Aktualności

Komisja Praw Człowieka Praworządności i Petycji rozpatrzyła 2 informacje za 2019 r. Policji na temat kontroli operacyjnej oraz wykorzystania informacji stanowiącej tajemnice m.in. skarbową, bankową czy zawodową, a także Prokuratora Generalnego o łącznej liczbie osób, wobec których został skierowany wniosek o zarządzenie kontroli i utrwalania rozmów lub wniosek o zarządzenie kontroli operacyjnej.

Z przedstawionych danych wynika, że w 2019 r. ogółem zarządzono 8065 kontroli operacyjnych na wniosek, w tym 6058 w tzw. trybie zwykłym, 1061 to były przypadki niecierpiące zwłoki. Ponadto organy Policji uprawnione do wnioskowania o kontrolę operacyjną zarejestrowały 8196 wniosków i zarządzeń o zastosowanie kontroli operacyjnej, 131 z nich nie uzyskało zgody.

Senatorowie pytali, jaka jest tendencja wykorzystania kontroli operacyjnej. Otrzymali odpowiedź, że w stosunku do 2018 i 2017 r. nastąpił spadek liczby złożonych wniosków o zarządzenie kontroli operacyjnej.

Prokuratura przedstawiła, że  w 2019 r. poszczególne organy wnioskowały o kontrolę operacyjną wobec następującej liczby osób: Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego – 206 osób, Centralne Biuro Antykorupcyjne – 384 osoby, Policja – 4416 osób, Służba Kontrwywiadu Wojskowego – 200 osób, Krajowa Administracja Skarbowa – 7 osób, Straż Graniczna – 395 osób, Żandarmeria Wojskowa – 106 osób. Ponadto Służba Ochrony Państwa nie kierowała w 2019 r. wniosków o zarządzenie kontroli operacyjnej, podobnie jak Inspektor Nadzoru Wewnętrznego.

Wicemarszałek Senatu Bogdan Borusewicz wyraził opinię, że rozszerzenie uprawnień Służby Ochrony Państwa o możliwość korzystania z kontroli operacyjnej było niepotrzebne. Zwrócił uwagę, że potwierdzają to dane, według których SOP nie wystąpił z żadnym wnioskiem w tej sprawie w poprzednim roku. W odpowiedzi przedstawiciel SOP przekonywał, że traktują ten środek operacyjny jako ostateczność i do tej pory, bazując na swojej pracy i współpracy z innymi służbami, pozyskiwali wystarczające do zapewnienia bezpieczeństwa informacje, dlatego nie musieli jeszcze korzystać z tego instrumentu.

Sąd okręgowy może, w drodze postanowienia, zarządzić kontrolę operacyjną, na pisemny wniosek Komendanta Głównego Policji, Komendanta Centralnego Biura Śledczego Policji albo Komendanta Biura Spraw Wewnętrznych Policji, złożony po uzyskaniu pisemnej zgody Prokuratora Generalnego, albo na pisemny wniosek komendanta wojewódzkiego Policji, złożony po uzyskaniu pisemnej zgody prokuratora okręgowego właściwego ze względu na siedzibę składającego wniosek organu Policji. W przypadkach niecierpiących zwłoki, jeżeli mogłoby to spowodować utratę informacji lub zatarcie albo zniszczenie dowodów przestępstwa, Komendant Główny Policji, Komendant Centralnego Biura Śledczego Policji, Komendant Biura Spraw Wewnętrznych Policji albo komendant wojewódzki Policji może zarządzić, po uzyskaniu pisemnej zgody właściwego prokuratora okręgowego, kontrolę operacyjną, zwracając się jednocześnie do właściwego miejscowo sądu okręgowego z wnioskiem o wydanie postanowienia w tej sprawie. W razie nieudzielenia przez sąd zgody w terminie 5 dni od dnia zarządzenia kontroli operacyjnej, organ zarządzający wstrzymuje kontrolę operacyjną oraz dokonuje protokolarnego, komisyjnego zniszczenia materiałów zgromadzonych podczas jej stosowania.

Kontrola operacyjna może być zarządzona wyłącznie przy wykonywaniu czynności operacyjno-rozpoznawczych podejmowanych przez Policję w celu zapobieżenia, wykrycia, ustalenia sprawców, a także uzyskania i utrwalania dowodów, ściganych z oskarżenia publicznego, umyślnych przestępstw lub w celu ujawnienia mienia zagrożonego przepadkiem gdy inne środki okazały się bezskuteczne albo będą nieprzydatne. kontrolę operacyjną zarządza się na okres nie dłuższy niż 3 miesiące. Sąd okręgowy może, na pisemny wniosek, wydać postanowienie o jednorazowym przedłużeniu kontroli operacyjnej na kolejne 3 miesiące, jeżeli nie ustały przyczyny tej kontroli.

Komisja Spraw Zagranicznych i Unii Europejskiej zapoznała się z Komunikatem Komisji Europejskiej do Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej, Rady Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego oraz Komitetu Regionów: Budżet UE napędza plan odbudowy Europy. Komisja poparła także 3 projekty stanowiska rządu dotyczące rozporządzeń Rady Unii Europejskiej: ustanawiającego Instrument Unii Europejskiej na rzecz Odbudowy  w celu wsparcia odbudowy w następstwie COVID-19, zmieniony wniosek dotyczący rozporządzenia określającego wieloletnie ramy finansowe na lata 2021 -2027 oraz zmieniony wniosek dotyczący decyzji Rady UE w sprawie systemu zasobów własnych UE.

Komisja Spraw Zagranicznych i Unii Europejskiej  poparła stanowisko rządu dotyczące 6 aktów prawnych Parlamentu Europejskiego i Rady UE dostosowujących istniejące instrumenty i mechanizmy unijne tak, aby mogły być wykorzystane na walkę ze skutkami pandemii. W przypadku wniosku dotyczącego rozporządzenia PE i Rady UE ustanawiającego Program InvestEU Komisja poparła projekt aktu prawnego.

Komisja Spraw Emigracji i Łączności z Polakami za Granicą poświęciła swoje posiedzenie realizacji ustawy o repatriacji przez samorządy lokalne. Jak zaznaczył przewodniczący komisji senator Kazimierz Michał Ujazdowski, zespół, kierowany przez prof. Artura Wołka z Akademii Ignatianum w Krakowie, przygotowuje raport na temat wykonywania ustawy przez polskie samorządy. Posłuży on komisji m.in. do przygotowania zmian legislacyjnych, jeśli okazałyby się konieczne.

Pełnomocnik rządu ds. repatriacji, wiceminister spraw wewnętrznych Bartosz Grodecki powiedział, że ścieżka samorządowa ma silną pozycję w sprawach repatriacji, choć jest trudniejsza do realizacji niż repatriacja za pośrednictwem ośrodków adaptacyjnych. Uruchomienie procedury repatriacyjnej wymaga uprzedniego podjęcia uchwały przez radę gminy. Stąd też na 877 naszych rodaków-repatriantów, którzy osiedlili się w Polsce w 2019 r., zaledwie 201 skorzystało z repatriacji przez samorządy lokalne, a 538 – dzięki ośrodkom. Jak powiedział wiceminister, pewne znaczenie dla powodzenia repatriacji na ścieżce samorządowej ma atrakcyjność oferty gmin dla chcących się przesiedlić, nie zawsze są w stanie przyciągnąć chętnych. Barierę dla samorządu stanowią z kolei konieczne środki finansowe. Budżet, który samorząd musi zapewnić 4-osobowej rodzinie repatrianckiej, to ok. 230 tys. zł rocznie.

Przedstawiając założenia raportu na temat realizacji ustawy o repatriacji przez samorządy lokalne, prof. Artur Wołek poinformował, że jego celem było spojrzenie na sprawę oczyma samorządów i ocena, czy ma sens utrzymywanie 2 ścieżek repatriacji – poprzez samorządy lokalne i ośrodki adaptacyjne. Jak podkreślił, mimo problemów wynikających z pandemii udało się uzyskać dość reprezentatywny obraz sytuacji dzięki 20 wywiadom z samorządami różnymi pod względem wielkości i liczby przyjętych repatriantów. Na tym etapie prac za wcześnie jednak na ostateczne konkluzje. Zdaniem prof. Artura Wołka z zebranych informacji wyłania się obraz 2 światów repatriacji samorządowej – typowego dla dużych miast i reszty gmin. Jeśli ścieżka repatriacji samorządowej ma pozostać, to powinna być prostsza, a kanały dystrybucji środków dla repatriantów – mniej rozproszone. Jak zaznaczył prof. Artur Wołek, zebrane informacje pokazują też, że to ścieżka tańsza dla budżetu państwa, samorządy natomiast do tego dopłacają, dlatego postulował albo ich dofinansowanie w tym względzie, albo inne zarządzanie środkami finansowymi, przeznaczonymi na repatriację. W opinii prof. Artura Wołka warto przyjrzeć się procedurom wynikającym z ustawy, które przez lata jej funkcjonowania zgłaszane są jako problematyczne, i spróbować je zmienić.

Odpowiadając na pytanie przewodniczącego komisji senatora Kazimierza Michała Ujazdowskiego, wiceminister Bartosz Grodecki poinformował, że zgodnie z ustawą w budżecie państwa na repatriację zagwarantowano ok. 52 mln zł w 2020 r., w 2021 r. ma to być ok. 46 mln zł, a w 2022 r. – ok. 45 mln zł.

Pełnomocnik prezydenta Sopotu ds. kontaktów samorządowych i repatriacji Maciej Rusek mówił o doświadczeniach z repatriacją w mieście, które znajduje się w czołówce pod względem liczby przyjętych repatriantów. Wskazywał na trudne procedury „umocowania” rodzin przesiedleńców w Polsce, w tym konieczność potwierdzania obywatelstwa przez wojewodę. Za potrzebne uznał także zmiany w zakresie aktywizacji zawodowej repatriantów i większą promocję tej ścieżki repatriacji wśród samorządów.

W trakcie dyskusji senatorowie postulowali m.in. uproszczenie procedur. Interesowali się również aktualnością bazy RODAK (system informatyczny, w którym odnotowywane są osoby, wyrażające wstępną wolę poddania się repatriacji), tym, jakie są główne bariery dla naszych rodaków chcących wrócić do ojczyzny, które samorządy w Polsce są najbardziej aktywne w przyjmowaniu repatriantów. Jak poinformował przewodniczący komisji senator Kazimierz Michał Ujazdowski, wzorcowe są pod tym względem Sopot i Gliwice, dużą liczbę repatriantów przyjęły też: Warszawa, Kraków i Wrocław.

Przewodniczący komisji zapowiedział ponadto, że raport zostanie przedstawiony jej członkom we wrześniu 2020 r.

Komisja Praw Człowieka, Praworządności i Petycji  będzie kontynuowała prace nad petycją dotyczącą zmiany ustawy – Kodeks postępowania cywilnego w zakresie wyłączeń od egzekucji przedmiotów należących do rolnika. W uzasadnieniu autor wskazuje, że w obowiązujących przepisach problematyka wyłączeń od egzekucji przedmiotów należących do rolnika uregulowana jest w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 5 lipca 2017 r. w sprawie określenia przedmiotów należących do rolnika prowadzącego gospodarstwo, które nie podlegają egzekucji, a więc w akcie rangi podstawowej. Zdaniem autora petycji, w rozporządzeniu nie powinno się regulować stanów faktycznych, do których wymagane jest wydanie ustawy, bowiem rozporządzenie winno być wydawane jedynie w celu wykonania ustawy, nie zaś jej zastąpienia, dlatego też problematyka wyłączeń od egzekucji przedmiotów należących do rolnika powinna być uregulowana w ustawie. Senatorowie przychylili się do postulatu autora petycji. Ich zdaniem prace nad  petycją należy kontynuować, aby ład prawny został zachowany. „Jest to klasyczna sytuacja prawna, w którą Senat powinien zaingerować” – podkreślił senator Bogdan Borusewicz.

Senatorowie postanowili zwrócić się o opinię Ministerstwa Sprawiedliwości i Centralnego Zarządu Więziennictwa w sprawie kolejnej petycji dotyczącej zmiany Kodeksu karnego wykonawczego. Autor tej petycji chce wprowadzenia możliwości posiadania w celi sprzętu komputerowego oraz zrównania cen w kantynach więziennych z cenami w innych punktach sprzedaży. Senatorowie postanowili zasięgnąć opinii w tej sprawie, gdyż przedstawiciel Rzecznika Praw Obywatelskich wskazywał, że do urzędu RPO wpływa bardzo dużo skarg w tym zakresie.

Komisja, w związku z rozbieżnymi wyrokami sądowymi, postanowiła zwrócić się o opinię do  resortu spraw wewnętrznych na temat zmiany w ustawie o samorządzie gminnym w celu stworzenia dla rady gminy (komisji rewizyjnej) uprawnienia do kontroli spółek z wyłącznym udziałem gminy.

Komisja na tym posiedzeniu przyjęła ponadto sprawozdanie Biura Analiz, Dokumentacji i Korespondencji Senatu  z petycji rozpatrzonych przez komisję w 2019 r. Wicedyrektor biura Danuta Antoszkiewicz poinformowała, że Marszałek Senatu w 2019 r. skierował do komisji 91 petycji – 77 indywidualnych i 14 zbiorowych. Komisja ponadto kontynuowała prace nad 20 petycjami z 2018 r. Sfinalizowano prace nad 3 projektami ustaw powstałymi na bazie petycji z 2017 r.

Na marginesie dyskusji nad sprawozdaniem senator Bogdan Borusewicz postulował zmiany w ustawie o petycjach. Senator Robert Mamątow zaproponował, by komisja wystąpiła z inicjatywą ustawodawczą w tej sprawie. Przewodniczący komisji Aleksander Pociej zapowiedział, że zwoła posiedzenie w tej sprawie.