Narzędzia:

Prace w komisjach senackich – 20 lipca 2021 r.

20.07.2021
Komisja Nadzwyczajna ds. Klimatu (fot. Wojciech Jankowski, Kancelaria Senatu)

Po rozpatrzeniu ustawy o zmianie ustawy o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw oraz niektórych innych ustaw Komisja Nadzwyczajna do spraw Klimatu jednogłośnie opowiedziała się za wprowadzeniem do niej 8 poprawek legislacyjnych.

Omawiając nowelę, podsekretarz stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska Piotr Dziadzio wyjaśnił, że ma ona służyć realizacji Narodowego Celu Redukującego (NCR) przez podmioty zajmujące się produkcją, importem lub nabyciem wewnątrzwspólnotowym paliw ciekłych. Przedsiębiorcy ci wskazywali, że realizacja NCR w 2020 r. na wymaganym poziomie nie jest możliwa. Nowe przepisy umożliwiają realizację NCR w latach 2021–24 poprzez uiszczenie opłaty zastępczej. Ustawa zmienia też sposób określania wskaźnika emisji gazów cieplarnianych dla energii elektrycznej.

Uwagi do ustawy i propozycje poprawek legislacyjnych przedstawiło Biuro Legislacyjne Kancelarii Senatu. Wiceminister klimatu zaapelował o przyjęcie noweli bez tych zmian, argumentując, że nie mają znaczenia merytorycznego. Ostatecznie komisja zdecydowała, że zaproponuje Izbie przyjęcie ustawy z poprawkami.

Tego dnia senatorowie z Komisji Nadzwyczajnej do spraw Klimatu zapoznali się z informacją o stanie Lasów Państwowych, którą przedstawił sekretarz stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska Edward Siarka, oraz z raportem stowarzyszenia Pracownia na rzecz Wszystkich Istot na temat gospodarki leśnej. W wyniku dyskusji komisja zajęła stanowisko, w którym wzywa do poprawy zarządzania lasami publicznymi w Polsce.

Komisja Gospodarki Narodowej i Innowacyjności zgłosiła 9 poprawek do ustawy o zmianie ustawy o rynku mocy oraz niektórych innych ustaw. Zaproponowane zmiany mają charakter legislacyjny, doprecyzowujący i redakcyjny, służą zapewnieniu spójności zapisów. Uzyskały poparcie obecnego na posiedzeniu wiceministra klimatu Piotra Dziadzi.

Nowelizacja dostosowuje polskie regulacje do Rozporządzenia PE i Rady UE 2019/943. Zakłada, że po 1 lipca 2025 r. jednostki wytwórcze o emisji powyżej 550 kg CO2 na MWh nie będą mogły korzystać ze wsparcia w postaci rynku mocy. Jednak – jak przewiduje Rozporządzenie – kontrakty mocowe zawarte przed końcem 2019 r. będą nadal obowiązywać. Ustawa wprowadza specjalne rozwiązania dla odbiorców energochłonnych, którzy będą mogli płacić niższą opłatę mocową, jeżeli ich profil zużycia jest odpowiednio płaski, czyli różnice między poborem w godzinach szczytu i poza nimi są odpowiednio małe. Umożliwiono też zmianę technologii wytwarzania energii elektrycznej w odniesieniu do jednostki posiadającej zawartą umowę mocową i niespełniającej limitu emisji 550 kg CO2 na MWh, na jednostkę w technologii spełniającej ten limit.

W opinii wiceministra klimatu Piotra Dziadzi rozpatrywana nowelizacja zawiera rozwiązanie korzystne dla odbiorców energochłonnych. Jak mówił, zostało ono wprowadzone w porozumieniu z całą branżą. Podkreślił też, że funkcjonujący od 2017 r. rynek mocy zapewnia gwarantuje stabilizację systemu elektroenergetycznego i jest elementem zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego kraju. Aukcje mocy zapewniają środki na budowę nowych 5,6 GW mocy i modernizacje już istniejących 12,8 GW. Po nowelizacji ustawy środki mają służyć niskoemisyjnym jednostkom, np. powstaniu nowych bloków gazowych zamiast bloków węglowych. Celem jest także podwyższenie rentowności dzięki obniżeniu ponoszonych opłat z tytułu emisji CO2.

Komisja Rodziny, Polityki Senioralnej i Społecznej przyjęła jednogłośnie bez poprawek ustawę o zmianie ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy. Nowelizacja przyznaje niektórym pracownikom PIP,  wykonującym czynności kontrolne i posiadającym co najmniej 10-letni staż pracy na stanowiskach związanych z ich wykonywaniem, prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego w wymiarze 6 dni roboczych, zaś po 20 latach - 12 dni. Ustawa realizuje postulat zawarty w petycji skierowanej do Sejmu przez Związek Zawodowy Pracowników PIP. Takie rozwiązanie zmierza do przyznania pracownikom inspekcji prawa do dodatkowego urlopu wypoczynkowego na zasadach analogicznych do obowiązujących w stosunku do pracowników  NIK.

Komisja przyjęła z 2 poprawkami ustawę o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw. Pierwsza dotyczy tzw. emerytów czerwcowych z lat 2009-19, których nowelizacja nie obejmuje i którym stare świadczenia byłyby przeliczone w wyższej wysokości. Druga zakłada wyrównanie zaniżonych w poprzednich latach emerytur i rent dla tych osób. Nowelizacja przewiduje m.in. rozwiązanie problemu emerytur czerwcowych i skrócenie okresu pobierania zasiłku chorobowego po ustaniu ubezpieczenia. Regulacja rozwiązuje problem emerytów czerwcowych przez ustalanie emerytury w taki sposób, jak w maju, jeśli jest to korzystniejsze dla ubezpieczonego. Do tej pory przez brak waloryzacji kwartalnej świadczenia dla osób przechodzących na emeryturę w czerwcu były niższe.

Komisje: Rodziny, Polityki Senioralnej i Społecznej, Ustawodawcza oraz  Zdrowia przyjęły w pierwszym czytaniu z poprawką projekt noweli  ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw, w którym proponuje się rozszerzenie uprawnienia do bezpłatnych leków dla seniorów od 70. roku życia. W dalszych pracach nad projektem połączone komisje będzie reprezentował przewodniczący Komisji Ustawodawczej senator Krzysztof Kwiatkowski.

Od 2016 r. program bezpłatnych leków dla seniorów obejmuje osoby od 75. roku życia.

Senatorowie przyjęli poprawkę proponowaną przez biuro legislacyjne w związku z oszacowaniem skutków finansowych wejścia w życie projektowanej ustawy (OSR). Dotyczy ona wyższych od pierwotnie zakładanych kosztów tej regulacji z 10 283 020 tys. zł do 11 494 200 tys. zł.

Prof. Artur Nowak-Far przedstawił ekspertyzę dotyczącą wspierania dochodów osób starszych, które przechodzą na emeryturę w różnych państwach UE. Wskazał na proces ubożenia tych osób po przejściu na emeryturę i potrzebę ich wsparcia. Mówił o różnych sposobach wspierania tych osób w Estonii, Czechach, Irlandii i Turcji. Np. w Estonii  wszystkie osoby po 60. roku życia mają refundowane w 90 proc. leki z listy refundacyjnej – płacą tylko 2,5 euro tzw. opłaty ryczałtowej, ale tylko do wyczerpania kwoty 100 euro rocznie. Jeśli przekroczą tę kwotę opłat ryczałtowych otrzymują zwrot 50 proc. tej opłaty, jeśli powyżej 300 euro – otrzymują zwrot 90 proc. W systemie tureckim wielkość refundacji zależy od wieku – ile lat, tyle zniżki. W Czechach osoby, które chorują przewlekle, mają darmowe leki, a progi refundacji zależą od rzeczywistych wydatków na leki. Prof. Nowak-Far podkreślił, że na tle tych systemów polski system wsparcia jest „mało szczodry”.

Senatorowie Prawa i Sprawiedliwości wskazywali, że polski system wsparcia seniorów obejmuje m.in. 13. i 14. emeryturę. Podkreślali, że projekt noweli może stanowić przyczynek do szerszej dyskusji nt. kondycji finansowej osób starszych i sposobów jej poprawy w Polsce. Wskazywali jednocześnie, że zgodnie z opinią resortu zdrowia nie ma obecnie pieniędzy na realizację tego projektu.

Przewodnicząca Komisji Zdrowia senator Beata Małecka-Libera zgodziła się, że projekt ustawy jest przyczynkiem do szerokiej dyskusji nt. zorganizowania opieki senioralnej i profilaktyki.  Zapowiedziała zorganizowanie debaty w Senacie nt. opieki nad seniorem w sytuacji postpandemicznej. Podkreśliła, że wyzwaniem jest utrzymanie seniora w aktywności fizycznej i zdrowotnej.

Zgodnie z art. 68 ust. 3 Konstytucji władze publiczne zobowiązane są do zapewnienia szczególnej opieki zdrowotnej osobom w podeszłym wieku. W ocenie projektodawców zdrowotne i ekonomiczne skutki COVID-19 są szczególnie dolegliwe dla tej grupy społecznej i dlatego zasadne jest wniesienie tego projektu ustawy.

Komisje: Gospodarki Narodowej i Innowacyjności oraz Środowiska zaproponują przyjęcie bez poprawek ustawy o zmianie ustawy o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw oraz niektórych innych ustaw, a mniejszość komisji wprowadzenie do niej zmian legislacyjnych.

Ustawa wprowadza m.in. ułatwienia dla podmiotów realizujących Narodowy Cel Redukujący (NCR). Przewiduje realizację NCR w latach 2021–24 poprzez uiszczenie opłaty zastępczej.

Senackie biuro legislacyjne przedstawiło propozycje zmian legislacyjnych, które formalnie zgłosiła senator Alicja Chybicka. Senator Wojciech Piecha wnioskował z kolei o przyjęcie noweli bez poprawek. W wyniku głosowania komisje poparły ten wniosek.

Podczas dyskusji senator Władysław Komarnicki pytał, czy ustawa wpłynie na wzrost cen paliw. Interesował się też terminem wdrożenia technologii wodorowych. Wiceminister klimatu Piotr Dziadzio zapewnił, że ustawa nie ma bezpośredniego wpływu na ceny paliw. Wyjaśnił ponadto, że opłaty zastępcze, wnoszone do Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, będą wykorzystane na rozwój niskoemisyjnego transportu. Poinformował też, że obecnie prowadzone są uzgodnienia w sprawie projektu „Polskiej Strategii Wodorowej do roku 2030 z perspektywą do 2040 r.”.

Komisje: Środowiska, Nadzwyczajna ds. Klimatu oraz Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej przeprowadziły dyskusję na temat ustawy o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, ustawy – Prawo ochrony środowiska oraz ustawy o odpadach. W trakcie debaty senatorowie: Ewa Matecka, Jadwiga Rotnicka, Zygmunt Frankiewicz, Krzysztof Kwiatkowski, Janusz Pęcherz, Zdzisław Pupa, Wadim Tyszkiewicz zgłosili kilkadziesiąt propozycji poprawek, które zostaną przegłosowane przez połączone komisje w późniejszym terminie.

Rozpatrywana nowelizacja wywołała wiele wątpliwości i kontrowersji. Komisje senackie otrzymały stanowiska, opinie i propozycje zmian m.in. od rzecznika małych i średnich przedsiębiorców, Związku Miast Polskich, Unii Metropolii Polskich, Unii Miasteczek Polskich, Związku Gmin Wiejskich RP, Związku Pracodawców Gospodarki Odpadami  czy Izby Przemysłowo-Handlowej Gospodarki Złomem. W trakcie dyskusji senatorowie podkreślali, że proponowane poprawki wymagają przeanalizowania ze względu na sprzeczność propozycji postulowanych przez przedsiębiorców i samorządowców. Część z poprawek zgłoszonych przez senatorów idzie bardziej w kierunku postulatów przedsiębiorców, część zaś realizuje postulaty samorządów. Podczas posiedzenia dyskusję wywołał m.in. artykuł noweli, który określa maksymalną stawkę za odpady, jaką gmina będzie mogła nałożyć na mieszkańców przy wyborze metody obliczenia jej na podstawie ilości zużytej wody. Zgodnie z nowelizacją tzw. ustawy śmieciowej opłata ta nie będzie mogła być wyższa niż 7,8% przeciętnego miesięcznego dochodu rozporządzalnego na 1 osobę ogółem za gospodarstwo domowe i wyniesie ok. 150 zł. Zdaniem samorządowców ustalenie odgórnej maksymalnej opłaty przy metodzie „od wody” negatywnie wpłynie np. na gminy turystyczne, które w ten sposób obliczają opłatę śmieciową. W ich ocenie takie rozwiązanie uprzywilejowuje też gospodarstwa domowe, w których czasowo przebywa większa liczba osób generująca wyższe koszty systemu odpadowego; chodzi m.in. o studentów, cudzoziemców czy pracowników tymczasowych. Resort klimatu i środowiska nie krył, proponując ten przepis, że jest to konsekwencja sytuacji w Warszawie, kiedy po wprowadzeniu metody od „wody”, rachunki za śmieci w stolicy poszły radykalnie w górę. Kontrowersje wywołał też przepis, który umożliwi gminom pokrywanie części kosztów gospodarowania odpadami z dochodów własnych, które nie pochodzą z opłat śmieciowych pobranych od mieszkańców. Strona samorządowa wskazywała, że nie wyklucza takiego rozwiązania, ale jedynie w wypadku zagwarantowania szczelności całego systemu, a tak obecnie nie jest. Jak podkreślali samorządowcy, obecnie byłoby to niesprawiedliwe i de facto powodowałoby dopłacanie do tych, którzy za śmiecie faktycznie nie płacą. Wątpliwości budził także postulat przedsiębiorców, by wydłużyć z 60 do 90 dni możliwość wypisania się z systemu gminnego nieruchomości niezamieszkałych, w których powstają odpady komunalne. Przeciwko tej propozycji protestowali samorządowcy, argumentując, że w realiach prowadzonych obecnie przetargów na odbiór odpadów, które często obowiązują na rok, 90-dniowa możliwość wypisania się z systemu spowoduje jeszcze większe wydłużenie procesu przetargowego, który w takich okolicznościach mógłby trwać nawet pół roku. Proponowano również, by gmina w terminie 7 dni informowała wszystkich przedsiębiorców na swoim terenie o możliwości wyłączenia się z systemu.

Nowela ustawy o utrzymaniu czystości w gminach przewiduje m.in. podniesienie maksymalnych opłat za odpady z nieruchomości niezamieszkałych. Ma to spowodować, że gminy nie będą dopłacać do ich wywozu i zagospodarowania. Ustawa umożliwia także ministrowi klimatu i środowiska wydawanie indywidualnych decyzji dla gmin w sprawie odstępstwa od 5-pojemnikowej zbiórki odpadów, co ma skutkować obniżeniem kosztów. Nowelizacja zawiera przepisy mające zapewnić, że gminy w pierwszej kolejności będą przygotowywać do ponownego użycia i recyklingu odpady zebrane selektywnie oraz odpady powstające w procesie sortowania. Nowela ustawy śmieciowej wydłuży ponadto z roku do 3 lat możliwość składowania niektórych odpadów, co również ma pozwolić obniżyć koszty funkcjonowania systemu.

Komisja Budżetu i Finansów Publicznych opowiedziała się za wprowadzeniem 4 poprawek do noweli ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy – Prawo bankowe, która wprowadza  tzw. pakiet SLIM VAT 2. Jego celem  jest uproszczenie rozliczania przez podatników podatku od towarów i usług.

Komisja będzie rekomendowała Senatowi  poprawki zaproponowane przez Biuro Legislacyjne dotyczące  ustanowienia przepisów przejściowych odnoszących się m.in. do podzielonej płatności, a także braku implementacji wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej odnoszącego się do statusu wierzyciela.

Według podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów Jana Sarnowskiego celem noweli jest uproszczenie rozliczania przez podatników podatku od towarów i usług – tzw. pakiet SLIM VAT 2 . Wyjaśnił, że SLIM VAT 2 wprowadza m.in. możliwość odliczenia VAT po upływie terminu, "na bieżąco". Ma to nastąpić poprzez rozszerzenie liczby okresów rozliczeniowych, w których podatnik będzie mógł dokonać odliczenia przez korektę deklaracji, co ma ułatwić dokonywanie korekt. Wiceminister podkreślił, że ustawa wydłuża również termin na stosowanie ulgi na złe długi z dwóch do trzech lat, upraszcza sposób obłożenia podatkiem VAT sprzedaży nieruchomości, a także wprowadza możliwość przesyłania środków pomiędzy rachunkami VAT-owskimi w różnych bankach czy możliwość płacenia z rachunku VAT składek na KRUS.

Do innych zmian, jakie zostaną wprowadzone przez pakiet SLIM VAT 2, należy m.in. wprowadzenie do ustawy o VAT regulacji, która w przypadku eksportu towarów lub wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów określała wyraźnie, której dostawie należy przypisać wysyłkę lub transport. W nowych przepisach została też zawarta rezygnacja z warunku uzależniającego dokonanie odliczenia podatku naliczonego w tym samym okresie, w którym wykazano podatek należny, od wykazania VAT należnego w terminie trzech miesięcy od upływu miesiąca, w którym powstał obowiązek podatkowy. Ta zmiana stanowi implementację wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Większość przepisów ustawy ma wejść w życie  1 października 2021 r

Komisja Budżetu i Finansów Publicznych będzie proponowała Senatowi przyjęcie bez poprawek ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji oraz niektórych innych ustaw, która zakłada usprawnienie procesu restrukturyzacji banków.

Nowela wdraża przepisy Unii Europejskiej w ramach zwiększenia odporności instytucji finansowych m.in. w zakresie przymusowej restrukturyzacji banków.

Celem noweli jest m.in. dostosowanie do polskich przepisów prawa unijnego, w tym dyrektywy BRRD2, która wprowadza zmodyfikowane rozwiązania w odniesieniu do minimalnego wymogu w zakresie funduszy własnych i zobowiązań kwalifikowalnych (MREL). Ma to służyć wzmocnieniu zdolności banków do pokrycia strat i dokapitalizowania w sytuacji, gdy konieczne jest przeprowadzenie przymusowej restrukturyzacji.

Chodzi o to, aby banki mogły być restrukturyzowane sprawnie i szybko, przy zachowaniu stabilności całego systemu finansowego, jak również przy minimalnym wykorzystaniu środków publicznych. Dzięki temu w trakcie procedury przymusowej restrukturyzacji oraz bezpośrednio po jej zakończeniu instytucje te będą mogły kontynuować wykonywanie swoich najważniejszych funkcji bez narażania na ryzyko zaangażowania środków finansowych podatników lub stabilności finansowej.

Komisja rozpoczęła ponadto prace nad nowelą ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw, która zakłada opóźnienie terminu powrotu do pełnego stosowania stabilizującej reguły wydatkowej. Komisja będzie kontynuować prace  nad tą nowelą za dwa tygodnie.

Komisja Praw Człowieka, Praworządności i Petycji kontynuowała prace na 7 petycjami oraz rozpatrzyła 1 nową petycję. Senatorowie dalsze prace będą prowadzić nad 2 petycjami: P10-99/20 i P10-110/20.

Komisja postanowiła kontynuować pracę nad petycją dotyczącą zmiany art. 328 Kodeksu postępowania cywilnego, która umożliwia stronom i pełnomocnikom obecnym podczas ogłoszenia wyroku, złożenia ustnie do protokołu rozprawy wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku. W ocenie komisji  nowela tego przepisu zniweluje problemy interpretacyjne i usprawni tok postępowania sądowego. Biuro Legislacyjne Kancelarii Senatu ma przygotować projekt zmian ustawy.

Senatorowie po zapoznaniu się z opinią Ministerstwa Finansów w sprawie petycji  proponującej zmianę przepisów podatkowych i uzupełnienie wykazu zwolnień przedmiotowych od podatku dochodowego od osób fizycznych o dochody z odsetek od obligacji postanowili zwrócić się do resortu finansów o dodatkową opinię uwzględniająca również ewentualne skutki finansowe wynikające z realizacji postulatu petycji.

Komisja postanowiła przekazać do Rządowego Centrum Legislacji  2 z 3 postulatów zawartych w petycji dotyczącej zmiany ustawy o wspieraniu nowych inwestycji, Prawo przewozowe oraz przepisy wprowadzające Kodeks karny. Postulaty mają charakter porządkujący. W odniesieniu do ostatniego postulatu komisja skierowała pismo do Ministerstwa Sprawiedliwości i tym samym zakończyła prace nad petycją ( P10-102/20-1 i 2).

Senatorowie po zapoznaniu się z opiniami przesłanymi przez  resorty, instytucje i organizacje podjęli decyzję o nie kontynowaniu prac nad petycjami: P10-93/20, P10-108/20, P10-106/20-1 i 2, P10-132/20 oraz o nie podejmowaniu prac nad petycję P10-128/20.

Komisja Kultury i Środków Przekazu zrobiła przerwę w obradach nad ustawą o zmianie ustawy o Instytucie Solidarności i Męstwa imienia Witolda Pileckiego oraz niektórych innych ustaw. Wątpliwości senatorów wzbudziła przede wszystkim możliwość utworzenia filii instytutu poza granicami Unii Europejskiej, m.in. w USA, i planowane tworzenie tam spółek kapitałowych. Zadecydowano w związku z tym, że na następne posiedzenie komisji zostaną zaproszeni m.in. przedstawiciele Ministerstw Spraw Zagranicznych i Finansów.

Wicemarszałek Senatu Bogdan Borusewicz zarzucał, że ustawa pozwoli instytutowi na powoływanie spółek, nad którymi nie będzie żadnej kontroli, twierdząc, że jest to „niebezpieczna droga”. Zdaniem wiceprzewodniczącego komisji senatora Jerzego Fedorowicza, niebezpieczne jest także tworzenie nowych instytucji mających służyć do przyjmowania swoich kandydatów do pracy  i wydawania publicznych pieniędzy.  

Wiceminister Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu Magdalena Gawin tłumaczyła koncepcję powołania oddziałów zamiejscowych instytutu koniecznością prowadzenia nowoczesnej polityki historycznej. Jako przykład efektywności w tym zakresie podała działalność niemieckich Instytutów Goethego w różnych krajach. Wyjaśniała też, że zapis dotyczący powoływania spółek jest wzorowany na analogicznym zapisie w ustawie o Polskim Instytucie Spraw Międzynarodowych. Nie rozwiała jednak wątpliwości senatorów.  

Przewodnicząca komisji senator Barbara Zdrojewska zapowiedziała, że na następne posiedzenie komisji zaprosi również przedstawicieli Instytutu Adama Mickiewicza - do konsultacji. „Po co nam tyle placówek zagranicznych z podobnym zakresem działania?” – pytała.  

Nowelizacja przewiduje możliwość utworzenia filii instytutu poza granicami Unii Europejskiej – obecnie w grę wchodzą  Nowy Jork i Izrael. Proponowane rozwiązania są  analogiczne do przewidzianych w ustawie o Polskim Instytucie Spraw Międzynarodowych.  Umożliwi ona także bardziej efektywną realizację celów jego działalności np. przez produkowanie i współprodukowanie filmów dokumentalnych oraz fabularnych.  Ustawa przewiduje używanie skróconej nazwy instytucji. Zobowiązuje też instytut do przedstawiania co roku sprawozdania z działalności sejmowym komisjom.

Komisja Spraw Emigracji i Łączności z Polakami za Granicą zapoznała się z dorobkiem wybranych ośrodków naukowych w Polsce zajmujących się problematyką polonijną. Przewodniczący komisji, senator Kazimierz Michał Ujazdowski podkreślił, że posiedzenie zapoczątkuje współpracę komisji z wiodącymi ośrodkami polonoznawczymi, a senatorowie chętnie skorzystają z badań i ekspertyz naukowych jako inspiracji do opracowania rekomendacji dla nowej polonijnej polityki publicznej.

Omawiając najistotniejsze obszary badawcze Instytutu Amerykanistyki i Studiów Polonijnych oraz Instytutu Socjologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, a także Polskiej Akademii Umiejętności, prof. Dorota Praszałowicz podsumowała, że koncentrują się one na mechanizmach procesu migracji, funkcjonowaniu polskich skupisk za granicą, reorganizacji struktur społecznych w warunkach migracji oraz formach organizacji życia społecznego Polonii. Obecnie na ukończeniu są prace prof. Adama Walaszka nad syntezą dziejów emigracji polskiej do Stanów Zjednoczonych. W ostatnich latach prof. Praszałowicz zrealizowała projekt badawczy dotyczący funkcjonowania Polaków w Seattle – starej i nowej migracji. Kierowała również badaniami poświęconymi szkołom polskim za granicą, prowadzonymi pod auspicjami PAU, z których wynika, że nowe strumienie emigracji wywołały wielkie ożywienie w szkolnictwie polonijnym. Prowadzone są też badania nad zachowaniami politycznymi Polaków w Kanadzie. Jednym z najnowszych tematów badawczych są konsekwencje brexitu dla Polaków. Z kolei z badań nad polskimi skupiskami w Niemczech wynika, że choć mieszkający tam Polacy w większości żyją sprawami polskimi, to niezbyt aktywnie angażują się w polonijne życie organizacyjne, co pokazuje, że kontakty z Polską utrzymywane są w inny sposób niż poprzez struktury polonijne.

W Instytucie Socjologii UJ w ramach badania przemian obyczajowych prowadzony jest obecnie duży, międzynarodowy, prestiżowy projekt pt. „Doing Family”, poświęcony nowym formom partnerstwa i związków rodzinnych na emigracji i przenoszeniu nowych wzorców do Polski. Wyniki badań dostępne są on-line.

Zarówno UJ, jak i PAU od lat współpracują z Polish American Historical Association (PAHA) i Polskim Instytutem Naukowym w Ameryce (PIASA), który przejął tradycje naukowe zdelegalizowanej po II wojnie światowej PAU i pomógł jej się odrodzić, ale także z Polskim Uniwersytetem na Obczyźnie (PUnO). Prof. Praszałowicz wyraziła przekonanie, że w Polsce niesłusznie postrzega się PUnO jako instytucję archaiczną, tymczasem dofinansowanie pozwoliłoby wyzwolić jej duży potencjał naukowy. Dla podtrzymania kontaktów z polskimi naukowcami na świecie prof. Zygmunt Kolenda z Komisji Badań Diaspory PAU co trzy lata organizuje bardzo popularne kongresy polskich towarzystw naukowych w świecie. Najbliższy poświęcony będzie tematowi „Młodzi Polacy w świecie” i odbędzie się jesienią 2022 r.

Na prośbę przewodniczącego Ujazdowskiego prof. Praszałowicz przedstawiła rekomendacje dotyczące zmian w obecnej polityce polonijnej. Jej zdaniem należałoby w sposób bardziej nowoczesny i lepiej przemyślany wspierać polskie nauczanie na świecie. Niezwykle istotne jest również docenienie pracy nauczycieli polonijnych, którzy pracują społecznie, często kosztem swojego życia rodzinnego. Wparciem powinny zostać objęte również katedry polskie. Ważne jest również utrzymywanie przez stronę polską stałych kontaktów ze strukturami emigracyjnymi, np. z klubami polskich studentów. Te środowiska są zainteresowane kontaktem nie tyle z instytucjami politycznymi, co z ośrodkami naukowymi i kulturalnymi. Sprawą ogromnej wagi jest przygotowanie szkół w kraju do wyzwań wielokulturowości, ponieważ jest coraz więcej migrantów powracających do Polski, a ich dzieci mają bardzo duże problemy w polskiej szkole. Trzeba przygotować nauczycieli do pracy z takimi uczniami.

Z kolei dr hab. Jan Brzozowski, kierownik Katedry Studiów Europejskich i Integracji Gospodarczej na Uniwersytecie Ekonomicznym w Krakowie, przedstawił wybrane zagadnienia badawcze Centrum Zaawansowanych Badań Ludnościowych i Religijnych (CASPAR) oraz Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie. Ośrodki te zajmują się gospodarczym aspektem działalności Polaków za granicą, badają przedsiębiorczość migrantów, jej wpływ na perspektywy awansu w kraju migracji. Z badań porównawczych wynika, że Polacy na tle innych grup migrantów w krajach Europy Zachodniej wykazują stosunkowo niewielką skłonność do przedsiębiorczości. Badana jest też transnarodowa działalność gospodarcza migrantów, współpraca gospodarcza z krajem i wpływ na nią pandemii. Prowadzone są też badania w kontekście przekazów migracyjnych wzorców zachowań społeczno-kulturowych, deficytu demograficznego, a także potencjału imigracyjnego potomków polskich emigrantów do Ameryki Południowej, w tym głównie Brazylii, Argentyny czy Urugwaju. Ostatnio analizie poddawane są procesy reintegracji migrantów powracających do Polski, ich funkcjonowanie na polskim rynku pracy i w życiu gospodarczym. Nowa typologia migrantów powrotowych uświadamia, jak różny może być wpływ osób powracających na społeczność w Polsce.

O działalności Ośrodka Badań nad Migracjami na Uniwersytecie Warszawskim opowiedzieli dyrektor dr. hab. Paweł Kaczmarczyk i ekspert dr hab. Michał Nowosielski. Od momentu akcesji prowadzone przez ośrodek badania obejmują wszystkie najważniejsze obszary emigracji Polaków. Koncentrują się one m.in. na kwestiach partycypacji społecznej, gospodarczej, politycznej i kulturalnej. W ramach projektów obejmujących dziewięć krajów europejskich badacze sprawdzali, w jaki sposób Polacy uczestniczą w tym, co dzieje się w Polsce i w krajach ich zamieszkania. Badany jest też wpływ brexitu na procesy migracyjne. Obecnie w ośrodku prowadzone są analizy porównawcze polskiej, litewskiej i węgierskiej polityki wobec diaspory. Badane są zmiany tych polityk zarówno w kwestii założeń, jak i w kwestii instytucjonalnej. Wśród najważniejszych wyzwań wymieniono brak wiedzy o obecnej strukturze diaspory, jej funkcjonowaniu na poziomie społecznym i ekonomicznym. Warto skorzystać z międzynarodowych doświadczeń w zakresie polityki diasporycznej i zastanowić się, jak ma wyglądać polityka polonijna w przyszłości. Zdaniem badaczy znacznie więcej uwagi należałoby poświęcić kwestiom partycypacji społecznej.

W drugiej części posiedzenia senator Andrzej Pająk i przewodniczący Kazimierz Ujazdowski przedstawili sprawozdanie z wizyty w Winnickim Okręgu Konsularnym i spotkań z mieszkającymi tam Polakami. Senator Pająk podkreślił, że Polacy z Czerniowiec, Kamieńca Podolskiego, Baru, Chocimia i Latyczowa przyjęli senacką delegacją bardzo serdecznie. Zwrócił uwagę m.in. na zły stan techniczny siedziby Domu Polskiego w Barze i zaapelował do rządu o wyasygnowanie środków na remont.

Przewodniczący Ujazdowski przypomniał też problem ubezpieczeń nauczycieli polskich pracujących na Ukrainie. Zadeklarował interwencję w tej sprawie u prezesa Rady Ministrów. „To niezwykle poruszające, że polskość jest ciągle żywa tak daleko poza granicami II Rzeczypospolitej i że polskie ośrodki są zdominowane przez młodzież” – podkreślił.

Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi jednogłośnie poparła ustawę o zmianie ustawy o grupach producentów rolnych i ich związkach oraz o zmianie innych ustaw oraz niektórych innych ustaw. Nowelizacja, jak przekonywał sekretarz stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Ryszard Bartosik, ma usprawnić proces tworzenia i funkcjonowania grup producentów rolnych, związków i organizacji producentów. Nowe przepisy mają ułatwić funkcjonowanie grup i zwiększyć ich konkurencyjność na rynku. „Zmiany, które proponujemy, wynikają z dotychczasowych doświadczeń sposobu funkcjonowania grup producentów rolnych, a także odpowiadają na postulaty zgłaszane przez podmioty zaangażowane w proces tworzenia grup producenckich i same grupy producentów rolnych” – mówił wiceminister rolnictwa, przedstawiając ustawę. Jak zaznaczył, nowe rozwiązania ułatwią funkcjonowanie firm posiadających status grupy producentów rolnych i organizacji producentów, wzmocnią także tworzenie tego typu struktur na obszarach wiejskich. Podkreślił, że dzięki temu zwiększy się ich konkurencyjność na rynku produktów rolnych, a tym samym dochodowość gospodarstw domowych rolników będących ich członkami.

Najważniejsza zmiana zmniejsza obowiązkowy poziom wielkości wyprodukowanych produktów lub grupy produktów, jaka musi zostać sprzedana do grupy producentów rolnych – z co najmniej 80% do co najmniej 70%. Obowiązkiem tym objętych będzie co najmniej 90% producentów rolnych zrzeszonych w grupie, zamiast dotychczasowych 100%. Nowela wprowadza ponadto 90-dniowy termin na wydanie przez dyrektora Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR) decyzji o uznaniu grupy producentów rolnych oraz zatwierdzeniu planu biznesowego i dokonania wpisu grupy do rejestru grup.

Podczas posiedzenia akceptację senatorów uzyskała również ustawa o zmianie ustawy o izbach rolniczych oraz niektórych innych ustaw, która przewiduje dalsze wsparcie z budżetu kosztów uczestnictwa polskich organizacji rolniczych w ponadnarodowych organizacjach rolnych działających w UE. Jak zaznaczył wiceminister rolnictwa Ryszard Bartosik, taka sytuacja ma miejsce od wielu lat, dzięki czemu polskie organizacje rolnicze mogą skutecznie działać na forum europejskim.

Nowela przewiduje, że w latach 2021–26 koszty uczestnictwa izb rolniczych, związków zawodowych rolników indywidualnych, społeczno-zawodowych organizacji rolników w ponadnarodowych organizacjach rolniczych, stowarzyszeń zrzeszających młodych rolników w Europejskiej Radzie Młodych Rolników (CEJA) oraz organizacji pracodawców zrzeszających pracodawców rolnych w Grupie Pracodawców Rolniczych Organizacji Zawodowych UE (GEOPA) będzie ponosiła Krajowa Rada Izb Rolniczych i będą one dofinansowywane z budżetu państwa w formie dotacji celowej.

W trakcie dyskusji prezes Krajowej Rady Spółdzielczej Mieczysław Grodzki zaapelował do senatorów o uwzględnienie w finansowaniu z budżetu działalności Rady w ramach organizacji Copa Cogeca. Jego postulat poparł prezes Krajowego Związku Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych. Na potrzebę takiego rozwiązania wskazał także senator Ryszard Bober. Ze względu na to, że wpisanie Krajowej Rady Spółdzielczej do nowelizacji miałoby jedynie charakter deklaratywny i nie skutkowałoby przyznaniem dofinansowania, które wymaga odrębnego rozwiązania ustawowego, przewodniczący komisji rolnictwa senator Jerzy Chróścikowski zadeklarował, że wspólnie z senackim biurem legislacyjnym zastanowi się nad właściwym uregulowaniem prawnym tej kwestii.

Komisja Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej zarekomenduje Izbie wprowadzenie poprawek do ustawy o zmianie ustawy o Policji oraz niektórych innych ustaw, a przyjęcie bez zmian ustawy zmieniającej ustawę o zmianie ustawy o dowodach osobistych oraz niektórych innych ustaw, a także ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z organizacją XI sesji Światowego Forum Miejskiego w Katowicach w roku 2022.

Ustawa o zmianie ustawy o Policji oraz niektórych innych ustaw reguluje status prawny zwierząt w służbach nadzorowanych przez ministra spraw wewnętrznych i administracji, Siłach Zbrojnych RP, Służbie Więziennej i Straży Marszałkowskiej.

Uwagi do ustawy i propozycje poprawek legislacyjnych, doprecyzowujących i redakcyjnych przedstawiło senackie biuro legislacyjne. Senatorowie Ryszard Bober i Aleksander Kwiatkowski proponowali rozszerzenie katalogu osób, którym można powierzyć opiekę nad służbowym psem lub koniem wycofanym z użycia, o osoby prowadzące hipo albo dogoterapię. Poprawka ta została wycofana po wyjaśnieniu podsekretarza stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji Błażeja Pobożego, że psy używane w służbach przechodzą specjalne szkolenia, co uniemożliwia ich wykorzystanie w terapii.

Komisja poparła część zmian proponowanych przez biuro legislacyjne, pozytywnie ocenionych przez resort spraw wewnętrznych.

Senatorowie rozpatrzyli też ustawę o zmianie ustawy o dowodach osobistych oraz niektórych innych ustaw. Sekretarz stanu w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów Janusz Cieszyński poinformował, że nowelizacja ustawy o dowodach osobistych, wprowadzającej drugą cechę biometryczną – odciski palców, jest konieczna z powodu niespełniania wymogów bezpieczeństwa przez wybrane w przetargu urządzenia służące do skanowania linii papilarnych. Wyjaśnił, że do czasu rozstrzygnięcia nowego przetargu dowody będą wydawane na dotychczasowych formularzach. Zgodnie z nowelą data wdrożenia nowej formy dowodu zostanie ogłoszona w komunikacie w Dzienniku Ustaw przez ministra właściwego ds. informatyzacji w porozumieniu z ministrem właściwym ds. wewnętrznych.

Biuro legislacyjne zgłosiło 3 propozycje poprawek do ustawy, negatywnie ocenionych przez wiceministra Janusza Cieszyńskiego. Komisja przyjęła ustawę w brzmieniu uchwalonym przez Sejm.  

Takie samo stanowisko komisja zajęła w wypadku ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z organizacją XI sesji Światowego Forum Miejskiego w Katowicach w roku 2022, która określa zadania organów administracji publicznej i służb, sposób ich współpracy oraz źródła finansowania organizacji XI sesji Światowego Forum Miejskiego.

Senackie biuro legislacyjne proponowało do ustawy zmiany legislacyjne i doprecyzowujące. Sekretarz stanu w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej Małgorzata Jarosińska-Jedynak apelowała do senatorów o przyjęcie ustawy bez poprawek ze względu na jej termin wejścia w życie.

Zobacz inne aktualności Przejdż do wszystkich aktualności

Wiceprzewodniczący Zgromadzenia Narodowego Wietnamu Tran Quang Phuong w Senacie

Michał Kamiński spotkał się w Senacie z wiceprzewodniczącym Zgromadzenia Narodowego Socjalistycznej Republiki Wietnamu Tranem Quang Phuongiem.

Konkurs „Poznajemy Senat Rzeczypospolitej Polskiej”

Kancelaria Senatu wspólnie z biurami senatorskimi organizuje ogólnopolski konkurs wiedzy o historii i działalności Senatu RP, jego roli w polskim systemie konstytucyjnym, mający przybliżyć funkcjonowanie władzy ustawodawczej.

Senatorowie na 71. sesji plenarnej COSAC

Senatorowie Grzegorz Schetyna oraz Kazimierz Ujazdowski wzięli udział w 71. posiedzeniu plenarnym COSAC w Brukseli.