Posiedzenie Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi poświęcone było stanowi przekształceń strukturalnych i własnościowych w polskim rolnictwie.

Senatorowie wysłuchali informacji na temat działalności Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa, przedstawionej przez wiceprezes Danutę Demianiuk. Informacja dotyczyła stanu zaawansowania przekształceń strukturalnych i własnościowych w rolnictwie, prywatyzacji jednoosobowych spółek AWRSP w latach 1996-2001, roli spółek hodowlanych w kreowaniu i upowszechnianiu postępu biologicznego, wyników finansowych jednoosobowych spółek Agencji, działań podejmowanych w celu egzekwowania należności od dzierżawców, kierunków wydatkowania środków finansowych i wydatków na utrzymanie i rozdysponowywanie posiadanego zasobu czy możliwości oddziaływania Agencji na zmianę struktury agrarnej po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej.

Podczas posiedzenia Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi dyrektor Departamentu Obrotu Ziemią w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi Jan Bielański przedstawił założenia przygotowywanego przez resort projektu ustawy o obrocie ziemią. Ostateczna wersja projektu powstanie prawdopodobnie w ciągu miesiąca. Wersja przedstawiona na początku marca określa - zróżnicowaną regionalnie - maksymalną wielkość gospodarstwa, która nie może przekraczać 100, 200, 300 hektarów, w zależności od województwa.

Zakłada ona m.in., że gospodarstwa liczące tysiące hektarów nie otrzymają wsparcia. Jak stwierdził J. Bielański, dyskutowana jest przede wszystkim ustawowa wielkość gospodarstw rolnych. Na pewno nie będą wspierane gospodarstwa wielotysięcznohektarowe, ponieważ nie znajdzie to poparcia społecznego. Dyrektor powiedział również, że jedną z propozycji zawartą w projekcie jest możliwość nabywania ziemi przez spółdzielnie produkcyjne.

"Każdy z członków spółdzielni mógłby kupować ziemię w ilości określonej dla danego obszaru i wnosić ją jako wkład do spółdzielni. Spółdzielnia jako podmiot nie nabywałaby ziemi" - wyjaśnił J. Bielański.

Ustawa o obrocie ziemią ma ukształtować ustrój rolny w Polsce oparty na gospodarstwach rodzinnych poprzez: poprawę struktury obszarowej gospodarstw rolnych, przeciwdziałanie nadmiernej koncentracji nieruchomości rolnych, zapewnienie prowadzenia działalności rolniczej w gospodarstwach rolnych przez osoby o odpowiednich kwalifikacjach.

W projekcie szczególną rolę w zakresie obrotu nieruchomościami przewidziano dla Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa, której będzie przysługiwało prawo pierwokupu. Jeżeli Agencja nie skorzysta z tego prawa, wówczas ma ono przysługiwać dzierżawcy, a następnie sąsiadowi.

Ustawa ma definiować pojęcie gospodarstwa rodzinnego. Według projektu, jest to gospodarstwo rolne, w którym działalność rolnicza jest prowadzona osobiście przez właściciela lub przez właściciela oraz domowników, których wymiar czasu pracy przeważa nad pracą najemną.

Na zakończenie posiedzenia Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi senatorowie przyjęli wnioski z posiedzenia komisji w dniu 19 kwietnia br. oraz wnioski skierowane do krajowych władz ustawodawczych i wykonawczych zgłoszone na konferencji nt. "Dialog gospodarczy - polska żywność w Europie", która odbyła się 23 kwietnia 2002 r.

We wnioskach z posiedzenia w dniu 19 kwietnia 2002 r. stwierdzono:

"Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi na 10. posiedzeniu 19 marca 2002 r., którego tematem był aktualny stan promowania, finansowania i ubezpieczeń polskiego sektora rolno-spożywczego w eksporcie i kooperacji na rynkach wschodnich uznała, że należy podjąć próbę odbudowy pozycji polskiego sektora rolno-spożywczym na tych rynkach. Zdaniem członków komisji niezbędnym jest podjęcie wysiłków legislatury, administracji rządowej i samorządowej, systemu bankowego i ubezpieczeń jak i samych przedsiębiorców i ich organizacji.

W związku z tym komisja formułuje następujące wnioski:

1. Koniecznym wydaje się wprowadzenie w życie pakietu rozwiązań zmieniających umocowanie prawne przedsiębiorcy eksportera, co wzmocniłoby jego pozycję oraz wpłynęło na poprawę warunków prowadzenia działalności.

2. W celu stworzenia korzystniejszego zaplecza instytucjonalnego dla wspierania rozwoju eksportu artykułów rolno-spożywczych widzimy potrzebę rozwinięcia działań Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości. Winna ona szerzej wspierać przedsiębiorców poszukujących kontaktów na rynkach wschodnich oraz zapewniać im dostęp do informacji i wiedzy, a także współdziałać z instytucjami regionalnymi.

3. W związku z koniecznością rozwoju proeksportowej działalności informacyjnej, skierowanej głównie do małych i średnich przedsiębiorstw, należy stworzyć instrumenty dla promowania eksportu artykułów rolno-spożywczych na rynki wschodnie sprawdzone w Unii Europejskiej. Proponujemy rozważyć możliwość utworzenia agencji promocji eksportu, która wykorzystywałaby istniejący potencjał w wydziałach ekonomiczno-handlowych ambasad znajdujących się na wschodzie. Świadczyłaby ona przedsiębiorcom pomoc między innymi w nawiązywaniu kontaktów i współpracy z przedsiębiorcami oraz instytucjami działającymi na danym terenie.

4. Wzrost konkurencyjności polskich artykułów rolno-spożywczych można uzyskać przez opracowanie systemu dopłat dla polskiego rolnictwa na potrzeby eksportu rolno-spożywczego. W tym celu zasadnym wydaje się rozszerzenie kompetencji Agencji Rynku Rolnego w zakresie współpracy z rynkami zagranicznymi, to jest powierzenie jej nadzoru nad systemem dopłat i subwencji w eksporcie artykułów rolno-spożywczych.

5. Należy tworzyć warunki kredytowe sprzyjające promocji polskiego eksportu i wzmocnić pozycję polskich eksporterów oraz ich towarów i usług na rynku międzynarodowym. W związku z tym postulujemy usprawnienie działania funkcjonującego dziś systemu ubezpieczeń kredytów eksportowych, polegające na odważniejszym udzielaniu gwarancji i poręczeń. Zdaniem członków komisji należy wzmocnić rolę instrumentu proeksportowego jakim jest kredyt. Należy podjąć próbę budowy systemu sieci funduszy poręczeniowych, pożyczkowych i inwestycyjnych w oparciu o doświadczenia krajów Unii Europejskiej.

6. Rynki wschodnie, ze względu na uwarunkowania historyczne, bliskość i komplementarność gospodarki Polski i krajów WNP, wciąż stanowią dla polskiego rolnictwa potencjalny teren współpracy. Dlatego celowym wydaje się rozwój kontaktów polskich gmin i województw z ich wschodnimi odpowiednikami. Umożliwi to stworzenie partnerskich stosunków między regionami, w tym w zakresie gospodarczym.

7. Postulujemy zweryfikować dotychczasowy program budowy rynków hurtowych i giełd towarowych oraz usprawnić funkcjonowanie już istniejących. Uważamy, iż powinny powstać branżowe programy, które będą umożliwiały produkcję i sprzedaż towarów mających szansę zaistnienia na rynkach wschodnich.

8. Konieczne jest przyspieszenie zawierania i realizacji odpowiednich umów międzynarodowych i porozumień dwustronnych dotyczących między innymi wzajemnej ochrony inwestycji, zaniechania podwójnego opodatkowania, szczególnie z krajami WNP. W celu odbudowy kontaktów gospodarczych ze wschodem, w tym rozszerzenie przedsięwzięć inwestycyjnych, celowym wydaje się przyjęcie regulacji formalno-prawnych zarówno na poziomie międzyrządowym i międzyregionalnym.

9. W związku z narastającą konkurencją na rynkach wschodnich celowym wydaje się przyspieszenie działań konsolidujących polskich producentów szczególnie w zakresie rozpoznania marketingowego, promocji i reklamy, zbytu i egzekucji wierzytelności, a także w prowadzeniu wspólnego loobingu na rzecz polskiej przedsiębiorczości".

We wnioskach z konferencji nt. "Dialog gospodarczy - polska żywność w Europie" stwierdzono:

1. Producenci żywności są zdania, że ze względu na przyszłe członkostwo Polski w Unii Europejskiej - oprócz ich własnych działań zmierzających do umacniania lub utrzymania pozycji rynkowej w sytuacji zwiększonej konkurencji - powinno nastąpić wsparcie ze strony państwa i agend rządowych oraz organizacji zrzeszających producentów artykułów rolno-spożywczych. Ważną rolę w tym względzie mogą spełniać ustalenia wynikające z dialogu pomiędzy instytucjami rządowymi i ustawodawczymi a organizacjami reprezentującymi producentów i organizacjami zdolnymi do określenia ich problemów i potrzeb.

2. Producenci żywności od państwa i agend rządowych oczekują: wprowadzenia jednoznacznych i czytelnych przepisów oraz ich zharmonizowania z unijnym prawem żywnościowym; informowania o środkach pomocowych i obowiązujących procedurach gwarantujących wykorzystanie tych środków, rozwinięcia systemu informacji o zmianach w przepisach polskich i przepisach innych krajów wraz z określeniem możliwych skutków ich wprowadzenia.

3. Producenci żywności są zdania, iż należy przygotować i wdrożyć program promocji polskich artykułów rolno-spożywczych za granicą oraz utworzyć odpowiednie instytucje tym się zajmujące. Jest to szczególnie ważne dla takich branż, jak mleczarska, przetwórstwa owocowo-warzywnego, mięsna, drobiarska i rybna. Producenci uważają, że promocja powinna być powiązana z ochroną nazw geograficznych, produktów regionalnych i tradycyjnych, która ma szczególne znaczenie dla zagwarantowania obecności produktów na rynku europejskim i uniemożliwienia ich wypierania przez produkty konkurencyjne, co następuje w przypadku produktów pozbawionych takiej ochrony.

4. Jednym z elementów przygotowania Polski do członkostwa w Unii Europejskiej jest opracowanie strategii bezpieczeństwa żywności dla Polski. Podstawowym jej celem jest zapewnienie bezpieczeństwa żywności w całym łańcuchu żywnościowym, począwszy od produkcji pierwotnej żywności, a skończywszy na jej dystrybucji.

5. W związku z tym, że proces przygotowań Polski do integracji z Unią Europejską jest zaawansowany i że rozpoczęła się dyskusja nad przyszłością polityki rolnej rozszerzonej Unii Europejskiej, celowe wydaje się podjęcie próby skoordynowania działań krajów kandydujących w tym zakresie. Dlatego proponujemy, aby zorganizować w Warszawie konferencję przewodniczących komisji rolnictwa parlamentów państw ubiegających się o członkostwo w Unii Europejskiej z udziałem narodowych reprezentacji producentów żywności, umożliwiając udział w niej przedstawicielom krajów Unii Europejskiej i jej władz. Organizatorem tejże konferencji mógłby być Senat RP, wspomagany przez właściwe ministerstwa i Federację Producentów Żywności, a jej temat mógłby brzmieć: "POLITYKA ROLNA ZJEDNOCZONEJ EUROPY XXI WIEKU".