Aktualności

Grupa Wyszehradzka to dobra wspólnota, oparta nie tylko na wspólnej historii, ale przede wszystkim na przyszłości – powiedział Marszałek Senatu RP prof. Tomasz Grodzki po zakończeniu spotkania Przewodniczących Parlamentów Państw Grupy Wyszehradzkiej, które w formule online odbyło się we wtorek, 12 stycznia br. Marszałek Senatu był wraz z Marszałek Sejmu współgospodarzem tego wydarzenia, odbywającego się w ramach polskiej prezydencji.

W oświadczeniu dla mediów Marszałek Grodzki ocenił, że w wymiarze globalnym sojusz transatlantycki i Unia Europejska to są filary polskiej dyplomacji, ale w wymiarze lokalnym kwestie Wyszehradu, Trójmorza czy polityki wschodniej stanowią również filar polskiej polityki zagranicznej.

Marszałek Senatu przypomniał, że Grupę Wyszehradzką powołali 30 lat temu ówcześni prezydenci Polski - Lech Wałęsa, Czechosłowacji – Vaclav Havel i premier Węgier - József Antall. „Ta wspólnota ma przyszłość” – ocenił Marszałek, zapowiadając rocznicową uchwałę parlamentów dla uczczenia powstania V4 i zwracając uwagę na wspólną trudną historię tworzących ją krajów, w tym doświadczenie jarzma komunizmu.

Jak poinformował Marszałek Grodzki strona polska przedstawiła podczas spotkania propozycję podniesienia współpracy w ramach V4 na następny poziom i powołania rodzaju zgromadzenia parlamentarnego, skupiającego przedstawicieli parlamentów wszystkich czterech krajów członkowskich Grupy Wyszehradzkiej. „Była na ten temat niezwykle ciekawa dyskusja” – podkreślił prof. Grodzki. Marszałek Senatu ocenił, że mimo różnic, dzielących kraje członkowskie V4, uczestnicy spotkania znaleźli mnóstwo punktów wspólnych. „Największa zgodność była w kwestii wspierania  dążeń wolnościowych i demokratycznych wielkiego narodu białoruskiego, gdzie szczególna odpowiedzialność spoczywa na Polsce, ale możemy tu liczyć absolutnie na poparcie całego Wyszehradu” – podkreślił prof. Grodzki. Jak dodał, zgodność panowała także w kwestii dalszego rozszerzenia Unii Europejskiej o Macedonię Północną i Albanię oraz w dalszej przyszłości o Serbię – jak również w kwestii walki z pandemią koronawirusa i wiary w to, że masowy program szczepień w każdym kraju UE pozwoli uzyskać pewną kontrolę nad tą chorobą.

Spotkanie Przewodniczących Parlamentów Grupy Wyszehradzkiej było podzielone na cztery panele, których tematy poruszały kwestie najbardziej istotne dla państw Grupy Wyszehradzkiej - związane z regionem Europy Środkowej, współdziałaniem na forum Unii Europejskiej oraz najważniejszymi wydarzeniami na świecie.

I panel, który poprowadziła Marszałek Sejmu Elżbieta Witek, dotyczył podsumowania dotychczasowej współpracy parlamentarnej w Grupie oraz możliwych dróg jej umacniania w przyszłości. Zgromadzeni zgodnie stwierdzili, że przez ostatnie 30 lat współpraca krajów wyszehradzkich okazała się niezwykle skuteczna, a format V4 daje większą siłę, niż głos poszczególnych państw.

Strona polska zaproponowała przeniesienie tej współpracy na wyższy poziom, poprzez utworzenie Zgromadzenia Parlamentarnego Grupy Wyszehradzkiej, na wzór istniejących już w Europie podobnych zgromadzeń (Beneluxu czy Litwy, Łotwy i Estonii). Takie zinstytucjonalizowanie międzyparlamentarnej współpracy wyszehradzkiej pozwoliłoby w lepszy sposób planować agendę i realizować wspólne cele. Forma zgromadzenia pozwoliłaby dodatkowo połączyć doświadczenia obradujących dotychczas w nieformalny sposób komisji branżowych parlamentów V4, a przede wszystkim umożliwiłaby szerszą reprezentację opcji politycznych obecnych w parlamentach członkowskich. Zgromadzenie Parlamentarne, posiadając pośredni mandat od obywateli poszczególnych państw, mogłoby przyjmować wspólne dokumenty czy stanowiska, co wzmocniłoby głos regionu i pozycję Grupy Wyszehradzkiej w kontaktach z innymi. W dyskusji poruszono również temat spotkań organizowanych w formule V4+ (np. z udziałem przedstawicieli parlamentów państw Partnerstwa Wschodniego czy krajów bałtyckich). Przewodniczący zgodnie uznali, że jest to niezwykle wartościowy format, który pozwala na konsultowanie bieżących spraw związanych m.in. z agendą Unii Europejskiej w szerszym gronie.

Marszałek Senatu prof. Tomasz Grodzki, zapewnił że w Polsce nie ma różnic miedzy rządzącymi a opozycją w kontekście idei współpracy wyszehradzkiej. Podobne zapewnienie przekazali przewodniczący Senatu i Izby Reprezentantów Parlamentu Republiki Czeskiej oraz przewodniczący Zgromadzenia Narodowego Węgier.

Głosy w debacie skupiały się na podkreślaniu jak ważna jest współpraca krajów V4, stojących na straży interesów Europy Środkowej m.in. w Unii Europejskiej, a Grupa Wyszehradzka jako wspólnota stanowi również znacząca siłę gospodarczą. Mimo pewnych różnic w poglądach, przewodniczący byli zgodni, że wspólne stanowisko daje wszystkim czterem krajom lepszą pozycję negocjacyjną. Kwestia ostatecznego formatu współpracy wyszehradzkiej na poziomie parlamentarnym będzie z pewnością przedmiotem rozmów podczas kolejnych spotkań.

W związku z obchodzonym w tym roku 30-leciem współpracy wyszehradzkiej, planowane jest przyjęcie uchwały okolicznościowej przez parlamenty wszystkich krajów członkowskich V4. Sejm i Senat RP zaproponowały projekt treści dokumentu, który jest obecnie konsultowany w pozostałych krajach Grupy Wyszehradzkiej.

II panel, którego gospodarzem był Marszałek Senatu prof. Tomasz Grodzki, dotyczył społecznych i gospodarczych skutków pandemii COVID-19. Jak podkreślał Marszałek, pandemia wciąż stanowi wyzwanie dla całego świata, ale wiedza o niej jest już dużo większa, niż była na początku. Zgromadzeni zgodzili się, że obecnie najistotniejsze jest skuteczne przeprowadzenie programu szczepień. Wszystkie kraje oczekują powrotu do normalności; ich obywatele mają dosyć obostrzeń, a przede wszystkim cierpią na tym gospodarki.

Przewodniczący dzielili się doświadczeniami związanymi z potrzebą całkowitej reorganizacji prac parlamentarnych. W Senacie czeskim zdecydowano się testować wszystkich obecnych przed rozpoczęciem obrad, ale w pozostałych izbach obrady są prowadzone w sposób hybrydowy lub całkowicie zdalny. Wszystkie parlamenty pracują cały czas nad ustawodawstwem, związanym z pandemią.

Rozmawiano również na temat walki z dezinformacją i potrzebą silniejszej promocji ochrony zdrowia, czy propagowaniem programu powszechnych szczepień. Przekonanie obywateli do szerszego testowania, a przede wszystkim do szczepień, uznano za priorytet w skutecznej walce z pandemią. Przewodniczący zgodnie podkreślali, że wielkim wyzwaniem dla rządzących jest konieczność znalezienia równowagi między ochroną zdrowia, swobodami obywatelskimi a interesem ekonomicznym. Szef parlamentu Węgier László Kövér zwrócił również uwagę na potrzebę lepszej współpracy krajów członkowskich i instytucji Unii Europejskiej w tym zakresie.

Zgromadzeni przedstawili w skrócie programy dotyczące walki ze skutkami pandemii - przede wszystkim w dziedzinie gospodarki - jakie wdrożyły poszczególne kraje. Poruszyli również kwestie związane z koniecznością zwiększenia środków na inwestycje oraz problem braku samowystarczalności krajów UE w zakresie sprzętu ochrony osobistej. Ocenili, że współpraca państw Grupy Wyszehradzkiej związana z walka z pandemią jest bardzo skuteczna, zwłaszcza na poziomie rządowym, gdzie z polskiej inicjatywy powołano specjalne centrum wymiany informacji. Porównywanie doświadczeń między krajami, które łączy tak wiele podobieństw społeczno-gospodarczych, uznano za szczególnie cenne i pożyteczne.

III panel dotyczył bieżących zagadnień agendy Unii Europejskiej, przede wszystkim prac związanych z wdrażaniem Nowego Zielonego Ładu oraz paktem migracyjnym. Prowadząca panel Marszałek Elżbieta Witek podkreślała, że Grupa Wyszehradzka powinna zaprezentować wspólne stanowisko związane z Zielonym Ładem w negocjacjach na forum UE. Migracje i zapewnianie azylu to również problemy, z którymi żadne państwo nie poradzi sobie samodzielnie. Unia Europejska powinna chronić wszystkie kraje, zapewnić równowagę pomiędzy odpowiedzialnością a bezpieczeństwem. Zaznaczyła, że Polski rząd skupia się na udzieleniu pomocy w państwach migrantów. Wyraziła również zadowolenie z osiągniecia kompromisu związanego z negocjacjami dotyczącymi Wieloletnich Ram Finansowych.

Marszałek Grodzki przypomniał o znaczeniu samorządowych projektów transgranicznych, wspieranych przez władze centralne. W kwestiach budżetu stwierdził, że kompromis jest zawsze trudny dla wszystkich stron, ale teraz najważniejsze jest, aby wykazać się jak największą sprawnością w wykorzystaniu przyznanych środków.

Przewodniczący zgodzili się, że najważniejszą kwestią jest zachowanie równowagi miedzy filarem ekonomicznym a środowiskowym i szukanie kompromisu związanego z różnym poziomem rozwoju poszczególnych państw członkowskich. Podobnie kwestie migracji powinny się skupić na pomocy humanitarnej i solidarności. Zauważyli, że agenda europejska, planowana wiele lat naprzód, nie uwzględnia w wystarczającym stopniu najważniejszych obecnie kwestii, czyli walki ze skutkami pandemii.

IV panel dyskusyjny rozpoczął Marszałek Senatu, przedstawiając trzy najważniejsze obecnie wyzwania polityki zagranicznej, jakimi są sytuacja na Białorusi, integracja europejska Bałkanów Zachodnich oraz polityka USA w stosunku do Europy Środkowej po wyborach prezydenckich.

Prof. Tomasz Grodzki podkreślił, że dążenie narodów do wolności, poszanowania praw człowieka i trójpodziału władzy jest niezmienne. Państwa wyszehradzkie, jak nikt inny, rozumieją dążenia wolnościowe naszych sąsiadów. Zadaniem Polski, szczególnie jako najbliższych sąsiadów jest wsparcie białoruskiej opozycji. Wszyscy uczestnicy spotkania zgodzili się całkowicie z polskim stanowiskiem. Zadeklarowali pełne wsparcie na forach europejskich i międzynarodowych oraz poparli dalsze wsparcie obywateli białoruskich w ich działaniach, także poprzez środki Funduszu Wyszehradzkiego. Jak podkreślał Przewodniczący Rady Narodowej Republiki Słowackiej naruszenia praw człowieka na Białorusi nie mogą być akceptowane, należy o tym mówić i żądać natychmiastowego zaprzestania takich działań, wypuszczenia więźniów politycznych oraz podjęcia dialogu ze wszystkimi stronami.

Przewodniczący również zgodnie uznali, że integracja Bałkanów Zachodnich z UE leży w interesie całej Europy, należy w związku z tym jak najszybciej rozpocząć oficjalne negocjacje akcesyjne z Macedonią Północną i Albanią. Państwa V4 są w pełni gotowe do wspierania dalszych reform w tych krajach i dzielenia się swoimi doświadczeniami. Również w kontekście integracji Serbii należy wzmocnić dialog i współpracę. Przypomniano, że bardzo dobrym forum, które pozwala wspierać partnerów z Bałkanów Zachodnich są spotkania w formacie V4+. W różnych konfiguracjach państwa wyszehradzkie mogą identyfikować najważniejsze problemy z jakimi mierzą się kandydaci do UE oraz wspólnym głosem przekonywać inne kraje członkowskie do tej akcesji.

Sytuacja w USA wzbudziła wśród zebranych obawy o trwałość demokracji na świecie i kryzys zaufania obywateli do władz, co jest szczególnie niebezpieczne w sytuacji pandemii. Z zadowoleniem przyjęto deklaracje Joe Bidena o podtrzymaniu dotychczasowej polityki transatlantyckiej. We wspólnym interesie regionalnym jest utrzymanie zainteresowania USA tematami wspólnymi i już realizowanymi, takimi jak m.in. Trójmorze. Wątpliwości wzbudziła natomiast decyzja kilku serwisów społecznościowych o zablokowaniu kont prezydenta USA. Przewodniczący dyskutowali, na ile takie działania powinny być dopuszczalne w demokratycznych krajach i czy nie oznaczają one zbytniego wpływu właścicieli tych mediów na wolność słowa.

W podsumowaniu Marszałkowie Sejmu i Senatu podkreślali, że jest wiele obszarów w których władze parlamentarne państw Grupy Wyszehradzkiej mówią jednym głosem. Zdaniem Marszałka Tomasza Grodzkiego daje to podwaliny do dalszej dyskusji również w tematach, w których pojawiają się różnice poglądów.

Spotkania Przewodniczących Parlamentów Grupy Wyszehradzkiej odbywają się cyklicznie od 2006 roku i są organizowane przez parlament kraju sprawującego aktualnie prezydencję w Grupie. W spotkaniu obok Marszałków Sejmu i Senatu uczestniczyli: László Kövér - Przewodniczący Zgromadzenia Narodowego Węgier, pan Boris Kollar - Przewodniczący Rady Narodowej Republiki Słowackiej, pan Miloš Vystrčil - Przewodniczący Senatu Parlamentu Republiki Czeskiej oraz pan Radek Vondráček - Przewodniczący Izby Poselskiej Parlamentu Republiki Czeskiej.