Aktualności

Parlamentarny Zespół ds. Zawołanych po Imieniu będzie współpracował z ministerstwem kultury i wspierał Instytut Pileckiego w prowadzeniu badań i docieraniu do rodzin osób narodowości polskiej, które zostały zamordowane za niesienie pomocy Żydom podczas okupacji niemieckiej. Taki wniosek płynie z posiedzenia zespołu, które odbyło się 16 czerwca br.

 „Musimy mówić o naszej historii z polskiej perspektywy. My znamy ją z przekazów rodzinnych. Jesteśmy zobowiązani do tego, by tę historię upowszechniać wśród młodych ludzi, ale także za granicą, gdzie obwinia się Polaków o współudział w Holokauście, gdzie mówi się o polskich obozach zagłady” – powiedziała przewodnicząca zespołu senator Maria Koc. Dodała, że należy zmienić krzywdzącą dla Polski narrację historyczną. Zaznaczyła, że zespół będzie zachęcać lokalne społeczności, by szukały informacji o czasach II wojny światowej i wydobywały z niepamięci bohaterów, którzy poświęcili swoje życie, by pomagać innym ludziom.

Senator Koc przypomniała, że pierwsze upamiętnienie Polaków, niosących pomoc Żydom, odbyło się w Sadownem w marcu 2019 r. Uhonorowano rodzinę Lubkiewiczów, którą zamordowano za to, że dali chleb żydowskiej dziewczynce. Na uroczystość przybyło mnóstwo ludzi, co świadczy o tym, że jest potrzeba przywracania pamięci historycznej ludziom. "Jest już ok. 60 takich miejsc" - dodała senator Maria Koc. W posiedzeniu zespołu wzięła udział Anna Olton, prawnuczka zamordowanej rodziny Lubkiewiczów.

Podsekretarz stanu w Ministerstwie Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu Magdalena Gawin, która była inicjatorką powołania Instytutu Pileckiego dziękowała za powołanie zespołu i wskazywała, jak ważne jest ponadpartyjne spojrzenie na badania prowadzone nad  grupą Polaków, którzy pomagali Żydom w czasie II wojny światowej i ponieśli za to śmierć. "Jest to nasza wspólna historia" - podkreśliła. Zdaniem wiceminister dobrze stało się, że parlamentarzyści będą bezpośrednio informowani o wynikach  badań historycznych.

„Człowieka można zabić dwa razy – raz fizycznie, drugi raz - przez lekceważenie i niepamiętanie” – powiedziała wiceminister Gawin.  Mówiła, że do tej pory tych ludzi nie upamiętniano, bo, jak tłumaczyli niektórzy badacze, zostali oni zamordowani na skutek donosu. Wyjaśniła, że każde upamiętnienie zaczyna się od potępienia donosu, wszechstronnej kwerendy i badań, zanim dane osoby zostaną uhonorowane. „Polska nie ma powodów, by tłumaczyć się za donosicieli. Nie może być odpowiedzialności zbiorowej - doniósł jeden człowiek - winna jest cała wieś, winny jest cały naród” - powiedziała wiceminister Gawin. Dodała, że  ważne jest, żeby pamiętać, bo naród nie może istnieć  bez pamięci. Zdaniem wiceminister nie można dać sobie narzucić obcej narracji, że jeśli próba ratowania Żydów zakończyła się śmiercią ratującego to była nieudana próba. „Każda śmierć za drugiego człowieka ma sens. Oni oddali życie za innych ludzi i musimy o nich pamiętać” - powiedziała przedstawicielka resortu kultury. Dodała, że „mądra polityka historyczna bez pogłębionych badań nie istnieje”.

Wiceminister Magdalena Gawin podkreśliła, że Instytut Pileckiego jest jedyną instytucją, która bada losy Polaków, ratujących Żydów. Poinformowała, że jest ponad 100 tys. zeznań nt. takich osób przed Główną Komisją Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce, nikt jednak nie korzysta z tych zeznań. Zapowiedziała, że na kolejnym posiedzeniu Zespołu zaprezentuje sylwetkę największego mordercy Żydów i Polaków, który zmarł w latach 70. w Niemczech i którego nie dotknęła ręka sprawiedliwości.

Projekt Zawołani po imieniu, realizowany w Instytucie Pileckiego, powstał z potrzeby zaznaczenia w przestrzeni publicznej miejsc związanych z pomordowanymi Polakami, którzy pomagali Żydom. Na projekt składają się działania edukacyjne, badawcze oraz popularyzatorskie.