Aktualności

Komisja Rodziny, Polityki Senioralnej i Społecznej rozpatrzyła „Informację o działalności Rzecznika Praw Dziecka za 2021 rok wraz z uwagami o stanie przestrzegania praw dziecka”. Jak mówił na posiedzeniu Komisji rzecznik Mikołaj Pawlak, miniony rok był dla dzieci i młodzieży niezwykle trudny ze względu na pandemię i zdalne nauczanie oraz inne ograniczenia pandemiczne, które uniemożliwiały socjalizację i kontakt z rówieśnikami. Rzecznik informował o działaniach jego urzędu w sprawach karnych, społecznych i socjalnych, mówił o przeprowadzonym w 2021 roku ogólnopolskim badaniu jakości życia dzieci w Polsce, działalności telefonu zaufania Rzecznika Praw Dziecka oraz czacie internetowym, za pomocą którego dzieci i młodzież mogą kontaktować się ze specjalistami w trudnych dla siebie sprawach. Rzecznik dziękował także dzieciom i młodzieży za to, że „zdali egzamin” nie tylko w czasie pandemii, ale także w czasie wojny w Ukrainie. „To nasze dzieci w pierwszej kolejności podzieliły się pokojem czy ławką szkolną, książkami czy zabawkami i przyjęły swoich przyjaciół, sąsiadów z Ukrainy – i dały im serce” – powiedział Mikołaj Pawlak. Dziękował także przewodniczącemu Komisji, senatorowi Janowi Filipowi Libickiemu za organizację w ub. roku w Senacie kolejnej edycji konkursu „List do taty”, którego celem jest propagowanie świadomego ojcostwa.

Senatorowie interesowali się między innymi tym, w jakich sprawach RPD występował z propozycjami zmian ustawowych, dyskutowali także o tzw. alienacji rodzicielskiej, pytali też, jak rzecznik wpiera dzieci LGBT+. W odpowiedzi Mikołaj Pawlak poinformował, że wsparcie jego urzędu otrzymują wszystkie dzieci, bez względu ich problemy, a problem alienacji rodzicielskiej jest ważny dla niego ze względu na relacje dziecka z rozstającymi się rodzicami, gdzie często dochodzi do zaburzenia więzi z jednym z nich. Przedmiotem dyskusji było także nowo powstające Muzeum Dzieci Polskich w Łodzi.

Komisje:  Praw Człowieka, Praworządności i Petycji, Rodziny, Polityki Senioralnej i Społecznej  oraz Ustawodawcza  postanowiły zarekomendować Senatowi odrzucenie ustawy o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich. Wniosek w tej sprawie zgłosiła senator Magdalena Kochan.
Podczas posiedzenia niezwykle krytyczną opinię o ustawie przedstawił prof. Marek Konopczyński z Wydziału Nauk o Edukacji Uniwersytetu w Białymstoku, ekspert komisji reprezentujący pedagogów resocjalizacyjnych. W jego ocenie przygotowana przez resort sprawiedliwości ustawa ma charakter raczej penitencjarny niż resocjalizacyjny. Nie ma ona nic wspólnego z celami deklarowanymi zarówno w jej tytule, jak i preambule, gdzie mowa jest o wspieraniu nieletnich i urodzinieniu procesu resocjalizacji. Zdaniem eksperta ustawa w tej formie nie ma racji bytu, ponieważ powiela represyjne środki wychowawcze sprzed 40 lat z okresu stanu wojennego, kiedy uchwalono dotychczasową ustawę, tak jakby w tym czasie nie zdarzyło się nic w metodach wychowania czy pedagogice, a przecież zmieniło się nieomal wszystko. Jak wskazywał prof. Marek Konopczyński, zarówno eksperci, jak i praktycy są zdecydowanie skonfundowani tą ustawą, ponieważ spodziewali się przepisów nowoczesnych przepisów dotyczących wsparcia i readaptacji społecznej młodych ludzi opuszczających placówki resocjalizacyjne. „Ta ustawa nas uwstecznia o kilkadziesiąt lat i jest sprzeczna ze współczesnymi metodami pedagogicznymi” – przekonywał. Jej wejście w życie nie urealni i nie usprawni procesu resocjalizacji nieletnich w Polsce. Wśród zasadniczych błędów wskazał m.in. ustanowienie dolnej granicy demoralizacji na wieku lat 10 jako niezgodne z  możliwościami intelektualnymi, psychicznymi, osobowościowymi i społecznymi 10-latków. Kolejne zastrzeżenia dotyczyły zasadności stosowania środków przymusu bezpośredniego wobec nieletnich czy przejmowania przez szkoły i ich dyrektorów dotychczasowych prerogatyw sądów w zakresie stosowania środków wychowawczych wobec nieletnich.

Z tą opinią nie zgodził się wiceminister sprawiedliwości Michał Woś. W jego ocenie ustawa przygotowana przez resort we współpracy z wybitnymi ekspertami jest bardzo dobra i stanowi kompleksową i głęboką i w zasadniczy sposób odchodzi od represyjnych przepisów pochodzących jeszcze ze stanu wojennego. Na pierwszym miejscu stawia rodzinę, wyznacza kierunki orzecznictwa, daje pakiet elastycznych narzędzi do wykorzystania przez bardzo mądrych ludzi – dyrektorów szkół, rodziców, sędziów rodzinnych. Zdaniem wiceministra sprawiedliwości ta ustawa ma umożliwić młodemu człowiekowi powrót do społeczeństwa, przyczynić się do tego, że system wspierania nieletnich będzie dużo lepszy.

Senatorowie zapoznali się też z opiniami rzecznika praw obywatelskich, rzecznika praw dziecka, Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, stowarzyszeń kuratorów sądowych.

Ustawa o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich zakłada m.in., że nieletni sprawcy najpoważniejszych przestępstw, takich jak zabójstwo, gwałt, pedofilia, będą obligatoryjnie trafiać do zakładów poprawczych, a nie – jak obecnie – trafiać jedynie pod nadzór kuratora. Podwyższa z 21. do 24. roku życia górną granicę wieku przebywania w zakładzie poprawczym osób, wobec których dotychczasowa resocjalizacja nie przyniosła skutku. Wprowadza też stopień pośredni między zakładami poprawczymi a młodzieżowymi ośrodkami wychowawczymi, do których trafiają sprawcy czynów zarówno dość błahych, jak i poważniejszych. W całym kraju na bazie zakładów poprawczych mają powstać okręgowe ośrodki wychowawcze. Zgodnie z ustawą minimalna granica wieku odpowiedzialności za zachowanie naruszające porządek prawny lub stanowiące przejawy demoralizacji na poziomie to 10 lat. Dyrektorzy szkół będą mieć możliwość kierowania uczniów za mniej poważne występki do prac porządkowych na terenie szkoły i wokół niej. Ustawa przewiduje ponadto powołanie komisji ds. środka leczniczego dla nieletnich, która będzie organem pomocniczym dla sądu rodzinnego, odpowiedzialnym za wskazywanie zakładu leczniczego odpowiedniego dla nieletniego.

Komisja Budżetu i Finansów Publicznych dyskutowała o wprowadzeniu Karty Praw Podatnika – dokumentu, zawierającego zbiór praw i obowiązków osób płacących podatki, który wzmocnić miałby podatnika wobec organów podatkowych i państwa. Posiedzenie otworzył Marszałek Senatu RP prof. Tomasz Grodzki. „W Senacie podzielamy pogląd, że podatki nie powinny być opresją ani torturą, tylko powinny być z jednej strony maksymalnie efektywne, aby pozyskiwać środki, które dystrybuowane są przez państwo, a z drugiej strony – być przyjazne dla obywateli” – powiedział Marszałek. W jego ocenie „podatnik jest solą; systemu”. „Nie będzie podatników;– nie będzie systemu, nie będzie systemu – nie będzie co rozdawać” – zauważył Marszałek.

Jak powiedział przewodniczący klubu Koalicja Obywatelska poseł Borys Budka, polski system podatkowy wymaga radykalnej zmiany filozofii podejścia, tak, by na system patrzeć z pozycji podatnika, a nie urzędnika skarbowego. Inny poseł Koalicji Obywatelskiej Janusz Cichoń podkreślił, że nasz system nie jest ani prosty, ani przejrzysty, jest za to nielogiczny i nie tworzy spójnej całości. „Nie ma równowagi między podatnikiem a urzędem, przepisy są skomplikowane i niezrozumiałe, państwo nie wspiera podatników, brakuje profesjonalnej kontroli skarbowej, mamy za to do czynienia z polowaniem na podatników” – wyliczał poseł.

Projekt Karty Praw Podatnika, który został złożony już w Sejmie jako inicjatywa ustawodawcza, przedstawili jego autorzy: – prof. Włodzimierz Nykiel i dr Małgorzata Sęk. Podkreślali, że takie karty istnieją w większości państw, należących do Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), której Polska także jest członkiem. W ich przekonaniu jest to dojrzała i skuteczna forma ochrony podatnika, która niezbędna jest także w naszym kraju, gdzie w trakcie stanowienia prawa podatkowego i jego stosowania, dochodzi do ciągłego łamania praw podatników. Jak tłumaczyli, Karta Praw Podatnika nie ma w założeniu przyznawać nowych przywilejów, ale przystępnie wyjaśniać i wzmacniać już istniejącą ochronę m.in. poprzez należyte wyważenie interesu publicznego i prywatnego. Chodzi m.in. o zagwarantowanie podatnikowi prawa do dobrego systemu podatkowego, jego przejrzystości, pewności i jawności, domniemanie rzetelności i dobrej wiary podatnika, a także prawa osób płacących podatki do rzetelnego postępowania przed organami podatkowymi oraz zachowania informacji ich dotyczących w tajemnicy.

Przewodniczący komisji senator Kazimierz Kleina zapowiedział, że komisja zwróci się do Marszałek Sejmu z prośbą o informację, kiedy projekt ustawy o Karcie Praw Podatnika może zostać poddany procedowaniu.

O nauczaniu języka polskiego w publicznych szkołach średnich w Irlandii rozmawiali senatorowie z Komisji Spraw Emigracji i Łączności z Polakami za Granicą.

Przewodniczący Komisji Spraw Emigracji i Łączności z Polakami za Granicą Kazimierz Michał Ujazdowski podkreślił, że komisja zdecydowała się zaprosić Agnieszkę Grocholę, pracującą jako doradca metodyczny w Post-Primary Languages Ireland, po powzięciu informacji o unikalnym systemie kształcenia języka polskiego jako dodatkowego w irlandzkim szkolnictwie średnim „co można uznać za rozwiązanie wzorcowe dla promocji języka polskiego poza granicami kraju”.

Agnieszka Grochola opowiedziała, że w 2020 r. w Irlandii została przyjęta rządowa strategia na najbliższe 10 lat, dotycząca wprowadzenia języków obcych do podstawy programowej publicznych szkół średnich. W strategii przewidziano także możliwość wprowadzenia jako języków obcych języków mieszkających w Irlandii mniejszości. Polacy stanowią w Irlandii największą mniejszość narodową, a język polski jest drugim najczęściej używanym językiem w tym kraju. Post-Primary Languages Ireland jest jedną z czterech instytucji podległych irlandzkiemu ministerstwu edukacji odpowiedzialnych za wdrażanie strategii i zajmuje się wprowadzaniem do szkół sześciu języków, w tym języka polskiego.

Od 2020 r. udział w realizowanych w irlandzkich publicznych szkołach średnich zajęciach z języka i kultury polskiej jest dla uczniów bezpłatne. Obecnie takie zajęcia są dostępne w 26 szkołach w Irlandii, w tym 10 w Dublinie, a lekcje prowadzone są przez 12 polskich nauczycieli. Od następnego roku szkolnego 5 kolejnych szkół planuje wprowadzenie polskiego programu. W bieżącym roku szkolnym z takiego kształcenia skorzystało ponad 1000 uczniów. Warunkiem utworzenia polskiej klasy jest zebranie się minimum 7-8 uczniów w szkole. Jeśli w danej szkole nie ma wystarczającej liczby chętnych, możliwe jest zastosowanie tzw. blended learning – klasa tworzona jest z uczniów różnych szkół, a metoda polega na połączeniu zajęć z nauczycielem w szkole, zajęć online i samodzielnej pracy ucznia. Dotychczas cztery irlandzkie licea dostosowały swój plan nauczania w taki sposób, aby umożliwić polskim uczniom naukę w trybie blended learning. Zajęcia odbywają się w grupach zróżnicowanych pod względem poziomu znajomości języka, w większości przypadków język polski nauczany jest jako obcy, a tylko w niektórych jako dziedziczony.

Jak poinformował Agnieszka Grochola, do zadań PPLI należ m.in. zatrudnianie wykwalifikowanych nauczycieli, zapewnianie im ustawicznego doskonalenia zawodowego, przygotowywanie kursów i materiałów metodycznych dla nauczycieli, a także zabieganie o wprowadzenie polskiego programu w kolejnych szkołach. PPLI organizuje ponadto bezpłatne sobotnie zajęcia dla licealistów, którzy nie mają w swoich szkołach lekcji przygotowujących do matury, a chcieliby zdawać leaving cert z polskiego. Prowadzi także stronę internetową i kanały w social mediach poświęcone nauce języka polskiego, finansuje półkolonie dla poslkiej młodzieży, finansuje zakup polskich książek przez irlandzkie szkoły. Poza tym PPLI prowadzi szeroka kampanię promującą polski program skierowaną do dyrektorów szkół irlandzkich i polskich rodziców poprzez publikacje w irlandzkiej i polonijnej prasie, wywiady radiowe i telewizyjne, udział w konferencjach edukacyjnych, promocyjne nagrania i sesje online oraz pakiety informacyjne. Od 2020 r. wsparcie nauczania języka polskiego w irlandzkich szkołach średnich jest systemowe, a finansowanie z irlandzkich środków budżetowych – stałe i regularne. Dzięki temu uczniowie otrzymują bezpłatnie edukację polską, a nauczyciele polscy – godziwe wynagrodzenie, tak jak inni nauczyciele w irlandzkich szkołach.

Agnieszka Grochola zwróciła się do uczestników posiedzenia z prośbą o poparcie dla przedstawionego projektu ze strony władz polskich, a także wyrażenie wdzięczności wobec władz irlandzkich.

Z kolei Joanna Kossykowska, członek zarządu Centrum „Together-Razem” w Cork, opowiadała o badaniach dotyczących doświadczeń dwóch pokoleń Polaków mieszkających w Irlandii, a także o działalności Centrum „Together-Razem”. Choć historia polskiej obecności w tym kraju sięga początku XX w., stała się ona zauważalna dopiero po wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej w 2004 r. Tak więc w badaniach za pierwsze pokolenie polskich migrantów uznano przedstawicieli emigracji poakcesyjnej, a za drugie – ich dzieci. W przypadku pierwszych nadal powszechny problem bariery językowej, a w związku z tym i z integracją, w tym również z rodakami, nie zawsze życzliwie nastawionymi. W przypadku dzieci migrantów powszechny jest problem przedwczesnego wejścia w dorosłość – ze względu na to, że znacznie szybciej niż rodzice opanowali język angielski, zazwyczaj stali się dla rodziców tłumaczami. Problematyczny jest również brak integracji tego pokolenia z innymi Polakami i brak zaangażowania w jakąkolwiek działalność polskich organizacji. Centrum „Together-Razem” w Cork świadczy pomoc w postaci poradnictwa psychologicznego, zawodowego i prawnego, a także edukacji językowej dla migrantów z Europy Środkowo-Wschodniej, a ostatnio także dla uchodźców z Ukrainy.

W trakcie dyskusji senatorowie pytali m.in. o relacje między polonijnymi szkołami społecznymi a szkołami działającymi w irlandzkim systemie edukacji. W odpowiedzi Agnieszka Grochola wspomniała o niezrozumiałych obawach ze strony tych pierwszych, postrzegających szkolnictwo systemowe jako konkurencję, tymczasem w rzeczywistości do szkół polonijnych uczęszczają w znakomitej większości dzieci młodsze, z klas 1-3, a do systemowych – licealiści. W odpowiedzi na pytanie Piotra Semeniuka z Ministerstwa Edukacji i Nauki o plany wobec szkolnictwa podstawowego Grochola opowiedziała o tegorocznym pilotażowym programie w kilku szkołach, ale zauważyła, że w skali kraju jest to plan na odległą przyszłość.

Przewodniczący komisji Kazimierz Michał Ujazdowski podziękował za przedstawienie projektu i podkreślił: „aż chciałoby się, żeby to modelowe rozwiązanie przyjęło się również w innych krajach”. „Będziemy się starać wszelkimi możliwymi sposobami promować je i należycie podziękować stronie irlandzkiej” – podkreślił.

W drugiej części posiedzenia senatorowie pytali przedstawiciela Ministerstwa Edukacji i Nauki o sytuację szkół polonijnych w Republice Federalnej Niemiec. „Mamy informacje, że polskie szkoły w Niemczech nie otrzymały w tym roku żadnego wsparcia finansowego z Polski i, doprawdy, trudno zrozumieć co się stało” – powiedział senator Ujazdowski. Przypomniał, że w ubiegłym roku placówki te uzyskały blisko pół milina dotacji, a w budżecie na rok bieżący odebrano środki na szkolnictwo mniejszości niemieckiej w Polsce, uzasadniając to potrzebami polonijnych placówek w Niemczech. Tymczasem w b.r. na te szkoły z polskiego budżetu nie przeznaczono żadnych środków. „To jest naprawdę karygodne” – ocenił senator Jerzy Fedorowicz, przypominając, że komisja pyta o tę kwestię nie po raz pierwszy i że dotychczasowe wnioski i pisma pozostały bez odpowiedzi. Przewodniczący Kazimierz Ujazdowski zaapelował do ministerstwa o pilne podjęcie działań w tej kwestii i zadeklarował, że komisja będzie się im bacznie przyglądać.

Komisja Praw Człowieka, Praworządności i Petycji  zaproponuje Izbie przyjęcie bez poprawek ustawy o zmianie ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.
Nowela przepisów jest inicjatywą senacką przygotowaną na podstawie petycji. Proponowane rozwiązanie polega na dopuszczeniu możliwości doręczania pism na adres skrytki pocztowej w postępowaniu przed sądami administracyjnymi co ułatwi dostęp do sądu osobom, które z różnych przyczyn nie mogą odbierać korespondencji w miejscu zamieszkania. Ponadto będzie ono miało także walor praktyczny dla tych adresatów, dla których możliwość korzystania ze skrytki pocztowej stanowi istotne udogodnienie. Sprawozdawcą Komisji został senator Aleksander Pociej.

Senatorowie przyjęli sprawozdanie z rozpatrzonych przez Komisję w 2021 roku petycji. W 2021 r. Komisja pracowała nad 93 nowymi petycjami, kontynuowała prace nad petycjami, które wpłynęły w IX kadencji Senatu oraz od początku obecnej kadencji. Łącznie w pracach komisji w 2021 r. znajdowało się 188 petycji. Na podstawie postulatów zawartych w petycjach przygotowano 4 projekty ustaw m.in. propozycję zamiany ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, przyjętą przez Komisję na bieżącym posiedzeniu.

Ostatnim punktem posiedzenia było omówienie „Informacji o działalności Państwowej Komisji do spraw Pedofilii". Senatorowie zapoznali się z nadesłanymi wyjaśnieniami na zadane przez nich wcześniej pytania. Na posiedzenie nie stawili się zaproszeni goście, w tym przedstawiciele Komisji do spraw Pedofilii. Przewodniczący Komisji senator Aleksander Pociej podjął decyzję o zamknięciu posiedzenia.

Komisja Budżetu i Finansów Publicznych będzie rekomendowała Senatowi przyjęcie z poprawkami ustawy o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych i pomocy kredytobiorcom.

Senatorowie wprowadzili ponad czterdzieści poprawek o charakterze techniczno-legislacyjny i doprecyzowującym, zmierzających do wyrażenia intencji ustawodawcy w sposób niebudzący wątpliwości interpretacyjnych i zgodny z zasadami techniki prawodawczej.

Do najistotniejszych należy poprawka w artykule dotyczącym tzw. wakacji kredytowych. Zmiany mają na celu uściślenie, że wakacje obejmą wszystkie umowy o kredyt hipoteczny na cele mieszkaniowe spełniające wymogi ustawy o kredycie hipotecznym, także te, które zawarte zostały jeszcze przed wejściem w życie ustawy o kredycie hipotecznym w 2017 r.

Przedstawiciel Biura Legislacyjnego w Kancelarii Senatu zgłaszając propozycje poprawek podkreślił, że co do tych poprawek osiągnięto konsensus z legislatorami z Ministerstwa Finansów.

Przedstawiciel Biura Legislacyjnego zwrócił uwagę na problem rozszerzenia przedmiotu ustawy przez zgłoszone przez posłów i przyjęte w Sejmie poprawki. „Problem polega na tym, że oprócz przepisów związanych z finansowanie społecznościowym ustawodawca zamieścił w ustawie grupę przepisów epizodycznych, odnoszących się do tzw. wakacji kredytowych, dokonał także wprowadzenia do systemu procedury zmiany stopy WIBOR, a ponadto – zamieścił przepisy dotyczące wydłużenia obowiązywania tzw. tarczy antyinflacyjnej” – wyjaśnił legislator Jakub Zabielski. Podkreślił, że kwestie te w żaden sposób nie wiążą się z przepisami ustawy o finansowaniu społecznościowym i powinny być zamieszczone w odrębnych ustawach, tytuł ustawy będzie więc wprowadzał adresatów w błąd, ponieważ przepisy o pomocy kredytobiorcom wygasną w 2023 r., co spowoduje konieczność nowelizacji ustawy. Zauważył również, że projekt ustawy, który trafił do Sejmu, nie zawierał regulacji związanych z tzw. tarczą antyinflacyjną, a zapisy te [mające na celu wydłużenie obowiązywania do 31 października br.] znalazły się w ustawie za sprawą poprawek poselskich. „Zakres poprawek sejmowych jest limitowany przepisami konstytucją”, zatem zdaniem legislatora, „mogą one budzić wątpliwości co do zgodności z art 118 ust.3 oraz art. 119 ust. 2 konstytucji”.

Ustawę omówił podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów Piotr Patkowski. Wskazał, że ustawa zmienia przepisy dotyczące finansowania społecznościowego i wprowadza uregulowania dotyczące crowdfundingu – to są przepisy znajdujące się w rozporządzeniu unijnym, więc wydaje się w tym zakresie ustawa ma charakter blankietowy. Zawarto w niej jednak pewne doprecyzowania dotyczące np. kwestii nadzoru nad przestrzeganiem tych przepisów ze strony Komisji Nadzoru Finansowego, kwestii dostępu do tajemnicy zawodowej i in. Ponadto z dniem 10 listopada uległ podwyższeniu próg kwotowy wpływów z tytułu emisji papierów wartościowych, który zwalnia z obowiązku sporządzania prospektów, z kwoty powyżej 2,5 mln euro do 5 mln euro. Następuje pewne złagodzenie regulacyjne: oferty publiczne, z których zakładane wpływy wynoszą 2,5–5 mln euro, zostaną objęte z dniem 10 listopada obowiązkiem sporządzania memorandum informacyjnego.

Omawiając wprowadzone w ustawie przepisy dotyczące kredytobiorców, wiceminister Patkowski wskazał jedynie, że opierają się one na trzech filarach. Pierwsza zmiana to propozycja pomocy w postaci wakacji kredytowych. „To rozwiązanie polega na tym, że można skorzystać z wakacji kredytowych z dwóch rat w sierpniu, wrześniu oraz w dwóch wybranych miesiącach w ostatnim kwartale br. i po jednej racie na każdy kwartał przyszłego roku” – wyjaśnił. Druga forma wsparcia to uelastycznienie kryteriów i dofinansowanie Funduszu Wsparcia Kredytobiorców do kwoty 2 mld zł. I trzecia zmiana, systemowa, polega na wyznaczeniu technicznej procedury wskazywania zamiennika WIBOR – to jest implementacja przepisów unijnych.

Oprócz tego ustawa implementuje także wiele innych przepisów unijnych, w zakresie rozporządzenia BMR, w zakresie funduszy inwestycyjnych i in.

Wiceminister Patkowski poinformował, że w związku z agresją Federacji Rosyjskiej wobec Ukrainy zostały również wprowadzone, na prośbę KNF, zmiany w Funduszu Cyberbezpieczeństwa – w tym, m.in., przyznanie KNF kompetencji do podejmowania działań mających przeciwdziałać zagrożeniom w zakresie bezpieczeństwa systemów teleinformatycznych czy umożliwienie KNF weryfikacji akcjonariatu spółek – emitentów, których akcje są zarejestrowane na kontach prowadzonych przez Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych S.A.

Komisja Infrastruktury rozpatrzyła 3 ustawy, do 2 zaproponowała poprawki.

Bez poprawek przyjęto ustawę o zmianie ustawy o komercjalizacji i restrukturyzacji przedsiębiorstwa państwowego „Polskie Koleje Państwowe”. Nowelizacja ma usprawnić wnoszenie przez Polskie Koleje Państwowe SA (PKP) do spółki PKP PLK składników majątkowych, potrzebnych do zarządzania infrastrukturą kolejową. Umożliwi to PKP SA przekazanie PLK linii kolejowych znajdujących się na gruntach o uregulowanym stanie prawnym, ale wymagających przeprowadzenia podziałów nieruchomości. Nowela zwiększa też budżet programu Kolej Plus z 5,6 mld zł do ponad 11 mld zł, co umożliwi dofinansowanie 34 projektów inwestycyjnych, m.in. modernizacji lub budowy nowych linii kolejowych, w tym mijanek czy łącznic kolejowych, realizowanych do 2028 r. Celem programu Kolej Plus, skierowanego przede wszystkim do jednostek samorządu i związków metropolitalnych, jest uzupełnienie istniejącej sieci o połączenia kolejowe miejscowości powyżej 10 tys. mieszkańców, które nie mają dostępu do połączeń pasażerskich z miastami wojewódzkimi. Dotyczy to także miejscowości, które mają dostęp do kolei, ale istniejące połączenia wymagają usprawnienia.

Kilka poprawek o charakterze legislacyjnym i doprecyzowującym Komisja Infrastruktury zgłosiła do ustawy o zmianie ustawy o bezpieczeństwie morskim oraz ustawy o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej. Nowelizacja wprowadza system certyfikacji odpowiednich wymagań w zakresie bezpieczeństwa i ochrony środowiska na poszczególnych etapach budowy morskich farm wiatrowych i urządzeń do wprowadzania z nich mocy. Nadzór i certyfikację będą wykonywać tzw. uznane organizacje z odpowiednim upoważnieniem. Przepisy regulują zakres wymagań koniecznych do otrzymania odpowiednich certyfikatów. Morska farma wiatrowa i zespół urządzeń do wyprowadzania mocy będą musiały uzyskać certyfikaty potwierdzające spełnienie wymagań. Certyfikat zgodności projektowej ma być wydawany przed rozpoczęciem budowy, certyfikat dopuszczenia do eksploatacji – po jej zakończeniu, a odnawialny certyfikat bezpieczeństwa eksploatacji w fazie działania raz na 5 lat.

Dwie poprawki zaproponowano do ustawy o zmianie ustawy – Prawo budowlane oraz niektórych innych ustaw, która umożliwia prowadzenie dziennika budowy i książki obiektu budowlanego w formie elektronicznej, reguluje też działania portalu e-budownictwo, który ma służyć do obsługi administracyjnej usług procesu budowlanego. Do 2030 r. dziennik budowy będzie można prowadzić również – jak obecnie – w formie papierowej. Poparte przez Komisję Infrastruktury poprawki dotyczą m.in. zmiany nazwy dziennika: elektroniczna książka obiektu budowlanego na cyfrową książkę obiektu budowlanego, o co zwróciła się do senatorów Dorota Cabańska, główny inspektor nadzoru budowlanego, uzasadniając tę zmianę faktem, że pierwsze określenie jest już zarejestrowane przez inny podmiot. Akceptację senatorów uzyskała także poprawka o charakterze legislacyjnym, postulowana w opinii senackiego Biura Legislacyjnego, dotycząca spójności odesłań. Nowela zakłada ponadto prowadzenie centralnego rejestru osób mających uprawnienia budowlane i karanych z tytułu odpowiedzialności zawodowej w budownictwie. 

Komisja Kultury i Środków Przekazu wniesie o wprowadzenie 4 poprawek do ustawy o zmianie ustawy o Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia oraz niektórych innych ustaw. Pierwsza, autorstwa senatora Bogdana Borusewicza, przewiduje rozszerzenie zakresu działania Centrum Dialogu także o inne narody Federacji Rosyjskiej. Druga, proponowana przez senackie biuro legislacyjne, ma na celu przywrócenie dotychczasowego sposobu i trybu przyznawania stypendiów centrum; ma je określić minister kultury w rozporządzeniu. Pozostałe zmiany mają charakter techniczno-legislacyjny.
Przedstawiając ustawę w imieniu wnioskodawców, poseł Piotr Babinetz podkreślił, że przekształcenie Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia w Centrum Dialogu im. Juliusza Mieroszewskiego jest konieczne, aby instytucja ta mogła skutecznie pomagać przede wszystkim Ukraińcom. Nowela przewiduje poszerzenie zakresu działania centrum na rzecz dialogu i porozumienia Polaków z narodami Europy Wschodniej, szczególnie z Ukraińcami, Białorusinami, Gruzinami, Mołdawianami i Rosjanami. Do zadań centrum należy m.in. prowadzenie badań naukowych, działalności wydawniczej, a także upowszechnianie w Polsce i poza jej granicami wiedzy o sytuacji politycznej, historii, kulturze i dziedzictwie narodów Europy Środkowej i Wschodniej, zwalczanie stereotypów, przeciwdziałanie dezinformacji. Ustawa zakłada też zwiększenie z 3 do 15% dotacji na fundusz stypendialny centrum.

Komisja Środowiska będzie rekomendowała Senatowi wprowadzenie zmiany redakcyjnej do noweli prawa ochrony środowiska. Celem ustawy jest zabezpieczenie środków finansowych na realizację zadań wynikających z funkcjonowania w Polsce systemu oceny i zarządzania jakością powietrza.

Biuro Legislacyjne Kancelarii Senatu wskazało, że 2 poprawki zostały wprowadzone na etapie prac sejmowych, czyli niezgodnie z zasadami techniki prawodawczej. Strona rządowa wyjaśniła, że stało się tak, gdyż  w końcu marca br. zmieniły się przepisy unijne, które dzięki tym poprawkom zostały uwzględnione.

Ustawa o zmianie ustawy – Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw określa maksymalne limity wydatków na kolejne 10 lat obowiązywania przepisów, które wdrażają wymagania dotyczące unijnych dyrektyw związanych m.in. z jakością powietrza i ograniczeniem emisji lotnych związków organicznych. Ustawa wydłuża z 2 do 4 lat termin na dokonanie przez ministra klimatu i środowiska przeglądu norm jakości m.in. dla węgla. Kolejna zmiana umożliwia przedłużenie do 2023 r. zaliczenia paliw z biomasy jako zeroemisyjnych. Zgodnie z nowelą zmieni się definicja stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza. Chodzi o uniezależnienie podziału Polski na strefy od danych demograficznych GUS w przypadku miast posiadających ok. 100 tys. mieszkańców. Jednocześnie utrzymane zostanie 46 stref w kraju, w których dokonuje się oceny jakości powietrza. Nowela przewiduje również zmianę terminu przekazania do ministra klimatu przez zarządy województw informacji o przyjęciu uchwały sejmiku województw programów ochrony powietrza i planów działań krótkoterminowych. Nowe przepisy uszczelnić mają też system zarządzania jakością powietrza. 

Komisja Gospodarki Narodowej i Innowacyjności rozpatrzyła 2 ustawy i zaproponuje Izbie przyjęcie ich bez poprawek. Mniejszość komisji opowiedziała się za wprowadzeniem zmian do obu ustaw.

Ustawa o zmianie ustawy – Prawo geologiczne i górnicze oraz niektórych innych ustaw nie budziła zastrzeżeń Biura Legislacyjnego Kancelarii Senatu. Nowela zmienia strukturę nadzoru górniczego. Likwiduje Specjalistyczny Urząd Górniczy, nadzorujący m.in. urządzenia wyciągowe, transportowe i energetyczne w kopalniach. Jego kompetencje i załogę ma przejąć Wyższy Urząd Górniczy. Nowelizacja wprowadza ponadto definicje: odkrywki, kopalni i przodka, by uporządkować procedury przyznawania emerytur i rent, głównie dla górników z kopalń odkrywkowych węgla brunatnego.

Senackie biuro legislacyjne przedstawiło uwagi i propozycje poprawek do ustawy o szczególnych rozwiązaniach służących ochronie odbiorców niektórych paliw stałych w związku z sytuacją na rynku tych paliw. Zastrzeżenia budził m.in. przepis art. 14, nowelizujący ustawę o systemie rekompensat dla sektorów i podsektorów energochłonnych, dodany w trakcie prac sejmowych, a wykraczający poza zakres przedłożenia rządowego. Propozycja skreślenia tego przepisu, jak i zmiany legislacyjne nie uzyskały poparcia większości komisji.

Jak mówił obecny na posiedzeniu komisji wiceminister klimatu i środowiska Piotr Dziadzio, ustawa o szczególnych rozwiązaniach służących ochronie odbiorców niektórych paliw stałych w związku z sytuacją na rynku tych paliw ma pomóc rozwiązać problem wzrostu popytu na węgiel. Zgodnie z nowelą odbiorcy indywidualni oraz wspólnoty mieszkaniowe i spółdzielnie mieszkaniowe będą mogli kupić węgiel po cenie odpowiadającej jego średniej cenie z ostatniego roku, czyli 996,60 zł brutto za tonę. Gospodarstwo domowe będzie mogło kupić taniej 3 t węgla pod warunkiem, że źródło ciepła zostało wpisane do ewidencji emisyjności. Wspólnoty i spółdzielnie – tonaż odpowiedni do liczby mieszkań w budynku. Dopłatą objęty będzie węgiel kamienny, brykiet lub pelet zawierający co najmniej 85% węgla kamiennego. Ustawa przewiduje też rekompensatę w wysokości 1073,13 zł brutto dla firm, które importują lub zamierzają importować węgiel, a które zdecydują się na sprzedaż węgla po niższych cenach. Do rekompensaty uprawnieni będą przedsiębiorcy wykonujący działalność gospodarczą w zakresie wprowadzania do obrotu paliw, którzy są wpisani do Centralnego Rejestru Podmiotów Akcyzowych. 

Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi zapoznała się z informacją prezesa Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych na temat bezpieczeństwa żywnościowego w kontekście sytuacji na Ukrainie, a także stanem zapasów i rezerw strategicznych w Polsce w zakresie żywnościowym. Posiedzenie komisji odbyło się w trybie niejawnym. 

Senackie komisje: Infrastruktury, Budżetu i Finansów Publicznych oraz Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej opowiedziały się za  wprowadzeniem poprawek do ustawy o zmianie niektórych ustaw w zakresie sposobu finansowania programów mieszkaniowych. Senatorowie poparli poprawki legislacyjne i 2 skreślające przepisy, które wychodzą poza zakres przedłożenia.

W ocenie senackiego biura legislacyjnego część nowelizowanych ustaw nie ma związku z zakresem przedłożenia, jak choćby tzw. ustawa covidowa czy o gwarantowanym kredycie mieszkaniowym.

Ustawa o zmianie niektórych ustaw w zakresie sposobu finansowania programów mieszkaniowych ma usprawnić finansowanie programu budownictwa socjalnego i komunalnego, obejmującego bezzwrotne finansowe wsparcie z budżetu państwa udzielane głównie jednostkom samorządu terytorialnego i organizacjom pożytku publicznego na rozwój budownictwa zaspokajającego potrzeby mieszkaniowe osób o niższych dochodach. Bank Gospodarstwa Krajowego będzie mógł zawierać umowy finansowego wsparcia z beneficjentami w ramach limitu wydatków ustalonego na dany rok budżetowy. Przewidziano też nowe źródło finansowania programu – ze sprzedaży skarbowych papierów wartościowych. Uchwalona regulacja zmienia 25 ustaw. Do ustawy o ochronie praw lokatorów wpisano możliwość wydłużenia przez gminy w drodze uchwały (ponad ustawowe 3 miesiące) okresu, za który osoby ubiegające się o lokal z gminnego zasobu mieszkaniowego zobowiązane będą wykazać w deklaracji wysokość dochodu. Do ustawy covidowej wprowadzono zmiany przywracające normalne funkcjonowanie zebrań i zgromadzeń spółdzielni mieszkaniowych. W ustawie o Krajowym Zasobie Nieruchomości wprowadzono zmiany dotyczące sprawozdawczości finansowej KZN, ograniczono też liczbę członków rad nadzorczych SIM wskazywanych przez KZN i doprecyzowano przepisy o ich wynagrodzeniu.

Członkowie Komisji Nadzwyczajnej do Spraw Klimatu zarekomendują Senatowi przyjęcie ustawy o zmianie ustawy – Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw z 4 poprawkami.

Informację na temat pochodzącej z przedłożenia rządowego ustawy przedstawiła dyrektor Departamentu Ochrony Powietrza i Polityki Miejskiej w Ministerstwie Klimatu i Środowiska Agnieszka Sosnowska. Ustawa ta dotyczy obszaru związanego z jakością powietrza, czyli systemu zarządzania i oceny jakości powietrza. W latach 2012–14 weszły w życie ustawy wprowadzające do tego systemu katalog zadań, w przypadku części z nich zostały wskazane środki do ich realizacji – środki, które były asygnowane z budżetów samorządów na realizację zadań związanych  z przygotowaniem programów ochrony powietrza i sprawozdań z ich realizacji i planów działań krótkoterminowych. Zadania te były realizowane przez zarządy województw, a przejmowane przez sejmiki województw, niemniej jednak zgodnie z poprzednią wersją ustawy zadania te były finansowane z budżetów własnych tych jednostek. W związku z przekazywaniem zadań przez administrację rządową administracji samorządowej zaistniała konieczność zapewnienia finansowania i po długich dyskusjach z Ministerstwem Finansów udało się przygotować projekt wychodzący naprzeciw oczekiwaniom samorządów, a mianowicie zapewniający środki na realizację zadań w zakresie ochrony powietrza poprzez finansowanie 32 etatów w 16 województwach. Ustawa zapewnia na 10 lat finansowanie tych zadań z budżetu rządowego, także na zadania w zakresie przygotowania programów ochrony powietrza i sprawozdań oraz na zlecenie przygotowania konkretnych dokumentów, wynikających z dyrektyw unijnych. Ponadto jeśli chodzi o zadania realizowane przez Inspekcję Ochrony Środowiska, Inspekcję Handlową i Główny Urząd Nadzoru Budowlanego w zakresie pomiarów kontrolnych zawartości lotnych związków organicznych – chodzi o substancje zawierające rozpuszczalniki – to one również pociągają za sobą określone koszty, dlatego dla wymienionych instytucji w ustawie przewidziano finansowanie tych zadań również na okres 10 lat.

Uściślono również przepisy dotyczące stref, w których dokonywana ma być ocena jakości powietrza. Dotychczas monitoring i ocena jakości powietrza w Polsce prowadzono w 46 strefach i wszędzie tam, gdzie były przekroczone normy jakości, był obowiązek przygotowania przez zarządy województw programów ochrony powietrza. Te programy zostały przygotowane przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, w 2020 r. uchwalono 31 programów ochrony powietrza, ale w międzyczasie nastąpiły zmiany liczby ludności w paru obszarach i w związku tym wystąpiła konieczność usztywnienia przepisów. Dlatego wprowadza się stałą liczbę 46 stref, co umożliwi realizację już przyjętych dokumentów. Ustawa wprowadza również zmiany dotyczące termomodernizacji i remontów oraz Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków. Są to zmiany tak naprawdę porządkujące dotychczasowe przepisy, mają one na celu umożliwienie jednolitego stosowania przepisów i dotyczą rządowego programu „Stop smog”, w przypadku którego umożliwią skuteczne wykorzystanie wszystkich środków przeznaczonych na realizację tego programu.

W Sejmie wprowadzono 2 poprawki. Jedna z nich dotyczy systemu oceny spełniania wymagań dotyczących jakości paliw stałych stosowanych w gospodarstwach domowych. Posłowie zaproponowali wydłużenie okresu przeglądu z dwóch do czterech lat. Rząd poparł tę poprawkę. Druga poprawka została wprowadzona ze względu na konieczność wprowadzenia do ustawy przepisów wynikających wprost z przepisów unijnych, które dotyczą umożliwienia przedsiębiorcom objętym systemu handlu uprawnieniami do emisjami wykorzystywania i rozliczania biomasy.

Przedstawiciel Biura Legislacyjnego Kancelarii Senatu wskazał, że poprawki sejmowe zostały wprowadzone bez dochowania trybu wymaganego dla sejmowego postępowania ustawodawczego. Chodzi o przepisy art. 2 art. 6 wprowadzające zmiany odpowiednio w ustawie: z dnia 25 sierpnia 2006 r. o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw oraz z dnia 12 czerwca 2015 r. o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych. W związku z tym zaproponowano poprawkę zmierzającą do skreślenia art. 2 i art. 6 i wynikającą z tego korektę w art. 14 ustawy. Senatorowie przyjęli tę poprawkę, a także pozostałe, mające charakter technicznolegislacyjny i korygujące błędne daty i nazwy.

Po rozpatrzeniu ustawy o zmianie ustawy – Prawo wodne oraz niektórych innych ustaw komisje: Nadzwyczajna ds. Klimatu, Infrastruktury, Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej oraz Środowiska postanowiły zarekomendować Senatowi przyjęcie jej z poprawkami. Połączone komisje poparły m.in. propozycję senatorów Janusza Pęcherza i Jadwigi Rotnickiej skreślenia art. 3 ustawy nowelizującego ustawę ozbiorowym zaopatrzeniu w wodę izbiorowym odprowadzaniu ścieków. Przyjęta została też poprawka senatora Stanisława Gawłowskiego przewidująca, że kary pieniężne stanowiłyby dochód wojewódzkich funduszów ochrony środowiska i gospodarki wodnej, a nie Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie. Komisje zaakceptowały ponadto zmiany o charakterze doprecyzowującym i legislacyjnym, przedstawione przez senackie biuro legislacyjne.

Ustawa o zmianie ustawy – Prawo wodne oraz niektórych innych ustaw wdraża unijną dyrektywę dotyczącą oczyszczania ścieków komunalnych. Umożliwi też zamknięcie postępowania toczącego się wobec Polski w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego oraz uniknięcie ewentualnych kar w razie skierowania przez Komisję Europejską (KE) sprawy do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Ustawa m.in. doprecyzowuje zakres i procedury przyjmowania wieloletniego planu rozwoju i modernizacji urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych w samorządach. Uściśla dotychczasowe obowiązki gmin, m.in. w kwestii ewidencjonowania i sprawozdawczości dotyczącej gospodarowania nieczystościami ciekłymi, w tym z przydomowych oczyszczalni ścieków. Zgodnie z nowelą Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie będzie mogło prowadzić działalność gospodarczą także w zakresie innych odnawialnych źródeł energii niż elektrownie wodne.