Aktualności

Senatorowie z Komisji Nadzwyczajnej ds. Klimatu zapoznali się z realizacją programu priorytetowego „Czyste Powietrze”. Podsumowując dyskusję, przewodniczący komisji senator Stanisław Gawłowski zapowiedział przygotowanie projektu ustawy, która wesprze Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w walce o czyste powietrze, a także z wykluczeniem energetycznym. Jak mówił, liczy na współpracę z Funduszem i resortem klimatu, tak by bez względu na barwy polityczne mógł powstać dobry projekt, realizujący podmiotowe prawo obywateli do czystego powietrza. „Wszyscy mamy świadomość pewnych utrudnień. Oczywiście, informacja wiceprezesa  NFOŚiGW pozwala mieć nadzieję na większą skuteczność i efektywność programu w dotarciu do najbardziej potrzebujących potencjalnych beneficjentów” – mówił senator. W jego ocenie nie należy jednak budować wyłącznie na nadziejach, i dlatego trzeba podjąć odpowiednie działania i odpowiedzieć na stojące przez nami wyzwania cywilizacyjne związane z poprawą jakości powietrza w naszym kraju.

Podstawowym celem programu „Czyste Powietrze” jest poprawa jakości powietrza i zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych. Umożliwia on udzielenie wsparcia finansowego właścicielom domów jednorodzinnych na wymianę źródeł ciepła i prace termomodernizacyjne. Program został ogłoszony przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej i jest realizowany w ścisłej współpracy z wojewódzkimi funduszami ochrony środowiska. Budżet programu, który będzie trwał do 2029 r., to 103 mld zł.

Jak poinformował podczas posiedzenia wiceprezes  NFOŚiGW Paweł Mirowski, uruchomiony w 2018 r. program  został zmodyfikowany w maju 2020 r. Wprowadzono szereg ułatwień i zwiększono liczbę partnerów i beneficjentów. Chodziło przede wszystkim o usunięcie tzw. wąskich gardeł zidentyfikowanych w ciągu 1,5 roku funkcjonowania programu. Najważniejsze zmiany to m.in. uproszczenie zasad przyznawania dotacji, skrócenie czasu rozpatrywania wniosków i ich uproszczenie czy możliwość składania wniosków on-line. Do programu włączono banki i jednostki samorządu terytorialnego (gminy), nastąpiła też integracja z programem „Mój Prąd”. Ponadto podjęto działania legislacyjne, których efektem jest nowelizacja ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontów, zmierzająca do usprawnienia i zwiększenia efektywności programu „Czyste Powietrze”. Trwają również prace nad rozwiązaniem problemu dofinansowania przedsięwzięć proekologicznych w budynkach wielorodzinnych, m.in. na terenach popegeerowskich i w centrach dużych miast.

Jak podkreślił wiceprezes Paweł Mirowski, w realizację programu włączono jednostki samorządu terytorialnego w postaci gmin, w efekcie sieć dystrybucji programu została poszerzona o 704 gminy. Zaznaczył, że celem jest podpisanie porozumień z wojewódzkimi funduszami przez wszystkie gminy. Poinformował też, że w urzędach gmin odpowiednio przeszkoleni i dedykowani pracownicy będą pomagali mieszkańcom składać wnioski. Utworzone zostaną także punkty konsultacyjne, które mają poprawić dostępność programu. Odpowiadając na uwagi senatorów, wiceprezes Paweł Mirowski przyznał, że program w początkowej wersji wymagał zmian. „Myślę, że mogę się pokusić o stwierdzenie, że nie są to ostatnie zmiany, które są i będą wprowadzone w programie, dlatego prowadzimy na bieżąco dyskusje z samorządami różnego szczebla i z organizacjami pozarządowymi. Prowadzimy spotkania w sołectwach z mieszkańcami i włodarzami tych miejscowości, gdzie wsłuchujemy się w ich głosy i wyciągamy wnioski” – mówił. Według wiceprezesa NFOŚiGW dzięki realizacji programu Polska może stać się poważnym rynkiem prosumentów oraz przeprowadzić modernizację budynków na niespotykaną skalę. Jak podkreślił, chodzi o ochronę środowiska i zdrowia, ale także o tworzenie nowych miejsc pracy.

Wiceprezes Paweł Mirowski poinformował też, że zgodnie z nowymi wymaganiami prawnymi do realizacji przyjęto 29 programów ochrony powietrza dla 38 stref, w których przeprowadza się ocenę jakości powietrza. Dodatkowo województwa określają na danym terenie w drodze tzw. uchwał antysmogowych, podejmowanych przez ich sejmiki, dopuszczalne rodzaje i jakości paliw oraz standardy dla urządzeń grzewczych wykorzystywanych w sektorze bytowo-komunalnym. Dotychczas realizowanych jest 19 takich uchwał w 13 województwach.

W trakcie dyskusji wskazywano, że poprawa jakości powietrza w Polsce przebiega zbyt wolno i potrzebna jest ogromna mobilizacja. Mówiono o potrzebie uwzględnienia zaleceń Komisji Europejskiej i Zielonego Ładu Europejskiego. Za ważny czynnik senatorowie uznali decentralizację programu i większe zaangażowanie samorządów lokalnych, które najlepiej znają potrzeby występujące na swoim terenie. Jak mówiła m.in. senator Jadwiga Rotnicka, program powinien mieć charakter obszarowy, bo to właśnie gminy najlepiej identyfikują skutki zanieczyszczeń na swoim terenie i to one powinny kreować lokalną politykę antysmogową. Na aspekty zdrowotne zwracały uwagę senator Alicja Chybicka i senator Agnieszka Gorgoń-Komor. W ich ocenie konieczne jest nie tylko finansowe wsparcie dla osób mniej zamożnych, ale także przyjazne „przeprowadzenie” ich przez zawiłości aplikowania do programu.