Aktualności

13 stycznia 2021 r. senatorowie spotkali się z wiceprzewodniczącym Komisji Europejskiej Marošem Šefčovičem, odpowiedzialnym za stosunki międzyinstytucjonalne i prognozowanie. Spotkanie odbyło się w formie telekonferencji w ramach 20. posiedzenia Senatu. Punktem wyjścia do dyskusji były 2 dokumenty unijne dotyczące programu prac KE na 2021 r. oraz prognozy strategicznej na 2021 r. „W kierunku bardziej odpornej Europy”.

„Priorytetem jest powrót do normalności” – mówił wiceprzewodniczący Maroš Šefčovič, prezentując najważniejsze założenia obu dokumentów. Zapowiedział, że Komisja Europejska ma w planach ponad 80 „inicjatyw flagowych” i ponad 40 „pakietów politycznych”, które pozwolą na ożywienie UE i nadanie jej nowej dynamiki „w świecie pełnym niepewności”. Jak podkreślił, polski Senat jest pierwszym parlamentem, do którego może się w bezpośredni sposób zwrócić w 2021 r. i zaprezentować ambitny program Komisji Europejskiej. Obecnie najważniejszym celem jest przeciwdziałanie skutkom COVID-19, a także szybki powrót do normalności i normalnego funkcjonowania naszych społeczeństw. Jak zaznaczył, Unia musi się też dobrze przygotować do skutecznej odpowiedzi na stojące przed nią wyzwania związane ze zmianami klimatu, gwałtownym rozwojem technologii cyfrowych czy geopolityką. Zdaniem wiceprzewodniczącego Komisji Europejskiej pandemia wymusiła na Europejczykach konieczność zorientowania się na przyszłość, zaostrzyła potrzebę przeprowadzenia w Europie transformacji ekologicznej, a także nadania nowego impulsu europejskiej demokracji. W jego ocenie jest to niespotykana szansa, by wyjść z kruchości, jaką narzucił nam obecny kryzys. WiceprzewodniczącyMaroš Šefčovič podkreślił, że Europa znajduje się obecnie w najtrudniejszym momencie od zakończenia II wojny światowej i dlatego należy zrobić wszystko, by nie przegapić szans na lepszy rozwój. Przyjęty ostatnio bezprecedensowy, ambitny plan finansowy sprawi, że do dyspozycji będą ogromne środki, które musimy zainwestować w najnowsze technologie i uczynić Europę nowoczesną i konkurencyjną, tak aby pozostała jedną z najważniejszych gospodarek na planecie. Jak podkreślił wiceprzewodniczący KE, jednym z największych beneficjentów tych środków będzie Polska, która, jak wyraził przekonanie, wykorzysta te środki w mądry sposób i będzie dobrze przygotowana do sprostania wyzwaniom XXI w. Aby jak najszybciej uruchomić środki w ramach Europejskiego Planu Odbudowy, wszystkie państwa członkowskie muszą jak najszybciej ratyfikować decyzje w sprawie zasobów własnych. Zdaniem Maroša Šefčoviča najważniejsza wartość to wspólne działanie, udowodniły to ostatnie zakupy szczepionek przeciwko COVID-19.

Dziękując wiceprzewodniczącemu za przedstawienie najważniejszych planów UE, marszałek Tomasz Grodzki podkreślił, że przyszłość Unii Europejskicj leży w naszych rękach, ale jest także ważna dla naszych dzieci i wnuków. „To co zrobimy, zaprocentuje bowiem w przyszłości” – powiedział. Wyraził nadzieję na kolejne spotkania i zaprosił wiceprzewodniczącego Komisji Europejskiej do osobistej wizyty w Senacie po pandemii.

Przewodniczący Komisji Spraw Zagranicznych i Unii Europejskiej senator Bogdan Klich podkreślił, że Komisja Europejska stawia przed sobą i Europą ogromne wyzwania, na miarę wielkich potrzeb. Niektóre z nich zostały bardzo dobrze opisane, inne wymagają jeszcze doprecyzowania. Odwołując się do priorytetu dotyczącego działań na rzecz wspierania demokracji, pytał, co Unia może zrobić, by Europa była bardziej odporna na różnego rodzaju populizmy w dobie, gdy wiele państw odchodzi od demokratycznych procedur. Nawiązując do przyjętej przezpolski Senat rezolucji w sprawie wzmocnienia współpracy ze Stanami Zjednoczonymi, senator Bogdan Klich pytał o relacje UE z USA,  Odpowiadając, wiceprzewodniczący Maroš Šefčovič wyraził poparcie dla tego dokumentu. Jak podkreślił, wydarzenia na Kapitolu uświadomiły nam wszystkim kruchość demokracji, o którą trzeba nieustannie dbać. Należy m.in. przeciwdziałać wytwarzanym przez media społecznościowe „bańkom informacyjnym”, które sprzyjają rozpowszechnianiu dezinformacji i kreowaniu populistycznych nastrojów. W ocenie unijnego komisarza perspektywy współpracy ze Stanami Zjednoczonymi są obecnie bardzo obiecujące.

Senator Bogdan Klich zapewnił, że polski Senat będzie wspierać działania UE na rzecz obrony demokracji. Jak podkreślił, senacka większość opowiada się za jak najszybszą ratyfikacją dokumentów związanych z planem odbudowy. W tym kontekście przypomniał, że Polacy zdecydowanie popierają zarówno nasze członkostwo w Unii Europejskiej, jak i unijny budżet na lata 2021–27 oraz plan odbudowy. Stwierdził, że z naszej strony jest oczekiwanie, iż Komisja Europejska będzie szybko pracować nad procedurami, które mają wdrażać rozporządzenie o warunkowości. Senator zaapelował też o jak najszybsze rozpoczęcie konferencji o przyszłości Europy, w której powinni zabrać głos także przedstawiciele samorządów, elit politycznych, organizacji pozarządowych czy liderzy opinii publicznej, tak by odzwierciedlała ona pełne spektrum społeczne. Senator Bogdan Klich przypomniał o uchwale podjętej przez Komisję Spraw Zagranicznych i UE w sprawie na szybkiego rozpoczęcia debaty o przyszłym kształcie Europy.

W trakcie spotkania wiceprzewodniczący Maroš Šefčovič odpowiadał na pytania senatorów. Odpowiadając na pytanie wicemarszałka Bogdana Borusewicza o ewentualną pomoc Ukrainie w szczepieniach przeciw COVID-19, zadeklarował, że Unia jest gotowa pomóc w walce z pandemią Ukrainie i Zachodnich Bałkanach. Jak mówił, jest możliwe, że kraje członkowskie będą miały więcej szczepionek niż potrzebują. „Rozmawiamy, aby tym nadmiarem móc podzielić się właśnie z Ukrainą i krajami Zachodnich Bałkanów” – zapewnił komisarz. Dodał, że KE chce promować na świecie demokrację, uczciwe i wolne wybory, a także pracować nad wzmocnieniem wolności mediów i nad walką z dezinformacją. Zwrócił uwagę, że ostatnio po raz pierwszy od dłuższego czasu spadła liczba państw traktowanych jako demokratyczne. „Demokracja jest pod presją, musimy ciężko pracować nad jej promowaniem” – zaznaczył.

Przewodnicząca Komisji Zdrowia senator Beata Małecka-Libera podkreśliła znaczenie zdrowia publicznego, szczególnie w związku ze zmianami klimatu, które będą powodować w tej sferze negatywne skutki. Zadeklarowała też gotowość wsparcia unijnych działań w sferze zdrowia ze strony zespołu niezależnych ekspertów powołanego przy Komisji Zdrowia. Senator Danuta Jazłowiecka interesowała się poparciem wśród państw członkowskich dla realizacji Nowej Strategii Schengen oraz agendą cyfrową mającą na celu zapewnienie prawa do prywatności, wolności słowa, swobody przepływu danych oraz cyberbezpieczeństwa. Pytała, w jaki sposób zadbać, by potężne komunikatory nie stały się narzędziem opresji obywateli. Wiceprzewodniczący zapewnił, że odbudowa nadwyrężonego przez pandemię zaufania do strefy Schengen oraz jej wzmocnienie jest priorytetem; konieczna jest m.in. poprawa zarządzania nią, dlatego ten temat znajdzie się w programie konferencji w sprawie przyszłości Europy. Jeśli chodzi o agendę cyfrową, konieczne jest lepsze zarządzanie danymi i ich ochrona, a do tego potrzebne są stosowne akty prawne. Zdaniem wiceprzewodniczącego Maroša Šefčoviča prywatne firmy, takie jak Google, Facebook, Amazon, które mają potężny wpływ na kształtowanie opinii publicznej, wymagają kontroli i demokratycznego nadzoru. Konieczne są również przepisy regulujące tzw. „przemysł danych”.

O poparcie państw członkowskich dla realizacji Nowej Strategii Schengen oraz Agendy cyfrową, której celem jest zapewnienie prawa do prywatności, wolności słowa, swobody przepływu danych oraz cyberbezpieczeństwa, pytała senator Danuta Jazłowiecka. Interesowała się też, co należy zrobić, by potężne komunikatory nie stały się narzędziem opresji obywateli. Wiceprzewodniczący KE zapewnił, że odbudowa nadwyrężonego przez pandemię zaufania do strefy Schengen i jej wzmocnienie są priorytetem, konieczna jest też poprawa zarządzania nią, dlatego temat ten znajdzie się w programie konferencji w sprawie przyszłości Europy. Jeśli chodzi o agendę cyfrową, konieczne jest lepsze zarządzanie danymi i ich ochrona. Do tego potrzebne są odpowiednie akty prawne. ZdaniemMaroša Šefčoviča prywatne firmy, takie jak Google, Facebook czy Amazon, które mają potężny wpływ na kształtowanie opinii publicznej, wymagają kontroli i demokratycznego nadzoru. Konieczne są również przepisy regulujące tzw. „przemysł danych”.

O unijną politykę klimatyczną pytał senator Stanisław Gawłowski. Uznając tę dziedzinę za jeden z najważniejszych priorytetów, wiceprzewodniczący KE przyznał, że są państwa i korporacje, które nie są skłonne do redukcji emisji gazów cieplarnianych. Dlatego, jak przypomniał, w planach jest wprowadzenie granicznego podatku węglowego (CBAM), ponieważ Unia chce chronić przed nieuczciwą konkurencją firmy, które redukują emisje i technologie do tego prowadzące. Maroš Šefčovič podkreślił, Unia zdecydowanie stawia na redukcję dwutlenku węgla i ponosi z tego tytułu ogromne koszty. Odnosząc się do Zielonego Ładu, stwierdził, że ma on stosunkowo duże poparcie opinii publicznej, wzbudza jednak niepokój w obszarach tradycyjnej gospodarki. Dlatego KE planuje różne mechanizmy osłonowe, które pomogą ochronić obywateli i regiony dotkniętych projektowaną transformacja i odchodzeniem od tradycyjnej gospodarki. „Polska będzie głównym beneficjentem pomocy dla ludzi, którzy pracują w tradycyjnych sektorach” – podkreślił komisarz.

Senator Magdalena Kochan zwróciła uwagę, że młode pokolenie nie ma swojego przedstawiciela w strukturach unijnych i przedstawiła pomysł powołania Europejskiego Rzecznika Praw Dziecka na wzór Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich. Wiceprzewodniczący zaznaczył, że prawa dzieci i młodzieży, szczególnie w pandemii narażonych na ubóstwo i wykluczenie społeczne, są przedmiotem troski KE. Zapowiedział, że KE w I kwartale 2021 r. przedstawi strategię odpowiadającą na te problemy.

Senator Adam Szejnfeld nawiązał do wieloletnich ram finansowych i funduszu odbudowy. W tym kontekście interesował się, czy KE przewiduje szczególne kryteria i metody kontroli prawidłowości i efektywności wydatkowania  pieniędzy na odbudowę Europy. Pytał również o tzw. warunkowość. Odpowiadając na pytanie o powiązanie funduszy unijnych z praworządnością, wiceprzewodniczący Maroš Šefčovič stwierdził, że mechanizm wprowadza warunkowość opartą na praworządności, jeżeli dotyczy ona zarządzania i wydatkowania środków finansowych. Nie może natomiast być stosowany do art. 7 i domniemanych naruszeń w zakresie praworządności wynikających z tego artykułu.