W drugim dniu posiedzenia wyjazdowego w województwie warmińsko-mazurskim Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi senatorowie zwiedzili gospodarstwo w Łankiejmach. Następnie senatorowie obradowali w Lutrach.

Komisja zapoznała się ze stanem przekształceń własnościowych i strukturalnych jednostek Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa w regionie warmińsko-mazurskim. Na ten temat mówili przedstawiciele Oddziału Terenowego AWRSP w Olsztynie - dyrektor Zygmunt Komar i wicedyrektor Leon Szeląg.

Dyrektor Z. Komar poinformował, że agencji udało się zrestrukturyzować byłe państwowe gospodarstwa rolne i zagospodarować prawie 90% ziemi, a także spłacić ponad 300 mln zł zadłużenia. Do zagospodarowania jest wciąż 10% areału. Część gruntów wraca do agencji po ponad dziesięciu latach dzierżawy. Przy przedłużaniu umowy można dokonać następnej restrukturyzacji, wyłączając część areału z przeznaczeniem pod uprawę przez rolników indywidualnych, pod zalesienie czy rekreację. Ponadto agencja angażuje się w pomoc mieszkańcom terenów popegeerowskich, m.in. poprzez fundusze stypendialne dla młodych ludzi czy wspieranie rządowego programu dożywiania dzieci w szkołach.

W Lutrach senatorowie m.in. kontynuowali dyskusję, rozpoczętą na posiedzeniu komisji 30 kwietnia br., dotyczącą perspektywy przebudowy struktury agrarnej w Polsce. O możliwościach oddziaływania Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa na zmiany struktury agrarnej po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej mówiła wiceprezes agencji Danuta Demianiuk. Jak stwierdziła, wpływ dotychczasowych przekształceń na zmiany struktury agrarnej należy ocenić jako istotny, lecz uwidocznił się on przede wszystkim w regionach, gdzie koncentrowały się grunty przejęte do zasobu z byłych pgr. Są to przede wszystkim tereny zachodniej i północnej Polski.

Możliwości oddziaływania agencji na przemiany struktury agrarnej są w obecnych warunkach ograniczone. Działania podejmowane w tym zakresie wymagają kontynuowania sprzedaży i wydzierżawiania gruntów dotąd nie rozdysponowanych, jak również wtórnej restrukturyzacji obejmującej większe wydzierżawione nieruchomości. Z uwagi na ograniczony areał gruntów rolnych Skarbu Państwa możliwości skutecznego oddziaływania agencji na przemiany struktury agrarnej po przystąpieniu Polski do UE będą uzależnione od zakresu i charakteru zmian przepisów, na podstawie których odbywa się obrót ziemią rolniczą. Mają one sprzyjać powiększaniu gospodarstw rolnych. Nowe regulacje formalno-prawne powinny także umożliwić agencji podjęcie nowych zadań bez znacznego wzrostu kosztów jej funkcjonowania.

Podczas posiedzenia członkowie Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi zapoznali się także z projektem ustawy o obrocie ziemią, który ostatecznie otrzymał nazwę ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego państwa oraz o zmianie niektórych ustaw. Informację o przebiegu prac nad tą ustawą przedstawił wiceminister rolnictwa i rozwoju wsi Kazimierz Gutowski. Senatorowie zapoznali się także z projektami poselskimi w tej sprawie oraz ze stanowiskami Zarządu Warmińsko-Mazurskiego Związku Pracodawców, Właścicieli i Dzierżawców Nieruchomości Rolnych, Federacji Związków Pracodawców-Dzierżawców i Właścicieli Rolnych oraz Rolników Warmii i Mazur.

Na zakończenie posiedzenia wyjazdowego Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi ustalono, że na kolejnym posiedzeniu senatorowie przyjmą stanowisko odnośnie do podjętych zagadnień. W Lutrach senatorowie sformułowali następujące wnioski dotyczące projektu ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego państwa oraz o zmianie niektórych ustaw:

1) Ustawa o ustroju rolnym winna określać warunki do tworzenia efektywnych gospodarstw rolnych zapewniających wysoki poziom produkcji i godziwy dochód oraz warunki życia ich użytkownikom.

2) Ustawa winna jednoznacznie określać, że podstawowymi formami władania nieruchomościami rolnymi w Polsce są własność i wieloletnia dzierżawa z możliwością pierwokupu, przedłużania i przekazywanie następcom prawnym.

3) Problematykę dzierżawy winna określać odrębna ustawa.

4) Podstawowymi podmiotami działalności w rolnictwie są właściciele i dzierżawcy.

5) Podmiotami własności nieruchomości rolnych winny być:

a) Skarb Państwa,

b) osoby fizyczne,

c) osoby prawne, w tym przede wszystkim: spółdzielnie rolnicze, spółki b. pracowników PGR i spółki prawa handlowego, których dochody z działalności rolniczej stanowić będą powyżej 50%.

Jest to zgodne z zasadą równości podmiotów gospodarczych. Kierunek ten jest elastyczny i stwarza możliwości dowolnego przekształcania się form gospodarowania. Nie jest sprzeczny z zasadami gospodarowania w rolnictwie innych krajów europejskich.

6) Maksymalna norma obszarowa gospodarstwa stanowiącego własność w województwach północno-zachodnich winna być podwyższona do 500 ha.

Samorząd województwa powinien uzyskać także prawo jej podwyższania do 30 lub 50%. Jednakże każdorazowo dyrektor oddziału winien tę decyzję skonsultować z Izbą Rolniczą.

7) Z wielu względów, a przede wszystkim z racji 10-letnich doświadczeń i przystosowania struktur oraz zaplecza logistycznego do wykonywania funkcji aktywnego realizatora polityki rolnej państwa w zakresie gospodarki ziemią - nie ma potrzeby zmiany nazwy Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa na Agencję Nieruchomości Rolnych.

Zadania i funkcje określone w projekcie w istocie niczym się nie różnią, a więc propozycja zmiany nazwy może przysporzyć tylko zbędnych kosztów (wcale niemałych). W propozycji zmiany nazwy należy się dopatrywać innych, pozamerytorycznych celów.

8) Nowe, wyraźne sprecyzowane zadania ustrojowe winny znaleźć odzwierciedlenie w zmianie ustawy z 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa.

9) Zasady sprzedaży muszą być czytelne i nie mogą budzić podejrzeń. Mogą być negocjowane przez Agencję np. z Izbą Rolniczą, ale nie mogą być absurdalne i deprawujące.

10) Ustawa "agencyjna" winna także określić zakres zadań agencji wobec problemów społecznych środowisk popegeerowskich bądź zwolnić ją z tych zadań.

Zarzuty, że działalność Agencji spowodowała klęskę społeczną, są nieporozumieniem, jak również nieporozumieniem jest krytykowanie Agencji za to, że przeznacza spore środki na pomoc społeczną - bardzo istotną - dla tych środowisk.