Aktualności

Komisja Ustawodawcza oraz Komisja Praw Człowieka, Praworządności i Petycji  przyjęły jedną poprawkę do ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego. Jej autorami są senatorowie Marek Borowski i Bogdan Klich.

Zgodnie z poprawką decyzję administracyjną wydaną z rażącym naruszeniem prawa lub bez jakiejkolwiek podstawy prawnej będzie można unieważnić w okresie do 30 lat od jej wydania - jak sugerował to Naczelny Sąd Administracyjny - a nie 10, jak zakłada nowelizacja. Poprawka zmienia też vacatio legis ustawy – z miesiąca do trzech miesięcy od dnia ogłoszenia.

Poprawka dotyczy także postępowań administracyjnych w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji, które to decyzje zostały doręczone lub ogłoszone przed 1 stycznia 1990 r. i postępowań, które zostały wszczęte i niezakończone przed dniem ogłoszenia ustawy. Na jej mocy obywatele polscy, którym mienie odebrano z naruszeniem ówczesnego prawa (lub ich spadkobiercy) dostaną zaświadczenia, z którymi będą mogli udać się do sądu po odszkodowanie, ale nie będą mogli wzruszyć decyzji i nie będzie już zwrotu mienia w naturze. Zgodnie z poprawką nowe wnioski, dotyczące bezprawnego pozbawienia obywateli polskich mienia przez władze komunistyczne będzie można składać jeszcze tylko przez 3 miesiące po opublikowaniu ustawy.

Jak wyjaśnia współautor poprawki, senator Marek Borowski, jej przyjęcie zakończy przyjmowanie nowych wniosków reprywatyzacyjnych, przerwie zwroty mienia w naturze, a wnioskodawcom, których wnioski reprywatyzacyjne są w trakcie rozpatrywania, umożliwi – zamiast zwrotu majątku – ubieganie się zgodnie z Konstytucją o odszkodowanie na drodze sądowej.

Podczas dyskusji nad nowelizacją Kpa senator Kazimierz Ujazdowski wyraził opinię, że jest ona zasadna i dopuszczalna konstytucyjnie. Jego zdaniem, prawa konstytucyjne nie są „prawami bezwzględnymi w czasie”. Zapytywał, w imię czego Rzeczpospolita, która jest konstytucyjnie odpowiedzialna za spełnienie powinności wobec współczesnego pokolenia, ma płacić za niezawinione decyzje z przeszłości.  

Senator Jacek Bury był zdania, że opinie prawne i „prawnodogmatyczne” nie powinny być jedyną przesłanką w postępowaniu administracyjnym w kwestii zwrotu utraconego mienia. Wskazał na konieczność podjęcia prac nad ustawą reprywatyzacyjną, która systemowo uregulowałaby szereg kwestii.  

W trakcie posiedzenia senatorowie wysłuchali szeregu opinii ekspertów na temat nowelizacji Kpa, przedstawionych m.in. przez prof. Władysława Czaplińskiego z Polskiej Akademii Nauk i prof. Ryszarda Piotrowskiego z Uniwersytetu Warszawskiego.

Nowelizacja Kpa dotyczy określenia terminu, po którym nie będzie można uchylić żadnej decyzji administracyjnej, nawet tej wydanej z rażącym naruszeniem prawa, jeżeli od jej doręczenia lub ogłoszenia upłynęło 10 lat. Z mocy prawa mają też być umarzane wszystkie postępowania administracyjne, jeżeli od wydania decyzji upłynęło 30 lat.

Nowelizacja jest wykonaniem wyroku Trybunału Konstytucyjnego z maja 2015 r., który uznał za niekonstytucyjny przepis Kpa pozwalający orzec o nieważności decyzji wydanej z rażącym naruszeniem prawa lub bez podstawy prawnej po dowolnie długim czasie. TK nie określił, po jakim czasie decyzja ma być niewzruszalna, wskazał jedynie na niezgodność z konstytucją przepisów, które podważają zaufanie obywateli do państwa, gdyż nie można w nieskończoność podważać decyzji nawet tych wydanych z naruszeniem prawa.