Narzędzia:

Zapowiedzi

7 grudnia 2004 r.

7 grudnia 2004

7 grudnia 2004 r., na zaproszenie przewodniczącego Sejmu Republiki Litewskiej Arturasa Paulauskasa i Zarządu Głównego Związku Polaków na Litwie, wizytę w Wilnie złożyła delegacja Senatu RP pod przewodnictwem marszałka Longina Pastusiaka.

W skład delegacji wchodzili także przewodniczący Komisji Emigracji i Polaków za Granicą senator Tadeusz Rzemykowski oraz szef Kancelarii Senatu minister Adam Witalec.

Podczas pobytu w Wilnie delegacja spotkała się w Sejmie litewskim z jego prezydium. Przewodniczący Sejmu Litwy A. Paulauskas, w imieniu prezydenta Republiki Litewskiej, odznaczył marszałka Senatu RP Wielkim Krzyżem Komandorskim orderu "Za zasługi dla Litwy". Podziękował marszałkowi za poparcie Polski w staraniach Litwy o wejście do NATO i UE.

Marszałek L. Pastusiak pogratulował Litwie ratyfikacji Traktatu Konstytucyjnego UE. Rozmawiano o możliwości ratyfikacji tego traktatu przez Polskę. Poruszono kwestię budżetu UE, wskazując na konieczność koordynacji działań na rzecz jego zwiększenia.

Omawiano także kwestię wyborów na Ukrainie, podkreślając znaczenie misji prezydentów Polski i Litwy w czasie kryzysu w Kijowie. Wyrażono gotowość dalszej współpracy w popieraniu demokracji na Ukrainie.

Przewodniczący A. Paulauskas, wskazując jako wzór Polsko-Litewskie Zgromadzenie Poselskie, zaproponował powołanie trójstronnego Polsko-Litewsko-Ukraińskiego Forum Parlamentarnego.

W Instytucie Polskim w Wilnie odbyło się spotkanie ze ścisłym kierownictwem polskich organizacji na Litwie. W spotkaniu wzięli udział: Waldemar Tomaszewski - przewodniczący AWPL, Leokadia Pocikowska - zastępca przewodniczącego AWPL, Michał Mackiewicz - przewodniczący ZPL, Józef Kwiatkowski - przewodniczący "Macierzy Szkolnej" i Stanisław Pieszko z ZPL. Podczas rozmowy przedstawili oni najważniejsze problemy Polaków na Litwie, takie jak kwestia ordynacji wyborczej, problemy oświaty, problem zwrotu ziemi czy transmisji TV Polonia.

Działacze polscy z Litwy określili ordynację wyborczą jako kluczową sprawę dla pozycji Polaków w państwie litewskim. Obecna ordynacja przewiduje 5-procentowy próg dla mniejszości narodowych, co wyraźnie ogranicza możliwości działalności politycznej i wpływu Polaków na stanowione prawo. Nie jest to zgodne z praktyką międzynarodową. Dodatkowo utrudnia sytuację fakt niekorzystnego podziału administracyjnego Wileńszczyzny. Rozmówcy określili to jako niezgodne z prawem UE rozbicie mniejszości. Działacze zgodnie podkreślili, że zmiana ordynacji wyborczej pozwoliłaby im samodzielnie dbać o swoje interesy, ograniczając konieczność wsparcia ze strony państwa polskiego.

Poruszając kwestie oświaty, rozmówcy wskazywali na problem statusu szkół na Wileńszczyźnie. Szkoły litewskie posiadają ten sam status co polskie. Przekłada się to na podobne nakłady finansowe na jednego ucznia, przy wyższych kosztach działalności szkół polskich. Litwini wychodzą z założenia, że skoro są w mniejszości w tej części Litwy, to ich szkołom należy się status szkół mniejszości, tak jak szkołom polskim. Ponadto wobec istnienia szkół powiatowych, których finansowanie z budżetu państwa jest w zasadzie nieograniczone (wyposażenie, zajęcia dodatkowe, komputeryzacja, transport, basen), istnieje realna konkurencja dla szkół polskojęzycznych. Powoduje to przechodzenie dzieci polskich rodziców do szkół litewskich i brak wymaganej liczby uczniów w szkołach polskich, co grozi ich zamknięciem. Podkreślono, że obecnie tylko połowa dzieci polskich uczęszcza do szkół polskojęzycznych. Zaznaczono, że sytuacja szkolnictwa polskiego jest dużo lepsza w miastach niż na wsi. Wskazywano na fakt nieprzekładania na język polski podręczników do klas starszych. Problemem jest również brak strategii oświaty polskiej na Litwie, co powoduje brak perspektyw działania szkół polskich.

Omawiano kwestię powołania filii Uniwersytetu Białostockiego w Wilnie. Wskazano na konieczność dopełnienia wszystkich formalności przez Uniwersytet Białostocki w celu powołania tej uczelni.

Dziękując za wsparcie państwa polskiego dla oświaty polskiej na Litwie, podkreślano, że wsparcie to daje wymierne efekty. Jako przykład podano fakt, że 67% maturzystów szkół polskich wstępuje na wyższe uczelnie litewskie.

Wskazano na brak postępów w kwestii zwrotu ziemi prawowitym właścicielom na Wileńszczyźnie. Proces ten jest wyraźnie spowalniany, podczas gdy w reszcie kraju jest niemal zakończony (np. w granicach Wilna zostało zwrócone 10 % ziemi).

Wobec groźby zaprzestania 1 stycznia 2005 r. transmisji TV Polonia na Litwie polscy działacze zwrócili się z prośbą o pilną interwencję marszałka w tej sprawie u władz litewskich.

Polacy na Litwie wskazywali na znikomą skuteczność dotychczasowych działań zmierzających do rozwiązania ich problemów i oczekują jasnego sygnału Polski w omawianych kwestiach.

Marszałek L. Pastusiak oraz senator T. Rzemykowski przedstawili działania Senatu na rzecz Polaków na Litwie, podkreślając jego zaangażowanie w rozwój szkolnictwa polskiego na Litwie.

Podczas konferencji prasowej marszałka Senatu dla mediów polskich i litewskich o przyszłorocznym budżecie Kancelarii Senatu i o planach pomocy dla środowisk polskich na Litwie informował minister A. Witalec.

Wszystkie problemy społeczności polskiej zostały poruszone przez marszałka L. Pastusiaka w rozmowie z przewodniczącym litewskiego Sejmu. A. Paulauskas zobowiązał się do rozmów z litewskim ministrem komunikacji w sprawie transmisji sygnału TV Polonia na Litwę.

W czasie wizyty marszałek wraz z delegacją złożył kwiaty na grobie matki i serca marszałka Józefa Piłsudskiego i Jonasa Basanaviciusa na wileńskim cmentarzu na Rossie oraz na Cmentarzu Antokolskim przy Mauzoleum Obrońców Niepodległości (Pieta) i grobach żołnierzy polskich.

Ostatnim punktem wizyty marszałka L. Pastusiaka było spotkanie opłatkowe z przedstawicielami organizacji polskich na Litwie w Domu Kultury Polskiej w Wilnie. Podczas tego spotkania marszałek przekazał Związkowi Polaków na Litwie Złotą Statuetkę, przyznaną przez Klub Publicystów Polonijnych najlepiej działającej organizacji polskiej bądź polonijnej.