Narzędzia:

23. posiedzenie Senatu – pierwszy dzień

14.04.2021
Fot. Marta Marchlewska-Wilczak, Kancelaria Senatu

14 kwietnia 2021 r. wieczorem zakończył się pierwszy dzień 23. posiedzenia Senatu. Izba przyjęła z poprawkami nowelizację ustawy o pomocy społecznej i podjęła dwie uchwały –  w sprawie wsparcia i wyrównania szans osób w spektrum autyzmu oraz wyrażającą uznanie dla Rzecznika Praw Obywatelskich Adama Bodnara. Senatorowie rozpatrzyli informacją o działalności RPO za rok 2020 oraz o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela, którą przedstawił Adam Bodnar, oraz wysłuchali informacji o udziale Rzeczypospolitej Polskiej w pracach Unii Europejskiej w okresie lipiec–grudzień 2020 r. (przewodnictwo Niemiec w Radzie Unii Europejskiej), którą przedstawił Minister ds. Unii Europejskiej w Kancelarii Premiera Konrad Szymański.

Izba przyjęła  z 8 poprawkami ustawę o zmianie ustawy o pomocy społecznej (projekt rządowy). Jedna z nich przedłuża o rok obowiązywanie dotychczasowych standardów w zakresie kwalifikacji i wymiaru zatrudnienia w określonych placówkach opieki całodobowej, powstałych przed 1 stycznia 2020 r. Kolejna rozszerza katalog organizacji, które mogą zawrzeć z gminą umowę o prowadzeniu rodzinnego domu pomocy, o organizacje pozarządowe. Następne zmiany mają na celu zapewnienie waloryzowania wysokości dodatku do wynagrodzenia dla pracowników socjalnych wykonujących pracę poza siedzibą jednostki, a także wydłużają okres, w którym przeprowadza się pierwszą ocenę okresową pracowników socjalnych. Przyjęto też poprawkę umożliwiającą wydanie w trybie pilnym decyzji o przyznaniu schronienia w schronisku dla osób bezdomnych z usługami opiekuńczymi, jeżeli doszło do nagłego pogorszenia stanu zdrowia bezdomnego. Nowela wprowadza zmiany w ustalaniu wysokości zasiłku okresowego dla osoby samotnie gospodarującej. Zasiłek będzie ustalany do wysokości różnicy między kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej a jej dochodem, ale miesięczna kwota zasiłku nie może być wyższa niż kwota kryterium dochodowego na osobę w rodzinie (obecnie 528 zł). Nowela zakłada ponadto zniesienie odpłatności za usługi w ośrodkach wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi, a także zwiększenie z 250 do 400 zł dodatku za pracę w terenie dla pracowników socjalnych.

Senat podjął dwie uchwały okolicznościowe.

Izba w uchwale w sprawie wsparcia i wyrównania szans osób w spektrum autyzmu (inicjatywa grupy senatorów), mając na uwadze troskę o potrzeby osób w spektrum autyzmu, ich rodzin i opiekunów, czyli ponad miliona obywateli, uznaje, że państwo powinno stwarzać im godne warunki do życia i pracy. Izba apeluje do rządu o podjęcie działań mających na celu opracowanie strategii zmierzającej do rozwinięcia obecnego systemu opieki i wsparcia osób w spektrum autyzmu. Strategia ta ma umożliwić takim osobom godne i możliwie samodzielne funkcjonowanie w dorosłości, ze szczególnym uwzględnieniem potrzeby zapewnienia edukacji włączającej, równych szans na rynku pracy oraz nowoczesnego systemu opieki i wsparcia. Podobną w brzmieniu uchwałę podjął także Sejm.

W uchwale wyrażającej uznanie dla Rzecznika Praw Obywatelskich Adama Bodnara Izba wyraża najwyższy szacunek i podziękowanie Adamowi Bodnarowi za jego pracę na stanowisku Rzecznika Praw Obywatelskich, a jednocześnie stanowczy sprzeciw wobec prób odsunięcia go od pełnienia obowiązków przed wyborem jego następcy. W ocenie Senatu jest to niezgodne z prawem oraz ugruntowaną już tradycją państwową, a usunięcie Rzecznika pozbawiłoby obywateli podstawowego wsparcia ze strony urzędu konstytucyjnego. W uchwale senatorowie zapewniają współobywateli, że przy wyborze następcy Adama Bodnara Senat zgodzi się jedynie na kandydata gwarantującego pełnienie urzędu w interesie obywateli, a nie partii rządzącej.

Senatorowie zapoznali się z informacją o działalności Rzecznika Praw Obywatelskich za rok 2020 oraz o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela, którą przedstawił Rzecznik Praw Obywatelskich Adam Bodnar. Podczas tego wystąpienia senatorowie PiS wyszli z sali posiedzeń. W ocenie rzecznika obecnie mamy do czynienia z dwoma potężnymi kryzysami i jednym cudem. Pierwszy kryzys to pandemia, która zdominowała nasze życie indywidualne i zbiorowe. Jak mówił, kryzys z nią związany ma charakter egzystencjalny, bo zagraża przyszłości całego globu. Uświadomił nam wszystkim, jak kruche jest nasze bezpieczeństwo, jak silne są ograniczenia tempa badań naukowych, jak ogromne jest ryzyko zakażeń w masowej skali. Drugi kryzys wiąże się z funkcjonowaniem naszej zbiorowości w pandemii. W opinii Rzecznika nieudolność państwa w wielu dziedzinach i błędne decyzje przekładały się chaos i dezorientację obywateli. Widoczne było upartyjnienie struktur państwowych, mało wydajny system opieki zdrowotnej czy niewłaściwie reformowany system sprawiedliwości. „Zaobserwowaliśmy też, jaki wpływ na nasze życie może mieć kryzys praworządności. (…) Jestem przekonany, że wyjście z niego jest obecnie najważniejszym zadaniem, ponieważ jego ofiarami są zwykli obywatele, których prawa i wolności wymagają od nas dzisiaj szczególnej ochrony” – powiedział rzecznik.

Cudem nazwał to, że wciąż żyjemy i nie tracimy nadziei, że te dwa potężne kryzysy nas nie zmogły, a siły witalne i mentalne naszego społeczeństwa okazały się potężniejsze. Szczególny podziw budzi mobilizacja i szybkość reagowania rożnych środowisk zawodowych i społecznych. „Nie przestaje nas zadziwiać środowisko medyczne, ten społeczny fenomen, radzący sobie w tak skrajnie trudnych warunkach. (...) Ten cud to źródło nadziei na powrót do normalności” – stwierdził rzecznik Adam Bodnar.

Poinformował, że w 2020 r. do biura RPO wpłynęło ok. 72,5 tys. spraw, co oznacza ich wzrost w stosunku do 2019 r. o 20%, na infolinię zadzwoniło 40 tys. osób. Rzecznik podjął liczne interwencje i przygotował wystąpienia generalne. Uczestniczył też w postępowaniach przed sądami międzynarodowymi – Europejskim Trybunałem Praw Człowieka w Strasburgu i Trybunałem Sprawiedliwości w Luksemburgu.

Sprawy skierowane do RPO na początku pandemii dotyczyły ograniczenia praw i wolności obywateli w związku z wprowadzonymi zakazami i nakazami po ogłoszeniu stanu epidemii. Kontrowersje budziły zakazy gromadzenia się, przemieszczania, wstępu do lasów i parków, nakaz noszenia maseczek, konieczność poddawania się kwarantannie i izolacji. Wiele pytań wiązało się z niejasnością przepisów, często zmienianych z dnia na dzień. Skargi dotyczyły działania organów inspekcji sanitarnej czy sytuacji w domach pomocy społecznej. Wpłynęły też skargi od przedsiębiorców na sposób i podział środków w ramach udzielanej im pomocy finansowej państwa.

W swoim wystąpieniu Rzecznik odniósł się m.in. do interwencji podejmowanych przez Policję w stosunku do osób uczestniczących w protestach i zgromadzeniach publicznych odbywających się w stanie epidemii, organizacji wyborów prezydenta RP, uchwał samorządu w sprawie stref wolnych od LGBT, wyroku Trybunału Konstytucyjnego w sprawie ustawy antyaborcyjnej.

Dziękując Senatowi za współpracę, rzecznik wyraził nadzieję na kontynuowanie przez Izbę wspólnie rozpoczętych spraw dotyczących m.in. uregulowania przestrzegania praw obywatelskich w działalności służb specjalnych i funkcjonowania Krajowego Ośrodka Zapobiegania Zachowaniom Dyssocjalnym.

Rzecznik odniósł się też do mającej jutro zapaść decyzji Trybunału Konstytucyjnego w sprawie przepisu ustawy o RPO, zgodnie z którym rzecznik pełni obowiązki po upływie kadencji do czasu objęcia stanowiska przez następcę. „Na Senat spada szczególna odpowiedzialność za przyszłość państwa, za los praw obywateli polskich. Jesteście państwo ostatnią instancją, która ma legitymację do obrony konstytucyjnej niezależności roli rzecznika praw obywatelskich” – podkreślił rzecznik Adam Bodnar.

Senatorowie przeprowadzili debatę nad informacją RPO, podczas której dziękowali Adamowi Bodnarowi za jego pracę na tym urzędzie. Senator Kazimierz Michał Ujazdowski  mówił, że działalność rzecznika miała miejsce w sytuacji nadzwyczajnej, a mianowicie konfrontowania się z działaniami naruszającymi porządek konstytucyjny i zawłaszczającymi instytucje państwowe.  Rzecznik pracował w trudnym momencie pandemii, który służył jako usprawiedliwienie naruszania praw człowieka i praw przedsiębiorców. Jego zdaniem praca rzecznika nie pójdzie na marne, a każda władza, która narusza prawo, skazuje się na prowizoryczność. „Przed nami odbudowa państwa i instytucji publicznych wysokiej jakości, a czas rekonstrukcji po zniszczeniach przyjdzie szybciej niż nam się wydaje” – powiedział. W opinii senatora Sławomira Rybickiego obóz polityczny PiS dokonał demontażu instytucji prawa, takich jak Trybunał Konstytucyjny, Prokuratura, Sąd Najwyższy czy Krajowa  Rada Sądownictwa, a obecnie  „na naszych oczach dokonuje się ostateczny akt rozprawy władzy z instytucjami prawa – mianowanie nowego RPO”.  Poinformował, że nowy kandydat wyłoniony przez Sejm prawdopodobnie ma być pełniącym obowiązki  i że jest to próba marginalizacji Senatu, który powinien wyrazić zgodę na mianowanie nowego RPO. Jego zdaniem jest to pozbawienie obywateli gwarancji, że sądy orzekną w ich sprawach niezależnie.  Senator Aleksander Pociej zwrócił uwagę, że tak naprawdę Adam Bodnar  był rzecznikiem praw człowieka i  przypominał, że Polska jest częścią europejskiego porządku prawnego. „Były zarzuty, że był pan zbyt wyrazisty, ale przecież taka jest pana rola – bronić tych skrzywdzonych przez system. Musi być ktoś, kto się nie boi i kto zna się  na tym – niezależny RPO” – podkreślił. Wicemarszałek Senatu Bogdan Borusewicz wspominał, że zastanawiał się, czy Adam Bodnar będzie rzecznikiem niezależnym od swojego światopoglądu. Ocenił, że poparcie mu udzielone nie było błędem. „Stał Pan na straży tych wszystkich wartości, których, jak się okazało, musimy bronić” – powiedział.

Senat rozpatrzył ustawę o zmianie ustawy o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw (projekt rządowy), która przedłuża do 30 kwietnia 2026 r. zakaz sprzedaży państwowej ziemi z Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa. Wprowadza też dodatkowy wymóg dotyczący zgody na sprzedaż udziałów we współwłasności nieruchomości, aby uniknąć wątpliwości w tym zakresie. Dyrektor generalny Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa będzie musiał wskazać we wniosku o wyrażenie zgody na sprzedaż państwowej ziemi, jakie względy społeczno-gospodarcze ją uzasadniają.

Zobacz inne aktualności Przejdż do wszystkich aktualności

8. posiedzenie Senatu

Izba zakończyła obrady.

Prace w komisjach senackich – 13 marca 2024 r.

Komisja Petycji rozpatrzyła 7 petycji.

7. posiedzenie Senatu

Zakończyło się 7. posiedzenie Senatu.