Aktualności

8 lutego 2023 r. wieczorem zakończył się pierwszy dzień 58. posiedzenia Senatu. Izba przyjęła z 46 poprawkami nowelizację ustawy ograniczającą wzrost cen ciepła, podjęła też 2 uchwały upamiętniające 160. rocznicę wybuchu Powstania Styczniowego oraz 450. rocznicę uchwalenia konfederacji warszawskiej. 

Senat, w obecności przewodniczącej Zjednoczonego Gabinetu Przejściowego Białorusi Swiatłany Cichanouskiej, podjął uchwałę w sprawie upamiętnienia 160. rocznicy wybuchu Powstania Styczniowego (inicjatywa senatora Michała Kamińskiego oraz grupy senatorów reprezentowanych przez senatora Marka Komorowskiego). Senatorowie składają w niej hołd powstańcom styczniowym, dziękują za ich głęboki i szczery patriotyzm, który połączył wszystkie klasy społeczne w walce o wolną i niepodległą ojczyznę. W uchwale przypomniano, że powstanie rozpoczęło się w Królestwie Polskim 22 stycznia 1863 r. i na Litwie 1 lutego 1863 r. Wzięło w nim udział ok. 350 tys. osób, powstało państwo podziemne, a do jesieni 1864 r. stoczono ok. 1200 bitew i potyczek. Szacuje się, że zginęło 30 tys. powstańców, a 40 tys. zostało zesłanych na Syberię. W uchwale senatorowie wyrażają też podziw, szacunek i wdzięczność Ukraińcom za ich heroiczną postawę wobec barbarzyńskiej rosyjskiej agresji, a także przekazują wyrazy solidarności i wsparcia Białorusinom, walczącym dziś z dyktaturą, oraz oddają cześć każdemu więźniowi prorosyjskiego reżimu Aleksandra Łukaszenki.

Izba podjęła też uchwałę w sprawie upamiętnienia 450. rocznicy uchwalenia konfederacji warszawskiej (inicjatywa grupy senatorów). Przypomniano w niej, że w 2023 r. przypada też 20. rocznica wpisania na światową listę programu UNESCO Pamięć Świata aktu konfederacji warszawskiej, pierwszego na świecie dokumentu gwarantującego równość religijną obywateli. Jego podpisanie 28 stycznia 1573 r. było wydarzeniem bezprecedensowym, uznawanym dziś za początek końca prześladowań religijnych. Rzeczpospolita aktem najwyższej rangi wprowadziła powszechną tolerancję religijną oraz równość obywateli wobec prawa bez względu na wyznanie. W ten sposób wolność religii stała się filarem Rzeczypospolitej, a do jej poszanowania musiał zobowiązać się każdy nowo wybrany władca.

Senat przyjął z 46 poprawkami, w większości  doprecyzowującymi, legislacyjnymi i redakcyjnymi, ustawę o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach w zakresie niektórych źródeł ciepła w związku z sytuacją na rynku paliw oraz niektórych innych ustaw (pilny projekt rządowy). Senatorowie zdecydowali m.in. o obniżeniu do 5% stawki podatku VAT na gaz ziemny, olej opałowy, energię elektryczną i energię cieplną. Rozszerzyli katalog podmiotów, w stosunku do których mają być stosowane ceny maksymalne ciepła, o mikro-, małych i średnich przedsiębiorców. a także zmierzają do ustalenia maksymalnej ceny dostawy ciepła w ten sposób, aby była ona liczona w stosunku do cen i stawek opłat stosowanych na dzień 31 marca 2022 r. , wprowadzającą mechanizm mający ograniczyć wzrost cen ciepła dla odbiorców. Ustawa przewiduje, że ceny ciepła na cele mieszkaniowe i użyteczności publicznej mają osiągać ustalony poziom, zależny od historycznych cen dostawy ciepła. Maksymalna cena dostawy ciepła obejmie wszystkie jej elementy w danym systemie ciepłowniczym, czyli ceny: zamówionej mocy cieplnej, ciepła i nośnika ciepła, stawki opłat stałych i zmiennych za usługi przesyłowe. Zgodnie z nowelą od 1 lutego do 31 grudnia 2023 r. maksymalna cena dostawy ciepła nie może być wyższa niż 40% ceny dostawy ciepła stosowanej w danym systemie ciepłowniczym 30 września 2022 r. Przedsiębiorstwa energetyczne otrzymają wyrównanie, aby odbiorca nie został obciążony nadmiernym wzrostem kosztów ogrzewania. Przedsiębiorstwa nieposiadające koncesji samodzielnie ustalą maksymalną cenę dostawy ciepła. Na rekompensaty dla wytwórców ciepła, dodatki dla gospodarstw domowych i podmiotów wrażliwych zostanie przeznaczone 14,5 mld zł. Wyrównania wypłaci właściwy wójt, burmistrz albo prezydent po weryfikacji maksymalnej skalkulowanej ceny dostawy ciepła.

Senatorowie rozpatrzyli następujące ustawy.

Ustawa o finansowaniu wspólnej polityki rolnej na lata 2023–2027 (projekt rządowy) dostosowuje polskie prawo do unijnych przepisów. Określa m.in. właściwość organów w zakresie uruchamiania środków publicznych pochodzących z Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji i z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich. Zawiera przepisy dotyczące zasad uruchamiania środków z budżetu państwa na wyprzedzające współfinansowanie kosztów kwalifikowanych oraz wyprzedzające finansowanie pomocy finansowej w ramach interwencji objętych planem strategicznym, a także pomocy technicznej. Funkcję agencji płatniczej będzie pełnić Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR), a jednostki certyfikującej – szef Krajowej Administracji Skarbowej. Środki z europejskich funduszy, na wniosek ministra rolnictwa i rozwoju wsi, będą przekazywane do ARiMR na podstawie zapotrzebowań przez nią składanych. Środki na współfinansowanie krajowe i przejściowe wsparcie krajowe będą trafiały w formie dotacji celowej ministra rolnictwa.

Ustawa o zmianie ustawy o przygotowaniu i realizacji inwestycji w zakresie obiektów energetyki jądrowej oraz inwestycji towarzyszących oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy) do katalogu inwestycji towarzyszących budowie elektrowni jądrowych i infrastruktury towarzyszącej dodaje inwestycje niezbędne do prowadzenia badań środowiskowych i lokalizacyjnych. Tzw. decyzja zasadnicza ma być wydawana na początkowym etapie, przed decyzją o ustaleniu lokalizacji inwestycji. Decyzja o wskazaniu lokalizacji inwestycji i zezwoleniu na wejście na teren nieruchomości ma zostać rozszerzona o pomiary, badania lub inne prace, niezbędne do sporządzenia raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko. Nabywca lub zbywca nieruchomości objętej decyzją o wskazaniu lokalizacji inwestycji będzie musiał podać właściwemu wojewodzie dane nowego właściciela. Brak zgłoszenia i prowadzenie postępowania bez udziału nowego właściciela nie będzie stanowiło podstawy do wznowienia postępowania lub stwierdzenia nieważności. Aby uzyskać zgodę na lokalizację obiektu energetyki jądrowej, inwestor będzie musiał uzyskać i przedłożyć – nawet w trakcie trwania postępowania o wydanie decyzji o ustaleniu lokalizacji – decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach realizacji inwestycji. Można będzie ją przedłożyć w trakcie trwania postępowania o wydanie decyzji o ustaleniu lokalizacji takiej inwestycji. Rząd określi zakres informacji i niezbędnych danych, np. listę rejestrów, ewidencji, wykazów i archiwów, z których są udostępniane, wykaz podmiotów je prowadzących i tryb udostępniania. Organy administracji publicznej – na uzasadniony wniosek inwestora – mają udostępniać nieodpłatnie informacje i dane do wykorzystania w związku z wykonywaniem zadań związanych z obiektami energetyki jądrowej i inwestycji towarzyszących. Możliwa będzie też, do czasu wydania zezwolenia na eksploatację, eksploatacja tymczasowa obiektu jądrowego po uzyskaniu zezwolenia na rozruch, ale nie dłużej niż przez czas określony w zezwoleniu na rozruch. Pozwoli to uniknąć wielomiesięcznego wyłączenia bloku jądrowego.

Ustawa o rejestracji i ochronie nazw pochodzenia, oznaczeń geograficznych oraz gwarantowanych tradycyjnych specjalności produktów rolnych i środków spożywczych, win lub napojów spirytusowych oraz o produktach tradycyjnych (projekt rządowy) ustala jednolite procedury rejestracji na szczeblu krajowym, a także kontroli i ochrony wszystkich objętych projektem produktów, środków lub napojów. Wdraża przepisy regulujące kwestie oznaczeń geograficznych. W 1 ustawie zostaną uwzględnione 3 sektory: produktów rolnych i środków spożywczych, napojów spirytusowych i win. Nowela określa ponadto warunki ochrony w Polsce nazw pochodzenia, oznaczeń geograficznych i gwarantowanych tradycyjnych specjalności produktów rolnych lub środków spożywczych, oznaczeń geograficznych win i napojów spirytusowych i określeń tradycyjnych produktów sektora wina. Nowelizacja zawiera też m.in. wykaz zadań oraz właściwość organów i jednostek organizacyjnych zajmujących się kontrolą i certyfikacją artykułów rolno-spożywczych, które mają chronioną nazwę pochodzenia, chronione oznaczenie geograficzne albo są gwarantowanymi tradycyjnymi specjalnościami. Powoływana ustawą Rada ds. Oznaczeń Geograficznych i Gwarantowanych Tradycyjnych Specjalności będzie opiniować wnioski o rejestrację, o zatwierdzenie zmiany w specyfikacji produktu, a także sprzeciwy krajowe wobec wniosków o rejestrację.

Ustawa o zmianie ustawy o organizacji rynków owoców i warzyw oraz rynku chmielu (projekt rządowy) wprowadza zmiany wynikające z przepisów Komisji Europejskiej, dotyczących przyznawania pomocy ze środków UE organizacjom producentów w sektorze owoców i warzyw i ich zrzeszeniom. Wzmacnia nadzór Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR) nad przyznawaniem i wykorzystywaniem unijnej pomocy finansowej. Ustala też sposób określania wysokości wsparcia za produkty, które są wycofywane z rynku w ramach działania w programie operacyjnym. Wysokość wsparcia za takie produkty będzie niższa od ich aktualnych cen rynkowych, co ma zapobiegać nieuzasadnionemu korzystaniu z tego działania, tj. wycofywaniu produktów z rynku zamiast wprowadzania ich do obrotu. Wysokość wsparcia za produkt wycofany będzie ustalać dyrektor oddziału regionalnego ARiMR z uwzględnieniem kosztów poniesionych przez organizację producentów na zakup tego produktu. Nowela wskazuje też sposób ustalania rocznego pułapu pomocy na dofinansowanie funduszu operacyjnego dla organizacji producentów owoców i warzyw. Przewiduje także kary m.in. za niewykorzystywanie przez organizacje producentów środków unijnych zgodnie z przeznaczeniem. Ukarany będzie musiał zwrócić sumę pomocy finansowej na inwestycję wraz z odsetkami, proporcjonalnie do okresu, w którym nie dotrzymano zobowiązania.

Ustawa o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników (projekt rządowy) wiąże wysokość emerytury podstawowej z wysokością najniższej emerytury określonej w przepisach emerytalnych. Dotychczas waloryzacji emerytury rolniczej dokonywano inaczej niż emerytury z ZUS, powstały więc duże różnice między tymi świadczeniami. Emerytura podstawowa stanowi podstawę wymiaru świadczeń emerytalno-rentowych rolniczych, ale nie jest równa emeryturze rolniczej. Zgodnie z nowelą emerytura podstawowa będzie równa 90% minimalnej emerytury z ZUS. Nowe przepisy gwarantują, że emerytura rolnicza – po 25 latach opłacania składek – nie będzie niższa od najniższej emerytury wypłacanej z ZUS. Ustawa wprowadza ponadto mechanizm rekompensujący opłacanie podwójnej składki na ubezpieczenie emerytalno-rentowe z tytułu prowadzenia oprócz działalności rolniczej również pozarolniczej działalności gospodarczej lub składki dodatkowej z tytułu prowadzenia działalności rolniczej w gospodarstwach rolnych o powierzchni powyżej 50 ha przeliczeniowych. Umożliwi to uzyskanie dodatku do emerytur rolniczych na podobnych zasadach.

Ustawa o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy) zmienia określenie: „przemoc w rodzinie” na: „przemoc domowa”. Zakłada też uwzględnienie w przepisach przemocy ekonomicznej (umyślne działania lub zaniechania naruszające prawa lub dobra osobiste ofiary przemocy, w szczególności narażające ją na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, mienia, naruszające jej godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na jej zdrowiu fizycznym lub psychicznym, jej cierpienie lub krzywdę, mające na celu uzyskanie nad nią kontroli w zakresie zasobów ekonomicznych) i cyberprzemocy (zachowania, zwłaszcza wykorzystujące środki komunikacji elektronicznej na odległość, mogące wzbudzić w osobie doznającej przemocy poczucie zagrożenia, poniżenia lub udręczenia). Nowela definiuje ponadto osobę stosującą przemoc zarówno jako ją stosującą, jak i tę, którą się o to podejrzewa. Rozszerza krąg osób objętych ochroną na niezamieszkujących razem byłych partnerów oraz dzieci będące świadkami przemocy domowej. Nowela wprowadza także zmiany w procedurze niebieskiej karty, np. przepis obligujący grupę diagnostyczno-pomocową do monitorowania sytuacji osób lub rodzin dotkniętych przemocą domową, a także zagrożonych jej wystąpieniem, w tym również po zakończeniu procedury niebieskiej karty. Nowelizacja wprowadza nowe formy wsparcia, czyli programy psychologiczno-terapeutyczne dla osób stosujących przemoc domową, przepisy umożliwiające złożenie zawiadomienia o popełnieniu wykroczenia przez osobę stosującą przemoc domową, gdy uporczywie uchyla się od udziału w programach korekcyjno-edukacyjnych lub psychologiczno-terapeutycznych. Ustawa określa również standard podstawowych usług świadczonych przez specjalistyczne ośrodki wsparcia dla osób doznających przemocy domowej.

Ustawa o badaniach klinicznych produktów leczniczych stosowanych u ludzi (projekt rządowy) ma zapewnić ochronę uczestników badań klinicznych, wysoką jakość wydawanych opinii i terminowość ich wydawania, określa również zasady odpowiedzialności cywilnej badacza i sponsora badań klinicznych. Przewiduje, że podmiot przeprowadzający eksperyment medyczny nie będzie mógł pobierać za udział w nim opłat od jego uczestnika. W ramach ochrony uczestników badań przewiduje m.in. utworzenie Funduszu Kompensacyjnego Badań Klinicznych, finansowanego z wpłat sponsorów, a pozostającego w dyspozycji Rzecznika Praw Pacjenta. Wysokość składki będzie uzależniona od liczby uczestników badania. Rzecznik Praw Pacjenta powoła zespół ekspertów, niezależnych od badacza i sponsora. Poszkodowany, którego nie usatysfakcjonuje wysokość odszkodowania, będzie mógł dochodzić roszczeń w sądzie. Ustawa przewiduje ponadto, że receptę na szczepionkę przeciw grypie pacjent otrzyma w aptece, tam też odbędzie się kwalifikacja do szczepienia i szczepienie. Recepta nie będzie jednak refundowana.

Ustawa o ratyfikacji Protokołu zmieniającego Umowę między Rzecząpospolitą Polską a Baliwatem Guernsey w sprawie unikania podwójnego opodatkowania niektórych kategorii dochodów osób fizycznych, podpisaną w Londynie dnia 8 października 2013 r., podpisanego w Londynie dnia 19 maja 2022 r. (projekt rządowy) dotyczy ratyfikacji przez prezydenta protokołu zmieniającego umowę międzynarodową, która w obowiązującym brzmieniu nie spełnia najnowszych standardów w zakresie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, nie odpowiada w pełni obecnym priorytetom polityki podatkowej Polski, nakierowanym na uszczelnienie systemu podatkowego, ani aktualnym standardom wynikającym z Modelowej Konwencji OECD w sprawie podatku od dochodu i majątku. Protokół przewiduje, że jego postanowienia będą zastosowane do lat podatkowych, okresów i zdarzeń powodujących powstanie opodatkowania, rozpoczynających się w pierwszym dniu lub po pierwszym dniu stycznia roku kalendarzowego następującego po roku, w którym wszedł on w życie.

Ustawa o zmianie niektórych ustaw w związku z wprowadzeniem świadczenia za długoletnią służbę (projekt rządowy) wprowadza nowe świadczenie, służące zwiększeniu uposażeń funkcjonariuszy i żołnierzy posiadających co najmniej 15-letni staż służby. Zmiany te mają na celu zatrzymanie doświadczonych funkcjonariuszy i żołnierzy w służbie oraz wzrost konkurencyjności zatrudnienia w tych jednostkach.