Aktualności

21 lipca 2022 r. zakończyło się 46. posiedzenie Senatu. Izba rozpatrzyła na nim 15 ustaw, 2 odrzuciła, do 10 wprowadziła poprawki. Senat zdecydował o wniesieniu do Sejmu 2 projektów ustaw. Senatorowie ponadto odrzucili sprawozdania Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji  oraz Rady Mediów Narodowych z działalności w 2021 r.

W ostatnim dniu posiedzenia senatorowie zapoznali się z informacjami o działalności Rzecznika Praw Dziecka za 2021 r. oraz Prezesa Rady Ministrów na temat perspektywy pozyskania środków z Krajowego Planu Odbudowy, a także ze sprawozdaniem Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji z rozpatrzonych w 2021 r. petycji. Senat odwołał ze składu Rady Polityki Pieniężnej prof. Rafała Surę (na jego wniosek) i dokonał zmian w składzie komisji senackiej. Ponadto zdecydował o pozostawieniu bez dalszego biegu zgłoszeń kandydatów na ławników Sądu Najwyższego.

Senat odrzucił ustawy:

Ustawę o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz ustawy – Prawo ochrony środowiska (projekt rządowy), która dostosowuje stabilizującą regułę wydatkową (SRW) do obecnej sytuacji makroekonomicznej, związanej w wysoką inflacją, wywołaną m.in. wzrostem cen energii po rosyjskiej agresji na Ukrainę. Przy obliczaniu kwoty wydatków na podstawie SRW wskaźnik celu inflacyjnego, określanego przez Radę Polityki Pieniężnej, zostanie zastąpiony średniorocznym wskaźnikiem inflacji. Stabilizująca reguła wydatkowa obejmie też swym zakresem Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki, aby zachować spójność ze zobowiązaniami Polski podjętymi w Krajowym Planie Odbudowy i Zwiększania Odporności. Komisja Europejska zdecydowała o przedłużeniu klauzuli wyjścia do końca 2023 r., uwzględniając potrzebę zapewnienia elastycznej polityki budżetowej, zdolnej do reakcji w obliczu gospodarczych skutków rosyjskiej agresji na Ukrainę, takich jak utrudnienia w dostawach energii. Zaleciła również, aby tempo wzrostu wydatków bieżących w 2023 r. było zgodne z neutralnym nastawieniem polityki budżetowej, a więc nie przekładało się ani na konsolidację, ani na ekspansję fiskalną.

Ustawę zmieniającą ustawę o zmianie ustawy o radiofonii i telewizji (projekt rządowy) określającą maksymalne limity wydatków KRRiT, związanych z ustawowym zadaniem monitorowania rynku audiowizualnych usług medialnych na żądanie, na lata 2023–32, np. w 2023 r. – 607 tys. zł, w 2026 r. – 655 tys. zł, w 2029 – 706 tys. zł, w 2032 – 760 tys. zł. Łącznie to 6 mln 815 tys. zł z budżetu państwa.

Ustawy przyjęte z poprawkami.

Do ustawy o zmianie ustawy o rezerwach strategicznych (pilny projekt rządowy) Senat wprowadził 1 poprawkę, zgodnie z którą półroczną informację o likwidacjach asortymentu rezerw strategicznych, utworzonych poza Rządowym Programem Rezerw Strategicznych, prezes Rady Ministrów przedstawiał będzie również senackiej Komisji Gospodarki Narodowej i Innowacyjności. Nowela ma uelastycznić mechanizm tworzenia rezerw strategicznych poza Rządowym Programem Rezerw Strategicznych (RPRS) i wprowadza szczególny mechanizm likwidacji rezerw utworzonych poza RPRS. Nowe przepisy mają zwiększyć swobodę w zarządzaniu rezerwami strategicznymi, a jednocześnie zapewnić dbałość o racjonalne i efektywne gospodarowanie środkami przyznawanymi Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych (RARS), która w sytuacjach kryzysowych może dokonywać szybkich zakupów z pominięciem przepisów o zamówieniach publicznych. Nowe rozwiązania mają ograniczyć negatywne skutki kryzysu związanego z zagrożeniem bezpieczeństwa państwa. 

Z 19 poprawkami redakcyjnymi, językowymi i legislacyjnymi senatorowie przyjęli ustawę o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego oraz ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej (projekt rządowy). Umożliwia ona powołanie tymczasowego zarządu przymusowego w firmach objętych sankcjami w związku z agresją Rosji na Ukrainę, co pozwoli im na dalsze prowadzenie działalności. Tymczasowy zarząd przymusowy ma być wprowadzany w firmach, którym zamrożono środki finansowe, fundusze i zasoby gospodarcze w celu ich zbycia lub przejęcia przez Skarb Państwa. Nowela wprowadza też instrumenty zapewniające wsparcie finansowe pracownikom takich firm. Prawo pierwokupu będą miały spółki zarządzane i utworzone przez pracowników sprzedawanego podmiotu. Jeżeli spółka będzie się składała z więcej niż 50% pracowników tego przedsiębiorstwa, to będą mogli je kupić od zarządu przymusowego. Środki z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych będzie można wykorzystać, gdy zabraknie pieniędzy na wypłaty dla pracowników firm objętych sankcjami. W wyjątkowych wypadkach, gdy wymaga tego interes państwa, będzie można wywłaszczyć dotychczasowego właściciela za odszkodowaniem.

Izba wprowadziła 10 poprawek, w większości legislacyjnych i doprecyzowujących, do ustawy o zmianie ustawy o Rządowym Funduszu Rozwoju Dróg oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy). Senatorowie zdecydowali, że spółki telewizji i radia publicznego nie zostaną zwolnione z obowiązku wpłacania środków na Rządowy Fundusz Rozwoju Dróg. Zobowiązali ponadto prezesa Rady Ministrów do szczegółowego uzasadnienia wprowadzonych zmian na listach zadań powiatowych i gminnych rekomendowanych do dofinansowania. Ustawa przewiduje, że fundusz przestanie być państwowym funduszem celowym, a stanie się rachunkiem bankowym, prowadzonym przez Bank Gospodarstwa Krajowego na podobnych zasadach jak Krajowy Fundusz Drogowy. Ma to usprawnić zarządzanie finansami Rządowego Funduszu Rozwoju Dróg (RFRD) dzięki uproszczeniu procedury przygotowania planu finansowego. Nowela wydłuża ponadto do 1 stycznia 2031 r. okres wsparcia inwestycji samorządowych z RFRD, dzięki czemu zostanie zrealizowanych więcej inwestycji na drogach lokalnych.

Senatorowie poparli z 2 zmianami ustawę o zmianie ustawy o Polskiej Organizacji Turystycznej oraz ustawy o grach hazardowych (projekt rządowy). Rozszerzają one zadania Polskiej Organizacji Turystycznej o współpracę z ministrem ds. kultury fizycznej w zakresie promocji Polski także przez polskich sportowców. Ustawa zakłada, że POT będzie mogła wykonywać zadania dotyczące promocji Polski przez kluby sportowe, biorące udział w międzynarodowych rozgrywkach sportowych. POT będzie otrzymać na ten cel dotacje z budżetu państwa. Nowela przewiduje też zwiększenie wysokości środków budżetowych na zasilenie Funduszu Rozwoju Kultury Fizycznej.

Izba wprowadziła 9 poprawek do ustawy o zmianie ustawy – Karta Nauczyciela oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy). Dwie z nich zwiększają wskaźniki średniego wynagrodzenia nauczycieli. Średnie wynagrodzenie nauczyciela początkującego ma wynosić 130% kwoty bazowej, określanej dla nauczycieli corocznie w ustawie budżetowej, nauczyciela mianowanego – 187% kwoty bazowej, a nauczyciela dyplomowanego – 233% kwoty bazowej. Kolejne 4 poprawki mają na celu utrzymanie wymogu udziału środków własnych jednostki samorządu terytorialnego przy ubieganiu się o finansowanie lub współfinansowanie regionalnych lub lokalnych programów. Następna zmiana zakłada zniesienie konieczności ustalenia w rozporządzeniu ministra edukacji i nauki szczegółowych kryteriów oceny pracy nauczyciela, przy jednoczesnym pozostawieniu szczegółowego trybu dokonywania oceny. Przyjęto też poprawkę skreślającą przepis rozszerzający katalog instytucji wspierających edukację, które mogą być dofinansowane przez ministra edukacji i nauki. Nowela zmniejsza liczbę stopni awansu zawodowego nauczycieli o nauczyciela stażystę i nauczyciela kontraktowego. Po ich likwidacji w systemie awansu zawodowego będą: nauczyciel początkujący (niemający stopnia awansu zawodowego) i – tak jak obecnie – nauczyciel mianowany i nauczyciel dyplomowany. Formalnie pierwszym stopniem awansu stanie się stopień nauczyciela mianowanego, przysługujący po 4 latach pracy. W okresie „przygotowania do zawodu” nauczyciel przez pierwsze 2 lata będzie zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas określony, a po przepracowaniu co najmniej 2 lat w szkole i uzyskaniu co najmniej dobrej oceny pracy będzie zatrudniany na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony. Nauczyciel, który w ciągu 6 lat od rozpoczęcia przygotowania do zawodu nie uzyska stopnia nauczyciela mianowanego, będzie mógł zostać zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas określony na jeden rok szkolny. Nowelizacja wprowadza też zmiany dotyczące wysokości tzw. średniego wynagrodzenia nauczycieli. Dla nauczyciela nieposiadającego stopnia awansu zawodowego ma ono wynosić 120% kwoty bazowej, określanej dla nauczycieli corocznie w ustawie budżetowej. Nie zmieni się wysokość średniego wynagrodzenia nauczyciela mianowanego i dyplomowanego – 144% kwoty bazowej dla nauczyciela mianowanego, a 184% dla nauczyciela dyplomowanego. W ramach 40-godzinnego tygodnia pracy nauczyciel zostanie zobowiązany do dostępności w szkole w wymiarze 1 godziny tygodniowo, w której trakcie ma prowadzić konsultacje dla uczniów, wychowanków lub ich rodziców. Nowelizacja umożliwia też m.in. tworzenie oddziałów dziecięcych dla dzieci w wieku 3–6 lat w szkołach polskich oraz w szkołach i zespołach szkół przy przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych i przedstawicielstwach wojskowych RP.

Z 6 zmianami Senat przyjął ustawę o zmianie ustawy o obronie Ojczyzny oraz ustawy o finansach publicznych (projekt poselski). Senatorowie skreślili m.in. przepis stanowiący, że regulacji dotyczących zasad udzielania zaliczek nie stosuje się do zamówień podlegających szczególnej procedurze na podstawie umów międzynarodowych. Ustawa dodaje nowe źródła finansowania Funduszu Wsparcia Sił Zbrojnych. Oprócz obligacji Banku Gospodarstwa Krajowego będą to także kredyty i pożyczki, w tym zagraniczne. Zasady udzielania zaliczek (wysokość zaliczki, konieczność co najmniej częściowego spłacenia pierwszej zaliczki przy udzielaniu kolejnej) nie będą obowiązywać w wypadku umów międzynarodowych, zawieranych np. z rządem USA w ramach procedury FMS (Foreign Military Sales), stosowanej przy sprzedaży za granicę uzbrojenia używanego przez wojsko amerykańskie, lub we współpracy z Agencją Wsparcia i zamówień NATO (NATO Support and Procurement Agency, NSPA).

Senatorowie wprowadzili 5 zmian legislacyjnych do ustawy o transporcie materiałów niebezpiecznych drogą powietrzną (projekt rządowy), która ma na celu zwiększenie bezpieczeństwa transportu takich materiałów. Wszystkie podmioty zaangażowane w ten transport zobowiązuje ona do stosowania postanowień załącznika 18 do Konwencji o międzynarodowym lotnictwie cywilnym, sporządzonej w Chicago 7 grudnia 1944 r. w połączeniu z instrukcjami technicznymi. Ustawa określa też zasady uzyskiwania uprawnień instruktorów prowadzących szkolenia z zakresu transportu materiałów niebezpiecznych drogą powietrzną, sposób przeprowadzania szkoleń oraz egzaminowania osób czy metody informowania o wypadkach z takimi materiałami.

Z 2 poprawkami, legislacyjną i doprecyzowującą, Izba przyjęła ustawę o zmianie ustawy o drogach publicznych oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy), która ma poprawić bezpieczeństwo na drogach, ze szczególnym uwzględnieniem pieszych i rowerzystów. Nowela wdraża do polskiego systemu prawnego przepisy dyrektywy unijnej w sprawie zarządzania bezpieczeństwem infrastruktury drogowej, która ma na celu zmniejszenie liczby ofiar śmiertelnych i poważnych obrażeń na drogach w Unii Europejskiej. Obejmuje procedurami zarządzania bezpieczeństwem m.in. autostrady i drogi ekspresowe zlokalizowane poza Transeuropejską Siecią Transportową TEN-T, drogi krajowe biegnące poza miastami, które są budowane lub przebudowywane albo zostały wybudowane lub przebudowane z udziałem środków Unii Europejskiej. Nowe przepisy wprowadzają ponadto obowiązek – co 5 lat – oceny ryzyka wypadków i dotkliwości ich skutków oraz oceny bezpieczeństwa ruchu drogowego obejmującej całą sieć. W rezultacie nastąpi klasyfikacja sieci dróg zgodnie z poziomem ich bezpieczeństwa.

Senatorowie z 5 poprawkami poparli ustawę o ekonomii społecznej (projekt rządowy). Jedna z nich określa, jakie dokumenty powinny być dołączone do wniosku o wpis spółdzielni socjalnej do KRS przez poszczególne grupy uprawnionych do założenia spółdzielni specjalnej. Pozostałe mają charakter legislacyjny i redakcyjny. Ustawa tworzy miejsca pracy w przedsiębiorstwach społecznych dla osób zagrożonych wykluczeniem (osoby z niepełnosprawnościami bezrobotni i ubodzy). Reguluje kwestię uzyskiwania statusu przedsiębiorstwa społecznego, który będą mogły uzyskać: spółdzielnie socjalne, organizacje pozarządowe, spółdzielnie pracy, spółdzielnie inwalidów i niewidomych, spółdzielnie produkcji rolnej oraz podmioty prowadzące centra i kluby integracji społecznej, warsztaty terapii zajęciowej i zakłady aktywności zawodowej. Przedsiębiorstwa społeczne będą działały, aby doprowadzić do reintegracji osób zagrożonych wykluczeniem społecznym (30% ogółu zatrudnionych), lub też świadczyć usługi społeczne na rzecz społeczności lokalnej. Przedsiębiorstwo takie nie może dzielić zysku lub nadwyżki pomiędzy swoich członków, pracowników lub akcjonariuszy. Wypracowany zysk ma przeznaczać w szczególności na reintegrację społeczną i zawodową pracowników zagrożonych wykluczeniem społecznym, realizację celów społecznych lub wzmacnianie potencjału przedsiębiorstwa. Dla każdej osoby zagrożonej wykluczeniem społecznym, zatrudnionej w przedsiębiorstwie społecznym ze wsparciem środków publicznych, zostanie opracowany indywidualny plan reintegracyjny. Przedsiębiorstwa społeczne będą mogły również korzystać ze wsparcia przewidzianego dla spółdzielni socjalnych (jednorazowe dotacje na utworzenie stanowiska pracy dla osób skierowanych przez Powiatowe Urzędy Pracy, finansowanie części kosztów wynagrodzenia takich osób), a także starać się o refundację składek na ubezpieczenie społeczne pracowników zagrożonych wykluczeniem. Zagwarantowane zostanie również zwolnienie z CIT dochodów przedsiębiorstw społecznych, przeznaczonych na działania z zakresu reintegracji społecznej i zawodowej. Za koordynowanie działań z zakresu ekonomii społecznej na poziomie krajowym odpowiadać będzie minister właściwy ds. zabezpieczenia społecznego, a na poziomie regionalnym – samorząd województwa.

Z 1 poprawką o charakterze legislacyjno-porządkującym Senat przyjął ustawę o utworzeniu Akademii Mazowieckiej w Płocku (projekt poselski). Ustawa przewiduje utworzenie Akademii Mazowieckiej w Płocku z wykorzystaniem bazy Mazowieckiej Uczelni Publicznej w Płocku. Mienie obejmujące własność i inne prawa majątkowe Mazowieckiej Uczelni Publicznej w Płocku staną się mieniem akademii z dniem jej utworzenia. Z dniem utworzenia akademii pracownicy zatrudnieni w Mazowieckiej Uczelni Publicznej staną się pracownikami akademii, a studenci Mazowieckiej Uczelni Publicznej – studentami akademii.

Ustawy przyjęte bez poprawek.

Ustawa o zmianie ustawy o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej oraz ustawy o zawodzie lekarza weterynarii i izbach lekarsko-weterynaryjnych (projekt rządowy) ma zapewnić prawidłowe wdrożenie do polskiego porządku prawnego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady Europejskiej w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych. Przepisy ustawy nie będą stosowane wobec zawodu notariusza, a także zawodów i działalności regulowanych bezpośrednio i szczególnie związanych z wykonywaniem władzy publicznej w Polsce, czyli: m.in. policjanta, prokuratora i sędziego. Do wykonywania tych zawodów w Polsce wymagane jest posiadanie polskiego obywatelstwa. Nowela zawiera też przepisy dotyczące stosowania tzw. środków wyrównawczych w razie stwierdzenia istotnych różnic w materiale kształcenia lub szkolenia odbytego przez osobę, która ubiega się o uznanie kwalifikacji zawodowych w innym państwie członkowskim UE. Zmienia także przepisy dotyczące sprawdzania znajomości języka polskiego w stopniu niezbędnym do wykonywania danego zawodu regulowanego albo danej działalności regulowanej. Doprecyzowuje też przepisy dotyczące zasad przyznawania częściowego dostępu do zawodu regulowanego specjalistom, którzy korzystają z uznania kwalifikacji w ramach tzw. automatycznego systemu uznawania kwalifikacji zawodowych.

Senat zdecydował o wniesieniu do Sejmu 2 projektów ustaw.

Projekt ustawy o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (inicjatywa Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji) zakłada przywrócenie ławników do składów orzekających w sądach powszechnych w sprawach cywilnych. Projekt stanowi realizację postulatu petycji P10-61/21, wniesionej do Senatu przez Radę Ławniczą Sądu Okręgowego w Nowym Sączu.

Projekt ustawy o zmianie ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych oraz niektórych innych ustaw (inicjatywa Komisji Nadzwyczajnej ds. Klimatu) zmienia obowiązującą procedurę lokalizacji elektrowni wiatrowych, tak aby zwiększyć możliwości ich budowy. Zgodnie z proponowanymi przepisami uchwałę w sprawie lokalizacji turbiny wiatrowej, z zachowaniem zasady minimalnej odległości 500 m w linii prostej od budynku mieszkalnego, podejmowałaby rada gminy na wniosek inwestora. Projekt wprowadza także opłatę na rzecz społeczności lokalnej w wysokości 3% wartości energii wytworzonej w każdej elektrowni wiatrowej w danym miesiącu, stanowiącej przychód gminy, na terenie której znajduje się turbina wiatrowa. Opłata ma być przeznaczona m.in. na walkę z ubóstwem energetycznym.