Aktualności

Marszałek Senatu RP prof. Tomasz Grodzki, Przewodnicząca Sejmu Republiki Litewskiej Viktorija Čmilytė-Nielsen oraz Przewodniczący Rady Najwyższej Ukrainy Rusłan Stefanczuk na zakończenie obrad XI Sesji Zgromadzenia Parlamentarnego Sejmu i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, Sejmu Republiki Litewskiej i Rady Najwyższej Ukrainy podpisali dokument końcowy, w którym znalazło się m.in. potępienie Rosji za agresję przeciwko Ukrainie oraz potępienie Białorusi za wywołanie kryzysu migracyjnego na granicy z Litwą i Polską.

Sygnatariusze dokumentu potępili zbrojną agresję Federacji Rosyjskiej przeciwko Ukrainie, próbę zaanektowania Autonomicznej Republiki Krymu, w tym Sewastopola oraz trwającą militaryzacji Krymu i mórz Czarnego i Azowskiego. Wyrazili także zaniepokojenie koncentracją Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej wokół granic Ukrainy. Potępili powstałe w wyniku działań Federacji Rosyjskiej zagrożenie agresją na terytorium niezależnej Ukrainy oraz wezwali Unię Europejską, NATO i innych sojuszników do podjęcia wszelkich możliwych wczesnych działań w celu zapobieżenia dalszej agresji Rosji wobec Ukrainy. Uznają też, że na Rosję - o ile nie wycofa się z działań agresywnych - spadnie pełnia odpowiedzialności za ewentualną eskalację konfliktu. Ukraina w dokumencie końcowym Zgromadzenia została uznana za ofiarę agresji, uprawnioną „do obrony swej integralności terytorialnej, niepodległości narodowej oraz życia, zdrowia bezpieczeństwa i mienia swych obywateli wszelkimi dostępnymi jej środkami z wojskowymi włącznie”. Zgromadzenie wyraża przekonanie, że społeczność międzynarodowa nie będzie mogła pozostać obojętna wobec ewentualnej kolejnej agresji rosyjskiej. Polska, Litwa i Ukraina „włączą się zaś w tę reakcję w sposób i w zakresie stosownym do ich możliwości i do wymogów zaistniałej sytuacji”.

Marszałek Senatu RP, przewodnicząca Sejmu Republiki Litewskiej oraz Przewodniczący Rady Najwyższej Ukrainy, którzy podpisali dokument, podkreślili trwałość i niezmienność stanowisk Polski, Litwy i Ukrainy wobec nielegalnego charakteru rosyjskiej agresji i okupacji terytoriów Ukrainy, Krymu oraz części obwodów donieckiego i ługańskiego. Zgromadzenie nie uznaje wyników nielegalnych wyborów do Dumy Państwowej na Krymie i potępia nielegalne przeprowadzenie przez Rosję Ogólnorosyjskiego Spisu Powszechnego Ludności na Krymie.

Społeczność międzynarodowa została w dokumencie końcowym Zgromadzenia wezwana do wzmocnienia restrykcji i sankcji wobec Federacji Rosyjskiej do czasu całkowitego przywrócenia integralności terytorialnej Ukrainy w jej granicach. W dokumencie podkreślono niezmienne i trwałe poparcie dla suwerenności i integralności terytorialnej Ukrainy w ramach jej międzynarodowo uznanych granic. Zgromadzenie potwierdziło także swoje poparcie dla reform na Ukrainie oraz dążenia tego kraju do członkostwa w Unii Europejskiej i Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego, co zapewni wyższy poziom bezpieczeństwa i stabilności w regionie.

Zgromadzenie Parlamentarne Sejmu i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, Sejmu Republiki Litewskiej i Rady Najwyższej Ukrainy potępiło też władze Białorusi za notoryczne łamanie praw człowieka. Wezwało białoruski reżim do natychmiastowego uwolnienia i rehabilitacji wszystkich więźniów politycznych, którzy zostali bezprawnie aresztowani lub osądzeni, w tym członków Rady Koordynacyjnej i liderów Związku Polaków na Białorusi. Sygnatariusze dokumentu wzywają do wzmocnienia działań w celu zapewnienia skutecznego wsparcia dla społeczeństwa obywatelskiego i sił demokratycznych na Białorusi oraz do prowadzenia spójnej i konsekwentnej polityki wobec  tego kraju. „Reżim Łukaszenki nie posiada ani krajowego, ani międzynarodowego umocowania prawnego, a Aleksander Łukaszenko nie ma prawa reprezentować narodu białoruskiego; (Zgromadzenie) popiera przywódców białoruskiej opozycji demokratycznej i ich wezwanie do międzynarodowej mediacji w negocjacjach” – czytamy. Sygnatariusze dokumentu opowiadają się za okazywaniem pomocy obywatelom Białorusi szukającym schronienia przed represjami stosowanymi przez panujący tam reżim oraz oczekują, że naród białoruski w niedalekiej przyszłości będzie mógł zagłosować w wolnych wyborach zgodnie z demokratycznymi standardami.

Zgromadzenie Parlamentarne potępiło wykorzystywanie nielegalnej migracji jako narzędzia do wywołania sztucznego kryzysu migracyjnego na granicy polsko-białoruskiej i litewsko-białoruskiej. Sygnatariusze dokumentu uważają, że presja na granice Polski, Litwy i Łotwy jest celowym, hybrydowym atakiem wspieranego przez Rosję reżimu Łukaszenki. Wyrazili ubolewanie z faktu, że reżim Łukaszenki, przy udziale władz państwowych i służb granicznych, organizuje nielegalny przepływ cudzoziemców i obywateli państw trzecich na terytorium Litwy, Polski i Łotwy, a także na terytorium Unii Europejskiej, wykorzystując migrację do hybrydowego ataku w celu osiągnięcia własnych celów reżimu. Jednocześnie Zgromadzenie „z uznaniem przyjmuje zatwierdzenie przez Unię Europejską piątego pakietu sankcji przeciwko osobom i podmiotom prawnym zaangażowanym w nielegalny przemyt ludzi przez granice UE i domaga się, aby UE kontynuowała współpracę również z partnerami transatlantyckimi nad kolejnym pakietem sankcji przeciwko nielegalnemu reżimowi Łukaszenki”. Sygnatariusze dokumentu apelują do władz Białorusi o natychmiastowe zaprzestanie eskalacji sytuacji na granicach, zatrzymanie fali nielegalnej migracji przez jej terytorium do krajów sąsiednich oraz przyjęcie oferowanej pomocy humanitarnej dla migrantów przebywających na  terytorium Republiki Białoruś. Wzywają też „do wszczęcia międzynarodowego procesu sądowego z uwzględnieniem jurysdykcji uniwersalnej w celu skazania Aleksandra Łukaszenki i członków jego reżimu za zbrodnie popełnione na masową skalę przeciwko narodowi białoruskiemu oraz wzywa strony do rozważenia wniesienia sprawy Białorusi do Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości w związku z naruszeniem przez reżim Łukaszenki Konwencji chicagowskiej, Konwencji montrealskiej i Konwencji ONZ w sprawie zakazu stosowania tortur”.

W dokumencie końcowym Zgromadzenia zwrócono także uwagę na znaczenie bezpieczeństwa energetycznego w regionie oraz jego wpływ na sytuację Europie i potępiono oznaki energetycznej wojny hybrydowej przeciw niektórym członkom Unii Europejskiej i Ukrainie, czego wyrazem są gazociąg Nord Stream 2 i elektrownia jądrowa w Ostrowcu.

Parlamentarzyści z Polski, Litwy i Ukrainy uznali także pandemię COVID-19 za wciąż aktualne wyzwanie, wymagające współpracy rządów państw i organizacji międzynarodowych, przy aktywnym udziale środowiska naukowego i wsparciu przedsiębiorców i zaapelowali o podejmowanie wszelkich wysiłków, aby dyskurs społeczny dotyczący pandemii skierować na racjonalne tory. „Przekazywane informacje i formułowane w przestrzeni publicznej opinie powinny opierać się wyłącznie na wynikach rzetelnych badań, publikowanych w uznanych pismach naukowych” – czytamy w dokumencie.

Podczas oświadczeń dla prasy Marszałek Senatu RP prof. Tomasz Grodzki podkreślił, że Polska, Litwa i Ukraina są zgodne i mają głębokie przekonanie, że przyszłość naszego regionu Europy leży w sojuszu z UE i w sojuszu euroatlantyckim. Zaznaczył, że rozmowy parlamentarzystów dotyczyły sytuacji na granicy litewsko-białoruskiej i polsko-białoruskiej. „Z drugiej strony niepokoi wszystkich duża koncentracja wojsk rosyjskich na granicy rosyjsko-ukraińskiej” – powiedział Marszałek Grodzki. Przekazał, że uczestnicy rozmów przyjęli dokument końcowy, który jest - jak powiedział – „dość jednoznaczny i dość ostry w tonie”. „Chciałbym podkreślić jeszcze jedno - ogromną zgodność co do tego, że nasze narody i kraje złączone tak licznymi więzami historycznymi, zarówno chlubnymi jak i trudnymi, mają głębokie przekonanie, że przyszłość tego regionu Europy leży w sojuszu z UE, w sojuszu euroatlantyckim” – dodał prof. Tomasz Grodzki. Zaznaczył, że europejskie aspiracje Ukrainy także do NATO są przez wszystkie strony spotkania jednoznaczne popierane. Jednocześnie zauważył, że mamy do czynienia z niejasną postawą „ultraprawicowych środowisk europejskich, które twierdzą, że Ukraina to są wpływy rosyjskie i nikt nie powinien się w to wtrącać”. „W żadnym razie nie popieramy tego stanowiska, jesteśmy mu zdecydowanie przeciwni” - oświadczył Marszałek Senatu.

Przewodnicząca litewskiego Sejmu Viktorija Čmilytė-Nielsen mówiła, że uczestnicy zgromadzenia „są zjednoczeni, popierając Ukrainę na drodze do UE i NATO”. „Dzisiaj przygotowaliśmy dokument, w którym mówimy o problemach, z którymi spotyka się nasz region, nie pierwszy raz wspomniane są hybrydowe ataki Rosji i Białorusi” -  podkreśliła przewodnicząca Čmilytė-Nielsen. Dodała, że w rozmowach poruszona została także kwestia gazociągu Nord Stream 2, migracji, a także zwrócono uwagę na więźniów politycznych przetrzymywanych przez białoruski reżim.

Przewodniczący Rady Najwyższej Ukrainy Rusłan Stefanczuk dziękując uczestnikom zgromadzenia podkreślił, że „tylko razem jesteśmy silni”. „Jeżeli jesteśmy razem, możemy przeciwstawić się największym zagrożeniom, jakie są dzisiaj na świecie” - podkreślił. „Świetnie rozumiemy, że wszystkie 38 punktów, które przewidzieliśmy w dokumencie końcowym, sprowadzają się do jednego człowieka na tym świecie, który na różne sposoby manipuluje bezpieczeństwem w regionie europejskim i bezpieczeństwem całego świata. I powinniśmy o tym mówić szczerze i uczciwie” - podkreślił przewodniczący Stefanczuk.

Przed południem Marszałek Senatu RP prof. Tomasz Grodzki otworzył 6 grudnia w Senacie XI sesję Zgromadzenia Parlamentarnego Polski, Litwy, Ukrainy. Powiedział, że choć geneza powołania tego Forum jest historyczna to zadania i cele są współczesne. „Rolą i przeznaczeniem tego Forum jest zachować w tym miejscu Europy europejski, a nie ruski mir” – zaznaczył Marszałek.

Marszałek przypomniał, że Zgromadzenie koncentruje się na patrzeniu w przyszłość, którą widzi w integracji euroatlantyckiej. Podkreślił, że to forum trójstronne zajmuje się też relacjami z  nieobecnymi – a więc z tymi, z którymi  od zawsze graniczymy – Białorusinami.

Marszałek wskazał, że od poprzedniego posiedzenia plenarnego narosło wiele  problemów: kolejna fala epidemii, na naszych granicach ustawiają się rosyjskie wojska. „Granice poddawane są  brutalnemu stress testowi przy wykorzystaniu oszukanych i zdesperowanych ludzi sprowadzanych z Azji i Afryki. Jesteśmy wreszcie u progu zimy a przed nami perspektywa kryzysu energetycznego.

Marszałek powiedział, że Forum będzie pracowało w czterech komisjach: ds. euroatlantyckiej integracji, gdzie Ukraina staje wobec problemu gwałtownego sprzeciwu Rosji wobec aspiracji Ukrainy i ambicji Europy. Europejskie ciążenie Ukrainy ku Zachodowi próbuje się powstrzymać nie cywilizacyjną i kulturową alternatywą, ale strachem, szantażem i siłą.  Podkreślił, że dla Ukrainy pokojową strategią są gospodarcze i społeczne reformy oraz nieustępliwe dostosowywanie prawa do unijnych standardów. Kolejna komisja zajmować się będzie współpracą regionalną, energetycznym bezpieczeństwem i bezpieczną energią. Odbędzie się też wspólne posiedzenie komisji bezpieczeństwa i obrony oraz komisji kultury. Zadaniem tej komisji będzie reakcja na hybrydowy charakter skierowanej przeciwko naszym państwom agresji.

Marszałek podkreślił, że cbce zakończyć swoje wystąpienie pozytywnie. „Ta granica, o której chcę mówić – polsko-białoruska, litewsko-białoruska, łotewsko-białoruska -  jak się okazało jest przede wszystkim europejska.  Tam dziś przechodzimy test człowieczeństwa i  solidarności europejskiej i transatlantyckiej. W takich momentach decyduje się przyszłość Europy, czyli świata jaki znamy i o jakim zawsze w naszych trzech krajach marzyliśmy. Musimy okazać tyranom  „spokojną siłę” wolnego świata”.

Przewodnicząca Sejmu Republiki Litewskiej Viktorija Čmilytė-Nielsen podkreśliła jedność i partnerstwo strategiczne Polski, Litwy i Ukrainy w obecnej, bardzo trudnej i skomplikowanej sytuacji, w której w obliczu pandemii trwa wojna hybrydowa,  następuje mobilizacja wojsk rosyjskich na granicy z Ukrainą, sztucznie stworzona migracja atakuje polską i litewską granicę. Towarzyszy temu atak propagandowy na społeczeństwa tych trzech krajów, a celem jest skłócenie naszych krajów – mówiła. Przypomniała, że historia pokazuje, iż te trzy kraje  były w stanie z sukcesem podejmować wspólne decyzje oparte na tym, co je łączy.  

Przewodnicząca litewskiego Sejmu wyraziła konsekwentne poparcie swojego kraju dla suwerenności i integralność terytorialnej Ukrainy, a jednocześnie potępienie dla polityki Rosji. Jej zdaniem, trzeba przy pomocy dyplomacji parlamentarnej pracować na rzecz zbliżenia Ukrainy z NATO i UE – we wszystkich formatach międzynarodowych. Podkreśliła konieczność poparcia ze strony  USA dla prowadzenia takiej polityki. Wezwała ona Ukrainę do kontynuowania reform, m.in. sądowniczych,  walki z korupcją w celu szybszej integracji z euroatlantycką przestrzenią. Viktorija Čmilytė-Nielsen powiedziała, że obecność Ukrainy w europejskiej rodzinie „byłaby naszym wspólnym  sukcesem”. Podkreśliła jedność w podejmowaniu wysiłków na rzecz zbudowania bardziej demokratycznej i bezpiecznej przyszłości Polski, Litwy i Ukrainy.

Przewodniczący Rady Najwyższej Ukrainy Rusłan Stefanczuk podkreślił, że dzisiejsze trójstronne zgromadzenie ma szczególnie ważny wymiar w kontekście obecnej sytuacji w regionie. Mówił, że  pozwoli ono wyznaczyć kierunki współpracy parlamentów na przyszłość oraz wypracować mechanizmy reagowania na ataki hybrydowe mające na celu destabilizację. Wśród zagrożeń, z którymi trzeba się mierzyć wymienił prowokację Białorusi na granicach, aneksję Krymu, wzmocnienie obecności wojskowej Rosji przy ukraińskiej granicy, kampanie dezinformacyjne i ataki hybrydowe.

„Ukraina z dużą trwogą podchodzi do sytuacji na granicach Litwy i Polski z Białorusią. Kryzys migracyjny jest wywołany sztucznie i jest działaniem skierowanym przeciwko Polsce i Litwie” – powiedział przewodniczący Rady Najwyższej. Jego zdaniem mimo, iż taktyka działania Białorusi na granicach się zmienia, to należy być przygotowanym na różne scenariusze. Zaznaczył także, że Ukraina również wzmacnia swoją granicę z Białorusią. Przewodniczący Rady Najwyższej Ukrainy mówił także o zagrożeniach dla Ukrainy ze strony Rosji. Podkreślił, że jest to wyzwanie nie tylko dla jego kraju, lecz także dla całego demokratycznego świata. Jego zdaniem, Białoruś powoli pochłaniana jest przez Rosję i staje się jej „bazą wojskową” na granicy Unii Europejskiej. To samo dotyczy Krymu. „Przeciągająca się agresja Rosji wobec Ukrainy jest dowodem na lekceważenie prawa międzynarodowego” – podkreślił przewodniczący. Mówił, że ma to także podważyć podstawy niepodległości Ukrainy. W kontekście eskalacji obecnej sytuacji: zwiększenia liczebności wojsk rosyjskich przy ukraińskiej granicy i akcji propagandowej, powiedział, że nie wyklucza wkroczenia wojsk do kraju na początku zimy. Przypomniał, że Polska i Litwa jako pierwsze uznały niepodległość Ukrainy. „Musimy pokazać jedność” – powiedział w kontekście rozmów o dalszych sankcjach ekonomicznych dla Rosji. Dodał, że wspólnota Polski, Litwy i Ukrainy jest oparta o wspólne wartości i wzajemny szacunek.

Podczas Zgromadzenia parlamentarzyści z Polski, Litwy i Ukrainy pracowali także w komisjach. Komisja ds. integracji europejskiej i euroatlantyckiej Ukrainy dyskutowała na temat drogi Ukrainy do członkostwa w Unii Europejskiej i innych organizacjach międzynarodowych w perspektywie polskiego oraz litewskiego przewodnictwa w Radzie UE oraz o przyszłym członkostwie Ukrainy w NATO jako czynniku utrzymania stabilności i bezpieczeństwa w regionie. Komisja ds. rozwoju współpracy handlowo-gospodarczej, regionalnej, lokalnej i transgranicznej zajmowała się rozwojem infrastruktury w regionie Europy Środkowo-Wschodniej oraz bezpieczeństwem energetycznym i wspieraniem inicjatyw w ramach Trójkąta Lubelskiego. Komisja ds. współpracy w dziedzinie bezpieczeństwa wysłuchała wystąpienia dyrektor Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych Martyny Bildziukiewicz, zajmowała się także integralnością terytorialną Ukrainy i utrzymaniem wspólnej polityki wobec Rosji. Omówiła też instrumenty wsparcia demokratycznej opozycji białoruskiej i wspólnej polityki wobec Białorusi a także kryzys migracyjny na litewskim i polskim odcinku granicy UE z Białorusią. Tematem obrad były także nowe inwestycje energetyczne w regionie m.in Nord Stream 2. Komisja ds. współpracy społecznej i kulturalnej dyskutowała na temat współpracy polskich, litewskich i ukraińskich służb i mediów w walce z fake newsami, dezinformacją oraz tworzeniem podziałów i wzniecaniem nienawiści. Omówiła także kwestie odpowiedzialności za wspólne zabytki jako element umacniania dialogu polsko-litewsko-ukraińskiego.

Podczas obrad Zgromadzenia Marszałek Senatu RP prof. Tomasz Grodzki odbył rozmowy dwustronne z Przewodniczącą Sejmu Republiki Litewskiej Viktoriją Čmilytė-Nielsen oraz Przewodniczącym Rady Najwyższej Ukrainy Rusłanem Stefanczukiem. Przewodniczący parlamentów Litwy i Ukrainy spotkali się także z Marszałek Sejmu RP Elżbietą Witek.