"#prosteNGO. Perspektywy rozwoju organizacji pozarządowych - przeszkody prawne dla wolności zrzeszania się” to temat konferencji Parlamentarnego Zespołu ds. Organizacji Pozarządowych i Społeczeństwa Obywatelskiego, która odbyła się 3 grudnia br. w Senacie.
Patronat nad wydarzeniem objęli: Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych, Portal Organizacji Pozarządowych ngo.pl oraz Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie - Wydział Prawa i Administracji.
W wystąpieniu otwierającym konferencję Wicemarszałkini Senatu Gabriela Morawska-Stanecka podkreśliła, że społeczeństwo obywatelskie jest kluczem do demokracji, a jego istotą jest uczestnictwo obywateli w życiu publicznym. Mówiła, że organizacje pozarządowe rozwijają się w wielkiej różnorodności dziedzin, ale łączy jej jedno - działają nie dla zysku, a w interesie publicznym. „Łączy je jeden cel – chcą zmieniać świat na lepsze” – powiedziała Wicemarszałkini Senatu. Przypomniała, że państwo demokratyczne dba o inicjatywy oddolne. Jednak „tego państwa demokratycznego mamy coraz mniej” – dodała. Wymieniła przejawy „ubezwłasnowolnienia społeczeństwa”, takie jak, jej zdaniem, brak nieskrępowanego przepływu informacji między ustawodawcą a społeczeństwem, hamowanie energii społecznej zawartej w inicjatywach nieaprobowanych przez władze, brak transparentności i dyskryminacyjne traktowanie organizacji pozarządowych. Gabriela Morawska-Stanecka mówiła o tym, że na całym świecie obserwuje się trend zmniejszania funduszy dla NGO, a co za tym idzie nieuchronne zmniejszanie się ich wpływu na życie polityczne i społeczne. A przecież, według niej, to właśnie te organizacje walczą z m.in. wykluczeniem społecznym, o prawa kobiet i społeczności LGBT. Wicemarszałkini Morawska-Stanecka uważa, że środki podejmowane przez władze w walce z koronawirusem zostały wykorzystane do ograniczania inicjatyw NGO i funkcjonowania społeczeństwa obywatelskiego. W efekcie unikano konsultacji społecznych, faworyzowano organizacje bliskie ideologicznie, psuto proces legislacyjny. Wicemarszałkini Senatu wezwała do usuwania barier, które napotykają organizacje pozarządowe, co jest tym bardziej ważne, iż „jesteśmy w przededniu kolejnego cyklu wyborczego”.
W dyskusji wzięli udział liczni przedstawiciele organizacji pozarządowych działających w naszym kraju. Tomasz Schimanek ze Stowarzyszenia Dialog Społeczny, mówiąc, czym są organizacje pozarządowe i jakie jest ich znaczenie, przypomniał, że zasada dialogu społecznego oraz zasada pomocniczości są zapisane w Konstytucji, a działające zgodnie z nimi organizacje pozarządowe są podstawowym elementem społeczeństwa obywatelskiego , „a to jest fundament demokratycznego państwa prawa”. Podkreślił konieczność obrony obywateli przed nadmierną ingerencją państwa.
Piotr Frączak z Zespołu OFOP „Proste prawo dla NGO” twierdził, że o wolności zrzeszania się mówi się mało, tym bardziej ważne jest to, że panują w tym obszarze prawnym niejasne przepisy, które można wykorzystywać przeciwko NGO i do ograniczania środków finansowych dla nich. Uważa on, że władze dotują organizacje sobie sprzyjające, co tylko zaburza równowagę i deformuje prawdziwy obraz sytuacji. Łukasz Gorczyński, także Zespół OFOP “Proste prawo dla NGO”, omówił długi proces rejestracji stowarzyszeń w Polsce, a jednocześnie poinformował, że od 2020r. trwają prace nad stworzeniem wzorca statutu organizacji pozarządowej (w tej chwili jest już przygotowana jego czwarta wersja). Zaapelował on do administracji państwowej o przyspieszenie prac nad tym dokumentem. Obecny na konferencji wicedyrektor Tomasz Moliński z Departamentu Społeczeństwa Obywatelskiego KPRM, wyraził poparcie dla uproszczenia procesu rejestracji stowarzyszeń.
W trakcie konferencji podawano konkretne przykłady przeszkód prawnych dla wolności zrzeszania się i rozwoju organizacji pozarządowych w Polsce: Magdalena Pękacka z Forum Darczyńców, mówiła o „archaicznym i wąskim” zwolnieniu z CIT dochodów organizacji pozarządowych, Tomasz Pawłowski z Fundacji trzeci.org, o wykluczeniu niektórych typów klubów sportowych z możliwości pozyskiwania sponsorów, wynikającym z „wadliwych” zapisów ustawy o sporcie, Rafał Kowalski z Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych wspominał o braku przepisów zwalniających z PPK dla organizacji pozarządowych nieprowadzących działalności gospodarczej, wynikających m.in. z niedostrzeżenia różnicy między mikroprzedsiębiorcą a NGO. Rafał Dymek z Fundacji Schumana podsumował te wątki w dyskusji, mówiąc, że całe polskie prawo staje się coraz bardziej skomplikowane, a „wybiórcze przepisy dotyczące organizacji pozarządowych poutykano w setkach różnych ustaw”.
Posłanka Monika Falej, przewodnicząca Parlamentarnego Zespołu ds. Organizacji Pozarządowych i Społeczeństwa Obywatelskiego, na zakończenie konferencji, wyraziła nadzieję na szybsze podejście administracji państwowej do problemów organizacji pozarządowych oraz na mniejszy poziom skomplikowania legislacji dotyczącej tych organizacji.