Aktualności

W Senacie, z inicjatywy Komisji Spraw Zagranicznych i Unii Europejskiej, odbyła się debata ekspercka, podczas której senatorowie, przedstawiciele zespołu doradców komisji i organizacji pozarządowych przedstawili swoje uwagi do Krajowego Planu Odbudowy (KPO).

Otwierając spotkanie, Marszałek Senatu RP prof. Tomasz Grodzki podkreślił, że debata o Krajowym Planie Odbudowy i unijnym Funduszu Odbudowy i Rozwoju jest bardzo potrzebna, bo to nie tylko dyskusja o tym planie, ale przede wszystkim o kształcie Polski na najbliższe lata.

Jak podkreślił przewodniczący komisji senator Bogdan Klich, spotkanie zorganizowano, ponieważ Senat na ostatnim posiedzeniu nie zapoznał się z informacją o stanie prac nad KPO i ratyfikacją unijnego funduszu z powodu nieobecności premiera lub jego przedstawiciela. Tymczasem uwagi dotyczące KPO podmioty zainteresowane ich złożeniem mogą w ramach konsultacji przekazywać rządowi do 2 kwietnia, 3 kwietnia zaczną się konsultacje w Komisji Europejskiej, a potem międzyrządowe w ramach UE. „Chodziło nam o przedstawienie swoich racji. Chcieliśmy, aby środowiska zainteresowane Krajowym Planem Odbudowy mogły zabrać głos” – zaznaczył senator. Zwrócił uwagę, że przygotowanie projektu KPO nie zostało poprzedzone konsultacjami. Ujęto w nim ponadto tylko kwotę dotacji, brakuje zaś kwoty przysługujących Polsce tanich pożyczek. Zdaniem senatora zbyt małe środki przewidziano na odbudowę gospodarki i służby zdrowia, bo tylko po 17% wszystkich środków.

W ocenie Doroty Łobody, radnej Warszawy, w KPO brakuje systemowych rozwiązań dotyczących edukacji. Podkreśliła, że wielu ekspertów wskazuje, iż pandemia może być dobrą okazją do zmiany tradycyjnego modelu kształcenia i szansą na dostosowanie polskiej edukacji do współczesnych wyzwań gospodarki i życia społecznego. Potrzebne są działania na rzecz cyfryzacji procesu nauczania. Radna pozytywnie oceniła zapowiedź zwiększenia z 20 do 90% liczby nauczycieli wyposażonych w sprzęt służbowy, np. komputery czy laptopy. Wskazała jednak, że niezbędne jest przygotowanie platform edukacyjnych, co przyczyniłoby się do zmniejszenia wykluczenia edukacyjnego, a także rozwijanie kompetencji cyfrowych uczniów, nauczycieli i rodziców. „W planie odbudowy pominięto dobrostan uczniów i pracowników oświaty, brak pomocy psychologicznej, nie ma wzmianki o reformie kształcenia nauczycieli, planach dotyczących infrastruktury oświatowej czy zwiększenia dostępności do edukacji przedszkolnej” – wyliczała radna.

Głównym zastrzeżeniem organizacji zajmujących się ochroną klimatu było nieuwzględnienie w KPO kwestii transformacji energetycznej. Jacek Antoniewicz z organizacji pozarządowej Akcja Demokracja zwrócił uwagę, że w zakresie odnawialnych źródeł energii w dokumencie nacisk położono tylko na rozwój drogich morskich farm wiatrowych, pominięto zaś tańszą fotowoltaikę, energetykę wiatrową na lądzie czy biogazownie. Wskazał, że brakuje zapisów, w jakim stopniu realizacja różnych działań przyczyni się do osiągnięcia przez UE neutralności klimatycznej do 2050 r. i redukcji o 55% gazów cieplarnianych do 2030 r.

Wiceprezes Naczelnej Rady Lekarskiej dr Andrzej Cisło ocenił, że cele Krajowego Planu Odbudowy są szczytne, ale potrzebne jest wyważenie proporcji między zakładanymi w nim środkami finansowania z różnych źródeł. Jego zdaniem przeznaczenie 32% środków na ochronę zdrowia z Funduszu Odbudowy i Rozwoju na szczepienia polskiego społeczeństwa na pewno wpłynie na podniesienie odporności, pytanie tylko, na jakie komponenty i w jakich proporcjach zostaną podzielone pozostałe środki. Tym bardziej że poprawa odporności obywateli wpłynie na też inne dziedziny życia. Zastrzeżenia Naczelnej Rady Lekarskiej budzi również fakt, że KPO przewiduje przekazanie ok. 1 mld euro tylko 150 podmiotom leczniczym i dydaktycznym. „Czy to taka ograniczona liczba placówek poradzi sobie z odbudową całej polskiej medycyny?” – pytał dr Andrzej Cisło. Zaznaczył również, że ogromnego wsparcia wymaga odbudowa potencjału inwestycyjnego placówek leczniczych, a tego zabrakło w KPO.

Prezentując opinię Business Centre Club, senator Bogdan Klich powiedział, że plan odbudowy w każdym kraju powinien stawiać na uruchamianie gospodarki po pandemii, głównie dzięki inwestycjom. Zdaniem Business Centre Club w KPO zaplanowano zbyt małe wydatki inwestycyjne (4–5%), aby to koło zamachowe odbudowy gospodarki zadziałało. Za małe środki przewidziano na trzy branże gospodarcze, które najbardziej ucierpiały z powodu COVID-19: turystykę, hotelarstwo i kulturę. Podobnie jak w wypadku ochrony zdrowia, finansowanie skoncentrowano na zbyt małej liczbie podmiotów. W swojej opinii Business Centre Club zwróciło także uwagę na dużą dysproporcję pomiędzy środkami przewidzianymi na szczepienia a tymi na pozostałe dziedziny ochrony zdrowia.

Jeśli chodzi o zdanie Związku Miast Polskich, to – jak podkreślił senator Bogdan Klich – w przesłanej opinii samorządowcy wyrażają ogromne niezadowolenie założeniami KPO. Uważają, że widać rozdźwięk między ich oczekiwaniami a propozycjami rządu, szczególnie w sferze projektów infrastrukturalnych.

Podczas dyskusji dr Tomasz Kalinowski, ekonomista z Sopockiej Szkoły Wyższej zaznaczył, że KPO powinien być odpowiedzią na pytanie, jak Polska może się przygotować na odbudowę po COVID-19. Wśród wyzwań wymienił m.in. likwidację wykluczenia cyfrowego i dostęp całego społeczeństwa do komunikacji cyfrowej, a także osłabienie polskiej gospodarki po brexicie, w tym znaczne zmniejszenie polskiego eksportu na brytyjski rynek. Zdaniem eksperta te kwestie nie znalazły odzwierciedlenia w KPO.

Senator Danuta Jazłowiecka podkreśliła, że w Polsce trzeba podjąć odważną decyzję, jak wykorzystać środki Funduszu Odbudowy i Rozwoju. Aby uniknąć ich rozproszenia, najlepiej byłoby wybrać np. 3 priorytety. W opinii senator Alicji Chybickiej zbyt mało środków funduszu przewidziano na ochronę zdrowia.