyrektywę w sprawie przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy w Unii Europejskiej i tzw. dyrektywę rodzicielską. Dotyczy m.in. urlopów i czasu pracy, w tym urlopu rodzicielskiego, do którego pracownicy będą mieli indywidualne prawo. Prawo ojca do urlopu rodzicielskiego nie będzie uzależnione od pozostawania matki dziecka w zatrudnieniu (ubezpieczeniu) w dniu porodu. W ramach urlopu rodzicielskiego zostanie wprowadzona nieprzenoszalna jego część, w wymiarze do 9 tygodni, dla każdego z rodziców, a także 70-procentowy zasiłek macierzyński za cały okres urlopu rodzicielskiego dla obojga rodziców. Pracownik będzie mógł ponadto skorzystać z bezpłatnego urlopu opiekuńczego w wymiarze 5 dni w roku kalendarzowym, aby zapewnić osobistą opiekę lub wsparcie krewnemu (syn, córka, matka, ojciec lub małżonek) albo osobie pozostającej we wspólnym gospodarstwie domowym, wymagającej opieki lub wsparcia z poważnych względów medycznych. Nowela wprowadza także możliwość skorzystania ze zwolnienia od pracy „z powodu działania siły wyższej” do wykorzystania w pilnych sprawach rodzinnych w wymiarze 2 dni albo 16 godzin w roku kalendarzowym z zachowaniem prawa do połowy wynagrodzenia. Do czasu pracy będą wliczane ponadto nowe 2 dodatkowe przerwy. Pracownik będzie mógł skorzystać z drugiej przerwy trwającej co najmniej 15 minut, jeżeli jego dobowy wymiar pracy jest dłuższy niż 9 godzin pracy, a także z trzeciej co najmniej 15-minutowej przerwy – przy ponad 16-godzinnym wymiarze czasu pracy. Nowelizacja umożliwi szersze stosowanie elastycznej organizacji pracy, w tym pracę zdalną, elastyczne rozkłady czasu pracy (ruchomy czas pracy, indywidualny rozkład czasu pracy, weekendowy system czasu pracy, system skróconego tygodnia pracy i przerywany czas pracy) i pracę w niepełnym wymiarze czasu. Zgodnie ze zmianami dotyczącymi umów o pracę pracownik, który wykonywał pracę co najmniej 6 miesięcy, będzie miał prawo wystąpić, raz w roku, o zmianę rodzaju umowy na umowę o pracę na czas nieokreślony lub o bardziej przewidywalne i bezpieczne warunki pracy. Nowela rozszerza też zakres informacji o warunkach zatrudnienia pracownika – w tym wysyłanego do pracy do państw UE lub trzecich oraz delegowanego – np. o informację o prawie do szkoleń czy długości płatnego urlopu. Funkcjonować będą ponadto zakazy zabraniania pracownikowi, co do zasady, jednoczesnego pozostawania w stosunku pracy z innym pracodawcą, a także jego niekorzystnego traktowania z tego tytułu. Pracownik będzie miał również prawo do nieodpłatnego i wliczanego do czasu pracy szkolenia, które niezbędnego do wykonywania określonego rodzaju pracy lub na określonym stanowisku, jeżeli prawo do takiego szkolenia wynika z postanowień układu zbiorowego pracy lub innego porozumienia zbiorowego lub z regulaminu albo przepisów prawa pracy.

Izba z 11 poprawkami doprecyzowującymi przyjęła ustawę o zmianie ustawy o samorządzie gminnym, ustawy o samorządzie powiatowym oraz ustawy o samorządzie województwa (projekty poselskie). Senatorowie uściślili, jakie podmioty są uprawnione do inicjowania utworzenia rad seniorów (np. organizacje pozarządowe i uniwersytety trzeciego wieku) oraz do opiniowania projektu statutu rady seniorów; prawo opiniowania projektu będą miały zarówno podmioty reprezentujące środowiska zainteresowane działalnością seniorów, jak i grupa obywateli, która złożyła wniosek o utworzenie rady seniorów. Doprecyzowano też zasady zwrotu kosztów poniesionych przez członka rady seniorów z tytułu udziału w posiedzeniu rady lub w zorganizowanym wydarzeniu, na którym reprezentował on radę. Jeżeli organ jednostki samorządu terytorialnego zdecydował o zwracaniu takich kosztów, to będzie miał obowiązek uregulowania ich zasad w statucie rady seniorów. Przyjęte zostały też poprawki, zgodnie z którymi utworzenie powiatowej i wojewódzkiej rady seniorów będzie fakultatywne, a nie obowiązkowe w wypadku złożenia wniosku przez wymaganą grupę mieszkańców. Ustawa daje możliwość powołania rady seniorów na szczeblu powiatowym i wojewódzkim. Rada seniorów to ciało kolegialne o charakterze konsultacyjnym, doradczym i inicjatywnym, które ma wspierać radę gminy w realizacji zadań dedykowanych osobom starszym. Rada gminy będzie zobligowana do utworzenia rady seniorów, jeżeli z wnioskiem wystąpi określona liczba osób powyżej 60. roku życia w gminach do 20 tys. mieszkańców – co najmniej 50, w gminach powyżej 20 tys. mieszkańców – co najmniej 100 mieszkańców; rada powiatu – na wniosek co najmniej 150 mieszkańców powiatu o liczbie mieszkańców do 100 tys. i co najmniej 250 osób powiatu powyżej 100 tys. mieszkańców; sejmik województwa z kolei – na wniosek co najmniej 500 osób w województwie do 2 mln mieszkańców, a co najmniej 800 mieszkańców w województwie powyżej 2 mln mieszkańców. Rada gminy będzie zobligowana do rozpatrzenia wniosku o powołanie rady seniorów w terminie nie dłuższym niż 3 miesiące od dnia jego złożenia. W razie jego odrzucenia kolejny wniosek ten sam podmiot może złożyć nie wcześniej niż po upływie 6 miesięcy od dnia odrzucenia poprzedniego wniosku.

Senatorowie z 3 poprawkami poparli ustawę o zmianie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy). Zdecydowali m.in. o rozszerzeniu katalogu podmiotów uprawnionych do tańszego gazu o spółdzielnie piekarnicze, w przypadku których działalność piekarnicza nie jest główną, ani nie jest największym źródłem ich przychodów. Nowelizacja umożliwia piekarniom i cukierniom zakup gazu po obniżonej cenie, wynoszącej 200,17 zł za MWh. Przewiduje także stosowanie od 1 kwietnia 2023 r. do 28 lutego 2025 r. odwróconego podatku VAT: gazu w systemie gazowym, energii elektrycznej w systemie elektroenergetycznym i usług w zakresie przenoszenia uprawnień do emisji gazów cieplarnianych. Nowelizacja ma też usprawnić wszczęcie i prowadzenie egzekucji administracyjnej, zwiększyć jej efektywność i umożliwić przymusowe dochodzenie należności związanych z podatkiem VAT, rozliczanym w procedurach szczególnych. Dotyczy to zwłaszcza sytuacji, kiedy miejsce zamieszkania lub siedziba podatnika poddawanego egzekucji są w innym państwie. Do katalogu dokumentów stanowiących podstawę egzekucji administracyjnej dodano również deklarację, wykazującą należność z tytułu podatku VAT, złożoną w państwie członkowskim identyfikacji. W noweli zmieniono także definicję wynagrodzenia za pracę tak, aby obejmowała wynagrodzenie za pracę oraz z innych umów zawartych przez pracodawcę i zobowiązanego, także w ciągu 12 miesięcy od dnia rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy oraz świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby lub macierzyństwa, wypłacane przez pracodawcę. Wierzytelności powtarzające się, które stanowią jedyne źródło dochodu zobowiązanego będącego osobą fizyczną, mają podlegać egzekucji w zakresie określonym w kodeksie pracy. Z Rejestru Należności Publicznoprawnych będzie można korzystać dzięki automatycznemu uzyskiwaniu danych przez podmioty uprawnione i rezygnacji z pisemnej formy upoważnienia osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej do uzyskania jej danych.

Izba przyjęła z 2 poprawkami ustawę o zmianie ustawy o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych oraz ustawy – Ordynacja podatkowa (projekt rządowy). Przedłużają one do 31 maja 2023 r. termin wykonania obowiązków związanych z inwentaryzacją infrastruktury i usług telekomunikacyjnych. Nowela ma poprawić skuteczność wdrażania dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych. Zgodnie z uzasadnieniem, ponieważ więcej informacji i usług ma formę elektroniczną, a część z nich jest dostępna tylko w tej formie, powinny być przyjazne dla każdego, także dla osób z niepełnosprawnościami. Podmioty publiczne będą miały teraz obowiązek przyjaznego udostępniania także tych informacji, które umieszczają na nienależących do nich e-stronach i w aplikacjach mobilnych. W noweli doprecyzowano także wymagania dotyczące dostępności cyfrowej aplikacji mobilnych.

Ustawy przyjęte bez poprawek.

Ustawa o świadczeniu pieniężnym przysługującym członkom rodziny funkcjonariuszy lub żołnierzy zawodowych, których śmierć nastąpiła w związku ze służbą albo podjęciem poza służbą czynności ratowania życia lub zdrowia ludzkiego albo mienia (projekt rządowy) przewiduje miesięczne świadczenie przysługujące małżonkom, dzieciom i rodzicom funkcjonariuszy i żołnierzy, których śmierć nastąpiła w związku ze służbą lub w związku z ratowaniem przez nich czyjegoś życia, zdrowia lub mienia poza służbą. Dotyczy to rodzin żołnierzy zawodowych, funkcjonariuszy służb podległych MSWiA, służb specjalnych, Straży Marszałkowskiej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej, a także strażaków ratowników Ochotniczych Straży Pożarnych oraz ratowników GOPR i TOPR. Wdowom i wdowcom po poległych funkcjonariuszach i żołnierzach świadczenie będzie wypłacane co miesiąc do końca życia w kwocie równej przeciętnemu uposażeniu w danej formacji. Dzieci poległego funkcjonariusza będą otrzymywać 50% uposażenia do 18., a jeśli będą się dalej uczyć – do 24. lub 25. roku życia. Jeśli jako niepełnoletnie stały się całkowicie niezdolne do pracy lub samodzielnej egzystencji, świadczenie będzie przysługiwać im bez względu na wiek. Sieroty zupełne będą otrzymywać 100% średniego uposażenia. Rodzice poległych od przejścia na emeryturę dożywotnio będą dostawać 50% średniego uposażenia w formacji, w której służyło ich dziecko. Świadczenie nie będzie wypłacane łącznie z rentą rodzinną. Osoba uprawniona np. do renty rodzinnej czy emerytury będzie mogła wybrać korzystniejsze dla niej świadczenie. Tylko rodzice poległego funkcjonariusza będą mogli pobierać zarówno świadczenie, jak i emeryturę.

Ustawa o ratyfikacji Umowy między Rzecząpospolitą Polską a Zjednoczonymi Emiratami Arabskimi o współpracy prawnej w sprawach karnych, podpisanej w Abu Dhabi dnia 22 września 2022 r. (projekt rządowy), dotyczy ratyfikacji umowy, która reguluje kwestie współpracy prawnej prokuratur i sądów w sprawach karnych, w tym pomocy prawnej, ekstradycji i przekazywania osób skazanych.

Senat przyjął projekt ustawy o zmianie ustawy o transporcie drogowym, który umożliwia zwrot pracownikom kosztów używania do celów służbowych prywatnych samochodów elektrycznych, hybrydowych i napędzanych wodorem. Obecnie jest to możliwe tylko w przypadku pojazdów z silnikiem spalinowym. Projekt przewiduje zmianę rozporządzenia ministra infrastruktury z 2002 r. w sprawie warunków ustalania oraz sposobu dokonywania zwrotu kosztów używania do celów służbowych samochodów osobowych, motocykli i motorowerów niebędących własnością pracodawcy polegającą na uzależnieniu wysokości stawek kosztów używania samochodów do celów służbowych – tzw. kilometrówki – od mocy silnika. Projekt trafi teraz do Sejmu.