Aktualności

Parlamentarny Zespół ds. Dzieci debatował o alienacji rodzicielskiej. Otwierając posiedzenie, Marszałek Senatu RP prof. Tomasz Grodzki podkreślił, że temat, którego podjęły się organizatorki posiedzenia, wzbudza ogromne emocje, o czym świadczą setki maili otrzymywanych przez senatorów. Dlatego przed podjęciem przez Senat decyzji legislacyjnych w sprawie alienacji rodzicielskiej potrzebna jest dogłębna analiza tej problematyki.

Jak podkreśliła przewodnicząca zespołu senator Alicja Chybicka, maile prezentujące stanowiska skłóconych ze sobą stron często są ze sobą skrajnie sprzeczne. Niestety, pośrodku tego sporu jest samotne dziecko, wykorzystywane emocjonalnie przez rodziców w ich konflikcie rozwodowym. Senator zapowiedziała, że obecne posiedzenie stanowi pierwszą część debaty na temat alienacji rodzicielskiej, której celem jest przede wszystkim ukazanie problemu i przedstawienie stanowiska wszystkich uczestników sporu.

O problemach związanych z alienacją rodzicielską z punktu widzenia swoich doświadczeń zawodowych – prawniczki i adwokatki biorącej udział w postępowaniach rozwodowych – mówiła Wicemarszałkini Gabriela Morawska-Stanecka. Jak podkreśliła, rozwód rodziców radykalnie zmienia sytuację dziecka, dlatego powinni oni zadbać o jego dobro i zapewnić mu jak największą stabilizację w sytuacji konfliktu między nimi. Przypomniała też, że jesteśmy jednym z ostatnich krajów, w których przy rozwodzie orzeka się o winie jednego z małżonków. Powoduje to, że naprzeciw siebie stają dwie walczące „na śmierć i życie” rodziny, a w tej wojnie zakładnikiem jest dziecko. „W sytuacji konfliktu nie będzie możliwe orzeczenie o opiece naprzemiennej. Najpierw trzeba ustalić plan opieki nad dzieckiem i dopiero wtedy iść do sądu w sprawie rozwodu” – przekonywała Wicemarszałkini Gabriela Morawska-Stanecka.

O sytuacji dziecka w rozpadającej się rodzinie mówiła wiceprzewodnicząca Zespołu, senator Magdalena Kochan. Wskazała na konsekwencje, jakie w zależności od wieku dziecka powoduje alienacja rodzicielska. Chodzi m.in. o cofanie się w rozwoju dzieci do lat 3, płaczliwość i agresję dzieci w wieku 3–6 lat, czy obwinianie się przez starsze dzieci za rozwód rodziców. W ocenie senator Magdaleny Kochan dziecko wobec rodzicielskiego konfliktu gubi się, co będzie negatywnie rzutować na jego dorosłe życie. Osoby takie często nie wchodzą w dłuższe relacje z innymi. Z opinią tą zgodził się 21-letni Jakub, który wychowywał się w opiece naprzemiennej od 7. roku życia.

Na problemy związane z wykonywaniem opieki naprzemiennej zwróciła uwagę dr psychologii Agnieszka Widera-Wysoczańska z Instytutu Psychologii Uniwersytetu Wrocławskiego. Zaznaczyła, że dzieci w wieku 2–10 lat źle znoszą ciągłe zmiany, życie na walizkach. Podkreśliła, że w trakcie sprawowania opieki naprzemiennej często narastają konflikty między rodzicami, a brakuje wyszkolonych psychologów, którzy pomagaliby je rozwiązywać. Postulowała organizowanie szkoleń także dla lekarzy, psychologów i pedagogów w zakresie specjalistycznej diagnozy przemocy w rodzinie, szczególnie seksualnej. Zwróciła uwagę, że nie bada się przyczyn niechęci dziecka do kontaktów z rodzicem.  

W opinii Macieja Wojewódki, autora książki „Dziecko, rodzic i rozwód oraz alienacja rodzicielska”, wprowadzenie do systemu prawnego opieki naprzemiennej bez uzupełnienia jej o działania motywacyjne, dyscyplinujące, terapeutyczne i edukacyjne może się nie sprawdzić w praktyce. Zaznaczył, że problemów natury psychicznej i emocjonalnej doznają również oddzieleni od swoich dzieci ojcowie i matki.

Uczestnicy posiedzenia wskazywali m.in. na przewlekłość postępowań w sądach rodzinnych i potrzebę zapewnienia wykonywania sądowych wyroków dotyczących kontaktów z dzieckiem rodziców rozwiedzionych. „Jak można uczestniczyć w wychowywaniu swojego dziecka, jeśli sąd przyznaje 6 dni w miesiącu na spotkania z dzieckiem?” – pytał jeden z ojców.

Przedstawicielka Ministerstwa Sprawiedliwości Aneta Matosek-Kozdój podkreśliła, że żadna zmiana prawa nie spowoduje zmiany postawy rodziców. Jak dodała, aby opieka naprzemienna była efektywna, musi istnieć porozumienie między rodzicami.  

Senatorowie i zaproszeni goście krytycznie odnieśli się do założeń projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy – Kodeks karny (druk senacki nr 63), który realizuje postulaty zawarte w petycji „Stop alienacji rodzicielskiej” (PW-9-01/17). Jej autorzy proponują m.in. priorytetowe orzekanie przez sądy opieki naprzemiennej, a także wprowadzenie karalności incydentalnego i uporczywego utrudniania lub uniemożliwiania kontaktów lub sprawowania opieki nad dzieckiem. Zdaniem senator Ewy Mateckiej proponowane przepisy nie mają na celu dobrostanu dziecka, lecz interesy rodziców.