Aktualności

Parlamentarny Zespół Obrony Praworządności 24 czerwca 2022 r. omówił prawne i humanitarne aspekty funkcjonowania ośrodków zamkniętych dla uchodźców. Punktem wyjściowym do dyskusji był najnowszy raport Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur przygotowany przez Urząd Rzecznika Praw Obywatelskich. Raport wskazuje, co należy zmienić, by przygotować te ośrodki  na większą presję migracyjną i przestrzeganie w nich unijnych standardów.

Hanna Machińska, zastępczyni Rzecznika Praw Obywatelskich mówiła, że do Biura wpływają liczne skargi dotyczące naruszania praw osób zatrzymanych w ośrodkach strzeżonych. Wskazała na automatyzm postępowania sądów. Poinformowała, że RPO wystąpił do prezesów 22 sądów okręgowych właściwych dla terenów przygranicznych i zwrócił się o uwrażliwienie sędziów na możliwość orzekania środków alternatywnych wobec detencji, szczególnie wobec rodzin z dziećmi i małoletnich pozbawionych opieki, a także dorosłych po doświadczeniach tortur. Zaznaczyła, że, zgodnie z prawem, w ośrodkach zamkniętych nie powinny przebywać rodziny z dziećmi, małoletni bez opieki, osoby niepełnosprawne, osoby – ofiary tortur. Zwracała uwagę także na konieczność poprawy komunikacji z cudzoziemcami przebywającymi w takich ośrodkach oraz zagwarantowanie im prawa do informacji dotyczącej procedury, jaka się wobec nich toczy, na jakim etapie jest ich sprawa, gdzie przebywają.

Michał Żłobecki, autor raportu dotyczącego sytuacji cudzoziemców w ośrodkach strzeżonych wskazał na liczne nieprawidłowości: przeludnienie, braki kadrowe, nieprzyjazną infrastrukturę, brak opieki medycznej i psychologicznej. Te problemy zamkniętych ośrodków dla cudzoziemców nasiliły się w związku ze wzrostem liczby obcokrajowców przekraczających granicę polsko-białoruską. Zwrócił też uwagę na to, że sądy najczęściej kierują zatrzymanych cudzoziemców do takich ośrodków, co nie powinno być standardem. Podkreślił, że raport jest efektem niezapowiedzianych wizytacji prowadzonych, od 30 sierpnia 2021 r. do 29 kwietnia 2022 r., w 15 takich ośrodkach. W raporcie zostało sformułowanych 59 zaleceń dla władz państwowych, Straży Granicznej, sądów oraz Urzędu ds. Cudzoziemców.

Mjr Straży Granicznej Paweł Hołoweńko, dyrektor zarządu ds. cudzoziemców przypomniał, że zadaniem SG jest ochrona polskich granic, zapobieganie nielegalnej migracji oraz zapewnienie bezpieczeństwa i porządku publicznego. Zaznaczył, że SG stara się przestrzegać podstawowych praw cudzoziemców, ale też trzeba pamiętać o tym, że przekraczają oni w sposób nielegalny granicę, zbiorowo i często przy użyciu siły. Dodał, że od 30 lat nie było takiej fali migracji sztucznie wykreowanej przez reżim białoruski. Zaznaczył, że cudzoziemcy przebywają w ośrodkach na czas postępowania administracyjnego, a nie karanego. Dodał, że trudno ustalić tożsamość cudzoziemców, którzy często sami niszczą swoje dowody tożsamości. Zapewnił, że SG jest otwarta na dialog z Urzędem RPO jak i organizacjami pozarządowymi. Poinformował też, że najdalej w połowie przyszłego roku zostanie wygaszony ośrodek w Wędrzynie, na który było najwięcej skarg.

Z raportu wynika, że w pierwszej połowie 2021 r. do zamkniętych ośrodków przyjęto 482 osoby, a w drugiej – 3570. Według autorów raportu, masowe kierowanie cudzoziemców do tych ośrodków przez sądy świadczy o systemowej preferencji tej metody kosztem środków o charakterze wolnościowym.