Aktualności

Komisja Środowiska nie zakończyła rozpatrywania ustawy o zmianie ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko oraz niektórych innych ustaw. Stanowisko w sprawie tej noweli zajmie 23 marca 2021 r.

Ustawa nie budziła większych zastrzeżeń senatorów. Jak podkreślił senator Janusz Pęcherz, nie zadowoli ona wszystkich uczestników postępowań inwestycyjnych. „Próbujemy znaleźć złoty środek” – zaznaczył. Wspólnie z senatorami Jadwigą Rotnicką i Stanisławem Gawłowskim proponował 9 poprawek do ustawy. Dotyczyły one m.in. terminu publikowania w Biuletynie Informacji Publicznej i udostępniania stronie społecznej decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach oraz publikowania w BIP całej niezbędnej dokumentacji w sprawie postępowania środowiskowego. Jedna z poprawek miała na celu umożliwienie organizacjom ekologicznym zaskarżania także tzw. decyzji bez oceny oddziaływania na środowisko. Senackie biuro legislacyjne przedstawiło propozycje 2 poprawek redakcyjnych. W ocenie obecnych na posiedzeniu komisji przedstawicieli organizacji ekologicznych ustawa nadal nie spełnia wszystkich wymogów dyrektywy, na przykład nie daje możliwości zaskarżenia decyzji o braku konieczności przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko. Postulowali też rezygnację z rygoru natychmiastowej wykonalności decyzji środowiskowej. Uwagi do nowelizacji przedstawił też Związek Powiatów Polskich. Proponował m.in. określenie w ustawie terminów rozpatrywania odwołań, skarg i skarg kasacyjnych, a także rozważenie wprowadzenia penalizacji przypadków nadużywania przepisów o udziale społeczeństwa w ochronie środowiska w celu uzyskania korzyści majątkowych lub osobistych.

Przewodniczący Komisji Środowiska senator Zdzisław Pupa zarządził przerwę w obradach do 23 marca 2021 r. w celu przygotowania stanowiska rządu i opinii senackiego biura legislacyjnego w sprawie zgłoszonych poprawek.

Ustawa o zmianie ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko oraz niektórych innych ustaw ma na celu usunięcie wskazanych przez Komisję Europejską uchybień w implementacji unijnej dyrektywy w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko (tzw. dyrektywa EIA). Nowe przepisy umożliwiają m.in. wnoszenie przez organizacje ekologiczne i strony postępowania w sprawie decyzji środowiskowej odwołania od decyzji inwestycyjnej, a także złożenia skargi do sądu administracyjnego w zakresie jej niezgodności z decyzją środowiskową.

Komisje: Środowiska oraz Rolnictwa i Rozwoju Wsi zarekomendują Senatowi przyjęcie bez poprawek ustawy zmieniającej ustawę o zmianie ustawy – Prawo łowieckie oraz niektórych innych ustaw. Podczas posiedzenia nowelizacja wywołała jednak pewne kontrowersje dotyczące przede wszystkim kolejnego przesunięcia terminu, jaki sejmiki wojewódzkie miały na podjęcie uchwał w sprawie podziału województw na obwody łowieckie. Zgodnie z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego sprzed 7 lat obwody łowieckie mają się pokrywać z obszarami województw.  Jak poinformował wiceminister klimatu i środowiska Edward Siarka, obowiązku tego nie wypełniły do tej pory 4 sejmiki wojewódzkie: łódzki, lubelski, mazowiecki i śląski; podczas gdy składano w Sejmie projekt rozpatrywanej obecnie ustawy, było ich 8. W ocenie wiceministra temat jest znacznie bardziej skomplikowany niż mogłoby się to wydawać i w wielu sejmikach wywołał burzliwą dyskusję. Przekonywał, by mimo zgłaszanych wątpliwości zakończyć prace nad nowelizacją, ponieważ  zbliża się okres wiosenny, kiedy nie powinno być wątpliwości, kto od 1 kwietnia będzie odpowiadał za wypłatę odszkodowań z powodu strat rolniczych spowodowanych prze zwierzęta. Wiceminister klimatu zapowiedział, że resort planuje ewentualną nowelizację przepisów, przewidującą sankcje za nie przyjęcie przez sejmiki uchwał dotyczących obwodów łowieckich.

W trakcie dyskusji część senatorów zapowiedziała, że nie poprze noweli. Ich zdaniem bez wprowadzenia sankcji nie ma gwarancji, że sejmiki województw, które do tej pory nie podjęły uchwał, w końcu to zrobią. Senatorowie zwracali uwagę także na wątpliwości konstytucyjne, które niesie ze sobą zaproponowana zmiana. Krytyczną opinię o nowelizacji przedstawił senator Stanisław Gawłowski, który wskazywał, że termin podjęcia uchwał przez sejmiki wojewódzkie jest przesuwany już po raz kolejny, a procedowana ustawa została przygotowana zbyt późno. Nie zawiera też żadnych sankcji wobec podmiotów, które jej nie wykonują. Jak podkreślił, w wypadku nieokreślenia obwodów łowieckich do wypłaty odszkodowań będzie obowiązany Skarb Państwa, więc rolnicy będą zabezpieczeni.

Nowelizacja przewiduje, że do końca grudnia 2021 r. sejmiki województw, które dotąd tego nie zrobiły, będą miały czas na podjęcie uchwał w sprawie podziału województw na obwody łowieckie. Podziały województw na obwody łowieckie, których dokonały już sejmiki, zachowają ważność i zaczną obowiązywać od 1 kwietnia 2022 r. Zgodnie z nowelą umowy dzierżawy obwodów łowieckich obowiązujące w dniu wejścia w życie ustawy będą obowiązywać do 31 marca 2022 r.

Senatorowie z Komisji Spraw Zagranicznych i Unii Europejskiej zapoznali się z informacjami ambasadorów Republiki Federalnej Niemiec i Republiki Portugalskiej − podsumowującą prezydencję niemiecką i prezentującą priorytety prezydencji portugalskiej w Radzie Unii Europejskiej.

Podsumowując prezydencję niemiecką, ambasador Republiki Federalnej Niemiec Arndt Freytag von Loringhoven przypomniał, że jej motto brzmiało „Razem dla naprawy Europy”. Przypadła ona na okres kryzysu wywołanego przez pandemię COVID-19. Sukcesem okazało się opracowanie w bardzo krótkim czasie szczepionek przeciw COVID-19 i wdrożenie ich do stosowania w państwach członkowskich. Prezydencja niemiecka główny nacisk kładła na wzmacnianie UE na przyszłość. Ambasador wymienił i omówił 4 priorytety niemieckiej prezydencji: walkę z pandemią COVID-19, budżet UE, zmiany klimatu i politykę zagraniczną.

Minister ds. Unii Europejskiej Konrad Szymański ocenił, że prezydencja niemiecka była sukcesem. Jak stwierdził, podczas pandemii udało się osiągnąć skoordynowane podejście do ograniczeń przepływu osób, zapobiegające zwiększeniu negatywnych skutków gospodarczych. Ogromnym osiągnięciem okazało się przygotowanie szczepionki w rekordowo krótkim czasie. Wiele do życzenia pozostawia natomiast część handlowa przedsięwzięcia, co skutkuje kłopotami z płynnością dostaw szczepionek do krajów UE. Polska i 5 innych państw Unii domagały się skrócenia łańcucha dostaw. Mówiąc o wspólnym rynku – głównym unijnym instrumencie gospodarczym, minister zauważył, że wciąż nie daje się wykorzystywać wszystkich jego rozwiązań. Wskazał ponadto na potrzebę dalszych wskazówek Rady Europejskiej odnośnie do europejskiego systemu handlu emisjami (system ETS). W kontekście paktu w sprawie migracji i azylu za niewystarczające uznał strukturalne zaangażowanie partnerów w ochronę granic wewnętrznych UE.

Informując o priorytetach prezydencji portugalskiej, ambasador Republiki Portugalskiej Luís Manuel Ribeiro Cabaço powiedział, że jej motto to: „Czas na spełnienie obietnic: sprawiedliwa, ekologiczna i cyfrowa odbudowa”. Ponieważ prezydencja portugalska przypada także w okresie pandemii, będzie działać na rzecz realizacji ogólnoeuropejskiego programu szczepień oraz Krajowych Planów Odbudowy i Zwiększania Odporności, które mają pomóc w odbudowie gospodarczej państw UE po pandemii. Jak wyjaśnił ambasador, Portugalia skoncentruje się na ożywieniu gospodarczym i społecznym (transformacja ekologiczna i cyfrowa, czynniki napędzające wzrost gospodarczy, tworzenie liczniejszych i lepszych miejsc pracy) i rozwoju filaru socjalnego UE (wzmocnienie strategicznej autonomii Unii otwartej na świat). W kwestii celów politycznych chce działać na rzecz wzmocnienia współpracy Unii z Indiami.

Mówiąc na temat polskiej polityki europejskiej w okresie prezydencji portugalskiej, minister ds. Konrad Szymański podkreślił, że jej kluczowe dla Polski etapy są realizowane. Powtórzył, że zbyt wolne szczepienia przeciw COVID-19 w krajach członkowskich są efektem wadliwości części handlowej strategii unijnej w tym zakresie. Odnosząc się m.in. do cyfryzacji, podkreślił, że UE powinna ustanowić najwyższe standardy w relacjach między największymi platformami cyfrowymi a mniejszymi podmiotami.

Komisja Nauki, Edukacji i Sportu  wysłuchała informacji ministra nauki i edukacji Przemysława Czarnka nt. planów działań resortu w tym roku.

Minister zapowiedział, że w związku z brakiem lekarzy w Polsce resort będzie dążył do zwiększenia naboru studentów na kierunki lekarskie i otwierania nowych wydziałów lekarskich na uczelniach. Zastrzegł, że te nowe wydziały będą otwierane  z zachowaniem wysokich standardów nauczania.

Minister zapowiedział też, że mimo zamknięcia szkół przez najbliższe trzy tygodnie świetlice dla dzieci pracowników służby zdrowia i wszystkich osób będących na pierwszej linii frontu walki z pandemią będą otwarte, tak, jak to miało miejsce wcześniej. Poinformował, że dziś rano podpisał rozporządzenie w tej sprawie.

Szef resortu edukacji zakomunikował, że w związku z trzecią falą pandemii dzieci z klas I–III  na trzy tygodnie – do 9 kwietnia br. wracają do nauki zdalnej. Jednocześnie zaznaczył, że w jego opinii do wzrostu zachorowań nie przyczyniły się szkoły. Minister zapewnił, że w szkołach jest bezpiecznie, o czym świadczy frekwencja na niezmiennie wysokim poziomie 80–90%. Zdecydowano jednak o zawieszeniu nauki stacjonarnej, aby powstrzymać mobilność ok. 1,2 mln osób związanych z ruchem szkolnym – m. in. rodziców i osób związanych z funkcjonowaniem szkół.  Jednocześnie minister Czarnek poinformował, że w resorcie trwają przygotowania do powrotu do nauki stacjonarnej w kwietniu – najpierw klas 1-3, później 4-8 i szkół ponadpodstawowych. Powiedział, że jak tylko będzie to możliwe będzie przywracana nauka stacjonarna.

Minister nauki i edukacji poinformował także, że resort przygotowuje programy pomocy dla uczniów po nauce zdalnej. M.in. przygotowywany jest ze środowiskami akademickimi aktywny program powrotu do szkół. W jego ramach prowadzone będą szkolenia dla nauczycieli wychowania fizycznego, mają także powstać „sport kluby” – na które zostaną przeznaczone specjalne środki finansowe z przeznaczeniem na dodatkowe zajęcia z aktywności fizycznej. W resorcie trwają też prace nad opracowaniem wsparcia psychologicznego uczniów. Minister Czarnek poinformował, że w systemie jest na ten cel ponad 1,5 mld zł m.in. na poradnie psychologiczno-pedagogiczne, a jego wolą jest, by w każdej szkole był gabinet psychologiczno-pedagogiczny i działał program wspomagający. Minister poinformował też, że dla planuje dodatkowe lekcje wspomagające dla uczniów wracających do nauki stacjonarnej, bo resort zdaje sobie sprawę z ubytków w wiedzy uczniów. Po powrocie do szkół ruszą zatem dodatkowe, na razie nieobowiązkowe godziny lekcyjne. Resort chce, by z czasem były to trzy godziny dodatkowe. „W ten sposób planowany jest powrót do normalności” – powiedział minister. Podkreślił, że obecnie zadaniem nad którym pracuje resort są egzaminy maturalne, które w związku z pandemią został ograniczony i uproszczony – zrezygnowano  z egzaminu ustnego i z wersji rozszerzonej. Minister Czarnek wyraził nadzieję, że nie będzie problemu z terminem tegorocznych egzaminów maturalnych.

Minister Przemysław Czarnek poinformował o  pracach nad projektem ustawy dotyczącej uprawnień kuratorów oświatowych i systemowego rozwiązania kwestii płac nauczycieli.

Odnosząc się do szkolnictwa wyższego, minister zaznaczył, że jest to dla niego specyficzny rok  – przed  ewaluacją. W tym obszarze szef resortu nauki zapowiedział dwa projekty ustaw – pakiet wolności akademickiej i wzmacniający państwowe wyższe szkoły zawodowe. Poinformował też, że na prośbę środowisk akademickich dołożone zostały punkty za publikacje w niektórych czasopismach naukowych. Powiedział, że do resortu wpłynęły setki wniosków o podniesienie punktacji poszczególnych czasopism. Zapowiedział też zmiany w ścieżce awansów naukowych.

Minister Przemysław Czarnek podkreślił ponadto, że także w szkołach wyższych powinno wracać się do uczenia stacjonarnego i wyraził nadzieję, że letnia sesja egzaminacyjna odbędzie się stacjonarnie.

Komisja Nauki, Edukacji i Sportu tego dnia zapoznała się także z informacją na temat projektu „Edukacja dla wszystkich”, kierowanego do dzieci ze specjalnymi problemami edukacyjnymi.

Jak powiedziała wiceminister edukacji i nauki Marzena Machałek, projektowany system to model edukacji włączającej, który ma zapewnić kompleksowe wsparcie, w tym psychologiczno-pedagogiczne, dostosowane do potrzeb każdego dziecka, ucznia i jego rodziny. Zgodnie z ideą edukacji włączającej bowiem dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi (w Polsce stanowią 30% uczniów) uczą się w ogólnodostępnych szkołach w sąsiedztwie miejsca zamieszkania, a takie szkoły powinny być w stanie zapewnić im optymalne środowisko do nauki. Projekt przewiduje stworzenie międzyresortowego systemu działań na rzecz dzieci, uczniów i rodziny, zagwarantowanie dostępu do pomocy psychologiczno-pedagogicznej na terenie szkoły, a także poprawę jakości kształcenia wszystkich uczniów, w tym tych ze specjalnymi potrzebami.

Jak podkreślała prof. Beata Jachimczak z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, członkini zespołu opracowującego projekt, model edukacji dla wszystkich zakłada wielotorowość kształcenia w Polsce, utrzymanie szkół specjalnych i integracyjnych oraz poradni psychologiczno-pedagogicznych, a także podniesienie jakości pracy szkół ogólnodostępnych. Jak wyjaśniła, przewidziano w nim utworzenie nowych instytucji – specjalistycznych centrów wspierania edukacji włączającej (SCWEW) oraz centrów pomocy dziecku i rodzinie (CDR). Powstaną one w wyniku przekształceń, a nie – jak się obawiano – likwidacji, placówek i szkół specjalnych, poradni psychologiczno-pedagogicznych i powiatowych centrów pomocy rodzinie. Pilotażowo zostanie uruchomionych 16 SCWEW, po jednym w każdym województwie, docelowo w każdym powiecie ma działać SCWEW. CDR zaś zajmą się koordynacją działań na rzecz dziecka i jego rodziny, począwszy od najwcześniejszego etapu życia. „Dotychczas funkcjonuje to «patchworkowo», system zaś ma wszystko scalić, aby spełniać wymogi odpowiednie dla dzieci ze specjalnymi potrzebami” – podkreśliła prof. Beata Jachimczak. Dodała, że projektowany model zakłada również określenie ogólnopolskich standardów zatrudnienia specjalistów (pedagodzy, logopedzi i psychologowie szkolni, pedagodzy edukacji włączającej) w szkołach. Zespoły nauczycielskie wraz ze specjalistami będą opracowywać ocenę funkcjonalną, analizującą zasoby i trudności ucznia i oddziałujących na niego czynników środowiskowych, a także adekwatny i podlegający stałej ewaluacji program wsparcia. „Ten model jest próbą spójnego i całościowego spojrzenia na edukację, także pod względem finansowania. Wszystkie działania w nim przewidziane mają na celu poprawę sytuacji każdego ucznia w Polsce” – zaznaczyła prof. Beata Jachimczak.

Odpowiadając na pytania senatorów, wiceminister Marzena Machałek poinformowała m.in., że 16 specjalistycznych centrów wspierania edukacji włączającej, finansowanych z obecnej perspektywy finansowej UE, powinno zostać uruchomionych pilotażowo we wrześniu 2021 r.

Komisja Edukacji, Nauki i Sportu postanowiła zaproponować przyjęcie bez poprawek  nowelizacji ustawy – Prawo oświatowe. Nowela umożliwi pozyskiwanie i przetwarzanie danych potrzebnych do monitorowania karier zawodowych absolwentów wszystkich szkół ponadpodstawowych.

„Ta ustawa wpisuje się w reformę kształcenia zawodowego” – powiedział wiceminister edukacji i nauki Tomasz Rzymkowski. Jego zdaniem ten mechanizm pozwoli na trafne dostosowanie kształcenia do potrzeb rynku pracy. Wskazał, że obecnie brakuje odpowiednio szczegółowych i rzetelnych informacji o karierach zawodowych absolwentów szkół ponadpodstawowych. Na poziomie krajowym prowadzony jest wyłącznie systematyczny monitoring losów absolwentów szkół wyższych, zapewniany przez system ELA.

Przyjęte w nowelizacji rozwiązania nawiązują do przepisów przyjętych w szkolnictwie wyższym, ale są dostosowane do specyfiki danych oświatowych. Monitorowanie będzie prowadzone co roku i obejmie absolwentów szkół, którzy skończyli naukę rok, dwa lata i pięć lat przed rokiem monitorowania. Okresy te będą liczone od umownej daty 15 marca każdego roku.

Monitoring prowadzony będzie na podstawie danych gromadzonych w Systemie Informacji Oświatowej. Podstawą jego będą numery PESEL absolwentów i rok ukończenia szkoły ponadpodstawowej. Pozostałe informacje będą dotyczyły zawodu, w którym kształcił się absolwent, a w przypadku szkół zawodowych udziału w kursach prowadzonych w ramach systemu oświaty lub podjęcia nauki w kolejnej szkole ponadpodstawowej. Monitoring będzie też prowadzony na podstawie danych z okręgowych komisji egzaminacyjnych (w zakresie obejmującym przystąpienie do egzaminu maturalnego, o zdobyciu świadectwa dojrzałości oraz o certyfikatach i dyplomach zawodowych), ze Zintegrowanej Sieci Informacji o Nauce i Szkolnictwie Wyższym – POL-on (w zakresie informacji i podjęciu studiów) i z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (w zakresie informacji i podjęciu pracy i osiąganych zarobkach). Połączenia danych ma dokonywać Centrum Informatyczne Edukacji. Po połączeniu danych będę one zanonimizowane, następnie przekazane do opracowania Instytutowi Badań Edukacyjnych. Analizy mają być wykorzystywane do kształtowania polityki edukacyjnej na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym.

Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi opowiedziała się za przyjęciem bez poprawek ustawy o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw. Celem ustawy jest wyeliminowanie nieprawidłowości w opodatkowaniu akcyzą wyrobów akcyzowych oraz samochodów osobowych poprzez uszczelnienie obrotu tymi wyrobami.

Komisja skoncentrowała się na tych zapisach ustawy, które dotyczą rynku tytoniowego. Według Ministerstwa Finansów, rozwiązania zawarte w nowelizacji mają uszczelnić rynek obrotu m.in. suszem tytoniowym. Obejmą one nie tylko grupy producentów rolnych, ale także organizacje producentów rolnych, co jest zgodne z przepisami unijnymi. Nowe przepisy zakładają wprowadzenie możliwości wyłączenia z opodatkowania akcyzą nabycia lub posiadania suszu tytoniowego przez organizację producentów suszu tytoniowego, wpisaną do rejestru organizacji producentów na podstawie ustawy o organizacji niektórych rynków rolnych. Rozwiązania w tym zakresie funkcjonują już w odniesieniu do grup producentów rolnych.

Kwestia organizacji producenckich wzbudziła sprzeciw uczestniczących w posiedzeniu komisji przedstawicieli plantatorów tytoniu. Zdaniem Przemysława Noworyty z Polskiego Związku Plantatorów Tytoniu, zmiany te spowodują rozszczelnienie rynku, a w efekcie straty dla plantatorów i państwa. Krzysztof Rutkowski z Okręgowego Związku Plantatorów Tytoniu w Leżajsku był takiego samego zdania. Uważa on, że rynek tytoniowy jest bardzo specyficzny, a  organizacje producenckie, jako zdecydowanie mniejsze niż grupy, mogą być dopuszczone, ale nie powinny mieć prawa do dokonywania dostaw wewnątrzwspólnotowych. Powiedział on, że zabezpieczenie akcyzowe  jest jedynym gwarantem, że nie będzie przestępstw.  

Przedstawiciele Ministerstw Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Finansów odrzucili argumenty przeciwko organizacjom producenckim. To ostatnie podkreślało, że każdy podmiot jest objęty systemem monitorowania, niezależnie od tego, czy jest w grupie czy organizacji producentów.     

Nowelizacja ma poprawić warunki działania uczciwym przedsiębiorcom i znacznie utrudnić działalność firmom naruszającym prawo. Dzięki regulacjom od przyszłego roku przedsiębiorcy mają składać deklaracje elektroniczne w zakresie akcyzy, co umożliwi automatyczną weryfikację i szybsze wykrycie firm dokonujących nadużyć, a w przypadku uczciwych przedsiębiorców - szybsze wydawanie decyzji. Ponadto nowela przewiduje uszczelnienie systemu uzyskiwania i cofania zezwoleń akcyzowych.