Aktualności

W nocy z 29 na 30 listopada 2022 r. zakończyło się 54. posiedzenie Senatu. Izba rozpatrzyła na nim 6 ustaw; 2 odrzuciła, a do 3 wprowadziła poprawki. Senatorowie zdecydowali o wniesieniu do Sejmu projektu nowelizacji ustawy o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego oraz ustawy o osobach deportowanych do pracy przymusowej oraz osadzonych w obozach pracy przez III Rzeszę i Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich. Senat podjął także 2 uchwały ustanawiające rok 2023 Rokiem: Pamięci Bohaterek i Bohaterów Getta Warszawskiego oraz  Kazimierza Przerwy-Tetmajera. Podczas posiedzenia zapoznano się z informacją o działalności Rzecznika Praw Obywatelskich oraz o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela w roku 2021,  którą przedstawił rzecznik Marcin Wiącek.

Przed przystąpieniem do obrad senatorowie uczcili pamięć senatora II kadencji Piotra Pankanina, zmarłego 16 listopada 2022 r.

Ustawy odrzucone.

Senat odrzucił ustawę o zmianie ustawy – Prawo oświatowe oraz niektórych innych ustaw (projekty prezydencki i poselski), która zdaniem większości senatorów zmierza do likwidacji autonomii szkoły, centralizacji systemu edukacji, odebrania resztek inicjatywy nauczycielom, uczniom i rodzicom, wyrzucenia ze szkół organizacji obywatelskich. W ich ocenie nowelizacja uderza w prawo rodziców do wychowania dzieci zgodnie ze swoimi przekonaniami. Senatorowie Marcin Bosacki, Sławomir Rybicki i Bogdan Zdrojewski apelowali do prezydenta, by ponownie odmówił podpisania noweli prawa oświatowego. Według senatora Krzysztofa Kwiatkowskiego nie rozwiązuje ona żadnych problemów, jedynie zwiększa światopoglądowy nadzór nad tym, co się dzieje w szkołach. Jak wskazywano, ustawa stanowi w zdecydowanej większości powtórzenie regulacji zawartych w nowelizacji prawa oświatowego z 13 stycznia 2022 r., którą Senat odrzucił w całości. Senackie weto zostało odrzucone następnie przez Sejm, a w marcu br. prezydent odmówił podpisania tej ustawy. Przeciwnicy ustawy wskazywali też na brak konsultacji społecznych oraz  niesłuchanie głosu poszczególnych grup: nauczycieli, rodziców czy uczniów.

Ustawy bronił m.in. senator Michał Seweryński, który argumentował, że z konstytucji wynika, iż sposób wykonywania obowiązku szkolnego przez uczniów wynika z ustawy, a skoro tak,  to jest to obowiązek państwa. Senator pytał także, czy obecność organizacji pozarządowych jest konieczna w szkole. W jego ocenie organizacje pozarządowe wchodzą do szkół „w celach światopoglądowych”. Senator Marek Komorowski podkreślał natomiast, że nie jest prawdą, iż kurator będzie decydował, kto ma wejść do szkoły, a kto nie. Kurator ma jedynie decydować, jaki program będzie realizowany w szkole.

Wiceminister edukacji i nauki Dariusz Piontkowski zaznaczył, że nowelizacja dotyczy wielu innych kwestii, nie tylko relacji samorząd – kurator czy organizacji pozarządowych, wokół których ogniskowała się dyskusja. Przypomniał, że nowela dotyczy też m.in. oddziałów wojskowych w szkołach, tworzenia filii szkół artystycznych czy awansu zawodowego nauczycieli. Jak dodał, nie zawiera ona żadnych negatywnychzapisów dotyczących nauczycieli. „Nauczyciele na tej ustawie zyskują”  – podkreślił.

Odrzucona przez Senat ustawa dotyczy m.in. zasad działalności organizacji i stowarzyszeń w szkołach i przedszkolach. Reguluje kwestie dotyczące oddziałów przygotowania wojskowego w szkołach ponadpodstawowych, tworzenia filii szkół artystycznych. Doprecyzowuje także sprawy związane z awansem zawodowym nauczycieli. Reguluje relacje między kuratorem a organami prowadzącymi szkoły samorządowe przy powoływaniu i odwoływaniu dyrektora szkoły lub placówki oświatowej, a także kwestie współpracy z organizacjami pozarządowymi w zakresie prowadzenia zajęć dodatkowych w szkole lub placówce. Zgodnie z nowelą dyrektor szkoły będzie musiał uzyskać pozytywną opinię kuratora na temat zajęć, które przeprowadzą w szkole przedstawiciele organizacji społecznych. Nowelizacja wprowadza również zmiany w tzw. edukacji domowej, m.in. przywraca częściowo rejonizację, obejmującą województwo zamieszkania i sąsiednie i wprowadza termin, w jakim rodzic powinien zgłosić zamiar przystąpienia ucznia do edukacji domowej.

Senatorowie zdecydowali także o odrzuceniu ustawy o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym oraz ustawy o kierujących pojazdami (projekt poselski). Nowelizacja umożliwia przekazywanie dotacji celowych albo podmiotowych dla wojewódzkich ośrodków ruchu drogowego (WORD) z budżetu województwa na realizację zadań publicznych. Dotacje będą limitowane, ich wysokość wyniesie do 50% kosztów działalności ośrodka związanych z wykonaniem tych zadań. Wynagradzania egzaminatorów nie będą określane – tak jak dotychczas – w rozporządzeniu ministra, ale w uchwale sejmiku województwa. Zgodnie z nowelą wysokość opłaty za przeprowadzenie części teoretycznej egzaminu w zakresie uprawnień prawa jazdy każdej kategorii nie może przekroczyć 50 zł, a części praktycznej – 200 zł lub 250 zł w zależności od kategorii. Maksymalne stawki opłat będą co roku korygowane na podstawie średniorocznego wskaźnika inflacji, ogłaszanego przez GUS.

Ustawy przyjęte z poprawkami. 

Izba wprowadziła 12 poprawek do ustawy o zmianie ustawy o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty rynku finansowego i o Rzeczniku Finansowym oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy). Dwie poprawki eliminują dodany podczas II czytania w Sejmie przepis epizodyczny umożliwiający wydatkowanie w 2023 r. środków z tytułu udzielonej w 2022 r. dotacji celowej na finansowanie kosztów realizacji remontów i inwestycji w placówkach oświatowych. Pozostałe poprawki mają charakter legislacyjny, dostosowujący do zasad techniki prawodawczej. Nowelizacja przewiduje utworzenie Funduszu Edukacji Finansowej (FEF), będącego państwowym funduszem celowym. Ma nim zarządzać minister właściwy ds. instytucji finansowych, a o wyborze zdań finansowanych ze środków FEF będzie decydować Rada Edukacji Finansowej. W jej skład wejdą przedstawiciele: resortów finansów i edukacji, Rzecznika Finansowego, Giełdy Papierów Wartościowych, Komisji Nadzoru Finansowego, Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Narodowego Banku Polskiego, Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, a także Polskiego Funduszu Rozwoju. Nowela wzmacnia ponadto kompetencje Rzecznika Finansowego i pozwoli na lepsze wykorzystanie jego zasobów. Rzecznik będzie mógł występować w postępowaniach cywilnych klientów instytucji finansowych i ich spadkobierców, a także tworzyć oddziały terenowe dla łatwiejszego dostępu do jego wsparcia.

Senatorowie uchwalili 13 poprawek do ustawy o zmianie ustawy o udziale Rzeczypospolitej Polskiej w Systemie Informacyjnym Schengen oraz Wizowym Systemie Informacyjnym oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy), przede wszystkim o charakterze legislacyjnym i redakcyjnym, doprecyzowującym zapisy ustawy sejmowej, korygujących przepisy w celu zapewnienia ich zgodności z zasadami techniki prawodawczej. Ustawa dostosowuje polskie prawo do unijnych rozporządzeń, które mają zwiększyć wydajność i skuteczność operacyjną Systemu Informacyjnego Schengen (SIS) i rozszerzyć go o nowe kategorie wpisów. Nowelizacja pozwala na dodawanie w SIS nowych kategorii wpisów, m.in. tzw. wpisów prewencyjnych o cudzoziemcach zobowiązanych do powrotu, małoletnich zagrożonych uprowadzeniem przez rodzica/opiekuna, terrorem, działaniami wojennymi, o osobach zagrożonych handlem ludźmi czy przymusowym małżeństwem albo przemocą uwarunkowaną płcią. Zmiany pozwolą też na tymczasowe ograniczenia widoczności niektórych wpisów przez sąd lub prokuratora na czas trwania operacji specjalnej. Nowelizacja precyzuje też uprawnienia organów i służb do dostępu do danych.

Senat zgłosił 19 poprawek do ustawy o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023 (projekt rządowy). Senatorowie zdecydowali o wykreśleniu zapisu umożliwiającego premierowi samodzielne blokowanie wydatków budżetowych z przeznaczeniem tych środków na obsługę długu publicznego. Wykreślili przepis umożliwiający przekazanie papierów skarbowych o wartości do 20 mld zł na Fundusz Reprywatyzacji. Senatorowie opowiedzieli się też za podniesieniem kwot bazowych, które służą do wyliczania wynagrodzenia nauczycieli. Sejm pozostawił ją na poziomie kwoty z 2022 r., a więc na poziomie z 2019 r. Senatorowie chcą, aby kwoty te były liczone według warunków z 2021 r. Dotyczy to również środków przeznaczonych na realizację ogólnokrajowych zadań w zakresie doskonalenia zawodowego nauczycieli, przeznaczonych na wypłatę nagród dla nauczycieli  za osiągnięcia dydaktyczno-wychowawcze czy środków przeznaczonych na wsparcie organizacji doradztwa metodycznego na obszarze województwa. Kolejna poprawka ma na celu odmrożenie kwoty bazowej służącej do ustalania odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych dla nauczycieli. Izba wykreśliła zapisy, na mocy których do tworzenia funduszu socjalnego funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej bierze się pod uwagę wartość środków przeznaczonych na emerytury i renty z 2019 r. (w wysokości 0,5%). Kolejne poprawki mają na celu ustalenie wynagrodzenia zasadniczego sędziów sądów powszechnych na zasadach określonych dla nich w ustawie – Prawo o ustroju sądów powszechnych, wynagrodzenia zasadniczego sędziów Sądu Najwyższego zgodnie z ustawą o Sądzie Najwyższym, a wynagrodzenia zasadniczego prokuratorów na zasadach określonych w prawie o prokuraturze. Senat wykreślił przepis stanowiący, że w 2023 r. źródłem przychodu Funduszu Solidarnościowego może być również wpłata z budżetu państwa przekazana przez ministra właściwego ds. zabezpieczenia społecznego, przy czym środki na tę wpłatę mogą pochodzić z blokady wydatków budżetowych. Cześć z poprawek Senatu ma charakter porządkujący i legislacyjny. Inna poprawka zapewnia, że w 2023 r. zmniejszona kwota części równoważącej subwencji ogólnej dla powiatów jest pokrywana z budżetu państwa. Senatorowie zdecydowali też o likwidacji przepisu przewidującego w stosunku do żołnierzy zawodowych oraz funkcjonariuszy, w tym Służby Celno-Skarbowej, sposób ustalania uposażenia odbiegający od sposobu dotyczącego pozostałych pracowników państwowej sfery budżetowej, których wynagrodzenie jest ustalane na podstawie kwoty bazowej określonej w ustawie budżetowej na dany rok kalendarzowy. Zlikwidowano również przepis ustalający w 2023 r. przeciętne wynagrodzenie miesięczne w gospodarce narodowej na poziomie obowiązującym w II półroczu 2019 r. Ustawa o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023 przewiduje m.in. zamrożenie w 2023 r. wysokości zakładowego funduszu świadczeń socjalnych w sferze budżetowej na poziomie z 2022 r.; podstawę naliczania ma stanowić 2019 r. Ustala też podstawę wynagrodzenia zasadniczego sędziów w wysokości 5444,42 zł, która gwarantuje im wzrost tego świadczenia o 7,8%. Taki wzrost płac przyjęty został w projekcie ustawy budżetowej na rok 2023 r. dla pozostałych pracowników państwowej sfery budżetowej. Ustawa umożliwia ponadto przekazanie przez ministra finansów papierów skarbowych uczelniom publicznym na program „Inicjatywa doskonałości – uczelnia badawcza” (0,5 mld zł) i wsparcie potencjału uczelni (0,5 mld zł), a także Funduszowi Reprywatyzacji na obejmowanie akcji i udziałów w spółkach (20 mld zł). Ustawa przewiduje również, że środki zaplanowane w projekcie ustawy budżetowej na rok 2023 mogą być przeznaczone na sfinansowanie wydatków na obsługę długu Skarbu Państwa. W celu sfinansowania tych wydatków prezes Rady Ministrów będzie mógł podjąć decyzję o zablokowaniu planowanych wydatków w zakresie całego budżetu państwa.

Senatorowie przyjęli bez poprawek ustawę o kooperatywach mieszkaniowych oraz zasadach zbywania nieruchomości należących do gminnego zasobu nieruchomości w celu wsparcia realizacji inwestycji mieszkaniowych (projekt rządowy) umożliwia tworzenie przez grupę przyszłych mieszkańców kooperatyw mieszkaniowych, mających inicjować inwestycje i uczestniczących w procesach decyzyjnych w ramach projektowania i realizacji danej inwestycji mieszkaniowej. Zgodnie z założeniami taka forma budowy ma być tańsza, pozbawiona pośredników – spółdzielni mieszkaniowej czy dewelopera. Kooperatywa, działając na zasadzie spółki cywilnej, będzie mogła skorzystać z gwarantowanego kredytu mieszkaniowego w BGK i, jako inwestor, wybudować nieruchomość na własne potrzeby mieszkaniowe. Dlatego przedsięwzięcia te, co do zasady, nie będą nastawione na zysk. Kooperatywy będą mogły tworzyć wyłącznie osoby fizyczne (minimum 3 udziałowców). Nieruchomość będzie mogła powstać na gruncie pozyskanym od gminy. Kooperatywa będzie mogła zastosować bardziej efektywne energetycznie rozwiązania niż te stosowane w zbiorowym budownictwie inwestycyjnym. Wydatki na realizację inwestycji członkowie kooperatywy będą pokrywać za pośrednictwem rachunku powierniczego, chyba że w umowie określającej zasady współdziałania postanowią inaczej. Ustawa wprowadza zmiany także w programie „Mieszkanie bez wkładu własnego”, m.in. zmienia jego nazwę na: „Rodzinne Kredyty Mieszkaniowe”, przewiduje możliwość wniesienia 20% wkładu własnego, a w wypadku kredytu o stałej lub okresowo stałej stopie procentowej – nawet 25%. Podnosi też limit ceny 1 m², kwalifikujący dane mieszkanie do programu, który jest przeznaczony dla lokali o wyższych cenach za 1 m².

Senat zdecydował o wniesieniu do Sejmu projektu ustawy o zmianie ustawy o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego oraz ustawy o osobach deportowanych do pracy przymusowej oraz osadzonych w obozach pracy przez III Rzeszę i Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich. Do reprezentowania Izby w dalszych pracach nad tym projektem został upoważniony senator Jerzy Czerwiński. Celem projektu wniesionego przez grupę senatorów  jest objęcie osób osadzonych w obozach pracy oraz deportowanych do pracy przymusowej przez III Rzeszę i ZSRR przepisami ustawy o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego. Zrównanie praw osób deportowanych do pracy przymusowej z prawami przymusowo zesłanych i deportowanych do ZSRR postulowało Stowarzyszenia Polaków Represjonowanych przez III Rzeszę. Podczas drugiego czytania wprowadzono do projektu poprawki, zgodnie z którymi świadczenia będą wypłacane tej grupie osób na ich wniosek. Opowiedziano się też za skróceniem z 6 do 3 miesięcy okresu podlegania represjom, od którego będziezależeć wypłacanie świadczeń.

Podczas 54. posiedzenia Izba podjęła 2 uchwały okolicznościowe.

Uchwała o ustanowieniu roku 2023 Rokiem Pamięci Bohaterek i Bohaterów Getta Warszawskiego (inicjatywa grupy senatorów), w której Senat w 80. rocznicę powstania w getcie warszawskim, ustanawiając rok 2023 Rokiem Pamięci Bohaterek i Bohaterów Getta Warszawskiego, oddaje hołd poległym oraz tym, którzy przeżyli i do końca swoich dni podnosili głos protestu przeciwko zbrodniczym planom zagłady narodu żydowskiego. Senatorowie przypominają, że w utworzonym w 1940 r. getcie warszawskim Niemcy zamknęli ponad 400 tys. Żydów, a 22 lipca 1942 r. rozpoczęli ich deportację do niemieckiego obozu zagłady w Treblince, gdzie zmarło niemal 300 tys. warszawskich Żydów. Gdy nie pozostawało już nic do stracenia, 19 kwietnia 1943 r. warszawscy Żydzi podjęli walkę zbrojną z Niemcami. Powstanie kwietniowe było największym zbrojnym zrywem Żydów podczas II wojny światowej, a zarazem pierwszym powstaniem miejskim w okupowanej Europie, bezprecedensową odpowiedzią na bestialstwo niemieckich nazistów, którzy postawili sobie za cel wymordowanie całego narodu. Bohaterstwo tych, którzy stanęli naprzeciwko machiny zbrodni, było wyjątkowe. Kilkuset bojowców z Żydowskiej Organizacji Bojowej zrobiło wszystko, by usłyszał ich świat. „Wierzymy, że ustanowienie roku 2023 Rokiem Pamięci Bohaterek i Bohaterów Getta Warszawskiego pozwoli nie tylko przywołać Ich świadectwa, ale stanie się także okazją do refleksji nad powszechnymi w dyskursie wartościami takimi jak: bezpieczeństwo, dom, wolność, które uznajemy za oczywiste, ale ich prawdziwą wagę i znaczenie odkrywamy dopiero w chwili, gdy stają się zagrożone” – czytamy w uchwale.

Uchwała o ustanowieniu roku 2023 Rokiem Kazimierza Przerwy-Tetmajera (inicjatywa Komisji Kultury i Środków Przekazu), w której senatorowie przypominają, że w 2023 r. przypada 100. rocznica śmierci znakomitego krakowskiego artysty Kazimierza Przerwy-Tetmajera – malarza, grafika, poety, prozaika, dramaturga, scenografa, publicysty, działacza politycznego aktywnie zaangażowanego w walkę o niepodległość Polski, człowieka o ogromnej odwadze i sile charakteru, wspaniałego męża, ojca i przyjaciela. W jego dziełach malarskich odzwierciedla się znamienna dla okresu Młodej Polski fascynacja rodzimym folklorem. Na jego dorobek literacki składają się utwory prozą, tomiki poezji i publicystyka. Artysta trwale wpisał się również w dzieje polskiego życia politycznego jako pełen pasji polityk i patriota. „W uznaniu wielowymiarowej działalności, obejmującej zarówno aktywność artystyczną, społeczną, jak i zaangażowanie w odzyskanie przez Polskę niepodległości, Senat Rzeczypospolitej Polskiej ustanawia rok 2023 Rokiem Włodzimierza Przerwy-Tetmajera” – czytamy w uchwale.